Jump to content

shun

Forumjan
  • Posts

    452
  • Joined

  • Last visited

Everything posted by shun

  1. Թագուհու ԱՄՆ-ի անուն Խոսրովիդուխտ թող ըլլար. Քանի՞ փարա մեզ համար կը մատուցէր նա արդեաւք: Թագուհու ԱՄՆ-ի անուն Խոսրովիդուխտ թող ըլլար. Կը յիշէ՞ր մեզ նա արդեաւք, թէ՞ կը մորթէր անյապաղ: Շուն Շան Որդի
  2. EXTREMELY URGENT Exiled Author Requests President Obama to Refuse Recognition of the Armenian Genocide in Protest of Armenia’s Gross Human Rights Violations March 27, 2015 Barack Obama President The White House United States of America Dear President Obama, As a citizen of the United States, a multiple awards-winning author, the grandchild of genocide survivors, and a human being whose entire life has been deeply affected by the consequences of this tragedy in the relentless tides of a diasporan ocean, I hereby ask you, on the eve of the centennial of the monstrous crime that was the lot of the Armenian nation, to refuse political recognition to the events characterized as the Armenian Genocide in protest of the Armenian nation’s continued persecution and exile of writers, intellectuals, and activists who maintain opinions viewed as being in direct opposition to the ideologies of both the status quo in Armenia and its monopolization by religious-backed entities. Armenian citizens in general, and Armenian organizations in particular, have conveniently forgotten that April 24 marks the day of remembrance of the arrest and assassination of several hundred Armenian writers a hundred years ago in Istanbul. For a republic systematically involved in the persecution and exile of its writers and dissenting viewpoints, to demand political recognition of such a tragedy from another polity is not only hypocritical and disingenuous, but directly insults the memory of those same authors who were the first to experience the ramifications of censorship and oppression from the Turkish government in a still recent history. All major Armenian organizations in the United States, including the Armenian Assembly of America, the Armenian National Committee, the Armenian General Benevolent Union, the Armenian Revolutionary Federation, the Armenian Apostolic Church—vociferous advocates of human rights only when to their exclusive political, parochial, or personal profit—have been both complicit and silent conspirators as well as willing collaborators with the Armenian National Security Service (NSS) in whitewashing the crimes of Armenia’s junta before Western democracies and instituting their own internal censorship in suppressing the persecution and exile of Armenian writers even from the Armenian community in the United States. All of the above-mentioned organizations maintaining troglodyte political consciousness (and their media outlets) are not only fully aware of the egregious violations of the human rights and rights for expression of several Armenian writers, but have actively colluded with the oppressors since 2006 when a document titled ALARM was signed and disseminated by close to 120 intellectuals of twenty different nationalities detailing the persecution and exile of Armenian writers. Over the past few years, I have been the recipient of several hundred threats of physical violence and assassination, mostly from Armenia but also domestically in the United States, from a public incited by the Armenian Church, an entity in total collusion with the NSS at the highest levels since Armenia’s independence in 1991. According to a 2013 study by an international religious monitoring organization, Armenia is religiously the third most intolerant country in the world. The Armenian Church has been the perpetrator of several genocides against the Armenian nation spanning a millennium since its inception in order to subjugate the Armenians to an ideological hegemony (events that are thoroughly censored in the church-indoctrinated Armenian educational system worldwide). This self-serving entity posing as moral usher and guardian of a nation is now drifting the country via dogma unresponsive to reform (and the training of a bigoted new generation licensed to employ anathema and violence against dissent) into religious polarization, a civilizational chasm and headlong potential confrontation with the surrounding Islamic world—itself a major underlying cause of the 1915 genocide. A blind policy on behalf of a state, political and educational organizations obsequious to a religious tradition that is, in my opinion, neither in the national interests of the United States nor those of Armenia. The NSS has manipulated the social media in an attempt to galvanize communal support for the murder of a United States citizen and author in retaliation to publicly stating the facts of his persecution. Rampant misrepresentation, distortion, and character assassination by a media infested with willing agents of both state and artistic oppression has become the norm. In such an atmosphere of total sanction for murder (including one posted by Armenia’s Vice-Minister of Culture on his Facebook page after a high-ranking cleric and assistant to the Armenian Catholicos announced on Armenian public television the birth of the “Antichrist” in the person of this writer, adding, “Beware Armenians, a viper is born in your bosom”) numerous appeals were made in social media to revive international terrorism with the purpose of assassinating exiled writers in their host countries (United States, Sweden, France). I have been reputed of associating with foreign intelligence agencies (first publicly, and internally, propagated by the Armenian Church on state television) and demonized in a nation that knows all too well first-hand experience of the consequences of demonization and oppression. Public attempts at questioning both my cultural heritage and “genetic lineage” as an Armenian and repeated attempts to paint me as inimical to the survival of the Armenian republic are all too reminiscent of the hallmarks of any nation that would hold dehumanization as the first fundamental prerequisite to political murder and genocide. Such a nation has no moral impetus whatsoever to claim distinction as victims of genocide when they are indeed possessed of the same mentality that encourages and rationalizes political murder. Such a nation has no morality whatsoever. The attached letter of resignation from the Armenian nation details the facts and circumstances of this issue. President Obama, I am keenly aware of the responsibilities involved in your position. I am aware that a tragedy of a national proportion is incomparable to the tragedy befalling individual writers no matter how iniquitous these crimes may be. However, given the fact that both a government, and in effect, a nation has (be it through cooption, manipulated ignorance, or personal or ideological benefit) knowingly and willfully usurped the inalienable rights of Armenian writers—even effectively denying them participation in an epochal centennial commemoration in Armenia (when, in truth, they may be the only people who rightfully deserve to lead the ceremonies commemorating the execution of their compatriot writers); a nation that collectively fails to recognize the persecution of its writers but heaps terminal insult upon terminal insult on authors daring to complain against their exile; a nation while begging for rights refuses to grant the same to its present and former citizens; a nation that imposes ostracism and advocates the assassination of a United States author in the United States by United States citizens with the total conspiracy of its media; such a nation does not deserve empathy from the President of the United States of America. Or any government whatsoever. Such a nation is neither humane—nor even human. If, despite the above, you still decide to recognize the Armenian Genocide on April 24 of this year, I would exhort you to make your recognition conditional upon: —The termination of all forms of persecution against Armenian writers. —The granting of necessary provisions for their safe return and appropriate, official participation in the centennial commemoration in Armenia. —Written statements by the President of Armenia and the National Assembly guaranteeing their personal safety and legal protection. —A guarantee offered by the Armenian government for their general immunity and immunity from fictitious prosecution (a process dissident writers are too familiar with all over the world). —Removal of all overt and covert obstacles inhibiting their direct participation in shaping the future of their nation. —Moral restitution including granting appearances on the national public radio and television of Armenia to present their plight directly to the Armenian public. —Restitution made to them for the incalculable medical and other damages including the destruction of their personal lives and economies suffered as consequence of persecution and exile. Sincerely, Armen Melikian, Author Attachment: Author Calls Genocide Centennial “A Farce.” cc: U.S. State Department Amnesty International USA Human Rights Watch
  3. EXTREMELY URGENT Exiled Author Requests President Obama to Refuse Recognition of the Armenian Genocide in Protest of Armenia’s Gross Human Rights Violations March 27, 2015 Barack Obama President The White House United States of America Dear President Obama, As a citizen of the United States, a multiple awards-winning author, the grandchild of genocide survivors, and a human being whose entire life has been deeply affected by the consequences of this tragedy in the relentless tides of a diasporan ocean, I hereby ask you, on the eve of the centennial of the monstrous crime that was the lot of the Armenian nation, to refuse political recognition to the events characterized as the Armenian Genocide in protest of the Armenian nation’s continued persecution and exile of writers, intellectuals, and activists who maintain opinions viewed as being in direct opposition to the ideologies of both the status quo in Armenia and its monopolization by religious-backed entities. Armenian citizens in general, and Armenian organizations in particular, have conveniently forgotten that April 24 marks the day of remembrance of the arrest and assassination of several hundred Armenian writers a hundred years ago in Istanbul. For a republic systematically involved in the persecution and exile of its writers and dissenting viewpoints, to demand political recognition of such a tragedy from another polity is not only hypocritical and disingenuous, but directly insults the memory of those same authors who were the first to experience the ramifications of censorship and oppression from the Turkish government in a still recent history. All major Armenian organizations in the United States, including the Armenian Assembly of America, the Armenian National Committee, the Armenian General Benevolent Union, the Armenian Revolutionary Federation, the Armenian Apostolic Church—vociferous advocates of human rights only when to their exclusive political, parochial, or personal profit—have been both complicit and silent conspirators as well as willing collaborators with the Armenian National Security Service (NSS) in whitewashing the crimes of Armenia’s junta before Western democracies and instituting their own internal censorship in suppressing the persecution and exile of Armenian writers even from the Armenian community in the United States. All of the above-mentioned organizations maintaining troglodyte political consciousness (and their media outlets) are not only fully aware of the egregious violations of the human rights and rights for expression of several Armenian writers, but have actively colluded with the oppressors since 2006 when a document titled ALARM was signed and disseminated by close to 120 intellectuals of twenty different nationalities detailing the persecution and exile of Armenian writers. Over the past few years, I have been the recipient of several hundred threats of physical violence and assassination, mostly from Armenia but also domestically in the United States, from a public incited by the Armenian Church, an entity in total collusion with the NSS at the highest levels since Armenia’s independence in 1991. According to a 2013 study by an international religious monitoring organization, Armenia is religiously the third most intolerant country in the world. The Armenian Church has been the perpetrator of several genocides against the Armenian nation spanning a millennium since its inception in order to subjugate the Armenians to an ideological hegemony (events that are thoroughly censored in the church-indoctrinated Armenian educational system worldwide). This self-serving entity posing as moral usher and guardian of a nation is now drifting the country via dogma unresponsive to reform (and the training of a bigoted new generation licensed to employ anathema and violence against dissent) into religious polarization, a civilizational chasm and headlong potential confrontation with the surrounding Islamic world—itself a major underlying cause of the 1915 genocide. A blind policy on behalf of a state, political and educational organizations obsequious to a religious tradition that is, in my opinion, neither in the national interests of the United States nor those of Armenia. The NSS has manipulated the social media in an attempt to galvanize communal support for the murder of a United States citizen and author in retaliation to publicly stating the facts of his persecution. Rampant misrepresentation, distortion, and character assassination by a media infested with willing agents of both state and artistic oppression has become the norm. In such an atmosphere of total sanction for murder (including one posted by Armenia’s Vice-Minister of Culture on his Facebook page after a high-ranking cleric and assistant to the Armenian Catholicos announced on Armenian public television the birth of the “Antichrist” in the person of this writer, adding, “Beware Armenians, a viper is born in your bosom”) numerous appeals were made in social media to revive international terrorism with the purpose of assassinating exiled writers in their host countries (United States, Sweden, France). I have been reputed of associating with foreign intelligence agencies (first publicly, and internally, propagated by the Armenian Church on state television) and demonized in a nation that knows all too well first-hand experience of the consequences of demonization and oppression. Public attempts at questioning both my cultural heritage and “genetic lineage” as an Armenian and repeated attempts to paint me as inimical to the survival of the Armenian republic are all too reminiscent of the hallmarks of any nation that would hold dehumanization as the first fundamental prerequisite to political murder and genocide. Such a nation has no moral impetus whatsoever to claim distinction as victims of genocide when they are indeed possessed of the same mentality that encourages and rationalizes political murder. Such a nation has no morality whatsoever. The attached letter of resignation from the Armenian nation details the facts and circumstances of this issue. President Obama, I am keenly aware of the responsibilities involved in your position. I am aware that a tragedy of a national proportion is incomparable to the tragedy befalling individual writers no matter how iniquitous these crimes may be. However, given the fact that both a government, and in effect, a nation has (be it through cooption, manipulated ignorance, or personal or ideological benefit) knowingly and willfully usurped the inalienable rights of Armenian writers—even effectively denying them participation in an epochal centennial commemoration in Armenia (when, in truth, they may be the only people who rightfully deserve to lead the ceremonies commemorating the execution of their compatriot writers); a nation that collectively fails to recognize the persecution of its writers but heaps terminal insult upon terminal insult on authors daring to complain against their exile; a nation while begging for rights refuses to grant the same to its present and former citizens; a nation that imposes ostracism and advocates the assassination of a United States author in the United States by United States citizens with the total conspiracy of its media; such a nation does not deserve empathy from the President of the United States of America. Or any government whatsoever. Such a nation is neither humane—nor even human. If, despite the above, you still decide to recognize the Armenian Genocide on April 24 of this year, I would exhort you to make your recognition conditional upon: —The termination of all forms of persecution against Armenian writers. —The granting of necessary provisions for their safe return and appropriate, official participation in the centennial commemoration in Armenia. —Written statements by the President of Armenia and the National Assembly guaranteeing their personal safety and legal protection. —A guarantee offered by the Armenian government for their general immunity and immunity from fictitious prosecution (a process dissident writers are too familiar with all over the world). —Removal of all overt and covert obstacles inhibiting their direct participation in shaping the future of their nation. —Moral restitution including granting appearances on the national public radio and television of Armenia to present their plight directly to the Armenian public. —Restitution made to them for the incalculable medical and other damages including the destruction of their personal lives and economies suffered as consequence of persecution and exile. Sincerely, Armen Melikian, Author Attachment: Author Calls Genocide Centennial “A Farce.” cc: U.S. State Department Amnesty International USA Human Rights Watch
  4. ՈՉԽԱՐՍՏԱՆԻ մայրաքաքաք Ոչխարևանի մեծարգո ոչխարներին` միակտուր բառաչողներին` «Զի տարբեր է ազգն ոչխարաց» Մեծարգո ոչխարք և ոչխարուհիք. Եթե կճղակավորներիցդ մեկն ու մեկը մի բարի պատահականությամբ մոխրակույտի վերածած լիներ ԱԱԾ-ի կենտրոնատեղին, քանակոծելով սատկացրած` ոչխարանոցի կաթողիկոսին ու ծայրաստիճան կղերին, քիթումռութը մեկ արած խմբագիրներին ու ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներին, առնվազն` ոչխարացույցի ելած լիներ` պահանջելով աքսորական գրողների ապահով վերադարձը (երևույթ, որ ապացուցվել է որ է ոչխարների ընդունակությունների մեջ` ինքնափոխադրման սակի բարձրացման դեմ ցուցաբերած պայքարով). եթե ոչ, գոնե վրդովմունքի նշույլ արտացոլած, անբանորեն կասեի` «մալատյեց», արդար է սրանց ազգ լինելու կարգախոսը, այն թե` համայն ոչխարացը անմասն է գրող ոչնչացնող գերոչխարների անհյուրընկալություններին, այն թե` զի չի կարելի նույնացնել համայն ոչխարաց ազգը գերոչխարների նվազաիրավություններին, ու թե` երկու տեսակների միջև իսկապես որ կան ոչխարամշակութային բնորոշիչ տարբերություններ: Սակայն ձերդ կճղակավորներից ոչ մի ենթավոր մի «փստ» անգամ չի արել, ոչ էլ «թստ», ոչ իսկ «ֆստ»` տասը տարի շարունակ` հայ գրող կործանողների կամ նվազաիրավողների դեմ (ինչը թեև, արդար լինելու համար ասենք, ոմանք արդարացնում են որպես` համաշխարհային օրենքով անձեռնմխելի` բառաչի գենետիկական բնորոշիչներով պայմանավորված լեզվաֆիզիկական առանձնահատկությունների հետևանք): Ընդհակառակը` դարաբերան անբարբառ իմաստնությամբ լռել` մասնակից ու մեղսակից գրողների աքսորին ու այլաոչխարային մշակույթի ոչնչացմանը: Սակայն հիմա, հարգարժան ոչխարյայք Հայքի ու Սփռահայքի, ոչխարների ոչ-հատուկ կատաղությամբ լեզու եք բարձրացնում իր աքսորահայաթից` իր իրավունքների ոչ թե պաշտպանությանը, այլ պարզապես հուշագրմանը համար իսկ անգամ երկու բառ ասող արդեն չհայ գրողի վրա` «Չեմ տեսել, չեմ լսել, զի լեզվանվազ ներքնաբերանն իմո անբասիր է հայր իմ» ուրույնախոսի ոչխարակերտային երրորդ հասարակական լրացուցիչով, որոշելով նրա փոխարեն թե ինչ բերանաօդերով պարտ է բնութագրել զհայրատն հայրենիքի ու աշխարհացրիվ համայն ոչխարացի կուսաբերան ու զարզանդակոտոշ ոչխարություններին և ոչխարատեսաբանության ինստիտուտի կարկառուն վկայյալներին: Բարի եղեք պահպանելու ոչխարանոցի անդորրը զինչպես և ձեր բնությանը հատուկ ոչխարազգի վարքով պահպանել եք այն դարակոտորակ շարունակ` կուլ տալով ձեր ոչխարալեզուն: Եվ ճաշակեք խաղաղությամբ զհայրապետական զհարդն զհայրատի: Առն ա՞նկ է որ: Թող ևս չոչխարի քայլերի հետևանքներն այսուհետև լինեն ձեր վզերին: Բարի եղեք գնահատելու, որ չոչխարս դեռ երբեմն մի քանի խոսք է ասում ոչխարարերենով` թարգմանչաց դեֆիցիտի պատճառով` ձեր ուրույն գիտակցությունների և անփոխարինելի անասնատեսակի հանդեպ ունեցած խորխորատային ակնածանքի որպես բացառիկ դրսևորում: Դիվագիտական քայլ, ի դեպ, որ շուտով կավարտվի լրմամբ: Շուն Շան Որդի
  5. Բոլոր այն ընկերներս և բարեկամներս ովքեր tag են արվել իմ վերջին հայտարարությանը (հայերեն կամ անգլերեն) և ձևացնում են թե այն չեն տեսել կամ կարդացել, ցմահ թքելու եմ նրանց երեսին, եթե ոտք դնեն Հայաստան` մասնակցելու 100-ամյակի ոգեկոչմանը առանց աքսորում հայտնված բոլոր հայ գրողների ներկայությանը: Նրանք երբեք չեն ներվելու իրենց լուռ մեղսակցությամբ հայ գրողներից գողացված հայրենիքի համար: Մնացյալ աղբի մասին էլ չեմ խոսում, չեմ էլ խոսելու: Չփորձվեք մտածել անգամ, որ կարող եք ինձ հետ կապ պահպանել այսուհետև: Մարդ լինելու բեռն այսուհետև ձեր ուսերին է: Ներման կարժանանան միայն նրանք ովքեր արժանի կլինեն ներման: Ձեր հանցանքը հազարապատիկ ավելի մեծ է քան կարծում եք, քավության պահանջն էլ` նույնքան: Արժանի եղեք իմ ընկերությանը, եթե այն ձեզ համար որևե արժեք ունի:
  6. Հեղինակը ցեղասպանության 100-ամյակի թատրոնը կոչում է ֆարս, հայերին` բարոյական գաճաճներ, հայ գրողներին` խոզեր ու պոռնիկներ Լոս Անջելես (Մարտ 9, 2015) -- Տասը տարի հետապնդումից ու մեկուսացումից հետո, ամերիկացի գրող Արմեն Մելիքյանը խզում է իր բոլոր կապերը հայ ժողովրդի, մշակույթի, գրականության և ինքնության հետ: Իր անձնական էջում, հայերի ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի օրվանից երկու ամիս առաջ Արմեն Մելիքյանն իր արգահատանքն է հայտնում անգամ իր մտերմագույն ընկերների բնածին անկարությանը` մարդկային զգացմունքի ու բողոքի արտահատման որևէ ձև գտնելու: Հայերը աքսորյալ գրողի ճակատագիրը դիտում եմ որպես հեռուստատեսային արկած, եթե ոչ ծաղրի թեմա, գտնում են բազում երևակայական պատճառ նրան քննադատելու կամ բարձրագոչ մտավոր սեթևեթանքներ արտահայտելու նրա համար ամենաճակատագրական պահերին, բայց ընդվզման նշույլն իսկ չկա նրանց հոգում` առնվազն քննադատելու ու պախարակելու գրողի հետապնդողներին ու աքսորողներին: Նրանց մեջ իսպառ մեռած է բարոյական մարդը հատկանշող վերջին կայծը: Արմեն Մելիքյանը նրանց անվանում է բարոյական դիակներ` բացակա գիտակցությամբ ու բացարձակ անտարբերությամբ մարդու իրավունքի ամենանողկալի հանցագործությունների նկատմամբ, իսկ հայ ազգը` դամբարան: Մելիքյանի ստեղծագործությունը համամարդկային է, բայց հիմքում տեղաբնակների ու` սփյուռքի կամ անհայրենիք անհատների հակասությունն է: Ինչը ըստ նրա առհասարակ անըմբռնելի է պետական գաղափարախոսությամբ ձևավորված ու այն յուրացրած անհատի համար: Մելիքյանը մերժում է ներկայիս հայության որդեգրած ազգային ու հոգևոր ինքությունը, փնտրելով թարմ փիլիսոփայական ու գոյաբանական հարթություններ: - Տաս միլիոն երկերեսանի կեղծավոր պատրաստվում են նշել հարյուրամյակը հայ գրողների ջարդի, բայց բոլորով մասնակից են ոչնչացմանը ժամանակակից մի քանի գրողի, որոնք տարորոշվում են նրանց կրոնական լուսնոտությունից ու բազմերեսությունից. - ասում է Մելիքյանը: - Ստամբուլում գրողների իսկ հարյուր տարի առաջվա ջարդի օրը այս մարդկանց նշելը, որոնք ոչ միայն լռել են, այլ խրախուսել ժամանակակից գրողների աքսորը երկրից, ոչ միայն կեղծիք է, այլ` վիրավորանք բոլոր գրողների ու աշխարհի բարի կամքի մարդկանց նկատմամբ և` մարդու իրավունքերի ծաղր: Դա մի ապտակ է գրականությանը: Հանդիսությունները ղեկավարող կոմիտեն խունթա է, որը գողացել է հայ գրողների պատմությունը, կտորներով սեփական պրոպագանդայում չարաշահելու համար: - Այսպիսի հանրությունն արժանի չէ ոչ գրականության, ոչ ուշադրության: Նրանց ականջները լարված են միայն ազգայնամոլ պրոպագանդա լսելու, ոչ` գրականություն: Հայերի բարոյականության ներքին կողմնացույցը խաթարված է: Հյսուսիսային բևեռը` թուրք ատելը: Սպանության կոչերն անչափ բարձր են գնահատվում նրանց մեջ, երբ ուղղված են իրենց կրոնական կամ ցեղական բռնակալությունից ազատագրված գրողներին: - Բոլոր այն գրողները, որոնք մասնակից կլինեն արարողություններին` վտարանդի գրողների բացակայությամբ, խոզեր ու պոռնիկներ են: - Բոլոր հայերը, որ մասնակից են լինելու, այցելելու են Հայաստան կամ ապրում են այնտեղ`տեղյակ որ կան վտարանդի գրողներ որոնք զրկված են իրենց անօտարելի իրավունքերից, բարոյապեսայլասերված են. գրողի իրավունքների ու կյանքի գողեր են նրանք: Աքսորյալներից մեկն Ալեքսանդր Վարպետյանն է, որին երկու տարի առաջ չթողեցին մտնել երկիր օդանավակայանում և արտաքսեցին Ֆրանսիա` սպասասրահում երեք օր պահելուց հետո: Մելիքյանն հայրենադարձվեց ԱՄՆ-ից 2002 թվականին և երկու տարի ուսումնասիրում էր հայ էպոսը, ինչպես նաև Հայաստանի ետխորհրդային հասարակությունը` որպես նյութ իր "Ճանապարհ դեպի Կուսաստան" վեպի համար, որը 11 գրական մրցանակ է շահել ԱՄՆ-ում, 2011 թվականին հրատարակվելուց հետո: ԱԱԾ-ն (ԿԳԲ) նրա ձեռագրերը կալանելուց հետո բազում քայլերով նրա վերադարձը դարձրել է անհնար: Նրա կնոջը` հարցաքննության տարել իրենց մոտ, սպառնալով որ կբանտարկեն ազգի դավաճանության մեղադրանքով, եթե հրաժարվի համագործակցել: Սպառնացել սպանությամբ, եթե այնուհետև Մելիքյանի մասին որևէ նյութ հրատարակի թերթում, որտեղ աշխատում էր: Թերթի խմբագրության վրա կազմակերպված հարձակում են գործել կրոնական միլագարներ` Մելիքյանի կնոջն ու լրագրողներին մորթելու հայտարարություններ գոչելով: Որին «զուգադիպել» է ԱԱԾ-ի աշխատողի այցը խմբագրություն` թերթը փակելու սպառնալիքով: ԱԱԾ-ն գրավել է նաև ռադիոյի գրասենյակը, հաղորդումից անմիջապես առաջ` ձերբակալելու հայտնի մի լրագրողի, որը պետք է խոսեր Մելիքյանի գրքի մասին: Հայաստանի գրողների միության նախագահը հասարակավ մերժեց նման գրողի գոյությունն անգամ: Տասը տարի անմարդկային հետապնդումից, տնտեսական ոչնչացումից, համազգային օտարումից հետո, ուղորդված սպանության հարյուրավոր սպառնալիքներով, պիտակավորմամբ, սաբոտաժով ու բոյկոտով (չհաշված հազարավոր քրեաբնույթ լուտանքները), որին մասնակից են պետական բարձր պաշտոնյաներ` հոգևորականության և ԱԱԾ-ի ղեկավարմամբ և հայոց քաղաքական, մշակութային, իրավապաշտպան կազմակերպությունների դավադիր մեղսակցությամբ, Արմեն Մելիքյանը որոշեց խզել իր բոլոր կապերը հայ ազգի, մշակույթի, գրականության, լեզվի և ինքնության հետ: Աքսորն անբուժելի հետքեր թողեց Արմեն Մելիքյանի առողջության, տնտեսության վրա, իսկ անհնարինությունը վերադարձի` շերտ առ շերտ խորացնում ու ծանրացնում էր իրավիճակը: Արմեն Մելիքյանը բացատրում է. - Ամեն ոք, որ գիտակցական բջիջ ունի, անկախ նրանից թե ինչ տեսակետ ունի հայրենասիրության ու կրոնական ինքնության վերաբերյալ, չի կարող կրել այդ իսկ ինքնությունը, քանի դեռ ազգը շարունակում է այլախոհ գրողներին հրեշացնել ու ոչնչացնել: Գրողների, որոնց գոյության իսկ իմաստն է իրենց մտքի ազատ արտահայտումը` առանց վախենալու կամ խանգարվելու, ու մեղադրվելու` որպես վտանգավոր մտքերի արտադրող: - Եթե եկեղեցին ու պետությունն ի վիճակի չեն տանել իրենց տեսակետներին ծայրահեղ հակառակ աշխարհահայացքներ, չեն կարող կոչվել ազգ ու մշակույթ: Ոչ մի տարբերություն չկա նրանց ու 1915 թվականին հայ գրողներին կոտորողների միջև: Մելիքյանը նրանց մեղադրում է մշակութասպանությամբ և ազգասպանությամբ: - Վտարանդի գրողները իրենք պետք է ներկայացնեին 1915 թվականին Ստամբուլում կոտորված իրենց գրչակիցներին` հարյուրամյակին: Խլելով նրանցից այդ իրավունքը, մերժելով անգամ նրանց ներկայությունը երկրում, հանդիսությունների կազմակերպիչներն իրենք են դառնում մարդու իրավունքերի թալանչիներ, սպանիչներ, ու դիվիդենտներ են քաղում ազգի ողբերգությամբ` ինքնագովազդման համար: Իսկ այն կուլ տվող հավաքականությունը` ենիչերիների հորդա: Մելիքյանն ունի մասթերի աստիճան միջազգային հարաբերություններում Վաշինգտոնի Ամերիկյան համալսարանից և ուսանել է մաթեմատիկա Հարվարդում և այլուր: Ընդունվել է Օքսֆորդի մաթեմատիկայի ինստիտուտ: Լքել է երկու բնագավառներն էլ` ամբողջովին գրականության նվիրվելու նպատակով: Մելիքյանին նկարագրել են որպես այն քիչ պատահող մտածողների մեկը, ում ընդգծված զգացմունքայնությունն ու սուր միտքը հավասար մակարդակներում են, ինչի շնորհիվ նա կարողանում է շերտ առ շերտ քողազերծել զեղծարարություններն ու կարծրատիպերը: Մելիքյանը թարմ շունչ է բերում ժամանակակից գրականություն, ոչ միայն տարածելով արձակի սահմանները որպես հաղորդակցման ձև, այլ նաև կարողանում է տարերայնորեն կարևորել դրանում հասարակական, քաղաքական, կրոնական, փիլիսոփայական մտքի նվաճումներն ու առասպելաբանական վերլուծումները: Մելիքյանի վեպը քննադատները համեմատել են գրական այնպիսի գոհարների հետ, ինչպիսիք են Ջորջ Օրվելի, Սամուել Բեքեթի և Էռնսթ Յունգերի ստեղծագործությունները: Այն նաև համեմատել են Գյուրջիևի "Բելզեբուղի պատմվածքներն իր թոռանը" գրքի, և անգամ` Հայտնության գրքի հետ: Անգլերենից թարգմանեց` Վ. Ա. 7 Մարտ, 2015 թ. Դիմագրքում (Facebook) հղումը` https://www.facebook.com/notes/1028721513807960/
  7. U.S. Author Calls Genocide Centennial “A Farce.” Calls Armenians “Moral Degenerates,” Armenian Writers “Swine and Whores” Los Angeles (February 24, 2015)--Merely 60 days before the worldwide commemoration events of the Armenian Genocide centennial, and after a decade of persecution and ostracism, American writer Armen Melikian renounces all ties to the Armenian nation, culture, literature, and identity. In a statement posted on his blog recently, Melikian expressed dismay with “the innate inability” of even closest friends from Armenia (save two fellow writers who were themselves exiled) “to register an iota of human emotion and revolt.” Rather, “Armenians, at best, treat an author’s odyssey as entertainment, if not for ridicule, finding myriad reasons to criticize the author or giving high-minded advice even in his most critical moments, without a single thought of revolt against those responsible for his plight.” While Melikian’s work carries universal overtones, at its core is the conflict between national and diasporan or stateless identities. Melikian categorically rejects all existing modes of Armenian national and religious identity, probing into fresh philosophical and existential vistas. “Ten million inborn hypocrites commemorating the centennial of the massacre of Armenian writers are themselves complicit in the destruction of several of its present writers disagreeing with their religious lunacies and hypocritical mores,” Melikian elaborates. “The centennial commemoration of the genocide (on the very day of the massacre of Armenian writers in Istanbul a hundred years ago) by a nation not only conniving to bury the facts of exile of several present-day Armenian writers but in many cases encouraging it is not only a farce, it is an insult. A mockery of all authors and voices of conscience worldwide, and a travesty of human rights. A slap in the face of literature. The commemoration committee is a junta that has hijacked the history of Armenian writers, cherry-picking episodes for propaganda.” “Such a society of frauds is unworthy of any writing or attention . . . All Armenian authors keeping public silence on the issue of exile and participating in the commemoration in the absence of these exiled authors are swine and whores,” Melikian adds. “Every Armenian participating in the commemoration event and, in fact, every Armenian visiting Armenia or living in Armenia (knowing that there are exiled writers who are deprived of this inalienable right) is a moral degenerate and a thief of the rights of their compatriots in exile.” Among the exiled is the French-Armenian author Alexandre Varbedian who was refused entry to Armenia two years ago and was sent back to France after spending three days in confinement at Armenia’s capital Yerevan airport. Melikian repatriated to Armenia in 2002 from the United States and for two years studied the Armenian epic tradition. He also compiled his observations on post-Soviet Armenian society which provided the raw material for his epistolary novel, Journey to Virginland, which won eleven awards in the United States after its release in 2011. Melikian’s manuscripts were obtained by the National Security Service (formerly the KGB) triggering his effective exile from Armenia. His wife was interrogated at the headquarters of the NSS and was threatened with prosecution for “treason against Armenia” should she fail to cooperate—and threatened with assassination by a member of the interrogating team should she continue her newspaper column where she had recently introduced Melikian’s literary work. The newspaper offices were swarmed by a group of religious fanatics “to slaughter her” the day of publication of an interview with Melikian, followed by an NSS officer who threatened to shut down the newspaper. The NSS also invaded the premises of the National Public Radio of Armenia with the purpose to arrest a prominent journalist minutes before the scheduled broadcast of his program on Melikian’s work. Armenia's Writers' Union officially denied the existence of such an Armenian writer in a public response by its president. After a decade of unabated persecution and national ostracism accompanied with several hundred assassination threats (including publicly by high-ranking government officials, not to mention thousands of instances of criminal harassment, mayhem threats, libel, public derision, sabotage, boycott) incited largely by the Armenian Church (in cahoots with the NSS)—and condoned through a conspiracy of silence by Armenian political and cultural institutions worldwide, as well as so-called “human rights” and literary organizations—Melikian renounced all ties to the Armenian nation, culture, literature, language, and identity. Claiming irretrievable financial destruction and medical damage from his persecution, the author explained that “anyone possessed of a conscience, regardless of their personal views toward patriotism or religious identity, cannot in good faith continue to wear the mantle of national identity so long as that very nation continues to demonize and suppress its very same authors—authors who by their very purpose must be charged with the task of free and full expression of thought without fear of censure or reproach—for what they deem inappropriate or hazardous expressions of thought. If the church and state apparatuses cannot evolve to accommodate diametrically opposite viewpoints, then they are in no business of calling themselves a nation or a culture. There is no difference whatsoever between them and those who committed the genocide of 1915.” Melikian holds a Master’s in International Relations from American University, Washington, D.C. He has also studied mathematics at Harvard and elsewhere, and was admitted by the Mathematical Institute of Oxford University. However, he eventually abandoned both politics and mathematics in favor of literature and dedicated his life to writing. Melikian has been described as “one of those rare thinkers whose intensity of passion matches their sharp wit and intellect. His poignant observations take to task the core tenets of meta-ideologies and jockeying civilizations, helping to discard layer after layer of entrenched misinformation and dogma.” Melikian brings a fresh, prodigiously layered voice to contemporary literature, not only expanding the boundaries of the novelistic endeavor as an artistic medium per se, but infusing it with extraordinary urgency and relevance in terms of sociopolitical, cultural, religious, and philosophical thought as well as mythological exegesis. Given its prescient vision of the shape of things to come, Melikian’s novel has been compared by critics to some of the masterpieces of contemporary literature, among them the politically explosive works of George Orwell, Samuel Beckett, and Ernst Junger. It has also been compared to Gurdjieff’s Beelzebub’s Tales to His Grandson, and even to the Book of Revelation. http://www.journeytovirginland.com
  8. U.S. Author Calls Genocide Centennial “A Farce.” Calls Armenians “Moral Degenerates,” Armenian Writers “Swine and Whores” Los Angeles (February 24, 2015)--Merely 60 days before the worldwide commemoration events of the Armenian Genocide centennial, and after a decade of persecution and ostracism, American writer Armen Melikian renounces all ties to the Armenian nation, culture, literature, and identity. In a statement posted on his blog recently, Melikian expressed dismay with “the innate inability” of even closest friends from Armenia (save two fellow writers who were themselves exiled) “to register an iota of human emotion and revolt.” Rather, “Armenians, at best, treat an author’s odyssey as entertainment, if not for ridicule, finding myriad reasons to criticize the author or giving high-minded advice even in his most critical moments, without a single thought of revolt against those responsible for his plight.” While Melikian’s work carries universal overtones, at its core is the conflict between national and diasporan or stateless identities. Melikian categorically rejects all existing modes of Armenian national and religious identity, probing into fresh philosophical and existential vistas. “Ten million inborn hypocrites commemorating the centennial of the massacre of Armenian writers are themselves complicit in the destruction of several of its present writers disagreeing with their religious lunacies and hypocritical mores,” Melikian elaborates. “The centennial commemoration of the genocide (on the very day of the massacre of Armenian writers in Istanbul a hundred years ago) by a nation not only conniving to bury the facts of exile of several present-day Armenian writers but in many cases encouraging it is not only a farce, it is an insult. A mockery of all authors and voices of conscience worldwide, and a travesty of human rights. A slap in the face of literature. The commemoration committee is a junta that has hijacked the history of Armenian writers, cherry-picking episodes for propaganda.” “Such a society of frauds is unworthy of any writing or attention . . . All Armenian authors keeping public silence on the issue of exile and participating in the commemoration in the absence of these exiled authors are swine and whores,” Melikian adds. “Every Armenian participating in the commemoration event and, in fact, every Armenian visiting Armenia or living in Armenia (knowing that there are exiled writers who are deprived of this inalienable right) is a moral degenerate and a thief of the rights of their compatriots in exile.” Among the exiled is the French-Armenian author Alexandre Varbedian who was refused entry to Armenia two years ago and was sent back to France after spending three days in confinement at Armenia’s capital Yerevan airport. Melikian repatriated to Armenia in 2002 from the United States and for two years studied the Armenian epic tradition. He also compiled his observations on post-Soviet Armenian society which provided the raw material for his epistolary novel, Journey to Virginland, which won eleven awards in the United States after its release in 2011. Melikian’s manuscripts were obtained by the National Security Service (formerly the KGB) triggering his effective exile from Armenia. His wife was interrogated at the headquarters of the NSS and was threatened with prosecution for “treason against Armenia” should she fail to cooperate—and threatened with assassination by a member of the interrogating team should she continue her newspaper column where she had recently introduced Melikian’s literary work. The newspaper offices were swarmed by a group of religious fanatics “to slaughter her” the day of publication of an interview with Melikian, followed by an NSS officer who threatened to shut down the newspaper. The NSS also invaded the premises of the National Public Radio of Armenia with the purpose to arrest a prominent journalist minutes before the scheduled broadcast of his program on Melikian’s work. After a decade of unabated persecution and national ostracism accompanied with several hundred assassination threats (including publicly by high-ranking government officials, not to mention thousands of instances of criminal harassment, mayhem threats, libel, public derision, sabotage, boycott) incited largely by the Armenian Church (in cahoots with the NSS)—and condoned through a conspiracy of silence by Armenian political and cultural institutions worldwide, as well as so-called “human rights” and literary organizations—Melikian renounced all ties to the Armenian nation, culture, literature, language, and identity. Claiming irretrievable financial destruction and medical damage from his persecution, the author explained that “anyone possessed of a conscience, regardless of their personal views toward patriotism or religious identity, cannot in good faith continue to wear the mantle of national identity so long as that very nation continues to demonize and suppress its very same authors—authors who by their very purpose must be charged with the task of free and full expression of thought without fear of censure or reproach—for what they deem inappropriate or hazardous expressions of thought. If the church and state apparatuses cannot evolve to accommodate diametrically opposite viewpoints, then they are in no business of calling themselves a nation or a culture. There is no difference whatsoever between them and those who committed the genocide of 1915.” Melikian holds a Master’s in International Relations from American University, Washington, D.C. He has also studied mathematics at Harvard and elsewhere, and was admitted by the Mathematical Institute of Oxford University. However, he eventually abandoned both politics and mathematics in favor of literature and dedicated his life to writing. Melikian has been described as “one of those rare thinkers whose intensity of passion matches their sharp wit and intellect. His poignant observations take to task the core tenets of meta-ideologies and jockeying civilizations, helping to discard layer after layer of entrenched misinformation and dogma.” Melikian brings a fresh, prodigiously layered voice to contemporary literature, not only expanding the boundaries of the novelistic endeavor as an artistic medium per se, but infusing it with extraordinary urgency and relevance in terms of sociopolitical, cultural, religious, and philosophical thought as well as mythological exegesis. Given its prescient vision of the shape of things to come, Melikian’s novel has been compared by critics to some of the masterpieces of contemporary literature, among them the politically explosive works of George Orwell, Samuel Beckett, and Ernst Junger. It has also been compared to Gurdjieff’s Beelzebub’s Tales to His Grandson, and even to the Book of Revelation. http://www.journeytovirginland.com
  9. U.S. Author Calls Genocide Centennial “A Farce.” Calls Armenians “Moral Degenerates,” Armenian Writers “Swine and Whores” Los Angeles (February 24, 2015)--Merely 60 days before the worldwide commemoration events of the Armenian Genocide centennial, and after a decade of persecution and ostracism, American writer Armen Melikian renounces all ties to the Armenian nation, culture, literature, and identity. In a statement posted on his blog recently, Melikian expressed dismay with “the innate inability” of even closest friends from Armenia (save two fellow writers who were themselves exiled) “to register an iota of human emotion and revolt.” Rather, “Armenians, at best, treat an author’s odyssey as entertainment, if not for ridicule, finding myriad reasons to criticize the author or giving high-minded advice even in his most critical moments, without a single thought of revolt against those responsible for his plight.” While Melikian’s work carries universal overtones, at its core is the conflict between national and diasporan or stateless identities. Melikian categorically rejects all existing modes of Armenian national and religious identity, probing into fresh philosophical and existential vistas. “Ten million inborn hypocrites commemorating the centennial of the massacre of Armenian writers are themselves complicit in the destruction of several of its present writers disagreeing with their religious lunacies and hypocritical mores,” Melikian elaborates. “The centennial commemoration of the genocide (on the very day of the massacre of Armenian writers in Istanbul a hundred years ago) by a nation not only conniving to bury the facts of exile of several present-day Armenian writers but in many cases encouraging it is not only a farce, it is an insult. A mockery of all authors and voices of conscience worldwide, and a travesty of human rights. A slap in the face of literature. The commemoration committee is a junta that has hijacked the history of Armenian writers, cherry-picking episodes for propaganda.” “Such a society of frauds is unworthy of any writing or attention . . . All Armenian authors keeping public silence on the issue of exile and participating in the commemoration in the absence of these exiled authors are swine and whores,” Melikian adds. “Every Armenian participating in the commemoration event and, in fact, every Armenian visiting Armenia or living in Armenia (knowing that there are exiled writers who are deprived of this inalienable right) is a moral degenerate and a thief of the rights of their compatriots in exile.” Among the exiled is the French-Armenian author Alexandre Varbedian who was refused entry to Armenia two years ago and was sent back to France after spending three days in confinement at Armenia’s capital Yerevan airport. Melikian repatriated to Armenia in 2002 from the United States and for two years studied the Armenian epic tradition. He also compiled his observations on post-Soviet Armenian society which provided the raw material for his epistolary novel, Journey to Virginland, which won eleven awards in the United States after its release in 2011. Melikian’s manuscripts were obtained by the National Security Service (formerly the KGB) triggering his effective exile from Armenia. His wife was interrogated at the headquarters of the NSS and was threatened with prosecution for “treason against Armenia” should she fail to cooperate—and threatened with assassination by a member of the interrogating team should she continue her newspaper column where she had recently introduced Melikian’s literary work. The newspaper offices were swarmed by a group of religious fanatics “to slaughter her” the day of publication of an interview with Melikian, followed by an NSS officer who threatened to shut down the newspaper. The NSS also invaded the premises of the National Public Radio of Armenia with the purpose to arrest a prominent journalist minutes before the scheduled broadcast of his program on Melikian’s work. After a decade of unabated persecution and national ostracism accompanied with several hundred assassination threats (including publicly by high-ranking government officials, not to mention thousands of instances of criminal harassment, mayhem threats, libel, public derision, sabotage, boycott) incited largely by the Armenian Church (in cahoots with the NSS)—and condoned through a conspiracy of silence by Armenian political and cultural institutions worldwide, as well as so-called “human rights” and literary organizations—Melikian renounced all ties to the Armenian nation, culture, literature, language, and identity. Claiming irretrievable financial destruction and medical damage from his persecution, the author explained that “anyone possessed of a conscience, regardless of their personal views toward patriotism or religious identity, cannot in good faith continue to wear the mantle of national identity so long as that very nation continues to demonize and suppress its very same authors—authors who by their very purpose must be charged with the task of free and full expression of thought without fear of censure or reproach—for what they deem inappropriate or hazardous expressions of thought. If the church and state apparatuses cannot evolve to accommodate diametrically opposite viewpoints, then they are in no business of calling themselves a nation or a culture. There is no difference whatsoever between them and those who committed the genocide of 1915.” Melikian holds a Master’s in International Relations from American University, Washington, D.C. He has also studied mathematics at Harvard and elsewhere, and was admitted by the Mathematical Institute of Oxford University. However, he eventually abandoned both politics and mathematics in favor of literature and dedicated his life to writing. Melikian has been described as “one of those rare thinkers whose intensity of passion matches their sharp wit and intellect. His poignant observations take to task the core tenets of meta-ideologies and jockeying civilizations, helping to discard layer after layer of entrenched misinformation and dogma.” Melikian brings a fresh, prodigiously layered voice to contemporary literature, not only expanding the boundaries of the novelistic endeavor as an artistic medium per se, but infusing it with extraordinary urgency and relevance in terms of sociopolitical, cultural, religious, and philosophical thought as well as mythological exegesis. Given its prescient vision of the shape of things to come, Melikian’s novel has been compared by critics to some of the masterpieces of contemporary literature, among them the politically explosive works of George Orwell, Samuel Beckett, and Ernst Junger. It has also been compared to Gurdjieff’s Beelzebub’s Tales to His Grandson, and even to the Book of Revelation. http://www.journeytovirginland.com
  10. Երևանի կաշառակեր ոստիկանությունը (ԿԳԲ-ի մանկլավիկների հետ համատեղ) փակում է Մելիքյանի անունից ներկայացված քրեական բնույթի դիմումը` ԱՌԱՆՑ դույզն իսկ հարց տալու դիմումը ներկայացնող կողմին: Մի կողմից` հնարավոր մարդասպանի (ու հազարավոր նման ճիվաղների) առկայությունը, որը հոխորտում է, թե մի քանի հազարով մարդասպանին կհանի բանտից, ինչպես նաև նախորդ երկու տարիների ընթացքին Հայաստանեայց եկեղեցու կողմից հրահրված և ողջ ազգի դավադիր լռությամբ պայմանավորված Մելիքյանի հասցեին ուղղված մի քանի հարյուր սպանության սպառնալիքները (ներառյալ Մշակույթի փոխ-նախարարի կողմից կատարված խոշտանգման ու սպանության հրապարակային սպառնալիքը, եթե Մելիքյանը հանդգնի մի օր Հայաստան ոտք դնել), մյուս կողմից` օրենքի պաշտպանությանն ապավինելու անկարելիությունը նրա վերադարձը բոլոր դեպքերում դարձնում են անհնար: Այս ամենը մեկ տոկոսն է միայն առանց վերադարձի հույսի տասնամյա աքսորում հայտնված և համազգային խեցեվճռի ենթարկված հայ գրողի ոդիսականին, որի պատճառով էլ նա հավերժ հեռանում է Հայաստանից (և Սփյուռքից), հայ ազգից և հայ մշակույթից: Նրա որոշման մեջ ոչ-նվազ դեր ունի ԱՆԽՏԻՐ բոլոր իրենց հայ գրող, մտավորական, արվեստագետ, պետական թե քաղաքական գործիչ` դիմադիր թե ընդդիմադիր, մարդկային իրավանց պաշտպան, դասախոս, հեռուստավար, լրագրող թե խմբագիր համարող երկոտանիների պոռնիկ բնությունը: Ինչպես նաև տարին մեկ աներեսաբար հայրենիք այցելող կամ ընդմիշտ հայրենիքում ապրող ընկերների, բարեկամների, ծանոթների, կես-կնիկ «կռված տղաների» վերաբերմունքը, որոնց բոլորի համար նրա կյանքն ու ոդիսականը լավագույն դեպքում ոչ ավելին են քան հեռուստատեսային ներկայացում: Այսուհետև նրա համար ազգ և հայրենիք հասկացությունները կեղծ իրադրություններ են, և դուք բոլորդ` կին թե տղամարդ` էության մինչև ծուծը կեղծավորներ, ճահճի թունավոր գոյակներ, թեկուզ եթե ձեր ողջ կյանքն ապրել եք աշխարհի մեծագույն մայրաքաղաքներում: Ապրեք մեկ է, սատկեք մեկ է: Քաքնեմ ձեր բոլորի բերանը, միզեմ ձեր բոլորի կանանց վրա` նախագահից մինչև վերջին քաղաքացու` հատկապես Երևան քաղաքի ոստիկաններիդ, ԿԳԲ-ի երկիրը վաճառած գյօթերիդ, գրողներիդ ու վերոնշյալ այլ անասնախմբերիդ: Ոստիկանության Արաբկիրի Բաժնի Պետ Պրն. Գ. Ամիրխանյանին Բաբայան Փողոցի 16 շ. 29 բն. բնակչուհի Անուշ Պարգևի Մանուկյանից Հեռ. , միջազգային` 14/տասնչորս/ հուլիսի 2014թ. Դիմում ՀՀ Արաբկիրի ոստիկանությանը` Գողության, խաբեության, և լիազորագրերի չարաշահման մասին Դիմումը ներկայացնում եմ ԱՄՆ և ՀՀ քաղաքացի Անուշ Մանուկյան Մելիքյանս` ԱՄՆ քաղաքացի Արմեն Հայկազի Մելիքյանի լիազորված անձ և ներկայացուցիչ: Երևանում եղել եմ 2014 թվի հունիսի 15-ից հունիսի 27, ներկայացել Արաբկիրի ոստիկանություն հանձնելու դիմումը, ովքեր ինձ սխալմամբ հղել են Քանաքեռի ոստիկանությանը: Այդ լինելով ՀՀ-ում իմ եղած կարճ ժամանակի նախավերջին օրը, Դիմումը ներկայացնում եմ ԱՄՆ-ից: Անհրաժեշտության դեպքում` իմ իրավունքների սահմաններում ներգրավելու միտումով ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատան աջակցությունը: Երևանաբնակ ՀՀ քաղաքացի Արմեն Հախնազարյանը լինելով իմ զարմիկը` նրան վստահել եմ ՀՀ-ում զբաղվել ամուսնուս` Արմեն Մելիքյանի ՀՀ-ում առկախ մնացած գործերով: Արմեն Մելիքյանը վերջին անգամ եղել է ՀՀ-ում 2004 թվին: Նրա գործերով մի ժամանակ զբաղվել է փաստաբան Զարա Դանիելյանը: Վերջինիս դատավոր նշանակվելուց հետո խնդրել եմ Ա. Հախնազարյանից որպեսզի նոր իրավաբան ճարի զբաղվելու ամուսնուս անավարտ գործերով: Այս կապակցությամբ, Արմեն Մելիքյանը ուղարկել է մի շարք լիազորագրեր` լիազորելով Ա. Հախնազարյանին տվյալ գործերի կապակցությամբ: Դիմումի մեջ նշված գլխավոր առնչվող անձերի անձագրային, բնակության, կապի ու այլ տվյալները: ա) Արմեն Հախնազարյան: Ծնվ. --.--.1978 թ. Անձնագիր` , տրված 01.02.2008 թվականին 007-ի կողմից, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի, հաշվառված` Երևան, (հասցե), հանրային ծառայությունների համարանիշ թիվ` : Բնակվում է Ք.-ում: Հեռախոսահամար` բ) Փաստաբան Արսեն Ժոռայի Գրիգորյան: Հաշվ ՀՀ ք. (հասցե) 10 – 26, անձնագիր` , տրվ. 12. 01. 2007թ. 041 – ից: Հեռախոսահամար` գ) Փաստաբան Մանվել Վարդանյան: Անձնագիր` , տրված 20.12.2000 թվականին 007-ի կողմից, երկարացված մինչև 20.12.2015 թվականը, հաշվառված` 0069 Երևան, (հասցե), փաստաբանական Արտոնագիր թիվ 775: Հեռախոսահամար` դ) Արմեն Հայկազի Կապ` Անուշ Պարգևի Մանուկյան` լիազորված անձ: ե) Անուշ Պարգևի Մանուկյան /Մելիքյան/ Տվյալները լիազորագրում: հեռախոս` , ե-նամակ` ) Ա. Հախնազարյանը կատարել է հետևյալ օրինախախտումները: Նկատի ունենալով ՀՀ-ից իմ բացակայությունը, դրանք ներկայացնում եմ հնարավոր մանրամասնությամբ` օգնելու ձեզ կողմնորոշվելու ներկայացված խնդիրներում: 1. Այն պահից երբ բացահայտ դարձավ մեզ համար Ա. Հախնազարյանի չարաշահումները, որի հետևանքով դադարեցվեցին նրա լիազորությունները, նա` Ա. Հախնազարյանը, յուրացրեց Արմեն Մելիքյանի կողմից իրեն վստահված գործերի վերաբերող փաստաթղթերը (բազմատասնյակ, հարյուրի շուրջ փաստաթուղթ), ընդ որում մի շարք լիազորագրեր իրեն` Հախնազարյանին, փաստաբան Արսեն Ժոռայի Գրիգորյանին և փաստաբան Մանվել Վարդանյանին վերաբերող, ստացականներ, սեփականության վկայականներ, համաձայնագրեր, հիպոթեքի պայմանագրեր, հաշտության պայմանագրեր, դատական դիմումներ, դատական որոշումներ, նամակներ, վերոնշյալ գործերի հետ առնչվող անձերի հասցեներ և հեռախոսահամարներ, բանկային հաշվի տվյալներ ու փաստաթղթեր, ևայլն: Տվյալ բոլոր փաստաթղթերի համագումարը վերաբերում է շուրջ 100.000 (հարյուր հազար) ԱՄՆ դոլարի համարժեք դրամ ներկայացնող արժեքի (անշարժ գույք, գանձվելիք գումարներ, դատական որոշումներ գանձվելիք գումարների մասին, սեփականության վկայականներ, ստացականներ, ևայլն): Այս փաստաթղթերի մի մասը Հախնազարյանը հափշտակել է փաստաբան Մանվել Վարդանյանի մոտից` մտնելով նրա տուն: Այդ պահին Մելիքյանը սկայպով զանգահարում է Վարդանյանին` ականատես լինելով Հախնազարյանի կողմից փաստաթղթերի վայրագորեն հափշտակմանը փաստաբանի սեղանից: Սեղանի վրա ըստ երևույթին եղել են Մելիքյանի բոլոր փաստաթղթերը, քանի որ նա հափշտակել է սեղանի վրա գտնված բոլոր փաստաթղթերը և հեռացել: Մելիքյանը փաստաբանին նախապես խստիվ պատվիրել էր որևէ փաստաթուղթ չհանձնել Հախնազարյանին, և թե՛ Վարդանյանին (բանավոր և գրավոր` սկայպ և ե-նամակ), թե՛ Հախնազարյանին (գրավոր` հեռախոսատեքստ և սկայպ) իրազեկել Հախնազարյանի լիազորությունների ամբողջական դադարեցման մասին: Հախնազարյանը արդեն մտել էր Վարդանյանի տուն, երբ Մելիքյանը զանգահարում է: Նա համակարգչային էկրանով լուտանքներ ու սպառնալիքներ է շպրտում Մելիքյանին` երբ վերջինս կտրականապես արգելում է նրան որևէ փաստաթուղթ վերցնել` զգուշացնելով քրեական հետևանքների մասին: Անմիջապես հետո Մելիքյանը սկայպով և հեռախոսատեքստով նրան պատգամներ է ուղարկում, որ եթե իր մոտ եղած բացարձակապես բոլոր փաստաթղթերը մինչև մի ժամ փաստաբան Վարդանյանին չվերադարձնի, նրա դեմ հարուցելու է քրեական գործ: Հախնազարյանը ինձ տեղեկացրեց որ ոչինչ չի հանձնելու և վառելու է բոլոր փաստաթղթերը: Մի բան որին չեմ հավատում, քանի որ նա մի քանի օր անց այդ հարյուրավոր «վառված» փաստաթղթերից 3-4 հատը վերադարձրել է փաստաբան Մանվելյանին, երբ վերջինիս պահանջով և զգուշացմամբ որ այլապես կարող է հայտնվել բանտում: Գողացված նյութերը պարունակում են հետևյալ անձերի կամ գույքերի կապակցությամբ փաստաթղթերի տրցակներ. ա) Մ. Մարտիրոսյան բ) Ա. Սարգսյան գ) Թ. Խաչատրյան դ) Ա. քաղաքի (տվյալ հասցեի) բնակարան: ե) Է. Արշակյան Նաև` զ) Լիազորագրերի մի խումբ տրված Ա. Հախնազարյանին, փաստաբան Արսեն Ժոռայի Գրիգորյանին և փաստաբան Մանվել Վարդանյանին: Չի բացառվում որ եղած լինեն նաև վերալիազորումներ Ա. Հախնազարյանի կողմից նշյալ փաստաբաններին (գուցե և տարբեր անձանց` քրեական նպատակներով): է) 4.000 (չորս հազար) ԱՄՆ դոլարի դիմաց տրված ստացական` ներքևի երրորդ կետում նշված Է. Արշակյանին փաստաբան Զարուհի Դանիելյանի կողմից: Փաստաբան Զարուհի Դանիելյանը 2008 թվին Է. Արշակյանից ի հաշիվ Մելիքյանի ստացել է այդ գումարը, որը մինչ օրս չի փոխանցել Մելիքյանին (հանդգնելով ասել, որ ինքը այդ գումարը ուղարկել է մեզ, իսկ մենք մոռացել ենք: Ոչ մի փաստաթուղթ, ոչ մի գրություն, ոչ մի հետք, ոչ` օր, ոչ` ինչ միջոցով է «ուղարկված»): Գումարի մասին առաջին անգամ իմացել ենք հենց Է. Արշակյանից` ներքոբերյալ երրորդ կետում նշված գործարքի ընթացքում: Սա միակ փաստաթուղթն էր, որի միջոցով (թվական, անդորրագիր, ևն.) անհրաժեշտության դեպքում հնարավոր է դատարանում հերքել փաստաբանի անհիմն հաստատումները` հույս ունենալով ստանալ գումարը: ը) Բանկային փաստաթղթեր և տվյալներ: թ) Այլ փաստաթղթեր և այլ անձերի վերաբերող փաստաթղթեր: 2. Երևանում եղածս ժամանակ նաև ի հայտ եկավ, որ (տվյալ) բանկի Արմեն Մելիքյանի հաշվից Հախնազարյանը գողացել է 650 կամ 690 դոլար գումար: Բացարձակապես ոչ մի տեղեկություն չենք ունեցել նրա կողմից բանկային հաշվից վերցրած այս գումարի մասին: Նա բանկային լիազորագիր չուներ ու մտքներովս անգամ չէր անցնում, որ նա կկարողանա գումար վերցնել բանկային հաշվից: Բանկային լիազորագիր ուներ միմիայն փաստաբան Արսեն Գրիգորյանը: Գրիգորյանին թելադրվել էր վերցնել որոշ տարվա (2006 կամ 2007` ըստ նրա պահանջի) վեց կամ տասներկու ամիսների ելումուտի հաշվեցույցը, կատարել համապատասխան բանկային մուծումը. բացարձակապես ուրիշ ոչինչ: Ամեն մի ամսի դիմաց բանկը գանձում է ինչքան տեղյակ ենք ոչ ավելի քան 10 դոլար: Իսկ Հախնազարյանը օգտագործելով փաստաբանի բանկային լիազորագիրը` դատարկել է բանկային հաշիվը, որի մասին բնականաբար տեղյակ չի պահել մեզ: Այս մասին իմացա փաստաբան Արսեն Ժոռայի Գրիգորյանից, ով լինելով բանկային հարցերում Արմեն Մելիքյանի միակ լիազորված անձը ՀՀ-ում, ենթարկվել է Ա. Հախնազարյանի սադրանքին ու խաբեությանը: Երևանում Գրիգորյանը ինձ ասաց Հախնազարյանի մասին հետևյալը. «Տասնյակ անգամ եկավ ու գնաց` գլուխս կերավ համոզելով, որ գումար է վերցնել անհրաժեշտ Արմեն Մելիքյանի հաշվից»: Այս մասին ո՛չ ես, ո՛չ Արմեն Մելիքյանը որևէ ժամանակ տեղյակ չենք պահվել ո՛չ Հախնազարյանի, ո՛չ էլ փաստաբան Գրիգորյանի կողմից: Մենք Գրիգորյանի ողջախոհությանը և ազնվությանը վրա երբեք կասկած չենք ունեցել: Մեր խորին համոզմամբ` Հախնազարյանը ահաբեկել է փաստաբանին` վերաբերվել նրան որպես սեփական գործավորի` շահագործելով նրա լիազորությունները իր քրեական նպատակներն իրականացնելու համար: Մեկ այլ առիթով` նա ծեծել է փաստաբան Գրիգորյանին, երբ վերջինս չի ենթարկվել Հախնազարյանի սեփական շահը հետապնդող հրահանգներին: Փաստաբան Գրիգորյանը ինձ հայտնեց որ չի ուզում ցուցմունք տալ Հախնազարյանի դեմ` նրա ու Հախնազարյանի ծանոթությանը միջնորդած ու երաշխավորած անձի պատճառով: 3. Ա. գյուղում գտնվող Է. Արշակյանի բնակած տան վաճառք (տվյալ հասցեի բնակելի տունը և տնամերձ հողամասը): Հախնազարյանը Է. Արշակյանից վերցրել է 13.000 ԱՄՆ դոլար` Մելիքյանի կողմից Արշակյանին` տան վաճառքի դիմաց: Մելիքյանին վերադարձրել է այդ գումարից 10.000-ը: Պահել է 3,000 դոլար գումար: Այս 13.000-ից 1.000 դոլարը նախատեսված էր փաստաբան Արսեն Գրիգորյանին նրա ծառայության դիմաց: Իսկ 500-ը (փաստաբանի ստանալիք գումարի կեսի չափով` իր` Հախնազարյանի ծառայության դիմաց): Այդպես ենք պայմանավորվել. նրա գործը հիմնականում կայանում էր փաստաբան ճարելու մեջ: Իսկ այն դեպքերում երբ փաստաբանի կողմից նրա (Հախնազարյանի) գործին մասնակցությանը անհրաժեշտություն զգացվի` խնայելու համար փաստաբանին ընթացիկ գործերի առօրեական վազվզուքից, և նա փաստաբանի կողքին մասնակցի գործին, նա ստանալու էր տվյալ գործի համար փաստաբանի ստանալիք գումարի կեսի չափով գումար` գործի հաջող ավարտի դեպքում (փոխադարձ համաձայնություն կողմերի միջև, դատական վճիռ, տան վաճառք, ևն.): Տվյալ գործի առնչությամբ նաև մինչև 200 դոլար` նախատեսված էր ծախսերի համար: Այսինքն ընդհանուրը` 1.700 դոլար (1.000 + 500 + 200): Իսկ 1.000 դոլար էլ պիտի տրվեր փաստաբան Մանվել Վարդանյանին` որպես կանխավճար երեք այլ գործերի դիմաց: Այսպիսով` Հախնազարյանը Մելիքյանին պիտի վերադարձներ 10.300 դոլարի գումար: Սակայն Հախնազարյանը սեփականացրել է փաստաբան Արսեն Ժոռայի Գրիգորյանին հատկացվելիք 1.000 դոլարի գումարն ամբողջությամբ: Մինչ ինձ և Մելիքյանին վստահեցրեց, որ 1.000 դոլարը տվել է փաստաբան Գրիգորյանին: Իրականում` Հախնազարյանը արհեստական կռիվ սարքելով փաստաբան Գրիգորյանի հետ, գրպանել է այդ 1.000-ը, իսկ մյուս կողմից փաստաբան Մանվել Վարդանյանին շահագործել, որպեսզի վերջինս ամբողջացնի փաստաբան Գրիգորյանի սկսած գործը` առանց վարձատրության, ի դիմաց երեք գործերի Վարդանյանին հանձմանը: Այս մասին իմացել ենք վերջերս միայն` փաստաբան Վարդանյանի միջոցով: Հախնազարյանը յուրացրել է նաև մնացյալ 300 դոլարը ևս` ասելով որ այդ 300 դոլարը օգտագործել է նոտարական գործողության համար` այն դեպքում երբ նոտարական ծախսերը համաձայնվել էր անել Է. Արշակյանը, ու (Է.)ն էլ արել է` ըստ փաստաբան Մանվել Վարդանյանի, որը ներկա և մասնակից է եղել տան առքուվաճառքի նոտարական գործողությանը: Այս հաշվով, ապացուցելի յուրացված գումարը Հախնազարյանի կողմից եղել է առնվազն 1.300 (1.335` բացատրությունը ներքևում) դոլար: Հախնազարյանը փաստաբան Մանվել Վարդանյանին պիտի հանձներ 1.000 դոլար այդ 13.000 դոլարից: Սակայն նա 13.000-ը Արշակյանից ստանալիս, տեղվույն վրա, մեկ այլ գրպանից հանել է մեծ քանակությամբ դրամ ու այդ տրցակից Վարդանյանին տվել է 400.000 դրամ` ինչը կազմել է 965 դոլարի համարժեքը: Կասկածելի է ինձ համար պաշտոնապես լիազորված անձի մոտ նաև այդ 400.000-ի ակունքը, նկատի ունենալով նախ այն, որ մշտապես անգործությունից ու փողի սովից բողոքող մարդու գրպանում` հանկարծ վաճառքի նախաժամին հայտնվում է ավելի քան 400.000 դրամ, և ապա այն, որ նա վաճառքի նույն կամ հաջորդ օրը, հրավիրվում է Ա. գյուղ` Արշակյանի մոտ, որը ոչխար է մորթում Հախնազարյանի ոտքերին: Վերոբերյալ տվյալներից հանգել ենք այն համոզմանը, որ Հախնազարյանը պարզապես իրեն է վերապահել և յուրացրել 13.000-ի և 10.000-ի տարբերությունը, այսինքն` 3.000 դոլարն ամբողջությամբ: Եթե կառչենք օրենքի տառից` նա պիտի ստանար փաստաբան Արսեն Գրիգորյանի ստացածի կեսը: Քանի որ փաստաբան Գրիգորյանը ստացել է զրո դոլար, Հախնազարյանին հասնում է` զրոյի կեսը: Առավել ևս` նրան հասնում էր գումար այն դեպքում եթե նա ազնվորեն կատարելու էր իր աշխատանքը և ոչ թե` կողոպտելու նրան լիազորող անձին, դատարկելու նրա բանկային հաշիվը, փորձել յուրացնել անշարժ գույքը և առհասարակ աշխատելու նրա շահերի դեմ: Դեռ չասած այն, որ նա հնարավոր է որ նաև հաշվետու լինի իր հասցրած առայժմս անհաշվելի վնասների դիմաց: 4. Թ. Խաչատրյանի (հեռ. ) տան հարցով (հասցե): Հախնազարյանը փորձել է տունը վաճառել` յուրացնելու նպատակով ողջ գումարը: Նախ փորձել է համոզել փաստաբան Մանվել Վարդանյանին, որ տան սեփականությունը հանի Արմեն Մելիքյանի անունից` այն շնորհելով իրեն` Հախնազարյանին կամ նրա պատվիրած մեկ անձին: Տան սեփականությունը դատական որոշմամբ փոխանցվել էր Մելիքյանին: Փաստաբան Վարդանյանը հրաժարվել է Հախնազարյանի պահանջը կատարելուց: Այս մասին նա անձամբ հայտնեց Արմեն Մելիքյանին սկայպի միջոցով երկուսի ունեցած հեռատեսազրույցի ընթացքում` 2014 թվի Մայիսին: Ի նպաստ Արմեն Մելիքյանի դատը նախ շահել էր փաստաբան Զարուհի Դանիելյանը: Ապա փաստաբան Մանվել Վարդանյանը կատարել էր դատական լրացուցիչ գործողություն, որը ևս շահել էր: Հախնազարյանը նաև կապ է հաստատել Թ. Խաչատրյանի հետ, նրանից պահանջելով 5.000 (հինգ հազար) դոլար կաշառք, որպեսզի Մելիքյանին համաձայնեցնի 10.000 (տաս հազար) դոլարով տան սեփականությունը փոխանցել Թ. Խաչատրյանին: Այս մասին իմացանք միայն վերջերս: (Ենթադրում ենք, որ նա նման կարգի մի գումար կորզած պիտի լինի վերոնշյալ Է. Արշակյանից, որպեսզի կեղծ տվյալների հիման վրա` խաբեությամբ Մելիքյանին համաձայնեցնի 13.000 դոլարի դիմաց տան սեփականությունը փոխանցելու Արշակյանին) : Իսկ փաստաբան Վարդանյանի կողմից դատը շահելուց հետո Հախնազարյանը սկայպով զանգահարեց ինձ (Անուշ Մանուկյան Մելիքյան) ասելով որ նա «հազարավոր դոլարների գումար եմ խաղացրել դատարանում, այդ պատճառով ենք շահել դատը. բա ոնց, այլապես չէինք շահի») և պահանջեց անմիջապես այդ հազարները մուծել: Նա ասաց, որ Մելիքյանին կտա 10.000 (տասը հազար) դոլար: Իսկ նա տունը փորձում էր վաճառել 30.000-ով (այդ մասին արդեն քանիերորդ անգամ ասել էր ինձ): 2007 թվին անշարժ գույքի գործակալության կողմից տունը մասնագիտական գրավոր արժևորմամբ գնահատվել է մոտավորապես 17 (տասնյոթ) միլիոն դրամով, որի պատճենը հանձնել եմ փաստաբան Վարդանյանին Երևանում եղածս ժամանակ: Երբ այս լկտի խաբեությունից ինձ ամբողջովին պարզ դարձավ Հախնազարյանի գողական ու քրեական դիմագիծը ու նրան դիմադարձեցի, նա սպառնաց տունը վաճառել և ողջ գումարը յուրացնել, լկտիորեն ինձ հայտնելով, որ յուրացնելու է Արմեն Մելիքյանի ողջ գույքը ՀՀ-ում: Կասկածներ ունեմ, որ նա չի դադարել իր նպատակները հետապնդելուց նույնիսկ նրա լիազորագրի դադարեցումից հետո, որը անմիջապես Մելիքյանը ե-նամակով փոխանցել էր փաստաբան Վարդանյանին ու ապա օրինականորեն գրանցել, պահանջելով նաև որ նրա լիազորագրերի դադարեցմամբ այսուհետև նա արտոնված չէ Ա. Մելիքյանի գործերին առնչվող որևէ հարցով զրուցելու կողմերի հետ: Միմիայն Հախնազարյանի դեմ քրեական գործ հարուցելու մեր սպառնալիքների ու փաստաբան Վարդանյանի զգուշացումների ու հետևանքների բացատրությունից հետո նա, ըստ երևույթին, բանտարկության վախից զգուշացավ ամենավատթարագույն քայլերից, թեև բոլորովին վստահ չենք: 5. Առաջին կասկածները Հախնազարյանի մասին ունեցանք այն պահին, երբ նրան անձամբ ինքս ուղարկեցի 400 դոլար, որը նա անմիջապես պիտի հանձներ փաստաբան Վարդանյանին` հարկային մուծման նպատակով: Հախնազարյանը այնպես էլ այդ գումարը չհանձնեց` պատճառաբանելով, որ կարիք է ունեցել այն օգտագործելու ջրի կամ ելեկտրականության պարտքի համար: Ճիշտ է որ նա այդ գումարի մի մասը օգտագործել է այդ նպատակի համար (հավանաբար կեսը), սակայն այդ գումարը այլ նպատակի համար էր ուղարկված, իսկ նա մեզ հետ մինչ այդ չէր զրուցել ոչ ջրի պարտքի ոչ ելեկտրական պարտքի մասին, որպեսզի այդ նպատակի համար առանձին գումար հատկացնեինք: Չնայած այն, որ մնացյալ գումարը ո՛չ մեզ է վերադարձրել, ո՛չ էլ հանձնել փաստաբան Վարդանյանին: Հենց նույն պահից նա սրված ախորժակներով սկսեց գնալով ավելի մեծ գումարներ պահանջել: Օր չէր անցնում, որ նա չզանգահարի (նույնիսկ Գավառում անընդհատ անհանգստացնելով ծնողներիս) մեկ պահանջելով 600 դոլար, մեկ 1,500 դոլար (իբրև վաճառքի հետ կապված ծախսերի համար), ու օրեր անց միայն արդեն` մի քանի հազար դոլար` «դատարանում փող խաղացնելու» դիմաց): 6. Հախնազարյանը Մելիքյանի հասցեին կատարել է ֆիզիկական սպառնալիք (ներառյալ սպանության) որը նաև` իմ (Անուշ Մանուկյան Մելիքյան) միջոցով` այն դեպքում եթե Մելիքյանը հանդգնի մի օր Հայաստան ոտք դնել: Նա հայտնել է, որ անցյալում ԿԳԲ-ի աշխատող է եղել, քրեական աշարհում լավ կապեր ունի, և ինչ կուզենա կանի: Ինչքան լսել եմ` նա վտարվել է Ազգային Անվտանգությունից: Նրա զայրույթը` այն պատճառով, որ կարողացանք կես ճանապարհից նրան կանգնեցնել: Նա ուզում էր արդեն գողանալ տները: Նրա կողմնակի խոսակցություններից ինձ թվում է թե նա ինչ-ինչ պայմանավորվածություններ ունի քրեական տարրերի հետ ինչ-ինչ խնդիրներով, ու Մելիքյանի գործերը շահագործել է քրեական աշխարհում ունեցած իր սեփական այլ խնդիրները լուծելու նպատակով: Երբ պարզ դարձավ նրան, որ մեր զարմկային կապը շահագործելով այլևս չի կարողանալու խաբել մեզ, որ հակառակ իմ ամուսնական հարաբերություններում ունեցածս խնդիրների ես պաշտպանելու եմ Մելիքյանին (և ոչ իրեն), երբ Մելիքյանի` փաստացի աքսորում գտնվող հայրենազուրկ հայ գրողի կյանքի հաշվին սեփական կյանքը ՀՀ-ում կառուցելու նրա հյուսած երազներն ի դերև են ելնելու, նա դիմեց ֆիզիկական հաշվեհարդարի միջոցին: (Ի դեպ` նա փորձել էր նույնիսկ համոզել մորս` Ֆիալետա Մանուկյանին, որ Մելիքյանի սեփականությունը հանդիսացող բնակարանը Երևանում իր` Հախնազարյանի օգնությամբ գրել` Անուշի` իմ վրա. որը ոչ այլ ինչ էր քան կաշառքի փորձ, որպեսզի ինձ լռեցնի Մելիքյանի ունեցվածքի վրա նրա ունեցած ոտնձգությունների խնդրում: Մինչ մորաքույրս զանգահարել է մորս գանգատվելով. «էդ ով դառավ էդ Մելիքյանը, որ աղջիկդ պաշտպանում է նրան. բա նման բան կարելի՞ է»` նկատի ունենալով արյունակցական կապի առաջնահերթությունը` «օտար մարդու» վրա: Հախնազարյանի քրեական նկարագիրը (չասելու համար նրա մոր) դրսևորվեց հենց այն պահից երբ նրա ականջին հասան իմ ու Մելիքյանի հնարավոր բաժանման մասին խոսակցություններ: Մեր հարաբերությունների քաղաքակիրթ բեկանումը այս եզները համարեցին իրենց «հացին յուղ քսվելու» պահ` կողոպտելու Մելիքյանի ունեցած-չունեցածը): Իմ տան մեջ իսկ, Երևանում եղած միջոցիս, Հախնազարյանը ֆիզիկապես հարձակվեց ընկերոջս` Խաժակ Գասպարյանի վրա (լիբանանյան հպատակությամբ, այժմ` ԱՄՆ-ում), երբ վերջինս ազնվորեն նրանից խնդրեց խոսել առանց իմ վրա ձայնը բարձրացնելու: Հախնազարյանը հարձակվեց գոռալով` «արա դո՛ւ ով եղար . . . »: Եթե ձայնիս ողջ ուժով չդիմեի հարևանների օգնությանը` գոռալով որ ոստիկան կանչեն, տանս մեջ տեղի կունենար սպանություն: Անուշ Պարգևի Մանուկյան /Մելիքյան/ 2014 թ. հուլիսի 14 /տասնչորս/
  11. Շքված, շպարված մարդակեր գազաններ եք: Ինքներդ ձեզ հայ կոչողներ` կեղծ հայեր` լավ տղերքից մինչև վերջին երևանցի կին` ուղեղի բջիջները չորացած մարդակերպ հայաբարբառողներ: Դատապարտում եմ լավագույններիդ: Շարքային քաղաքացի թե փաստաբան, դատավոր թե ոստիկան, պատգամավոր, խմբագիր, լրագրող, նախագահ, նախարար, հատկապես` եկեղեցական, հայաստանցի լինեք թե սփյուռքահայ, տղամարդ թե կին: Գողեր, ավազակներ, ստահակներ, կաշառակերներ, մարդասպաններ: Զրկել հայ գրողին իր հայրենիքից (ու ցինիկաբար վայելել հայրենիքը, հայրենիքի հոգևորը, հայրենիքի ֆիզիկականը): Դատարկել հայ գրողի կյանքի ողնածուծը: Ձեր ոճիրը տասնապատիկ մեծ է (բնութագրի վրա ավելանում են` մշակութասպանություն, ազգասպանություն, ցեղասպանություն): Բոլոր լռողներդ, բոլոր նպաստողներդ այս ոճրին միայն մեկ վախճան ունեք` առնետի պես սատկել: Եվ մի օր կսատկեք: Ոճիրներ կան որոնք հավերժ չեն ներվում: Դրանցից են մարդու դեմ կատարված բոլոր հանցագործությունները: Մարդուն ցկյանս զրկել իրեն սնող հոգևոր աշխարհից, իր հայրենիքից: Նա ով կների նման հանցագործներին (կհմագործակցի, լռությամբ կնպաստի) ինքն է ոճրագործ ու անբարոյական, որով նպաստում է ոճրամետ երկրի ու աշխարհի ստեղծմանը: Նա ոճրագործ է. նրա պատիժը մահ է: Ոճիրներ կան որոնք հավերժ չեն ներվելու: Ազգեր կան, որոնք անհետանալու են, քանի որ նրանց մեջ մեռած է առաջին հերթին բարոյականն ու մարդկայինը: Ազգայինը կեղծիք է. ազգայինից բոլոր խոսողները սքողում են իրենց մեջ հոգևոր քաղցկեղից մեռած մարդկայինը: Ինչքան ուժեղ է նրանց զայրույթը, այնքան ավելի տարածված է նրանց քաղցկեղը: Սատկեք հայաբարբառ առնետներ: Սատկեք փափկասուն տիկնայք ու լավ տղերք, կռված տղերք` բորենիներ, տառականներ, խլինք ուղեղով տրամաբանող ու «ազգով մտահոգ» բոզերի ձագեր ու պոռնիկներ:
  12. Zoroastrian Homeland: Nakhijevan-Naxjavan Zoroastrianism is a 3,000-year old dualistic religion and is the fountain of all three major monotheistic religions; religions which have, ironically, demonized it through a sense of doctrinal exclusivism, in order to pursue their own agendas. A dualistic faith based on the highest standards of morality, Zoroastrianism is the source of such conceptions as Good and Evil, Heaven and Hell, a Last Judgment, bodily resurrection, immortality in body and soul, eternal life, and a cosmic Savior who will come at the end of time to judge men according to their deeds. All of which have served as the mythological foundations of Judaism, Christianity, and Islam. Though Zoroastrians have at times been persecuted by Christians, their plight has been overwhelmingly due to the Islamic expansion into Iran and India. Their persecutors have been Arabs, local Iranian clients, Seljuk Turks, and others converted to Islam. Fourteen centuries of persecution, genocide, and exile have dwindled the number of Zoroastrians worldwide to a mere 100,000-plus. Tenacious as this community is in preserving its ancient faith and customs, it is at the verge of extinction. While the situation has changed for the Zoroastrians to the better in the last half century, the Zoroastrian community worldwide is facing one of the most formidable challenges in its history—death through assimilation under the onslaught of secularism. Historically, Zoroastrianism has carried unique ties with Armenia. Armenia was a largely Zoroastrian country for centuries before its conversion to Christianity. Even when Iran developed its heretical offshoot of Zurvanism influenced by monotheism, Armenia remained Zoroastrian. This is partly attributed to the fact that in earlier centuries, Zoroastrianism was principally a Parthian (Northern, bordering Armenia) religion before the Sasanians (Southern, Iranian) came to the historical scene. The Sasanian zeal to pursue a nationalist, imperial politics through the agency of religion was one of the significant reasons behind Armenia’s adoption of Christianity. Given the historical ties of Armenia to the original Zoroastrian tenets and customs before its corruption into a Zurvanite imperial religion, Armenia and the Armenian people throughout the world are in a special historical, cultural position vis a vis the Zoroastrians and maintain an obligation to save the last remnants of the Zoroastrian community from extinction. The Armenian Religious Revolutionary Council, after having considered the plight of the Zoroastrian communities worldwide proposes two alternative solutions. The first: Establishment of a permanent homeland for the Zoroastrians under the auspices of the United Nations. Establishing a fund to facilitate this process through the contribution of those religious authorities and modern states that are the inheritors of the religious, cultural, or political heritage of the forces involved in the persecution of Zoroastrians. While there may be several possible locations for the settlement of Zoroastrians, and their wishes in this regard should be taken into primary consideration, the Armenian Religious Revolutionary Council proposes the following two potential alternative solutions: The region of Nakhijevan or Nakhjavan, covering 5,500 km2, located between the Republic of Armenia and Iran. Presently part of the Republic of Azerbaijan (though separated from mainland Azerbaijan by the Republic of Armenia), Nakhijevan is a land that, while historically and demographically Armenian, was annexed to Azerbaijan by Soviet authorities. Armenians never accepted this gross violation of international law conducted on their back through intrigue between Moscow and Turkey while they were reeling from the Genocide (despite Azeri leader Nariman Narimanov’s recognition of Armenian sovereignty over Nakhijevan). The legislature of the independent Armenian Republic, regardless of ruling political sentry, may vote at any propitious moment to abolish the Treaty of Moscow between the yet-unestablished states of Turkey and USSR, repudiating the legality of the “Soviet” decision that was also made without the participation and against the will of the party concerned. Nakhijevan is historically adjacent to some of the most sacred sites of Zoroastrianism and has been part and parcel of a Zoroastrian Armenia. We think that it may be in the best interest of both Armenia and Azerbaijan to resolve this issue by considering a creative solution, rather than getting entangled in a legal and political imbroglio for a generation or more, wasting unreasonable energy in radically nationalist aspirations regarding this region. Turning Nakhijevan-Nakhjavan into a Zoroastrian homeland may have due benefit to both of these states also. Should this proposed solution encounter political difficulties in its acceptance or application, the Armenian Religious Revolutionary Council proposes the following alternative solution: 1) The establishment of a Zoroastrian religious and cultural asylum with a population of 5,000 in the southern regions of the Republic of Armenia. 2) Establishment of an international fund as described above, but for the limited and following purposes. 3) Facilitation of Zoroastrian immigration to this town. 4) Establishment of a prominent Atash Bahram and a Dar-i Mihr in the proposed town. 5) Establishment of an Atash Bahram or a Dar-i-Mihr in Armenia’s capital city, Yerevan. 6) The establishment of a Department of Zoroastrianism at the Yerevan State University in cooperation with the Academy of Sciences of Armenia. 7) Establishment of a major multilingual Zoroastrian research library section possibly within the Library of the Academy of Sciences of Armenia. A two-hour daily radio program, with the cooperation of the Armenian Public Radio, to meet the cultural, religious, and educational needs of the Zoroastrian community. Reviewing the possibility of expanding both the content and the reach of the broadcast for Zoroastrian audiences in the entire region, including Iran and India. 9) Granting of full Armenian citizenship. 10) Establishing a bilateral agreement with Iran to facilitate pilgrimages for Zoroastrians desiring to visit religious sites in Iran. 11) Establishing trilateral relations between academic, cultural, and state bodies of Armenia, Iran, and India to discuss viable solutions, cultural and educational exchange programs aimed at the advancement of Zoroastrian studies, the promotion of awareness regarding the Zoroastrian cultural heritage in their respective countries, and preservation of this heritage. The Armenian Religious Revolutionary Council deems the above a working proposal and is willing to reconsider it based on feedback from members of the Zoroastrian communities worldwide or people of good will interested in the preservation of this religion which is the unique heritage of all mankind, regardless of doctrinal differences. Armenian Religious Revolutionary Council [English] Religious Revolution in Armenia https://www.facebook.com/ReligiousRevolutionInArmenia [Armenian – Հայերեն (presently the more active page)] https://www.facebook.com/pages/Հայ-Կրոնի-Հեղափոխություն/527016520645483
  13. Հայ կրոնի հեղափոխության նպատակն է կրոնական հեղափոխության միջոցով Հայաստանի Հանրապետությունից և առհասարակ հայ ազգի միջից իսպառ արմատախիլ անել հուդաքրիստոնեությունը` առաջին հերթին կաթողիկոսների պաշտոնանկությամբ, հոգևոր-կրոնական դաշտը ազատելով կրոնի շղարշի տակ թաքնված քաղաքական, ու հոգևորով պիտակավորված կրոնամշակութային կայսերապաշտության վիշապի ժանիքներից` բեկում մտցնել հայ կրոնական, մշակութային և հոգևոր կյանքում: Նկատի ունենալով, որ Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցին համահայկական կառույց է ու նրա գործունեության դաշտն ընդգրկում է ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետության մեջ ապրող հայ քաղաքացիներին, այլև` համայն աշխարհի հայությանը, այն հաշվետու է աշխարհի բոլոր հայերի առջև: Ըստ այնմ, նրանից հաշիվ պահանջելու և հեղափոխության մեջ մասնակցելու անժխտելի իրավունքը նույնպես է ողջ աշխարհի հայության սեփականությունը և չի կարող սահմանափակվել ՀՀ քաղաքացիությամբ: Ոևէ խոչընդոտ Հայաստանի Հանրապետության կողմից տարաշխարհի հայության հեղափոխությանը լիիրավ մասնակցության առջև ըստ ինքյան հարցականի տակ է դնելու եկեղեցու համահայկական կառույց լինելու իրավականությունը` համապատասխան հետևանքներով: Հայ կրոնի հեղափոխության ծրագիրը ներառում է` 1. Հին կտակարանի անմիջական պաշտոնական վերացումը Հայոց եկեղեցուց: 2. Նոր կտակարան: Նկատի ունենալով, որ վերջին հարյուրամյակին հարյուրավոր բանասերներ, կրոնագետներ ու աստվածաբաններ հայտնաբերել են հարյուրավոր կեղծիքներ Նոր կտակարանում` խնդրո առարկա դարձնելով քրիստոնեության դավանանքն ամբողջությամբ, Հայ կրոնի հեղափոխությունը առաջադրում է ՀՀ-ում կազմակերպել համաշխարհային գիտաժողով, ապա` կրոնական տիեզերական ժողով` քննելու Նոր կտակարանի հետագա կարգավիճակը առնվազն Հայոց եկեղեցու համար: 3. Կրթություն և մշակույթ: Նկատի ունենալով քրիստոնեության ու հավատքի պիտակների տակ գործող կրոնամշակութային կայսերապաշտության վտանգը հայ անհատի ինքնության ձևակերպման խնդրում` սկսելով մանկությունից, ինչը Հայաստանի Հանրապետոթյան մեջ օրեց-օր ստանում է հոգեմտավոր մանկապղծության տեսք, Հայ կրոնի հեղափոխությունը կրթության համակարգից և զանգվածային լրատվական միջոցներից վերացնելու է կրոնաքաղաքական և կրոնամշակութային գաղափարախոսական կայսերապաշտության բոլոր դրսևորումները և վերատեսության ենթարկելու կրոնի ուսուցման ողջ համակարգը: 4. Հայաստանի հանրապետության մեջ Հայ կրոնի հեղափոխությունը ձգտելու է հաստատելու կրոնի խնդիրները կանոնակարգող օրինական դաշտ` ապաօրինականացնելով ցեղապաշտական (ռասիստական), այլ ազգերի վրա գերակայության ձգտող բոլոր գաղափարախոսությունները: Հարգվելու են բոլոր կրոնների` ներառյալ քրիստոնեական, ապաքաղաքական ազատ դավանանքի իրավունքները: Հայ կրոնի հեղափոխության գերխնդիրը հայ ազգի կրոնամշակութային զարգացմանն ու ինքնորոշմանը խոչընդոտող գաղափարախոսական բռնատիրությունից ազատագրումն է` հուդաքրիստոնեական կրոնի պետական թե քաղաքական հովանավորությունից դուրսբերումը: 5. Հայ կրոնի հեղափոխությունը խթանելու է լայնածավալ ուսումնասիրությունը ողջ մարդկության կրոնական ժառանգությանը, շեշտը դնելով հայ ազգի հին կրոնական ավանդույթների ու հոգևոր, խորհրդապաշտական և մշակութային ժառանգության վրա` ստեղծելով կրոնի զարգացման դաշտ` զերծ նորանկախ պետությանը պարտադրված կրոնաքաղաքական կայսերապաշտության ազդեցությունից: Այս խնդրի լայնածավալ տարողությունը նկատի ունենալով` ավելի հանգամանորեն կանդրադառնանք հետագայում: Որոշ մանրամասներ` տեսաերիզներում: 6. Պատմություն: Հայոց պատմությունը վկայում է` 4-ից 11-րդ դարերում Հայ առաքելական եկեղեցու կողմից հայկական, բյուզանդական և արաբական բանակների օժանդակությամբ շուրջ մեկ միլիոն հայերի բարբարոսային կոտորածներն ու մի երկրորդ միլիոնի տեղահանումը պատմական Հայաստանից: Հարյուրավոր գյուղեր են հրկիզվել, հազարներ ողջակիզվել սեփական տներում` երեխաներով հանդերձ, հազարներ ենթարկվել մահացու տանջանքների` եկեղեցու վարդապետությունը մերժելու պատճառով: Հայ կրոնի հեղափոխությունը այս կոտորածներն անվանում է համապատասխանորեն` ցեղասպանություն, և օրինականորեն պահանջատեր է լինելու Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցուց` իրագործած ֆիզիկական և մշակութային ցեղասպանության համար, ինչի հետևանքով Հայաստանը կորցրեց իր պետականությունը` կլանվելով հազարամյա օտար տիրապետության խավարում, ինչն իր հերթին հանգեցրեց հայոց երկրորդ մեծագույն ցեղասպանությանը` թրքական պետության կողմից: Կրոնական մոլեռանդության նույնպիսի դրսևորումների սպառնալիքներ այժմս էլ կատարվում են Հայաստանի Հանրապետության մեջ հուդաքրիստոնեական ստրկատիրական վարդապետության դեմ հրապարակավ պայքարողների հասցեին, որի հարյուրավոր օրինակներն ամրագրվել են հենց այս կայքէջում: Վայրագության ու մոլեռանդության վրա հիմնված ներազգային «հոգևոր» միջավայրի առկայությունն առավել ևս պատճառ է քրեական անպատժելիության ավանդույթին վերջ տալու, որի միջոցներից մեկն է նաև պատմական ճշմարտության վերհանումն ու պատասխանատվության խնդրի արծարծումը: 7. Կրոնական ու ներեկեղեցական հարցեր: Հայ կրոնի հեղափոխությունը ամբողջությամբ վերանայելու է Էջմիածնի Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի դասացուցակը, մաքրազտելու հոգևոր երգեցողությունը ցեղապաշտական բառապաշարից և առասպելաբանությունից, հրավիրելու եկեղեցական ժողով` քննելու Հայոց եկեղեցու ապագա ճանապարհն ու նոր հազարամյակի մարտահրավերների առջև դրա ամրապնդմանը հետամտող ծրագրեր: Այն կղերականներն ու ուսանողները ովքեր չեն հակադրվի Հայ կրոնի հեղափոխության պայքարին, հեղափոխությունից հետո, ցանկության դեպքում կմնան իրենց պաշտոնների վրա: Նրանք ովքեր մասնակցություն կբերեն այս պայքարին, ըստ իրենց արժանիքների ու մասնակցության աստիճանի կստանձնեն համապատասխան պատասխանատվություններ մեր ազգի հոգևոր ապագան կերտելու գործում: Հայ կրոնի հեղափոխությունը իր գործունեությունն սկսել է 2000 թվին` Լոս Անջելեսում: Մեր տասնչորսամյա փորձը բազմիցս անգամ հանգեցրել է այն համոզմանը, որ կաթողիկոսները վերոնշյալ ծրագրի ոչ միայն ոևէ տարրը թեկուզ մասնակիորեն իրականացնելու մտադրությունը չունեն, այլև ողջ ուժով շարունակել և շարունակելու են ազգը ենթարկելու կրոնական հիմարացման և սնոտիապաշտության` ինքնանպատակ կերպով հետամտելով սեփական իշխանության հաստատումը` ազգի նվազ գիտակից տարրերը լարելով ազգի գիտակից տարրերի դեմ` պատճառ դառնալով գաղափարական ստրկատիրության հաստատմանը, համազգային ուծացմանն ու ազգի ինքնակործանմանը: Այսու` Հայ կրոնի հեղափոխությունը վճռել է վերոնշյալ ծրագիրը իրականացնել` համաժողովրդային շարժմամբ հետապնդելով կաթողիկոսների հրաժարականը և հայոց կրոնական բնագավառի կառավարումը պայքարի ընթացքում ձևավորվող հեղափոխական խորհրդի միջոցով: Բազում մանրամասներ քննարկվում են ներքոբերյալ հեռուստատեսային երկու ծրագրերում: [հետագային ավելացվելու են հավելյալ մանրամասներ, նաև տեսերիզների «լինք»եր:] [Հաղորդում 1] Կրոնի հեղափոխության ծրագրի քննարկում Արմեն Մելիքյանի հետ: Մաս Ա. -Հնարավո՞ր է կրոնի զարգացում կամ բարեփոխում: -Հին կտակարանի Հայ եկեղեցուց պաշտոնական վերացման պահանջ: -Նոր կտակարանի խնդրի ամբողջական վերանայում: -Արարողությունների վերանայում: -Կաթողիկոսները իրենց ողջ կարողականությամբ շարունակեցին հուդաքրիստոնեական համակարգի փաթաթումը հայ ազգի վզին: -Նոր կտակարանի բանասիրական խնդրի քննարկում: -Ապագա հայ կրոնի ստեղծման ճանապա՞րհ: -Արարչական խոսքերի տարբեր ազգերում եղած դրսևորումները: -Հովհաննու ավետարանը` հիսուսացված: -Գրքեր` գրված մարդու կողմից` մարդու համար, ի տարբերություն քրիստոնեական և հուդայական գրքերի: Արարչականի կեղծ ներկայացուցիչներ: -Հայ կրոնի առաջնահերթ խնդիրներից մեկը: -Հայ կրոնի գրվող գիրքը: -Նախաավետարանների ու ավետարանների տարբերության մասին: -Ժամերգության և արարողությունների ապահուդայականացումն ու հայկականացումը: -Խորհրդանիշների հայացում: -Էջմիածնի տաճարի և հայ եկեղեցիների գմբեթների խաչերի վերացում և փոխարինում կեռխաչերով: -Հայ արվեստագետների համար նոր հորիզոններ: -Հոգեբանական ստրկությունից ազատագրություն: Վամպիրները ներծծում են մեր ազգի ստեղծագործական էներգիան: -Կաթողիկոսների հեռացման խնդիրը: -Հեղափոխական շարժում. համակարգային ամբողջական փոփոխություն: -Ո՞վ է լինելու մեր վերջին կաթողիկոսը: -Ծովինարի և երկվորյակ քրիստոսների ծնունդը: Քրիստոնեությունը սպանել է մորը: -Քրիստոնեական աշխարհի հեղաշրջումը սկսել Հայաստանից: -(Միջանկյալ` Հայոց ծույլերը Լոս Անջելեսում և այլուր): -Ի՞նչը կլինի մեր փրկությունը: -Հարյուր տարվա հնամաշ գաղափարներ: -Բարեփոխումների հիմքը` հայ քաղաքացին: [Հաղորդում 2] Հայո՞ց նոր կրոն, թե ՀԱՅ կրոն: -Հուդաքրիստոնեության ցեղայնությունն ու ապամարդկայնությունը: -Հակաթույնն ստեղծելով դառնում ենք նույն թույնը: -Հուդաքրիստոնեությունը հային վերածում է հայախոս հրեայի: -Դիցարանի ու կրոնի տարորոշում: -Ճարտարագետների և հուշարձանագետների հանձնաժողով: -Հոգևոր էներգիա ծնող ճարտարագիտական համեմատությունների պահպանման մասին: -Բոլոր եկեղեցիների վերափոխումը հայ մեհյանների: -Երկրի մայր ոգին. Սուրբ հոգին` կի՞ն, Սանդարամետ: «Վիշապը»/Էջմիածինը փակել է արարչական ջրերի աղբյուրը: -Կոչ հայ ճարտարապետներին: -Հուդաքրիստոնեական մայրատյացության համակարգ: -Փոքր Մհերի վերադարձի վայրը: -Էջմիածնում մտքով եղեք մայր հողի աստծու հետ; -Հայ առասպելաբանների և հոգևոր մարդկանց հանձնաժողով: Ոգեղենի հաղորդման խնդիր և նոր արարողակարգեր: Արարողակարգի ամբողջական վերափոխում: -Հայ ոգու ուսումնասիրություն: -Իսլամ հայերի պարագան: -10-ից 30 միլիոն իսլամացած հայերի սերունդների վերադարձը: -Ազգահավաք. ինչպե՞ս ներառել նրանց մերվումը հայ ինքնության մեջ: -Ռազմավարական խնդրի լուծումը. 100 միլիոն հայերի սերունդներ աշխարհում: -Նոր քաղաքակրթական առանցք` հայ քաղաքակրթություն և հայ կրոն: -Դուրս գալ գավառականությունից: Հայ գրականության և արժեքների ծանծաղացումը: Ընդարձակել մեր մտահորիզոնները: -Մսակերության խնդիրը: Ուտելու նոր մշակույթ: Նոր կենսակարգ և կանոնակարգ հայ եկեղեցականների համար: -Խորհուրդ ճեմարանի ուսանողներին: -Ճեմարանի դասընթացների ամբողջական վերափոխում: -Ինքնախորասուզման ավանդույթ կերտելու մասին: -Օրացույցի, տոների վերամշակում` մեր էպոսի արմատների հիման վրա: [Հաղորդում 3] Մասոններ, Հայաստան, փրկության ճանապարհներ: Մաս Ա: --Մասոնների դերը հայկական ցեղասպանության մեջ: --Մեր բարոյական և իրավական պահանջները մասոնականությունից: --Մասոնները սփյուռքում` Անթիլիասի կաթողիկոսություն, ռամկավարներ և դաշնակցականներ: --Մասոնականության մեջ ընգրկվելը` ազգային դավաճանության համազոր քայլ: --Մասոնները ղեկավարում են հայոց եկեղեցական խորհուրդները: --Մասոնների ձերբակալության, դատման և բանտարկության անհրաժեշտություն: --Հայաստանում մասոնականության գործունեության թույլտվության նախապայմանները: --Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայության առջև դրված պահանջներ: --Հայ մասոնների մասոնականությունից ազգովին հրաժարվելու խնդրի մասին: --Օրենքով արգելել մասոնական երդումները, և կազմակերպության ամբողջական ապագաղտնիացման պահանջ: --Սով, կերակրում, քաղաքական թափանցում: --Մասոնականության և քրիստոնյա հոսանքների ներթափանցումը Հայաստան` հայ սփյուռքի միջոցով: --Կրոնական ղեկավարների և քարոզիչների մեծամասնությունը` մասոններ: --Կրոնի մուտքը կրթության համակարգ` ապագա հայ մարդու ստեղծման հնարավորությունը ոչնչացնելու նպատակով, ստեղծում հուդա-քրիստոնեական կերպար` ազգայինի պիտակի տակ: Եկեղեցու կործանիչ դերը հայ մարդու եղծման մեջ` ազգայինի պիտակի տակ: Երիտասարդության մեկ զգալի հատվածի եղծանումը: --Կրոնական կայսերապաշտություն: --Քաղաքական արևելման խնդիրներ և նոր անհրաժեշտություն. Արևելք- Արևմուտք, Իսլամ, Հնդկաստան: --Հաջորդ հաղորդման մեջ քննարկվելու է Հայաստանի ապագա քաղաքականությունը մեծ քաղաքակրթությունների առնչությամբ: http://www.youtube.com/watch?v=LjVN0tuCXco...player_embedded [Հաղորդում 4] Արևմտյան քաղաքականության շերտեր Հայաստանի նկատմամբ. 1970-1990` Հայերը ներքաշել Խորհրդային միությունը փլուզելու գործում 1990-2010 + Ա. Հայաստանը վերածել հուդա-քրիստոնեական ֆորպոստի: Բ. Անդունդ ստեղծել իսլամական աշխարհի և Հայաստանի միջև, արևելքի և Հայաստանի միջև: Գ. Հայաստանի քրիստոնեացումով և հուդաքրիստոնեացումով` խրամատ և բախում ստեղծել իսլամական քաղաքակրթության հետ: --Հայկական քաղաքական հայեցակետի մշակման առանցքային խնդիրներ --Մարդ-մարդու նկատմամբ վերաբերմունքը հիմնակետ քաղաքակրթությունների մերձեցման գործում: --Քաղաքակրթական արևելման փոփոխության անհրաժեշտության քննարկում արևելքի հետ. Արաբական աշխարհ, Հնդկաստան, Չինաստան: --Հնդկաստանի գործոնի կարևորությունը: Տնտեսական և քաղաքական գործոն: Քաղաքակրթական գործոն` հին հայկական քաղաքակրթության վերականգման խնդիրը համեմատական բանասիրության լույսի ներքո: Հին հնդկական գրականություն. վետաներ, ուբանիշատներ, ևն. Մեր կորուսյալ բեկորների փնտռտուք: --Ո՞րն է գերակա. երկու քաղաքակրթությունների տարբերությունը սիրո խնդրի նկատմամբ: Սիրո գաղափարի բուդդիստական հիմքերը. ավելի մեծ հարգանք կյանքի նկատմամբ քան քրիստոնեության մեջ: --Ամերիկան` կենդանիների սպանդանոց` հուդաքրիստոնեական սիրո համակարգի դրսևորում: Կենդանիների նկատմամբ վայրենությունը հանգեցնում է մարդկանց նկատմամբ վայրագության: --Աշխարհում վայրագությունը վերացնելու հիմնակարգ: Մարդկանց և կենդանիների փոխհարաբերության խնդիրը: --Ազգովին դուրս գալ Երուսաղեմ գնացող հուդա-քրիստոնեական գնացքից` ցեղային ստորադաս կուռքի գերիշխանությունից: --Հայկական նոր ու բարձր քաղաքակրթութուն ստեղծելու մասին քննարկում: --Ազգային զարգացման ճանապարհ: Ապագա հայ կրոնի և քաղաքակրթությունն ստեղծելու մոտեցումներ: [Հաղորդում 5, 6, 7] Ինչո՞ւ կեղծվեցին քրիստոնեության ակունքները: Հովհաննու ավետարանի ամբողջական զեղծումը: Ենթանյութեր` 1. Մասոնականության և քրիստոնեության հակադրության մասին քննարկում (ինչպես նաև` մասոնականության թափանցումը հայոց կաթողիսությունների մեջ): 2. Միածնի գաղափարի հերյուրանքն ու ներմուծումը քրիստոնեության մեջ (ինչպես նաև` Էջմիածնի խարդախանքի մասին…) 3. Սուտ պատմություններ, որ չեն եղել ավետարանների հին ձեռագրերի մեջ, ապա հորինվել ու ներմուծվել են ավետարանների մեջ` ստեղծելու նպատակով կրոնական թե քաղաքական ստրկատիրական գաղափարախոսություն: 4. Բանի (լոգոս) բացակայությունը Հովաննեսի ավետարանի հին ձեռագրերից… 5. Քրիստոնեական սիրո բարձրագույն դրսևորումների իսպառ բացակայությունը Հովաննեսի` քրիստոնեական վեհագույն ավետարանից… 6. Սուտ հրաշքներ: Գանայի հարսանիքը, Ղազարոսի մեռելներից հարությունը, ևն., որոնք հնագույն ձեռագրերում (3-4-րդ դարեր) չկան: 7. Հիսուսի խաչելության ու հարության մասին պատմական որոշ նկատողություններ ու ծալքեր: Դարձյալ բազում առնչվող հատվածների հին ձեռագրերից բացակայությունը: 8. Սամարական (իմա` նախապաղեստինյան Հակոբ-Իսրայելի) առասպելի յուրացման միջոցով հրեական կեղծ պատմության ստեղծումը: 9. Ողջ բողոքականության կողմից Նոր կտակարանի բանալի համարվող («Վասնզի Աստված այնպես սիրեց աշխարհը, մինչև իր միածին որդին ղրկեց, որպեսզի ով որ անոր հավատա չկորսվի, հապա` հավիտենական կյանք ունենա») ու բողոքականության գրեթե հիմքը կազմող համարի ու դրան պարունակող ողջ հատվածի բացակայությունը հնագույն ձեռագրերի մեջ: 10. Հրեա իշխան Նիկոդեմոսի հետ Հիսուսի հանդիպման հերյուրածո լինելն ու պատմության ստեղծման ու ավետարանի մեջ ներմուծման թաքուն նպատակները: 11. Հետ մահու կյանքի առք ու վաճառք: 12. Աստվածաբանության զարգացումների համընթաց` բոլոր ավետարանների ու այլ քրիստոնեական աղբյուրների շարունակական զեղծումը: 13. Նիկիո հանգանակի զառանցանքների և Հայաստանում կաթողիկոսի տապալման գործընթաց սկսելու և կրոնական հեղափոխության մասին: Արմեն Մելիքյան [5] [6] http://www.youtube.com/watch?v=DaUsWcxdn1A...player_embedded [7] http://www.youtube.com/embed/Fg4ywP_4EtQ
  14. Մինչ հայերը գերեվարված են են իրենց հիմար հայացքներով ու մարդակերական խնդիրներով, Կովկասում ուժերի տնտեսական, զինվորական և քաղաքական հավասարակշռությունը փոխվել է...
  15. Տեսական քննարկում քաղաքականության և կուսակցությունների մասին` վտարանդի գրողներ Արմեն Մելիքյանի և Վահե Ավետյանի հետ (Շար 2):
  16. shun

    Ucla

    Professor McBennett. Shakespearstani don at the Humiversity of Calipornia. Behold, brethren, master McBennett of Calipornia Humiversity. He who in the lap of Judah doth fumble with Paradiseology, beaming a perennial grin upon his visage and in possession of an ever-vigilant propensity to take grave offense. He the godfearing yoohoossor, lamb of deum and rex, 25 percent of whose vocabulary comprises the dicta “president,” “the president,” “the presidential medal,” “with presidential honors.” Whose valiant rump is offered in unremitting oblation to God (baaaaaaah) and haughty adjutant of same: namely the chief of VirginComScribeScrew, the Paradisean writers’ union, which heaps incessant curses upon dissident writers. The very chief who, along with the entirety of his family, has been rendered fashionably imperious and laden with riches, as reward for his station as drummer for Sir God. The chief who, in the heart of Virginabad, has offered the hearth and land of writers to God’s minions. The chief who has snatched the last morsel of bread from the mouth of the starving wordsmith. The chief who has dishonored the cadaver of the writer that has dared to disobey Deum. The very chief who has persecuted authors and expelled them from Paradise. Yes, the chief of VirginComScribeScrew who, on the day of his election, has collected a hundred butchers from the bazaar and herded them off to the ballot box. The chief who has been elected by said riffraff. The very same chief who, given the blessings of God, has expunged with a single prayer the 40 offenses enumerated upon his rap sheet. The holy-of-holies chief who happens to be great friends with the wifey of master McBennett, she of fame as daughter of a papa known for his expertise in Stalinological literature—that Apollonian supercurrent that has inundated messianic Paradise obsessed with a millennialist—essentially MacYehuist and equally intolerant—philosophy rooted in a naïve Marxist snapshot of man, and all too eager to flush Eros down the toilette, or substitute it with governable, coquettish verisimilitudes. For goodness’ sake, what do they want with my husband? See? See? They’re all jealous. Long live our ballot-casting people! Long live the learned matrons of our diaspora! Death to the rabble of anti-God writers! It is upon the aforementioned chief whom the illustrious and God-pleasing mastermaster McBennett confers the privilege to administer the list of participants in a writers’ conference which he has organized unbeknownst to postgraduate students of Paradiseology at the Humiversity of Calipornia, after personally removing the names of some dissident writers which have been submitted, unwittingly, by certain yokels. Banned dissidents whose names on the list are replaced by those of diamond smugglers accorded godic patronage, leisure poetesses of suspicious wealth—queenies who for decades have opened wide the doors of their private Satanland chateaus to entertain the chiefs of VirginComScribeScrew and sundry sister institutions, who have dedicated the-devil-knows what-felt poems to their illustrious house guests, who have made a name for themselves through sham documents and nominations—as well as a scattering of hacks teeming around them. Brown-nosery ad nauseam. Oh, please, I don’t have time to read a book about dogs. Even if you give me a copy, I won’t read it. My whole literature is sacred! Only up do I go! Like so, only upward! Ascends the thumb of the short poetess along with her neck, which strives to separate from her torso. When I win the prize, I shall travel the world, I shall meet with all the presidents of the world, and tell them to recognize our Genocide. That’s right, my dear. My daughter shall be the first woman president of America. I am our nation’s best ambassador! Let me say this incidentally, so you’ll know, that the great men of Paradisean literature are saying very bad things about your book. Request made 20 years ago: Son, you’re on good terms with the president of the Academy of Sciences of Virginland. When you go see him, get me a commendation so I can present my candidacy for the earthshaking prize. I’ve already prepared the commendation. Let him just sign it. The Shakespearestani’s augustly human and magnificently godish pride is offended to the nth degree when the exiled writers complain that this acolyte of letters, who has nothing whatsoever to do with literature, who moves on the advice of his cook of a wifey, is not led by even the most basic of moral standards for which Shakespeareland is known. McBennett of Paradiseology considers it the debt of his life to hedge his students from dissident writers of their generation, is poisoned by mere mention of authors who criticize the apparatus of the judeo-macyehuic religion, pays tribute strictly to the great dead and suckling darlings, even in Satan’s free humiversity unctuously cedes the definition and contextualization of Paradisean literature to the goons of the KGB. Who’s in, who’s out. To this three-day conference devoted to Dreamstani authors writing in non-Paradisian languages is invited not one of the hundreds of such authors. Except, that is, the 12 obliging disciples who have cultivated precious relations with God and accordingly sing the praises of his magnificence. Peacocks of glory. Including some who speak and write not a lick of a language other than godic. A parade of glittering corpses. Through which they define Dreamstan’s literature to the benefit of the world. And under the label of studying its new directions, via the staging of suffocatingly gaudy, vapid affectations, are buried precisely those new directions, in particular those which make mincemeat of the judeo-macyehuic serfocracy and intellectual despotism. Buried with the collusion and contribution of the taxpayer-supported free Humiversity of Calipornia. The contribution of the Dreamstani multimillionaires who fund the academic chair. The contribution of an educational fund unable to come up with 4,000 washingtons for the publication of a book that would revolutionize our understanding of Paradisean cultural history yet not a moon later perfectly able to endow the University of Calipornia with 4,000 franklins from its coffers to help provide a hefty salary for the Shakespearestani puppet building a fabulous career at the expense of exiled authors’ lives—the defense of whose rights is his ethical duty. The contribution of Masonic, ass-giving Board of Directorites nursed to old age with donkey milk and with a fondness for reverentially kissing the jujug of the judolicos. The contribution of Board members who politely accept the application of a well-mannered fellow, prior to his transformation into a dog, only to boorishly hurl the application form at his face following a Board meeting. “What’s going on? What happened?” “Can’t tell you. It’s better that you don’t speak with me anymore.” Dreamstan reiterates: “We can’t tell you. It’s better that you don’t speak with us anymore.” O, the impregnable human pride of the vain and opportunistic heir apparent to the chair… The uber-sensitive and perennially simpering Shakespearestani yoohoossor derides the request of exiled Paradisean writers to present, if not their works (newsflash: they write in other languages partly as a result of being expelled from their homeland), then at least their collective odyssey. After all, sweet is the yoke of the Celestial One, the marvel of summers in Paradise beneath the chuppah of Omnipotentus, the participation in arsehological colloquia, the glory of the eternal, the relish of God’s bullug. The voice of dissident writers is being smothered by the cemented rejectionism of the Calipornia Humiversity’s caciques, in the rat den of thunderous applause emitted by generations of Los Angelos-nesting Dreamstanis who heap curses upon the mothers of anti-God writers. To the glory of humanity’s future. The Republic of Paradise is among those post-Soviet states where autocracy has been consistently solidified since independence. Systematic persecution of writers, and intellectuals in general, who dare criticize the crimes of the ruling junta, including the mass-scale plunder of the country’s wealth, is being intensified. The oppressive measures are being carried out by an iron-gripped administration, with the aggressive collaboration of central and local state structures alike, especially the National Security Agency, police, attorney general, and Department of Justice. We the undersigned have been personally subjected to humiliating persecutions at the hands of the above bodies. Their oppressive acts are committed in a variety of manners, such as: --Expropriation of personal properties and funds. --Deportation and permanent ban on return. --Application of pressure on publishers and bookstores to impede the publication and reading of books by the undersigned, at least in Paradise. --Terrorism and harassment of individuals involved directly or indirectly in the publication of our works. Particularly through the invasion of homes, searches of personal possessions, confiscation of unpublished manuscripts and personal documents (with the purpose of stealing critical computer data), raids of news agencies and apprehension of reporters who have penned positive reviews of our writings. --Issuance of trumped-up charges, production of false witnesses and coercion of witnesses apprised of the truth, demand for enormous bribes, issuance of arrest orders. --Interrogation of close friends of the author, attempting to convince them to take part in conspiracies for his murder, attempting to bribe them with the author’s own properties in Paradise, or threatening to bring against them bogus charges of “treason against the homeland.” We believe that an immoral government which tramples upon the most basic rights of its people has no basis for demanding morally upright conduct from another country, particularly when recognition of the Genocide is at issue. Any external force which assists, directly or indirectly, in the establishment and protection of the junta deeply disappoints our people and well-meaning individuals among all nations concerned for its future. We hereby appeal to security bureaus of democratic countries to investigate and expose agents of the junta, who, by operating abroad, threaten our freedom of speech as citizens of such countries. None of the 300 cheerleaders of the Dreamstani literary mafia, called to life by the joining of hands of the Calipornia Humiversity and VirginComScribeScrew, and not one of the invitees to the simpering-uber-sensitive Shakespearestani’s conference has signed or would sign the appeal of 120 intellectuals from 18 nationalities, of which the above is an excerpt. On the contrary, said cheerleaders and invitees are playing chorus to the uber-sensitive yoohoossor in functioning as the mortal enemies, belittlers, mockers, and dishonorers of the appeal’s signatories. Under the spectacular pontification of hags flailing about with yens of the earth-shattering prize, oleaginous ragmen inseparable from the pussies of the same, the free humiversity’s cowardly, fawning, petty lecturers who lock true authors out of discourse and debate through the imposition of self-censorship (woe to the writer who offends these slavishly scorning and isolating pedants), those tall styloettes who occupy the first rows of public events, and diverse ultrawise suits of my dreaming nation. “Criminals who sow discord, traitors who divide our nation, dogs who sully the names of our great men!” they yelp to the faces of writers that have disturbed their heavenly peace. “This won’t do, my dear! There is a right way of talking! Are these people savages or what? And they call themselves writers… McBennett treated them like human beings. ‘Come,’ he told them, ‘have a meeting with the VirginComScribeScrew chief after the conference, like human beings. If you have a discontent, explain it to him, he’s an understanding man.’ McBennett is a humanly human, my dear. Not a savage like them. But no! Either they’ll be part of the conference or won’t show up at all. What the hell do they take themselves for?” “They’re playing dirty. You don’t know these people. I heard the story from McBennett himself—his wife is a relative of ours, we’re over at their home every week. We invited these writer guys ‘cause we treated them like human beings. But they didn’t come. ‘If we come, we’ll spill blood in the hall,’ they said. Now they’re badmouthing us. And talking trash about McBennett. Is this the right way, my dear?” “Last year we already threw one of them in jail. He had come to that literary event. Mixed with the crowd. We didn’t know him then. Otherwise we would’ve broken his legs. We wouldn’t let him step foot inside. Without our permission he got up to speak at our meeting and then began to scream: “Writers are being persecuted in Paradise and you’re not opening your mouths!’ Man, we’ve got a political party, a committee and stuff. If you have something to say, you make a formal request. That’s the way to go. If the party considers it appropriate, you come forward and talk. So we made him shut his trap, dude. Our people covered their ears and yelled ‘lulululu’ in one voice. It was all so loud that his words stuck in his jaw. Then, man, you won’t believe it, we held the fucker by the hands and feet, until the cops got there in no time.” “We’ve seen a lot of jackoffs like this one before. Back in Beirut we used to pick them up and take them to the club, then have the guys piss all over them. But here? The government has tied our hands. We can’t do shit, bro.” “They started raising their voices. I tell you, we gotta cut their tongues off.” “Если Вы видите это сообщение значит кто то пытался оскорбить Вас. Сообщите нам об этом http://forum.hayastan.com/index.php?act=report&t=34878 ’em, man, they can’t do a thing. Let ’em bark like dogs.” Thus has been built the history of Paradise. Armen Melikian (Literature Forum) http://www.JourneyToVirginland.com/order.htm
  17. Philosophical Writings: The Wondrous Universe of Armen Melikian REVIEW EXCERPT In his philosophical writings, posited strategically throughout the novel, Melikian exposes the myriad tenets and assumptions, including those of religion, that have brought humanity to the complex, interwoven paradigms of hyper-consumerism, global capital, and environmental degradation on the one hand, and an ominous resurgence of nationalism and religious extremism on the other. This novel proposes a radically humanistic alternative to our present plight, with Melikian’s philosophical writings providing an eminently sensible rationale for an exuberant vision of change. Paul McCarthy, New York Times bestselling author and a professor at the University of Ulster, Ireland, whose lifelong career has included key posts at three of the largest publishing houses in the world, has written of Melikian’s work: “In Journey to Virginland, what I have found, consistently, was one of the most creatively, philosophically, culturally, semantically, and thematically ambitious novels I’ve ever read in my 35 years of professional life.” Click here to read the article: http://www.journeytovirginland.com/philoso...al-writings.htm
  18. Satire Books and Mr. Dog Son of Dog: The Diabolical Satire of Journey to Virginland. Dating back to the Egypt of the 2nd millennium BCE, satire books (or parchments, as the case may be) have always played a powerful role as agents of societal change. With his novel Journey to Virginland, Armen Melikian joins the great luminaries of satire books as he mounts a systematic, fiercely witty critique of the state of the world, ensconcing his acerbic satire in a modern tale of discovery and release. To form an idea about the far-reaching impact of this genre, think of Horatian and Juvenalian satire, the medieval authors Al-Jahiz and Geoffrey Chaucer, early-modern wordsmiths such as François Rabelais and Jonathan Swift, and modern giants like Mark Twain, George Orwell, and Terry Pratchett. Today, while the storied tradition of this genre enters the fecund territory of the Internet, with sites such as The Giant Napkin and The Onion, Melikian’s outrageously inventive Journey to Virginland (the first Epistle of a trilogy) establishes a fresh benchmark for the genre. Click here to read: http://www.journeytovirginland.com/satire-books.htm
  19. The Armenian diaspora: a powerful new vision for the Armenian diaspora in the novel Journey to Virginland. In his review of Melikian’s work, Paul McCarthy, a New York Times bestselling author and professor of English at the University of Ulster, Ireland, writes: “In the best sense, I’m reminded of George Orwell’s classics, and other authors of similar stature, though there is no true parallel possible with a novel as unique in concept and execution as Journey to Virginland.” Click to read: http://www.journeytovirginland.com/armenian-diaspora.htm
  20. Համալսարանական հայ ուսանողների պայքարի հարաչափությունը անարդարության դեմ: Ցեղասպանության իննսունամյակի առիթով Լոս Հրեշտակոսում տեղի ունեցած ցույցի ընթացքում Օսման փաշայի դրոշակը հավասարեցրել են Ֆյուրերի խորհրդանիշին: - Այս մարդիկ ստոր են. ինչո՞ւ են վիրավորում ուրիշներին,- ցնցվում է տղաս: - Դինջեր: Անարգում են մեր հավերժության խորհրդանիշը…,- շարունակում է «Երազ» դպրոցից նրա դասընկերը: - Գո՛ղ Ֆյուրեր,- վիրավորված ձայնակցում է նրանից երկու տարով մեծ, արիական շապիկ հագնված մի տղա: - Արթնացի՛ր Համբուրգերլանդ և տե՛ր կանգնիր քո ազգային արժանապատվությանը: Հուդան ցեղասպան է: Արարատը սպասում է քեզ:,- երթի միջից հայտարարում է մի ծերունի: Երթը մի պահ շրջվում է ծերունու կողմը, շարունակում համրեղ քայլել: Հոգեբանական կրթություն, հասարակական ջիղ, քաղաքական աչք: Երազստանի պարագլուխներից տարակայված ստորոգելիներ: Իմաստնությունը ուժեղից ողորմություն մուրալն ու որմնադիրներին միշտ գոհ պահելն է: Ամե՜ն: Հարյուր հազարանոց երթին քանի՞սն անդրադարձան Լոս Հրեշտակոսից դուրս: Նույնիսկ այստեղ, գոնե իմ տեսած տեղական կայանը մի րոպե իսկ չհատկացրեց, այն էլ այնպիսի մի խղճուկ նկարահանումով, կարծես մի մայթի անկյունում քսան մարդ էր հավաքվել: Մինչդեռ Էյֆելիայի «Լը Մոնդ» հռչակավոր օրաթերթը Դրախտի Ցեղասպանությանը 11 էջ էր նվիրում: - Հայ = Հուդայի գյոթ,- կրկնում էր մեր թաղի նպարավաճառ, թերթ կարդացող հասակավոր Ծերոնը, որ քեռիներիս երազերեն լեզվի ուսուցիչն էր եղել: Չէինք հասկանում: Եվ այս գյավուրնե՞րը պիտի գնան Օսման փաշայի դեմ պատերազմի: Հավատի ուժ չունեն: Եթե մի փամփուշտ արձակվի, մեկի հետքը չի մնա: Թող իրենց համեմատեն ցանկացած երկրում կատարված քաղաքական ցույցերի մասնակիցներին: Ծանծաղների հավաքածու: Եթե ուսանողներ են, հինգ տարվա մեջ աշխարհի ուսանողությանը կարող էին ոտքի հանել: Խելք չունեն, աշխարհի սերտողությունը չունեն, նման շարժումների գիտությունը չունեն, քայլվածք, կեցվածք, խոսվածք չունեն, կշիռ չունեն. թեթևամիտների, հեղգ մուրացկանների քարթու լոզունգներ, ժխոր. մեղկ է ոգու ուժը, արարչական արթնությունը` բացակա, չկա դրա գերեսական զորությունը: Գոռում են ավրված ձայնապնակի նվագով. հազարավոր ուսանողների ձայնը ծիծաղաշարժ, աղմուկ է հույլ, չունի անհատականություն: Դպրոցական ամավերջի հանդես: Եթե Օսման փաշայի տեղը լինեմ, պատասխան իսկ չեմ տա: Շուն Շան Որդի Հեղինակի մասին հավելյալ տեղեկությունների համար այցելել` Գրականության բաժին` Արմեն Մելիքեան – ՇՈՒՆ ՇԱՆ ՈՐԴԻ – (1963- ): http://forum.hayastan.com/index.php?showtopic=41064 Այնտեղ հեղինակը պարբերաբար զետեղում է իր «Գործք Շնաց կամ Ճանապարհ դեպի Կուսաստան» եռապատումից որոշ հատվածներ, կենսագրական տեղեկություններ, հարցազրույցներ, իր երկերի հրատարակության վերաբերող տեղեկություններ, իր գրականության մասին արտահայտված կարծիքներ և այլ նյութեր:
  21. Ամոթ Սարգիս Խաչենց – Փրինթինֆո հրատարակչատան Ամոթ թարգմանիչ Սուսաննա Խաչատրյանին, խմբագիրներ Արուս Բոյաջյանին, Կարեն Սարգսյանին Ամոթ Հայաստանի մշակույթի նախարարությանը Էմիլ Դյուրկհայմի «Սոցիոլոգիական մեթոդի կանոնները» Երևանում լույս է տեսել 2006 թվին Սարգիս Խաչենց – Փրինթինֆո հրատարակչատան կողմից, Սուսաննա Խաչատրյանի թարգմանությամբ` ֆրանսերենից, և Արուս Բոյաջյանի ու Կարեն Սարգսյանի խմբագրությամբ: «Սարգիս Խաչենց – Փրինթինֆո» հրատարակչական ծրագրի մեջ կարդում ենք. Սույն հրատարակչական նախագիծը, որպես ազգային հոգևոր-մշակութային ծրագիր, իր ներկա տեսքով ձևակերպվել է 1987 թվականին… Մինչ օրս թողարկվել է վաթսունից ավելի մեծարժեք գիրք, շուրջ քառասուն անուն պատրաստվում է հրատարակության: Ծրագրի նպատակն է հայերեն [հասկացեք` սովետերեն] լեզվով և լեզվամտածողությամբ յուրացնել համամարդկային հիմնարար հոգևոր արժեքները` դասական և արդի, որոնց շնորհիվ, վստահաբար, հնարավոր կլինի հագեցնել հայ [նոր սովետական] արդի գիտական-փիլիսոփայական միտքը, զարգացնել մեր լեզուն, շարունակել անցյալ ժամանակների ուսյալների ավանդույթները, որ քաղաքական-գաղափարաբանական պատճառներով խաթարվեցին պատմության նոր շրջանում, կարելի կլինի բարձրացնել կրթության մակարդակը մեզանում, մի խոսքով` կայուն հիմքեր դնել առողջ հասարակություն, գաղափարախոսություն, տնտեսություն վերջապես` կենսունակ երկիր կառուցելու համար: Այս բարի ցանկությունը իր պարունակի մեջ դնելու համար ներկայացնենք նշված գրքի սովետերեն բառապաշարը. մանիֆեստ, կոլեժ, մետաֆիզիկոս, լաբորատորիա, ֆենոմենոլոգիա, պոզիտիվիստական, սոցիոլոգիական, օբյեկտիվություն, ռացիոնալիստական, տրակտատ, ինտելեկտուալ, էվոլիուցիա, մետաֆիզիկական, մեթոդ, իդեալ, կոնցեպցիա, սոցիոլոգ, ինստիտուտ, պարադոքս, պարատոքսալ, պրակտիկա, ունիվերսալ, օրգանիզմ, ֆունկցիա, դիալեկտիկական, սոցիալական, կոնցեպտ, մատերիալիստ, սպիրիտուալիզմ, օրգանական, իռացիոնալ, միստիցիզմ, ռեալիզմ, օնտոլոգիզմ, էրուդիցիա, տերմին, տրուիզմ, պրոցես, սուբյեկտիվ, դոգմատիկ, սուբստրատ, ասպեկտ, սինթեզ, սուբստանց, սինթեզ, սիմվոլ, միֆական, կլան, պանթեոն, ֆիզիկական, պրոբլեմ, կատեգորիա, կոլեկտիվ, միֆ, ինտուիցիա, մոլեկուլային, կոնֆորմիզմ, օրգանական, կոնֆեսիա, ինդիվիդուալիզմ, դոգմատ, ինտենսիվություն, մոդա, մոդել, ինդուկցիա, պրակտիկա, պլաստիկ, կոնկրետ, սխեմատիկ, տիպ, աքսիոմա, էմպիրիկ, իլյուստրացիա, դեմոկրատիա, սոցիալիզմ, կոմունիզմ, ինդուկտիվ, մոնոմետալիզմ, բիմետալիզմ, դիալեկտիկորեն, ռեֆորմ, պրակտիկ, դիսցիպլին, տրանսցենդենտալ, նեգատիվ, էթիկետ, անոմալիա, աքսիոմա, կոնսոլիդացված, իմունիտետ, անատոմիական, ֆունկցիոնալ, դեդուկտիվ, տերատոլոգիա, ատրիբուտ, սիլլոգիզմ, ռեգուլյար, սեգմենտար, նորմալ, պրոցետուրա, ֆորմալիզմ, դիլեմմա, հիգիենա, էքսպերիմենտալ, ագրեգատ, պրիմիտիվ, ռուդիմենտար, սեգմենտ, պրոտոպլազմա, պոստուլատ, կոնցենտրացիա, գամմա, մանուֆակտուրա, կոէլեկտիվ, էկոնոմիկա, տեխնիկա, կոոպերացիա, ակտիվ, պոտենցիալ, ֆինալիզմ, ռեակցիա, բյուջե, անալիտիկ, պոզիտիվ, ինդուկտիվ, օրթոդոքսալ, էթիկա, պրոցես, մատերիա, պլաստիդ, անօրգանական, սպեցիֆիկ, ռասա, էթնիկական, էսթետիկական, ռեֆլեքս, ռեֆլեքսիա, չինովնիկ, պրոֆեսիոնալ, կորպորացիա, տենդենց, էկլեկտիկ, մեխանիզմ, ադեկվատ, նոզոլոգիական, մեխանիկորեն, տրադիցիոնալիզմ, պասսիվորեն, գենետիկական, դետերմինիզմ, ուտիլիտար, ֆետիշիզմ: Այս բառերի զգալի մասը բազմատանյակ անգամ կրկնվելով գրքի ընթերցումը դարձնում են վանողական: Ու այսպե՞ս է հայերեն լեզվամտածողություն ստեղծվում, տիքնայք և պարոնայք: Անհնար է հայկական փիլիսոփայական դպրոցի ծնունդը, քանի դեռ մեր միտքը գերավարված է օտար բառեզրերով: Հասկացեք` անհնար է հայ մտքի ծնունդը, հայ մտքի անկախությունը, իմա՛ Հայաստանի անկախությունը: Շատ բան կարելի է ասել այս խնդրով: Այսքանը: Շուն Շան Որդի Հավելյալ նյութեր` Գրականության բաժին
  22. Պրոֆեսոր ՄքԹոթիկը` Կալիպոռնիայի համալսանոցի շեքսպիրստանցի վարժապետը: Հատված «Ճանապարհ դեպի Կուսաստան» – Թուղթ Բ» գրքից: Հեղինակ` ՇՈՒՆ ՇԱՆ ՈՐԴԻ Թե ինչպես է ծագում առել Ճորտունիների նախարարությունը: Եվ ահա Կալիպոռնիայի համալսանոցի Հուդայի գոգում դրախտագիտություն քերծոտած հարորեն ժպտացող ու խստորեն վիրավորվող շեքսպիրստանցի պրոֆեսոր ՄքԹոթիկը` աստվածապաշտ քրիստոնյան, որի բառապաշարի 25 տոկոսը կազմում են «նախագա՜հ», «նախագա՜հը», «նախագահի՜ շքանշա՜նը», «նախագահի՜ պատիվներո՜վ» արտահայտությունները, անընդմեջ ոռ է տալիս Աստծուն և հայ այլախոհ ու աքսորական գրողներին հարորեն հայհոյող Դրախտի գրողների միության` Կուսկոմգրողշինի պետին, սրան հանձնում Կալիպոռնիայի համալսանոցում դրախտաբանության դոկտորականի ուսանողներից գաղտնի իր կազմակերպած` գրողների համագումարի մասնակիցների ցանկի տնօրինման իրավունքը, ինքն իսկ ցանկից նախապես հանելով սխալմամբ այլոց միջոցով այնտեղ սպրդած այլախոհ որոշ գրողների անունները: Որոնց փոխարեն ցանկում ավելանում են անունները կասկած հարուցող հարստության տեր անգործ բանաստեղծուհիների` Սատանալանդի սեփական դղյակում Կուսկոմգրողշինի պետերին տասնամյակներով հյուրընկալած, խարդախ փաստաթղթերի, առաջադրագիրների միջոցով անուն հանած թագուհիների, ու սրանց շուրջ սլկտացող գազեթաջիների: Կլրալզությամբ և մասամբ նորին: Չէ՜, ես ժամանակ չունի՜մ շուներու մասին գիրք կարդալու, տաս նե ալ պիտի չի կարդա՛մ: Իմ ամբո՛ղջ գրականությո՜ւնը սրբությո՜ւն է: Ես միայն վե՛ր կելլեմ: Ասա՛նկ, ո՛ւղղակի վեր: Բարձրանում է կարճ բանաստեղծուհու բութ մատը իրանից անջատվելու ձգտող վզի հետ: Ես մրցանակը շահիմ նե, ամբողջ աշխարհը պիտի պտըտիմ, աշխարհի բոլոր նախագահները պիտի տեսնեմ և իրենց ըսեմ, որ մեր ցեղասպանությունը ճանչնան: Իմ աղջիկս Ամերիկայի առաջին կին նախագահը պիտի ըլլա: Ես մեր ազգի լավագույն դեսպանն եմ: Ի միջի այլոց ասիկա ըսեմ, որ գիտնաս, որ Դրախտի գրականության մե՜ծ մարդի՜կը շատ գե՛շ կխոսին կոր քու գիրքիդ մասին: Տղաս, դուն շատ լավ կապեր ունիս Վիկտոր Համբարձումյանին հետ. քովը մտնես նե, իր կողմեն ինծի երաշխավորագիր մը բեր, որ ես մեր ազգի՛ անունով աշխարհասասան մրցանակին ներկայանամ: Երաշխավորագիրը ես պատրաստեր եմ. ինքը միայն թող ստորագրե: Այս խնդրանքը` քսան տարի առաջ: Խստիվ խոցվում է շեքսպիրստանցու մարդկային գերավայել ու աստվածային փառաբարո արժանապատվությունը, երբ աքսորական գրողները բողոքում են, որ գրականության այս սարկավագը չի առաջնորդվում Շեքսպիրլանդում առկա բարոյական նվազագույն չափանիշներով իսկ: ՄքԹոթիկն այս դրախտագիտության ոգի ի բռին մերժում է ուսանողներին հաղորդակից դարձնել իրենց սերնդի այլախոհ գրողներին, թունավորվում հուդաքրիստոնեական կրոնական համակարգը քննադատող գրողների անուններն իսկ լսելիս, մատռվակում լոկ մեռած մեծերին ու կենդանի ծծլաններին, անգա՛մ Սատանայի ազատ համալսարանում Դրախտի գրականության բնորոշումն ու պարագծի սահմանումը ծառայաբար հանձնում է ԿԳԲ-ի խրտվիլակներին. ով ներս, ով դուրս: Օ՜, անձեռնմխելի՜ մարդկայի՜ն արժանապատվությո՜ւնը ամբիոնի փառատենչ ու պատեհապաշտ աթոռակալի… խստորեն խռովող ու հարորեն ժպտացող քրիստոնյա շեքսպիրստանցին ծաղրում է Դրախտից աքսորված գրողների դիմումը` եթե ոչ գրականությունը, առնվազն իրենց հավաքական ոդիսականը ներկայացնելու: Ի վերջո քաղցր է լուծը Երկնավորի, վայելքն ամռան Դրախտի` ամպհովանու ներքո Ամենակալի, մասնակցությունը սրբանաբանական համաժողովների, փառքը հավիտենականի, համն Աստծու առնանդամի: Աքսորական գրողների ձայնը խեղդվում է Կալիպոռնիայի համալսանոցի ղեկավարների լուռ հարկադրանքին և Լոս Հրեշտակոսում սերունդ-սերունդ բույն դրած` հակա-Աստված գրողների մայրիկներին հայհոյող երազստանցիների բուռն ծափահարությունների առնետանոցում: Ի փառս մարդկության ապագայի. Դրախտի Հանրապետությունը հետխորհրդային այն երկրներից է, որտեղ անկախացումից ի վեր ամրապնդվում է բռնատիրական իշխանությունը: Թեժանում է կազմակերպված բնույթի հալածանքը այն գրողների և առհասարակ մտավորականների հանդեպ, ովքեր հանդգնում են քննադատել Դրախտում իշխող խունթայի քրեական հանցագործություններն ու ազգային հարստության լայնածավալ թալանը: Հալածանքն իրականացվում է հանրապետությունը զավթած վարչախմբի կողմից պետական ու ոչ-պետական կառույցների, հատկապես Ազգային անվտանգության մարմինների, ոստիկանության, Կուսապատի քաղաքային վարչության, Դրախտի դատախազության և Արդարադատության նախարարության հետ աշխույժ գործակցությամբ: Ստորագրյալներս անձամբ ենթարկվել ենք ստորացուցիչ հալածանքների նշյալ մարմինների կողմից: Հալածանքն արտահայտվում է տարբեր եղանակներով, ինչպես օրինակ. Սեփական ինչքի բռնագրավում և դրամական միջոցների յուրացում: Հայրենիքից արտաքսում և վերադարձի արգելում: Ճնշում հրատարակչատների և գրախանութների հանդեպ ստորագրյալներիս գրքերի հրատարակությունն ու ընթերցումն առնվազն Դրախտում խափանելու նպատակով: Ահաբեկում և հալածանք այն մարդկանց նկատմամբ, ովքեր որևէ խնդրով առնչվում են մեր գրքերի հրատարակությանը: Մասնավորապես` բնակարանների ներխուժում, սեփական ինչքի խուզարկում, չհրատարակված ձեռագրերի և անձնական փաստաթղթերի բռնագրավում` համակարգչում պահվող կարևոր տվյալներ գողանալու և վնասելու նպատակով, ներխուժում լրատվական գործակալությունների գրասենյակներ ձերբակալելու այն լրագրողներին, որոնք դրական արձագանքներ են տարածել մեր գործերի մասին: Քրեական շինծու մեղադրանքների հարուցում, կեղծ վկաների արտադրում և ճշմարտությանը տեղյակ վկաների ահաբեկում, հսկայական կաշառքների պահանջ, ձերբակալության հրահանգներ: Հեղինակի մտերիմ ընկերների հարցաքննում` համոզելով մասնակցել նրա սպանության ուղղված դավերին, փորձելով դրա համար կաշառել Դրախտում հեղինակի իսկ ունեցած գույքի միջոցով կամ սպառնալով քրեական գործ հարուցել ,հայրենիքի դավաճանությանե համար: Կարծում ենք, որ իր ժողովրդի բնական իրավունքները ոտնահարող անբարոյական վարչակարգը մեկ այլ պետությունից բարոյականություն պահանջելու որևէ հիմք չունի, հատկապես, երբ խոսքը ցեղասպանության ճանաչման մասին է: Որևէ արտաքին ուժ, որն ուղղակի թե անուղղակի կերպով նպաստում է խունթայի հաստատմանն ու պահպանմանը խորապես հիասթափեցնում է մեր ժողովրդին ու նրա ապագայով մտահոգ բոլոր ազգերի ազնիվ մարդկանց: Ժողովրդավար երկրների անվտանգության մարմիններին` հետապնդել և քողազերծել խունթայի գործակալներին, որոնք գործում են տվյալ երկրներում` սպառնալով վերջիններիս քաղաքացիների ազատ ինքնաարտահայտման իրավունքին: Կալիպոռնիայի համալսանոցի և Աստծու Կուսկոմգրողշինի համատեղ ջանքերով ստեղծված Երազստանի գրականության մաֆիայի 300 անդամներից ու ժպտերես և խստորեն վիրավորվող շեքսպիրստանցու համաժողովի հրավիրյալներից ոչ մեկը չէր ստորագրել և չի ստորագրում 18 ազգերի 120 մտավորականների կողմից ստորագրված ահազանգը, որի մի հատվածն էր այս, հապա խստորեն վիրավորվող շեքսպիրստանցու հետ դառնում` ահազանգն ստորագրողների ոխակալ թշնամին, նսեմացնողը, արհամարհողը, ծաղրողն ու անարգողը: Աշխարհասասան մրցանակի տենչով ճենճերող պառավների, նրանց պցերից անբաժան ցողկ գազեթաջիների, ազատ համալսանոցի վախկոտ դասատուների, հանրային ձեռնարկների նստարանների առաջին շարքերը բռնող գրչակների, և ազգիս երազող գերիմաստուն բաճկոնավորների հոյ հովվապետությամբ: - Որո՛մ սերմանող քրեական հանցագործներ, մեր ա՛զգը պառակտող դավաճաններ, մեր հեղինակությունների անվան հե՛տ խաղացող շնե՜ր,- գոռում են նրանց երկնային անդորրը խանգարող գրողների երեսին: Այսպես է շինվել պատմությունը Դրախտի: «Ճանապարհ դեպի Կուսաստան» գրքից հավելյալ հատվածներ ընթերցելու կամ հեղինակի մասին տեղեկությունների համար, այցելել` Գրականության բաժին` Արմեն Մելիքեան – ՇՈՒՆ ՇԱՆ ՈՐԴԻ – (1963- ):
  23. Գիշերային ակումբում բան չի փոխվում, բայց շոու կա: Շան ընտիր միս են առաջարկում, պահանջում ենք մարդու միս: Չունեն: Պատվիրում ենք: Տասին շներիս առջև դնում են դանակ և թաշկինակ: Ահա՜, արդեն մորթել են: Լորձնադունչն սպասում ենք: Տասնմեկին ամանի մեջ բան են բերում: Հոտոտում ենք: Ի՞նչ միս է… Մեռյալ Ծովի աղի կաշի: Մեռյալ Ծովի աղի կաշի: Ասում են` Հիսուսի միս: Սուս ծո լակոտ, Հիսուսի միս է: Բրի՞նձ է… քար: Ետ ենք ուղարկում և սովամահ` տասնմեկանց կեսին վերստանում Հիսուսի ավելի չորացած միսն ու մի քիչ փափկացած բրինձը… Ապեր, մեր ընթրելու ժամը վաղուց անցել է: Ուշ է, մեր կրոնը չի թույլատրում ուշ ժամին մարդու միս ուտել, դուք կերեք: Չեն ուտում: Է կերե՜ք: Ինչ էլ անում ենք, չեն ուտում: Ասում են մեզ, որ Դրախտում մարդու միս չեն ուտում: Չենք հավատում: Անրին հանկարծ լուսավորվում է, որ վախից չեն ուտում: Մեռած մարդու միս է: Չեք ուտեր, հը՜. հի՛հահահահա՜… Այստեղ պաշտում են մեռելներին: Քի՞չ է, որ մեռել են մորթել մեզ համար… Իմաստնությամբ մեզ շամպայն են հյուրասիրում: Անրին կատակում է. - Ասոնք մեզի գինովցընել կուզեն կոր, որ կերակուրին համը չզգանք: Կողքի սեղանից մի կարճ հաստափոր սկսում է երգել. - Առե՜ք, կերե՜ք, այս է մարմին իմ… Առարկում ենք, որ սխալ է աղոթում, որ նրա աղոթքը Աստված չի լսի: Կարճի կրքերը բորբոքվում են, ակումբը տակնուվրա է դառնում, երգիչը փախչում է: Ի վերջո սպասարկուները կողքի խանութի զուգարանից տեր հայր են բերում, որ ճիշտը աղոթի: - Մարմին տերունական… - Չեղա՛վ: Ստո՛պ: Սխալ կաղոթեք կոր: - Ճաշակեսցուք խաղաղությամբ զկերակուրս… - Ստո՛պ ըսինք: - Տղաներ, փառք տանք Աստծո: - Սրբապղծությո՛ւն: Փառք տանք Հիսուսին. Հիսուսի՛ միսը կուտենք կոր: - Տղաներ, չի կարելի, նախ Աստծուն, հե… - Ո՛չ: Նախ Հիսուսին: Ի՛ր միսը կուտենք կոր, մարդո՛ւ որդի: - Եթե կովո՞ւ միս ուտեիք: - Փառք կու տայինք կովուն: - Ամբարիշտնե՛ր,- գոռաց տեր հայրը: - Կովո՛ւն կմորթեք, Աստծո՛ւն փառք կուտաք, հա՜…,- սեղանին խփելով երկուսով մեր հետևի ոտքերի վրա կանգնեցինք: Սարսափելով, որ այս հակա-Աստվածային կրոնի անդամ շուներս մտադրվել ենք նրա՛ն ուտել, տեր հայրը մեզ փորագրված խաչեր է նվիրում, մեռոնով օծված հենց կաթողկոսի կողմից (Դրախտի բոլոր արվեստագետները խաչ են սարքում, «Վերնիսաժում» վաճառում երազողներին. այդ է շուկայի պահանջը): Տղաները, տեր հոր կամքով, հեռվից խաչեր են բռնում մեր վրա, ուժգին աղոթում: Խաչի ուժով մեզ հաղթում են: Ա՜մե՜ն, ա՜մե՜ն… Խեղճացած ուտում ենք: Դրախտում կերազեին մեր կերած Հիսուսի կաշին թեկուզ ամիսը մեկ անգամ համտեսել: Այստեղ անպայման պետք է գրես «ոմանք կերազեին», թեկուզ «շատերը», կամ «ըստ սոցիոլոգիական ուսումնասիրությունների` 69%-ը»: Այլապես քո գիրքը արժեք չունի: Մինչ ընկերաբանների գործը շատանում է, Անրին նկատում է, որ Դրախտում Հատված «Գործք Շնաց կամ Ճանապարհ դեպի Կուսաստան» գրքից: Հավելյալ հատվածների համար այցելել` Գրականության բաժին` Արմեն Մելիքեան (1963- ):
  24. ԻՄ ԱԶԳԱՅԻՆ ԻԴԵԱԼԸ, ԿԱՄ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՈՉՆՉՈՒԹՅՈՒՆ Նվիրում եմ որդուս՝ Շահեն Հարությունյանին և բոլոր նրանց, ովքեր հավատում են ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ ԻԴԵԱԼԻՆ ԵՐԵՔ ՀՈԴՎԱԾ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԵՎ ՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ Ամեն սերունդ ունենալու է իր միամիտը, որ ճշմարտությունն ասի այնպես, ինչպես կտեսնի: - Բորիս Պաստերնակ Շուրջ 15 տարի է, որ հայությունը ձեռք է բերել անկախություն և փորձում է կերտել սեփական պետությունը: Ահա այս տարիների ընթացքում, երբ ձևավորվում են պետությունը խորհրդանշող ինստիտուտներ, ցավոք, դրանից պետության որակը չի բարելավվում: Հայ մարդը դժգոհ է իր պետությունից. բոլորը մեղադրում են բոլորին:Այսպիսի իրավիճակը ոմանք մեկնաբանում են պետության երիտասարդ տարիքով, ոմանք` օրենքների անկատարությամբ, մյուսներն էլ նշում են հայության դարերով սեփական պետությունից զրկված լինելու հանգամանքը: Փաստորեն, հայը սեփական պետության թշվառությունը բացատրում է ամեն կերպ, բացի հիմնականից:Ինչպես գիտենք, յուրաքանչյուր պետության կայացածության աստիճանը պայմանավորված է այն ստեղծող ժողովրդի դավանած ազատության և արդարության իդեալների որակով: Այսօր հայությունն արդյո՞ք դավանում է ազատության և արդարության իդեալներ: Վերլուծելով հայության այսօրվա ձգտումները` համոզվում ենք, որ նա վաղուց դադարել է հավատալ ազատության և արդարության իդեալներին և միայն հավատում ու ոգևորվում է նյութական ,իդեալներովե: Այսինքն` ինչպես հայությունը, այնպես էլ նրա քաղաքական էլիտան, պատրաստ են զոհել ամեն ինչ, նույնիսկ սեփական ազատության իդեալը` հանուն ,կուշտ ուտելուե, թեկուզև ստրկության մեջ: Այս երևույթը բնական և հատուկ է ոչ միայն հայությանը, այլ բոլոր մեռնող ժողովուրդներին: Ժողովուրդները մեռնում են այն ժամանակ, երբ կորցնում են հավատի զգացումն ընդհանրապես և հավատն ազատության իդեալի նկատմամբ` մասնավորապես: Ողբերգությունն այն է, որ մեռնող ժողովուրդները նախ վերածվում են նյութապաշտ զանգվածի` ուստի և անընդունակ են լինում զգալ բոլոր այն արժեքների կորուստը, որոնք դուրս են նյութական ոլորտից: Մարդն իր իդեալը կորցնում է այն ժամանակ, երբ կորցնում է իդեալի նկատմամաբ ունեցած զգացողությունը: Նրանք, ովքեր մեռնող ժողովուրդների մեջ փորձում են խոսել իդեալների անհրաժեշտության մասին, ենթարկվում են ծաղրի կամ լավագույն դեպքում` լուռ անտարբերության: Ընդհանրապես, ցանկացած ժողովուրդ` իր մեծամասնությամբ անհաղորդ է բարձր իդեալներին: Սակայն միշտ գոյություն ունի նաև կազմակերպված իդեալիստ փոքրամասնություն, որը համախմբվելով որոշակի բարձր իդեալների շուրջ, իր հետևից տանում է անտարբեր մեծամասնությանը: Ցավոք, այսօր հայոց մեջ չի նշմարվում կազմակերպված այն իդեալիստ փոքրամասնությունը, որն իր շուրջը համախմբելով ողջ հայությանը`կկարողանա մղել դեպի բարձր իդեալներ կերտելու: Համոզված եմ, որ ինչպես մարդկության, անպես էլ հայության համար լավագույն իդեալը Ազատությունն է: Նաև կարծում եմ, որ միայն հավատն ազատության իդելաի նկատմամբ կօգնի հայությանը կերտել սեփական բարգավաճ պետությունն ու ապահովել ժողովրդի բարօրությունը: Սույն գրքույկում վերոհիշյալ թեմայի անդրադարձը հնարավոր է վիճարկելի թվա, քանի որ իդեալի դերն ու նշանակությունը հայության համար վաղուց անկարևոր է դարձել: Իսկ նրանք, ովքեր դեռ կարևորում են իդեալի դերը, ունեն իդեալի մասնավոր ընկալում: Հեղինակ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՈՉՆՉՈՒԹՅՈՒՆ ժողովուրդ, ասա ինձ որն է քո իդեալը, և ես կասեմ` քո ապագան: - Միշել Մոնտեն Պետությունների ծագումը Պետությունների ձևավորման պատմությունը դիտելիս, նկատում ենք, որ այն արդյունք է բացառապես երկու իրողության` որևէ ժողովրդի կողմից դավանած իդեալի և գործող աշխարհակարգի փոփոխության: Պետությունների ձևավորման փուլում այս երկու իրողությունները կարող են հանդես գալ և՛ միաժամանակ, և՛ առաձին-առանձին: Այն պետությունը, որն առաջանում է առանց տվյալ ժողովրդի կողմից դավանած իդեալի առկայության, այլ միայն աշխարհակարգի փոփոխության արդյունքում, պատմականորեն դատապարտված է կործանման, եթե, իհարկե՛, տվյալ ժողովուրդն իր պետության ներքո ի վիճակի չէ իր համար ձևավորել համապատասխան իդեալ: Կործանման է դատապարտված նաև այն պետությունը, որի ժողովուրդը սկզբնապես ունեցել է առաջադիմական իդեալ, բայց ժամանակի ընթացքում դադարել է հավատալ իր իդեալին: Մարդկային պատմությունը լի է այս տեսակետը հաստատող բազմաթիվ օրինակներով, որոնցից կարելի է նշել բարձր քաղաքակրթություն ստեղծած Հռոմեական կամ Բյուզանդական կայսրությունների կործանումները, որ տեղի ունեցան ոչ թե թշնամու հարվածների ներքո, այլ` երբ սեփական ժողովուրդները դադարեցին դավանել որևէ առաջադիմական իդեալ: Ի տարբերություն վերջիններիս, Արաբական հսկայածավալ խալիֆայությունը ստեղծվեց անապատներում թափառող, չձևավորված մի ժողովրդի կողմից, որին Մուհամեդ անունով ջորեպանը կարողացավ պարտադրել համընդհանուր, հավաքական առաջադիմական իդեալ: Այս օրինակները համապատասխանում են իդեալի արդյունքում ծնված կամ կործանված պետություններին: Աշխարհակարգի փոփոխության արդյունքում ծնված պետությունների օրինակ են Ադրբեջանը, որն առաջացավ Ցարական Ռուսաստանի քայքայման հետևանքով և այսօրվա Ղրղզստանն ու միջինասիական մյուս հանրապետությունները, որոնք արդյունք են ՍՍՀՄ փլուզման: Որպեսզի տեսնենք, թե ի՞նչ ապագա և հեռանկարներ ունի այսօրվա Հայկական պետությունը, նախ, պետք է պարզենք, թե ինչի արդյունք է այն` ժողովրդական իդեալի, թե՞ աշխարհակարգի փոփոխության: Սրա համար, կարծում եմ, կարիք չկա վերլուծել լոկալ քաղաքակրթությունների փուլում հանդես եկած հայկական պետությունների պատմությունը: Ճիշտ կլինի վերլուծել առաջին գլոբալ քաղաքակրթության` հելլենիզմի ժամանակ առաջացած Հայկական պետության պատմությունից: Արտաշեսյանների հայկական կայսրությունը Ալեքսանդր Մակեդոնացու մահից հետո, Մերձավոր Արևելքում առաջացել էր հելլենական ամենամեծ` Սելևկյան կայսրությունը, որի կազմում էր Հայաստանը: Կայսրությունը բաժանված էր կուսակալությունների, որոնցից երեքը հայկական էին` Մեծ Հայք,Փոքր Հայք, Ծոփք: Մ.թ.ա. 190թ. Մագնեսիայի ճակատամարտում, պարտություն կրելով արագ հզորացող Հռոմից,Սելևկյան կայսրությունը սկսում է թուլանալ: Դեռևս մ.թ.ա. 201թ. Մեծ Հայքի կուսակալ նշանակված Արտաշեսը, օգտվելով կայսրության թուլացումից և համագործակցելով հայկական Ծոփքի կուսակալ Զարեհի հետ, մ.թ.ա. 189թ. իրենց ղեկավարած հայկական երկրները հռչակում են Սելևկյան կայսրությունից անկախ պետություններ: Այդ տարիներին իրենց անկախությունն են հռչակում նաև կայսրությանը ենթակա բազմաթիվ երկրներ և ժողովուրդներ, որոնցից միայն երեքը հայկական էին: Փաստորեն, ինչպես մյուս բոլոր պետությունները, այնպես էլ Արտաշեսյան Հայաստանը ստեղծվեց գործող աշխարհակարգի (порядок) փլուզման արդյունքում: Պատմությունից հայտնի է,որ անկախություն հռչակած այս բազմաթիվ երկրներից կարողացան գոյատևել և զարգանալ ընդամենը երկու-երեքը, որոնցից էր նաև Արտաշեսյան Հայաստանը: Երբ վերլուծում ենք, թե ինչպես գոյատևեց և հզորացավ Արտաշեսյան Հայաստանը, նկատում ենք, որ աշխարհակարգի փլուզման արդյունքում ծնված պետությունն, ի տարբերություն շատ ուրիշ պետությունների, ամրապնդված էր նաև իրեն ենթակա ժողովրդի դավանած հավաքական, բարձր իդեալով: Ուսումնասիրելով Արտաշեսի գործունեությունը, համոզվում ենք, որ նա հանդես չեկավ սոսկ որպես երկրի հերթական կառավարիչ, այլ առաջ քաշեց պետության կառուցման բոլորովին նոր նախագիծ, որն ամրապնդված էր տվյալ ժամանակի համար առաջադիմական, բարձր և կուռ իդեալներով: Արտաշեսի նոր նախագիծը , փաստորեն, բարձրագույն արժեք, իրականանալի իդեալ էր հռչակում մարդու իրավունքը և նրա սեփականության պաշտպանությունը պետության կողմից, ինչպես նաև` սոցիալական արդարությունը: Այս նախագիծն իրականացնելու համար նրա առաձին քայլը հայկական նախկին էլիտային պետության ղեկից հեռացնելն էր, առաջ քաշելով և ձևավորելով մի նոր, այնպիսի էլիտա, որը ոչ միայն հավատաց նոր նախագծի իրականացմանը, այլ նոր իդեալների կրողը եղավ: Նոր իդեալներ կերտելու համար, Արտաշեսն իրականացրեց մի շարք պետական բարեփոխումներ, որոնք ձևավորեցին այդ իդեալները սպասարկող բարձր մշակույթ: Բարձր մշակույթ կարող է լինել միայն այնտեղ, որտեղ գոյություն ունի առաջադիմական իդեալ: Այսինքն` մշակույթն իդեալի ծնունդ է, իդեալի հայելային արտացոլանք: Յուրաքանչյուր ժողովուրդ ունակ է ստեղծելու այնպիսի մշակույթ, ինչպիսին նրա իդեալն է: Աշխարհակարգի փոփոխության արդյունքում Արտաշեսի ստեղծած և հայ ժողովրդի դավանած իդեալով ամրապնդված հայկական պետությունը, բնականաբար, պետք է զարգանար և տարածաշրջանի լիդերի հայտ ներկայացներ իր մրցակից երկրներին այնքան, որքան թույլ էր տալիս այդ պետության ու ժողովրդի դավանած իդեալի ներուժի զարգացման հզորությունը: Մինչ օրս, ոչ մի պատմաբան չի կարողացել, շատ թե քիչ, հավաստի, խորքային մեկնաբանել, թե ինչի արդյունքում առաջացավ և կործանվեց Տիգրան Մեծի հայկական կայսրությունը: Ընդհանրապես, որևէ պետական կազմավորում չի առաջանում սոսկ այն պատճառով, որ այդպես ցանկանում է որևէ էթնիկական, կրոնական կամ սոցիալական խումբ: Պետական կազմավորումները և նույնիսկ կայսրություններն առաջանում և կայանում են, եթե այն ստեղծող հանրությունն առաջ է քաշում մի մշակույթ` խարսխված այնպիսի առաջադիմական իդեալի վրա, որն ապահովում է մարդկության առաջընթացն ընդհանրապես և տարածաշրջանի ժողովուրդներինը` մասնավորապես: Այլ խոսքով, պետության ծնունդն ու գոյատևումը կարող է լինել միայն մի դեպքում, երբ այդ պետությունն իրականացնում է որևէ միսիա, առաքելություն: Այս պայմանը ոչ միայն գլխավոր, այլև թերևս միակ պայմանն է պետությունների ստեղծման համար, որում երկրորդական նշանակություն ունեն թվաքանակը, զբաղեցրած տարածքը և այլ չափանիշներ: Այս պայմանը վեր է մարդու,ժողովրդի պարզ գիտակցությունից և առնչվում է կյանքի ու մահվան պայքարի տրամաբանությանը: Ցանկացած աշխարհակարգի փլուզում անկարգությունների սկիզբ է և մահվան խորհրդանիշ: Բնականաբար, կյանքի խորհրդանիշ է երկրագնդի վրա կարգուկանոնի հաստատումը, որևէ նոր աշխարհակարգի ձևավորումը: Սելևկյան կայսրության մեջ, երբ հելլենական մշակույթը դադարեց զարգանալ, կայսրությունը դատապարտվեց մահվան` իր հետևից բերելով հսկայական տարածաշրջանում գործող աշխարհակարգի փլուզումը: Քանի որ Հռոմն այդ փուլում զբաղված էր այլ խնդիրներով, ուստի Սելևկյան կայսրության տարածքում նոր աշխարհակարգի ձևավորման համար պայքարն ընթացավ հենց նույն կայսրությանը ենթակա, առավել բարձր մշակույթ ունեցող ժողովուրդների միջև: Աշխարհակարգի փլուզման արդյունքում, Արտաշեսի կողմից ստեղծված և հայ ժողովրդի դավանած իդեալով ամրապնդված պետության մշակույթը պետք է տար իր բարձր արդյունքները, որը համընկավ Տիգրան Երկրորդի գահակալությանը` նրան դարձնելով Մեծ և Արքայից Արքա: Իհարկե, Տիգրանն ինքն էլ իր անհատական ողջ ունակությունները ներդնելով` դարձավ Արտաշեսի առաջ քաշած նոր նախագծի լավագույն իրականացնողն ու իդեալների կրողը: Ինչպես յուրաքանչյուր նվաճող, Տիգրանը նույնպես չէր կարող միայն զենքի ուժով իրեն ենթարկել բազմաթիվ ժողովուրդների, եթե նրանց չմատուցեր առաջադիմական մշակույթ և որոշակի աշխարհակարգ: Պատմությունից հայտնի է, որ շատ հաճախ ենթակա ժողովուրդները ոչ միայն լրջորեն չեն դիմադրել, այլև նրան դիմել են, որպեսզի իրենց ղեկավարի: Եվ պատահական չէ նաև այն, որ Տիգրանի կայսրությունը ստեղծվեց այն տարածքներում, որտեղ աշխարհակարգ գոյություն չուներ, այսինքն` փլուզված Սելևկյան կայսրության սահմաններում: Ցավոք, Հայկական կայսրության ստեղծումը, հաընկավ հելլենական քաղաքակրթության վերջին` համընդհանուր անկման փուլին: Փաստորեն, Արտաշեսի առաջ քաշած նախագիծը` հայկական ազգային իդեալը, հիմնված լինելով հելլենական քաղաքակրթական արժեքների վրա, պետք է թուլանար, մեռներ` իրեն սնած քաղաքակրթության հետ միասին: Եթե հայ ժողովրդի ստեղծագործական ոգին բավականաչափ հզոր գտնվեր մեռնող քաղաքակրթությունից իր իդեալը պաշտպանելու,ապա ոչ միայն Հայկական կայսրությունը կպահպանվեր, այլև տեղի կունենար մշակութային հեղափոխություն, որը հիմք կդներ համաշխարհային կամ տարածաշրջանային մի նոր մշակույթի: Ի տարբերություն Հայաստանի, Հռոմը մեռնող քաղաքակրթության մեջ կարողացավ իրականացնել մշակութային հեղափոխություն, որով էլ ապահովեց իր համաշխարհային գերակայությունը մյուս ժողովուրդների նկատմամբ: Փաստորեն, մարդու իրավունքների և սոցիալական արդարության իդեալներն իրագործելու կոչված Հռոմի նախագիծը, որը պատմությունից հայտնի է որպես Հռոմեական իրավունք, իր բնույթով լինելով ավելի առաջադիմական, խոտանեց և մրցակցությունից դուրս մղեց Արտաշեսյան նույնատիպ նախագիծը՝ պարտության մատնելով նաև Հայկական կայսրությունը: Հայկական հելլենական կայսրության կործանումն իր հետ պատմության ասպարեզից պետք է հեռացներ նաև կայսրության գաղափարակիր և Արտաշեսի նախագիծն իրականացնող Արտաշեսյաններին ու նրանց գործակից ազգային էլիտային, որն էլ տեղի ունեցավ մի քանի տասնամյակի ընթացքում:Արտաշեսյան Հայաստանի կործանումից հետո, հայկական էլիտան այլևս երբեք չկարողացավ իր ստեղծած պետություններում ձևավորել որևէ առաջադիմական իդեալ, որի շուրջ հնարավոր էր համախմբել հայ ժողովրդին: Եվ պատահական չէ, որ դարաշրջանի մասին Խորենացին հիացմունքով գրում է.,Բոլոր առաքինություններից և ճշմարիտ գործերից հետո Արտաշեսը հրամայում է գյուղերի և ագարակների սահմանները որոշել, որովհետև նա մեր երկիրը բազմամարդացրեց շատ ժողովուրդներ բերելով…ե: ,Բայց ասում են, թե Արտաշեսի ժամանակ Հայաստանում անմշակ հող չմնաց, ոչ լեռնային և ոչ դաշտային, այնքան շենացել էր երկիրըե: ,Բայց անցնենք այսուհետև գրելու Տիգրանի և նրա գործերի մասին: Որովհետև սա մեր թագավորներից ամենահզորը և ամենախոհեմն էր և նրանց բոլորից քաջ: …Բոլոր իր ժամանակակիցներին նախանձելի եղավ, իսկ հետո եկողներիս ցանկալի թե ինքը և թե իր ժամանակըե: Արշակունիների հայկական պետությունը Արտաշեսյան Հայաստանի անկումից հետո, հաջորդ հայկական պետությունը՝ Արշակունիների թագավորությունը, առաջացավ նոր ձևավորված աշխարհակարգի արդյունքում, որ գծել էին Հռոմեական և Պարթևական կայսրությունները: Այս նոր աշխարհակարգի արդյունքում ծնված պետության էլիտան չկարողացավ առաջ քաշել որևէ առաջադիմական նախագիծ, քանի որ այն ամրապնդված չէր հայ ժողովրդի դավանած բարձր իդեալներով, իսկ հին, խամրած հելլենիստական իդեալները, որ ուներ ժողովուրդը, չէին կարող հզորություն հաղորդել հայկական պետությանը: Արշակունիների հայկական պետությունը, չունենալով որևէ ինքնուրույն միսիա, գոյատևում էր ՝մսխելով Արտաշեսյանների նախկինում կուտակած ռեսուրսները: Ցանկացած պետություն դադարում է գոյություն ունենալ, եթե չի կրում որևէ միսիա: Տվյալ դեպքում Հայաստանն իրականացնում էր մի միսիա, որը նրան առաջադրել էին Հռոմն ու Պարթևստանը: Պարթևների պարտությունից հետո, Հռոմի կործանմանը զուգահեռ, ավարտվում էր նաև նրանց կողմից Հայաստանի վրա դրված միսիան: Միտքս պարզաբանեմ Քուվեյթի օրինակով. Քուվեյթի պետությունը արաբական ժողովրդի իդեալի արդյունքում չի ստեղծվել և ինքնուրույն որևէ միսիա չունի: Այն ստեղծել են անգլիացիները՝ առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո ձևավորված աշխարհակարգի արդյունքում, և նրա առաջ դրել որոշակի միսիա՝ սպասարկել անգլիական շահերը տարածաշրջանում: ,Սառը պատերազմիե ավարտից հետո նոր աշխարհակարգի ձևավորման արդյունքում, անգլիական Քուվեյթը կորցրեց իր միսիան, ուստի և, որպես պետություն, պետք է վերանար: Եվ քանի որ ,սառը պատերազմնե ավարտվել էր ԱՄՆ-ի հաղթանակով, հետևաբար հենց նա էլ հանդես եկավ որպես նոր աշխարհակարգի գլխավոր ճարտարապետ: Նրանք, ովքեր ծանոթ են Իրաքի կողմից անգլիական Քուվեյթի օկուպացման նախապատմությանը, գիտեն, որ ԱՄՆ-ը լրջորեն չփորձեց կանխել այդ ագրեսիան: Փաստորեն, ԱՄՆ-ը հաղթելով Իրաքին, այդ տարածաշրջանում ստեղծեց մի նոր պետություն, որի անունը կարող էր և Քուվեյթ չկոչվել, և կամ հնարավոր է, երբևէ ժողովրդի հանրաքվեով, այն փոխվի՝ կոչվելով, ենթադրենք, Քուվեյթի Արաբական Հանրապետություն: Սակայն էականը ոչ թե պետության անունն է, այլ այն, որ տարածաշրջանում այդ երկիրն այլևս իրականացնում է նախկինից տարբերվող, մի այլ՝ ամերիկյան միսիա և համարվում է ոչ թե անգլիական, այլ՝ ամերիկյան Քուվեյթ: Եթե երբևէ աշխարհի գերտերությունները դադարեն որևէ միսիա տեսնել Քուվեյթի գոյություն մեջ, ապա այն տեղ չի ունենա աշխարհի քարտեզում: Արաբական հզոր երկրները չեն հանդուրժի նրա աննպատակ կամ ինքնանպատակ գոյությունը: Հռոմեական կայսրության ծավալմանը զուգահեռ, մարդու իրավունքները, ազատությունն ու սոցիալական արդարությունը երաշխավորող հռոմեական նախագիծը կորցրեց իր առաջադիմական բնույթը, քանի որ կայսրությանը ենթակա իրավազուրկ ժողովուրդների թվաքանակը տասնյակ անգամ գերազանցում էր լիիրավ իրավունքներից օգտվող Հռոմի քաղաքացիների թվին: Նույնիսկ ձեռնարկված միջոցառումները, իրականացված բարեփոխումները չփրկեցին Հռոմը կործանումից: Տասնյակ միլիոնավոր ստրկացված բնակչությունն, այլևս չհավատալով ազատության, արդարության հռոմեական իդեալներին, իր խորքում ծնեց և առաջ քաշեց մի նոր նախագիծ, որի իդեալներին հավատալով, միլիոնավոր մարդիկ զոհաբերվում էին՝ այն կյանքի կոչելու համար: Ցավոք, այս նոր նախագծի կրողները, հասկանալով, որ իրական կյանքում անհնար է իրականացնել ներկայացված ազատության, արդարության նոր իդեալները, դրանց իրականացումը հռչակեցին հետմահու: Իսկ կյանքը դադարեց արժեք լինելուց: Այս նոր նախագիծը, որ առաջ քաշվեց նոր ստեղծված քրիստոնեական կրոնի միջոցով, չկարողանալով փոխել հաստատված արժեքները, կարողացավ փոխել մարդկանց վերաբերմունքն այդ արժեքների նկատմամբ: Քրիստոնեական նախագիծն իրականացրեց արժեքների վերագնահատում՝ ըստ էության, հեղափոխություն մարդկային գիտակցության մեջ: Այս գործընթացը խոտանեց մարդու իրավունքների հռոմեական նախագիծը, որն իր հերթին բերելու էր հսկայական կայսրության փլուզմանը: Հռոմի կործանմանը զուգահեռ, Հայաստանի կործանումը կանխելու համար հայկական էլիտան պետք է կարողանար ժամանակին հրաժարվել իր առաջադիմական առաքելությունը կորցրած հռոմեական նախագծից՝ առաջ քաշելով որևէ նոր, բարձր իդեալներով ամրապնդված նախագիծ: Ցավոք, հայկական էլիտան ընդունակ չեղավ ձևավորել մի նոր ազգային նախագիծ, և հայությանը պարտադրվեց քրիստոնեական նախագիծը: Ըստ այդ նախագծի՝ մարդու ազատության իդեալն իրականացնելու համար այլևս անհրաժեշտ չէր աշխարհիկ իշխանությունը, ավելին՝ Քրիստոսի հավիտենական թագավորությունը հաստատելու համար, հարկավոր էր ամեն կերպ պայքարել հանուն երկրի վրա աշխարհիկ իշխանության վերացման: Նախ՝ հայոց սպարապետի կտակի հիման վրա, 387 թ. Հայաստանը բաժանվում է Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև: Ահա, թե ինչ է ասում բյուզանդական կայսրը պարսից արքային. ,Մեր երկուսի միջև ընկած է այս հզոր և հարուստ թագավորությունը. լավ կլինի, որ այս միջոցով թուլացնենք ու խանգարենք այս թագավորությունը. նախ երկու մասի բաժանենք այս երկու Արշակունի թագավորներով, որոնց նշանակեցինք, հետո կաշխատենք նրանց էլ թուլացնել, աղքատացնելով և մեր ծառայության ենթարկել, որպեսզի մեր մեջ չկարողանան գլուխ բարձրացնելե (Փավստոս Բուզանդ, ,Պատմություն Հայոցե): Հայաստանի բաժանումից հետո գոյատևեց միայն պարսկական մասի Հայաստանը: Սակայն քրիստոնեական իդեալներով ապրող հայությունն իր էլիտայի միջոցով, պարսկական արքունիքի առջև, 428թ., կարողացավ բարձրացնել Հայոց թագավորության վերացման հարցը և հասավ սեփական պետության լուծարմանը: Հայկական պետության վերացումով իրականացան թշնամիների դարավոր ձգտումները և հայ ժողովրդի քրիստոնեական հարյուրամյա նախագիծը: Սակայն հայկական պետության կործանումը հայության համար դեռևս մեծ ողբերգություն չէր. այն միշտ հնարավոր էր վերականգնել, եթե ժողովուրդը ցանկանար: Ցավալին այն է, որ իրագործելով քրիստոնեական նախագիծը, ժողովրդի հոգեբանության և գիտակցության մեջ փոխվեց անհատի ու հասարակության, կյանքի ու մահվան, հայրենիքի ու զավակների, խղճի, պարտքի ու արժանապատվության մասին ունեցած բոլոր պատկերացումները: Փաստորեն, իրականացված նախագիծը ոչ միայն վերացրեց հայկական պետությունը, այլև կազմալուծեց հայ ժողովրդին՝ որպես մի միասնական ազգային օրգանիզմ: Այս վարդապետությունը, տեսականորեն հռչակելով բոլորի փրկությունը, գործնականում յուրաքանչյուրին էր թողնում սեփական փրկությունը՝ մոտավորապես, ,Խեղդվողի փրկությունը, խեղդվողի գործն էե սկզբունքով: Եվ, բնական է, որ այդ պայմաններում չէր կարող խոսք լինել հավաքական ժողովրդական իդեալի մասին: Վաղ քրիստոնեությունը հայ ժողովրդին մատուցել էր համընդհանուր, բայց ոչ հավաքական իդեալ: Ընդհանրապես, ազգերը, ժողովուրդները ձևավորվում են միմիայն հավաքական իդեալի առկայության պայմաններում: Իսկ լեզուն, կրոնը ընդամենն իդեալ մարմնավորող մշակույթի բաղկացուցիչներն են: Բազմաթիվ օրինակներ կարելի է բերել, որ լեզուն և կրոնը ազգերի տարբերակման պայման չեն, օրինակ՝ իսպաներեն են խոսում և՛ իսպանացիները, և՛ մեքսիկացիները, և՛ արգենտինացիները: Այս բոլորն էլ տարբեր ազգեր ու ժողովուրդներ են: Նույնն է կրոնի դեպքում. արաբների մեջ կան և՛ քրիստոնյաներ, և՛ մուսուլմաններ, գերմանացիների մեջ` և՛ կաթոլիկներ, և՛ բողոքականներ: Քրիստոնեական իդեալները հայության մեջ վերափոխեցին ազգ և ազգային արժանապատվություն հասկացությունները՝ ձևավորելով քրիստոնյա ժողովուրդ և քրիստոնեական արժանապատվություն: Սրա արդյունքն էր, որ հայությունը բացարձակ անտարբերություն էր դրսևորում այն ամենի նկատմամբ, ինչը ոտնահարում էր ազգային արժանապատվությունը և շատ կտրուկ ըմբոստանում էր, երբ ոտնահարվում էր նրա քրիստոնեական արժանապատվությունը: Սա ցույց է տալիս, որ ազգը, որպես հավաքական օրգանիզմ, այլևս չկար: Պարզապես, կային միևնույն լեզվով խոսող մարդիկ, հավաքված նույն տարածքում, որը դեռ կոչվում էր Հայաստան: Կազմալուծելով հայ ժողովրդին՝ որպես մի հավաքական օրգանիզմ և վերացնելով հայկական պետությունը, վաղ քրիստոնեական նախագիծը սպառեց իր միսիան՝ հայ ժողովրդին թողնելով տգիտության ու խավարի մեջ: Ահա, թե ինչպես է բնութագրում Մովսես Խորենացին այդ դարաշրջանի հայությանը. ,Ողբում եմ քեզ, Հայոց աշխարհ, ողբում եմ քեզ, բոլոր հյուսիսային ազգերի մեջ վեհագույնդ, որովհետև վերացան թագավորդ ու քահանադ, խորհրդականդ ու ուսուցանողդ…ե: ,ՈՒսուցիչները տխմար ու ինքնահավան, իրենք իրենցից պատիվ գտած և ոչ Աստծուց կոչված, փողով ընտրված և ոչ Սուրբ հոգով, ոսկեսեր, նախանձոտ, թողած հեզությունը,որի մեջ Աստված է բնակվում, և գայլ դարձած գիշատում են իրենց հոտերը: Կրոնավորները կեղծավոր, ցուցամոլ սնափառ, պատվամոլ քան թե աստվածասեր: Վիճակավորները հպարտ, դատարկապորտ, դատարկախոս, ծույլ՝ գիտություններն ու վարդապետական գրվածքներն ատող, առևտուր և կատակերգություններ սիրող: Աշակերտները սովորելու մեջ ծույլ, սովորեցնելու մեջ փութաջան, որոնք դեռ չսովորած՝ աստվածաբան են: Աշխարհականները ամբարտավան, ստահակ, մեծախոս, աշխատանքից խուսափող, արբեցող, վնասակար, ժառանգությունից փախչող: Զինվորականները անարի, պարծենկոտ, զենք ատող, ծույլ, ցանկասեր, թուլամորթ, կողոպտիչ, գինեմոլ, ելուզակ, ավազակներին համաբարո; Իշխանները ապստամբ, գողերին գողակից, կաշառակեր, կծծի, ժլատ, ագահ, հափշտակող, երկիր ավերող, աղտեղասեր, ստրուկներին համախոհ: Դատավորները տմարդի, ստախոս, խաբող, կաշառակեր, իրավունքը չպաշտպանող, անկայուն, ընդդիմացող: Եվ առհասարակ՝ սերն ու ամոթը ամենքից վերացածե: Բարձր իդեալներ չունեցող հայության մասին Խորենացու այս խոսքերը կարելի է գրել 16 դար անընդմեջ՝ հասնելով մինչև մեր օրերը: Օտարների տիրապետության տակ Բյուզանդական կայսրությունը կործանումից փրկելու համար, Մարկիանոս կայսրը, 451թ-ին Քաղկեդոնում հրավիրում է քրիստոնեական եկեղեցիների տիեզերաժողով, որտեղ մերժվում և խոտանվում է վաղ քրիստոնեական նախագիծը: Առաջ է քաշվում առաջադիմական իդեալներով ամրապնդված մի նոր նախագիծ, որը պայմանականորեն կարելի է կոչել քաղկեդոնական նախագիծ: Այս նոր նախագիծը կոչված էր համախմբելու կայսրության ժողովուրդներին և ծառայեցնելու պետության հզորացմանը: Հայկական ազգային էլիտան, որ այդ ժամանակ ներկայացնում էին հոգևորականները, մերժեց քաղկեդոնական նախագիծը, և քանի որ նախորդ՝ վաղ քրիստոնեական նախագիծը խոտանվել էր, հայությունը մատնվեց առանց բարձր իդեալների, աննպատակ գոյության: 4-րդ դարավերջին, հայկական թագավորությունը բաժանելով երկու մասի և այնուհետև վերացնելով այն, բյուզանդական և պարսկական թագավորները ձեռնմուխ եղան վերացնելու նաև հայությանն՝ իր սեփական հայրենիքում: Երկու դար անց՝ 6-րդ դարավերջին, ահա, թե ինչ է գրում Մորիկ կայսրը պարսից թագավորին. ,Մեր և ձեր միջև խոտոր և անհնազանդ մի ազգ կա, որ միշտ պղտորում է: Ահա արի, ես իմ մասի մարդկանց հավաքեմ և ուղարկեմ Թրակիա, դու էլ քո մասի մարդիկ հավաքիր և հրամայիր Արևելք տանել, եթե նրանք մեռնեն՝ մեր թշնամիները կմեռնեն, եթե նրանց սպանեն, ապա մեր թշնամիներին կսպանեն և մենք խաղաղ կապրենք: Որովհետև, եթե դրանք իրենց երկրում մնան, մենք հանգիստ լինել չենք կարողե /Սեբեոս, ,Պատմությունե/: Այս պայմաններում, տասնյակ հազարավոր հայեր ծառայության անցան Բյուզանդիայում, որը նրանց ինքնադրսևորման համար մատուցում էր կայսերական իդեալներ: Շատ հայեր նույնիսկ ծառայության էին անցնում վրացական արքունիքում, որովհետև Վրաստանը, դավանանքով լինելով քաղկեդոնական, սնուցվում էր նույն կայսերական իդեալներով: Հայությունը, չունենալով որևէ հավաքական իդեալ, չդրսևորելով հավաքական կամք, Բյուզանդիայում բնակչության զգալի մաս կազմելով և նույնիսկ նվաճելով կայսրության գահը, չկարողացավ Բյուզանդիան դարձնել հայկական պետություն: Սա ևս մի ապացույց է, որ գոյություն չուներ հավաքական հայ ժողովուրդ և որևէ ազգային նախագիծ: Այդպիսի իրավիճակ ստեղծվել է նաև քրդերի մոտ, երբ ծագումով քուրդ, Սալահ ադ Դինը կարողացավ նվաճել Եգիպտոսը՝ դառնալով իր ժամանակի Արևելքի ամենահզոր տիրակալը, բայց քրդերն այդպես էլ չկարողացան սեփական պետություն ստեղծել: Ի տարբերություն հայերի կամ քրդերի, օսմանցի թուրքերը, ծառայության անցնելով արաբական խալիֆայությունում, նախ կարողացան նվաճել խալիֆայության գահը, ապա ստեղծեցին իրենց պետությունը: Սա նրանց հավաքական իդեալի առկայության արդյունք էր: Ու հենց այդ իդեալի ներքո ձևավորվեց օսմանցի թուրք ժողովուրդը: Թուրքերը կարողացան իրենց ազգային իդեալը համադրել արաբների կողմից ստեղծված իսլամական մշակույթի հետ՝ ձևավորելով Օսմանյան կայսրությունը: Եվ պատահական չէր, որ Օսմանյան կայսրությունը հռչակվեց խալիֆաթ, իսկ սուլթանը՝ խալիֆ: Փաստորեն, սրանով օսմանցի թուրքերը տեր կանգնեցին իսլամական բարձր մշակույթին՝ հավակնելով հանդես գալ որպես մշակութային ժառանգության կրողներ: Նրանք նվաճելով Բյուզանդիան, ձգտեցին նույնիսկ քրիստոնեական մշակույթը յուրացնել: Սակայն, վերադառնանք հայ ժողովրդին: Ինչպես գիտենք, հինգերորդ դարի պատմիչների աշխատությունները վերնագրված են որպես Հայոց պատմություն: Հետագա դարերում գրված հայ պատմիչների կամ գրիչների աշխատությունները վերնագրվում էին այլ կերպ՝ ,Տարոնի պատմությունե, ,Արծրունիների տան պատմությունե, ուղղակի՝ ,Պատմությունե, բայց այլևս չէր գրվում ,Հայոց պատմությունե: Այս երկրամասային պատմությունները գրվում էին ոչ այն պատճառով, որ այս կամ այն պատմիչը ներկայացնում էր որևէ մի նախարարական տան շահերը: Նախկինում ևս, հին պատմիչներն իրենց ,Հայոց պատմությունըե գրելիս ներկայացնում էին որևէ նախարարության շահերը և կատարում նրա պատվերը: Քանի որ հայությունն արդեն դադարել էր որպես հավաքական ժողովուրդ հանդես գալ, ենթադրելի է, որ հայ ժողովրդի պատմություն այլևս չէր կերտվում: Բնականաբար, չէր կարող գրվել մի բանի մասին, որ չկար: Սրա փոխարեն, բավական ակտիվ գործում էր կազմալուծված հայ ժողովրդի այս կամ այն հայրենակցական հատվածը: Ճիշտ է, այդ դարաշրջանի Եվրոպայում նույնպես, պատմությունները գրվում էին որևէ կոնկրետ երկրամասի անունով, բայց չէ՞ որ այդ ժամանակ դեռ ձևավորված չէին Եվրոպական ժողովուրդները: Հռոմեական ժողովրդի կազմալուծումից հետո, երկար դարեր Եվրոպայում չկային ձևավորված ժողովուրդներ, և եթե Եվրոպայում որևէ անձի, տարածքի մասին գրված պատմությունները հետագայում դառնում էին որևէ ժողովրդի ձևավորման պատմության հիմքը, ապա Հայաստանում այս պատմություններն, ընդամենն, արձանագրում էին հայ ժողովրդի կազմալուծման փաստը: Ինչևէ: Պատմությունը, մեկ անգամ ևս, հայերին հնարավորություն ընձեռեց վերագտնելու իրենց հավաքական իդեալը և վերականգնվելու որպես ժողովուրդ: Դա տեղի ունեցավ դարձյալ աշխարհակարգի փոփոխության արդյունքում: Մուհամեդն, իր շուրջը համախմբելով բավականաչափ համախոհների, իսլամական վարդապետություն ստեղծելու միջոցով, կարողացավ արաբական ցեղերին ու տոհմերին մատուցել հավաքական իդեալ՝ նրանց վերածելով կազմակերպված ժողովրդի: Իսլամի ծնունդն ու հավաքական իդեալի ներքո՝ արաբական ազգի ձևավորումը համընկավ զրադաշտական Պարսկաստանի մշակութային անկմանը: Զրադաշտական իդեալներն այլևս չէին ոգեշնչում պարսկական հոծ զանգվածներին: Առաջ էին եկել բազմաթիվ աղանդներ, որոնք թեև չէին կարողացել հաստատվել որպես համազգային կրոն, բայց հաջողացրել էին խարխլել, քայքայել գոյություն ունեցող, իշխող իդեալները, որոնք այլևս չէին խանդավառում պարսիկ ժողովրդին: Այս պայմաններում, իսլամական առաջադիմական իդեալների ներքո համախմբված ու գործող արաբ ժողովուրդը պետք է նվաճեր և նվաճեց պարսկական պետությունը: Արաբական խալիֆայության ստեղծումը հանգեցրեց նոր աշխարհակարգի ձևավորման: Բագրատունիների հայկական պետությունը Գործող աշխարհակարգի փլուզման և նոր աշխարհակարգի ձևավորման արդյունք էր նաև Բագրատունիների պետությունը: Սակայն, ինչպես և Արշակունիների պետությունը, սա նույնպես ամրապնդված չէր ժողովրդի հավաքական իդեալով և չուներ որևէ ազգային նախագիծ: Արաբական խալիֆայությունը, նվաճելով Հարավային Կովկասը, կազմավորեց Արմինիա կուսակալությունը, որի մեջ ընդգրկվեցին Հայաստանը, Վրաստանը և Աղվանքը: Տարածաշրջանը Բյուզանդիայի ազդեցությունից զերծ պահելու համար, արաբները փորձեցին հենվել հայկական տարրի վրա: Բարեբախտաբար, այս առաքելությունն իրականացնելու համար, Հայաստանում գտնվեցին բավականաչափ ուժեր, որոնցից էին Բագրատունիներն ու Արծրունիները: Իրենց խելամիտ քաղաքականության շնորհիվ, Բագրատունիները խալիֆայության կողմից ճանաչվեցին կուսակալությանը ենթակա երկրների կառավարիչ: Նրանք հռչակվեցին Իշխանաց իշխաններ՝ վերահսկելով ոչ միայն Հայաստանը, այլև՝ Վրաստանն ու Աղվանքը: Հետագայում, խալիֆայության թուլացմանը զուգահեռ, որպեսզի Բյուզանդիան տարածաշրջանում չվերականգնի իր նախկին ազդեցությունը, արաբները ճանաչեցին երեք երկրների՝ Հայաստանի, Վրաստանի և Աղվանքի անկախությունը՝ նրանց մեջ գահերեց և Շահնշահ հռչակելով Հայաստանի թագավոր Բագրատունիներին: Հայաստանի պետականության վերածնունդն ու տարածաշրջանի լիդեր դառնալն արդյունք էր ոչ միայն աշխարհակարգի փոփոխության, այլև հայկական նոր էլիտայի ձևավորման: Դեռ 705թ-ին, արաբները, Նախիջևանում մի քանի հարյուր բյուզանդասեր հայ նախարարների հավաքելով, սպանել էին՝ կրակի մատնելով նրանց: Փաստորեն, բյուզանդասեր էլիտայի ոչնչացումը, պետության վերականգնման կողմնակից էլիտային հնարավորություն էր տվել տասնամյակների ընթացքում ամրապնդել իր դիրքերը հայության մեջ, որն անխուսափելիորեն տալու էր իր դրական արդյունքները: Ցավոք, իր 150 տարվա գոյության ընթացքում, հայկական պետության էլիտան չկարողացավ ձևավորել որևէ ազգային նախագիծ, հայությանն առաջադրել որևէ առաջադիմական իդեալ: Հետևաբար, Արաբական խալիֆայության քայքայմանը զուգընթաց, տարածաշրջանում ավարտվեց հայկական պետության միսիան: Արաբների թուլացմանը զուգընթաց, տարածաշրջանում նորից ուժեղացան Բյուզանդիայի դիրքերը, որի միջոցով Հայաստանում գլուխ բարձրացրեց պետական անկախության թշնամի՝ բյուզանդասեր էլիտան: Ինչպես Արշակունիների ժամանակ, այս անգամ ևս, հայկական էլիտան սեփական նախաձեռնությամբ ոչնչացրեց հայկական պետությունը: Հայ եկեղեցականները՝ կաթողիկոսի գլխավորությամբ, կազմեցին մի կտակ, որով Հայկական պետությունը հանձնեցին Բյուզանդիային: Վեց դար առաջ, Մովսես Խորենացին, կարծես հենց սրանց մասին էր գրել իր հայտնի ,Ողբըե. ,Խղճում եմ քեզ, Հայաստանյայց եկեղեցիդ՝ բեմիդ բարեկարգությունից անշքացած, քաջ հովվից և հովվակցից զրկված: Այլևս չեմ տեսնում քո բանավոր հոտը դալար տեղում և հանգիստ ջրերի մոտ սնվելիս և ոչ էլ փարախի մեջ հավաքված՝ գայլերից զգուշանալու համար, այլ ցիրուցան եղած անապատներում և գահավեժ տեղերումե: ,Եվ չգիտեմ ինչպես հորինեմ իմ ողբը, և կամ ում արտասվեմ.-արդյո՞ք իմ թշվառ մանուկ թագավորին, որ վատթար խորհրդակցությամբ իր ցեղով հանդերձ դեն նետվեց և նախքան մահով մեռնելը, անարգաբար աթոռից կործանվեց, թե ինձ… արդյոք մեր երկրին արդեն եկա՞ծ աղետները, թե ապագայում սպասվածներըե: Դեպի ոչնչություն Բագրատունիների պետության կործանումից հետո, անշուշտ, եղել են այնպիսի գործիչներ և մարդկանց խմբեր, որոնք ձգտել են հայ զանգվածներին մատուցել որևէ ազգային նախագիծ, որևէ հավաքական առաջադիմական իդեալ. բայց, ցավոք, դա նրանց չի հաջողվել: Այն ժողովուրդները, որոնք դադարում են հավատալ իրենց հավաքական իդեալներին կամ կորցնում են իրենց իդեալները, վերածվում են մարդկային ամբոխի և ընդգրկվելով որևէ հավաքական իդեալ դավանող ժողովուրդների մշակութային համակարգում՝ ձուլվելով վերանում են պատմական թատերաբեմից: Այս տեսանկյունից դիտելով, զարմանալի է, թե ինչպես չունենալով որևէ հավաքական իդեալ և 1045թ-ին, հայրենիքում կորցնելով իր վերջին՝ Բագրատունիների թագավորությունը, հայությունը չվերացավ, կարողացավ գոյատևել ևս հազար տարի: Ուսումնասիրելով հայության վերջին հազար տարվա պատմությունը, համոզվում ենք, որ նա որևէ ջանք չի թափել իր գոյությունն ապահովելու համար և իր գոյության համար պարտական է միմիայն արտաքին պայմաններին: Պարզաբանեմ միտքս. նախ, հայությունն ապրում էր այնպիսի պետության մեջ, որի պետական կրոնը իսլամն էր, այսինքն՝ իսլամական կրոնապետություն էր: Սա առաջին պայմանն էր, որ հայությանը թույլ չէր տալիս տարրալուծվել այդ պետության ժողովրդի հետ: Մինչ օրս, հայությունն իր, կարելի է ասել, ազգային դիմագիծն ավելի լավ պահպանում է իսլամական երկրներում, մինչդեռ բազմաթիվ օրինակներ գիտենք, թե ինչ հեշտությամբ, երեք-չորս սերունդ հետո ձուլվել է քրիստոնյա ժողովուրդների հետ: Երկրորդ գլխավոր պատճառը համաշխարհային երկու կրոնների՝ քրիստոնեության և իսլամի հակամարտությունն էր: Քրիստոնեական աշխարհն այդ հակամարտության պատճառով պարբերաբար բորբոքում էր իսլամական երկրներում ապրող քրիստոնյաների կրոնական հավատը, որի համար Հռոմի Պապերը Վատիկանում հատուկ ստեղծել էին պրոպագանդայի բաժին: Հայության գոյատևման երրորդ՝ հիմնական պատճառն այն էր, որ նա չունենալով հավաքական իդեալ, մեծ հաշվով, չուներ նաև անհատին հատուկ բարձր իդեալներ: Ընդհանրապես, մարդուն կենդանուց տարբերող գլխավոր պայմանը իդեալի առկայությունն է: Եվ որքան բարձր ու վեհ է մարդու դավանած իդեալը, նույնքան նա հեռու է կենդանուց: Հայ մարդը դավանում էր այնպիսի իդեալներ, որը խորհրդանշում էր ոչ թե Հայրենիք, այլ՝ կենսատարածք, ոչ թե Պետություն, այլ՝ ծննդավայր: Հայ մարդու իդեալներն այնքան էին նսեմացել, որ լուծում էին շատ փոքր, շատ սահմանափակ խնդիրներ, ինչպիսիք էին ֆիզիկական գոյության ապահովումը, որը որքան հաջողվում էր, լուծվում էր հնազանդության միջոցով, ապա սննդի հայթայթումը, որը ձեռք էր բերվում դառը քրտինքով, նաև սերունդների ծնելիությունը: Ահա այս երեքն են այն հիմնական խնդիրները, որ հատուկ են բնության ցանկացած կենդանի օրգանիզմի: Այս երեք խնդիրների լուծմանն էր կոչված ծառայելու հայ մարդու իդեալը: Եվ այս երեք խնդիրները լուծելու համար բոլորովին անհրաժեշտ չէր, որ հայ մարդն ինտեգրվեր թուրքական հասարակությանը և ենթարկվեր ձուլման վտանգին: Իհարկե, հայության մեջ ծնվում էին փոքրաքանակ այնպիսի մարդիկ, ովքեր դավանում էին անհատական բարձր իդեալներ և իրականացնում իրենց ձգտումներն ու խնդիրները՝ ինտեգրվելով թուրքական հասարակությանը և ձուլվելով նրանց էլիտային կամ լքելով ծննդավայրը, իրենց իդեալներն իրականացնում էին որևէ օտար քրիստոնյա երկրում: Ի տարբերություն շարքային հայ մարդու, հայության գիտակից հատվածը` առանձնացված եկեղեցիներում և վանքերում, սեփական փրկության համար աղոթում էր Աստծուն՝ չմոռանալով երբեմն-երբեմն էլ մեծահոգաբար փրկություն խնդրել ողջ քրիստոնյա հայության համար: 17-18-րդ դարերում հայության գոյատևման այս երեք հիմնական պատճառներին ավելանում է նաև չորրորդը: Թուրքական և Պարսկական պետությունները ներսից թուլացնելու համար օտար պետությունները սկսում են օգտագործել քրիստոնյա ազգային փոքրամասնություններին՝ կազմակերպված ձևով նրանց մեջ սերմանելով ազգային ինքնագիտակցություն: Այս չորս բացասական պատճառները, որքան էլ տարօրինակ է, ծառայեցին հայության գոյատևմանը, որոնք, սակայն, տարածաշրջանում նոր աշխարհակարգի ձևավորումից հետո, փոխվեցին և դարձան հայության դժբախտությունների և ոչնչացման պատճառ: Իսկ տարածաշրջանային նոր աշխարհակարգը ձևավորվեց, երբ Ցարական Ռուսաստանը ձեռնարկեց իր հարավ-կովկասյան նվաճումները: Թուրքիայի տիրապետության տակ գտնվող Արևմտահայաստանում հավաքական իդեալ չունեցող, որպես ժողովուրդ կազմալուծված հայության ողբերգությունն ավարտվեց 1915-20թթ. ամենադաժան ձևով՝ Ցեղասպանությամբ: Ավաղ, մի ժողովուրդ, որ ենթակա է ցեղասպանության, իրականացնողներ միշտ կգտնվեն,- հաստատում էր հայոց պատմությունը: Այն, որ երկուսուկես միլիոն արևմտահայությունը 30 տարվա ազգային-ազատագրական պայքարի ընթացքում երեք հազար մարդ չկարողացավ ոտքի հանել, մեկ անգամ ևս ապացուցում է, որ հայությունը որպես ժողովուրդ վաղուց արդեն չկար: Այս փաստն են հաստատում նույնիսկ մեր ֆիդայական երգերն ու պատմությունները՝ ,Անդրանիկ յուր 37 քաջերով…ե, ,Բաբկեն Սյունին 26 հոգով…ե և այլն: Ի վերջո, պատմությունից հայտնի ամենախոշոր մարտական խումբը Խանասորի ջոկատն էր՝ կազմված 250 հոգուց, որը մեծ մասամբ համալրված էր արևելահայերով, քանի որ այդ ժամանակ Ցարական Ռուսաստանի իշխանությունները գաղտնի խրախուսում էին հակաթուրքական ցանկացած գործողություն, թեկուզև տվյալ դեպքում էլ Խանասորի արշավանքն ուղղված էր քրդական ցեղի դեմ: Եվ Կուկունյանի խմբի, և Կովկասում ստեղծվող տասնյակ այլ խմբերի նպատակն էր ռուս-թուրքական սահմանն անցնելով, պայքարել արևմտահայերի ազատագրության համար, այն դեպքում, երբ Արևմտահայաստանում ապրում էր երկուսուկես միլիոն հայ, իսկ ողջ Կովկասում՝ ընդամենը մեկ միլիոն: Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի տարբեր տարածքներում տեղի ունեցած ինքնապաշտպանական կռիվներին` մղված թե՛ թուրքական իշխանությունների, թե՛ քրդական հրոսակախմբերի դեմ, ապա դրանք որևէ ուղղակի կապ չունեն ազգային-ազատագրական պայքարի հետ, որին բնորոշ են ազատության հստակ նպատակները, զոհաբերության մղող որոշակի իդեալն ու ամենակարևորը՝ նախաձեռնության կամքը, իսկ ինքնապաշտպանական կռիվները մղվում են անձի ինքնապահպանման բնազդով և լուծում տվյալ պահի գոյության խնդիրը: Եթե այդ ինքնապաշտպանական կռիվներին մասնակցած հարյուր կամ հազարավոր մարդկանց համարենք ազգային-ազատագրական պայքարի մասնակիցներ, ապա այդ դեպքում չէ՞ որ հայերն ինքնապաշտպանության դիմել են ոչ միայն Արևմտահայաստանում, այլև հունական և այլ բնակավայրերում, որտեղ գոյություն չուներ Հայաստանն ազատագրելու խնդիր: Եթե որևէ մեկը կարծում է, թե այդ ինքնապաշտպանական կռիվներն օգնել են հայության ազատագրական պայքարին, ապա օգնել են այնքան, որքան օտար պետությունների, քրդական հրոսակախմբերի և թուրք ընդդիմադիրների` թուրքական պետության դեմ ուղղված պայքարն է օգնել, բայց, ըստ իս, ոչ մեկի մտքով չի անցնում սրանցից որևէ մեկին համարել հայության ազատագրական պայքարի բաղկացուցիչ մաս: Կարծում եմ, կարողացա բավականաչափ հիմնավորված պատասխանել, թե ինչպես Արևմտահայաստանում գոյատևեց և ինչպես կործանվեց վաղուց հավաքական իդեալ չունեցող և որպես ժողովուրդ կազմալուծված հայությունը: Ինչ վերաբերում է արևելահայության ճակատագրին, ապա որքան էլ ցավալի է, այն գոյատևեց արևմտահայերի ողբերգությունների հետևանքով: 19-րդ դարում, երբ Ցարական Ռուսաստանը նվաճեց հարավային Կովկասը, արևելահայությունը, իրեն հոգեհարազատ քրիստոնեական մշակույթի և առաջադիմական կայսերական իդեալների շնորհիվ, արագորեն սկսեց ձուլվել ռուս և, նույնիսկ, Ցարական կայսրությունում իր շատ արտոնությունները պահպանած վրաց ժողովուրդներին: Հայությունն այստեղ էլ ոչ մի ջանք չթափեց իր գոյությունը պահպանելու համար: Նա դարձյալ գոյատևեց արտաքին երկու հիմնական գործոնների շնորհիվ: Առաջին գործոնը Ռուսաստանի պարբերաբար պատերազմներն էին Թուրքիայի դեմ, որ ամեն անգամ ավարտվելով՝ տասնյակ ու հարյուր-հազարավոր հայերի ներգաղթ էին ապահովում դեպի Արևելահայաստան, որոնք դեռ երկար պահպանում էին իրենց ավանդական կենցաղը: Երկրորդ գործոնն այն էր, որ Ցարական իշխանությունները հայերին փորձելով օգտագործել ընդդեմ թշնամական Թուրքիայի, ստիպված էին ոչ միայն թույլ տալ, այլ իրենք ևս սնուցել ու ձևավորել հայ տարրի ազգային ինքնագիտակցությունը: Ռուսական մշակույթի և նրա միջոցով Եվրոպական մշակույթի հետ շփումն, անշուշտ, հայության մեջ ձևավորեցին որոշակի առաջադիմական մտավորականություն, որ փորձում էին կազմակերպել հայությանը, ձևավորել ժողովուրդ: Ի վերջո, թուրքահայերի ոչնչացումն ու ռուս-թուրքական պատերազմների ավարտը հանգեցնելու էր արևելահայերի ձուլմանը, եթե Ռուսաստանում տեղի չունենար Բոլշևիկյան հեղաշրջումը: Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը - 1918-20թթ Բոլշևիկյան հեղաշրջման հետևանքով 900 տարվա ընդմիջումից հետո ռուս-թուրքական սահմանի մի փոքր հատվածում վերականգնվեց Հայկական պետականությունը: Փաստորեն, այս պետությունը ևս նախորդ՝ Արշակունյաց ու Բագրատունյաց պետությունների նման, ստեղծվեց աշխարհակարգի փոփոխության արդյունքում և ամրապնդված չէր ժողովրդի հավաքական իդեալով: Հայկական էլիտան դարձյալ չկարողացավ հայությանը մատուցել բարձր իդեալներով ամրապնդված որևէ առաջադիմական ազգային նախագիծ, որի շուրջ հնարավոր էր համախմբել հայությանը` նրան կազմակերպելով որպես ժողովուրդ: Անտանտի երկրները սկզբնական շրջանում փորձեցին օգնել իրենց դաշնակից Հայկական պետությանը՝ նրա վրա դնելով տարածաշրջանային որոշակի միսիա: Սակայն համոզվելով, որ հայությունը որպես ժողովուրդ կազմալուծված է, հետևաբար չի կարող իրականացնել որևէ կարգի միսիա, նրանք փոխեցին իրենց վերաբերմունքը Հայկական պետության նկատմամբ: Սա էր պատճառը, որ Անտանտի երկրները հրաժարվեցին իրագործել Սևրի պայմանագիրը՝ այդ միսիան թողնելով Քեմալին ու Թուրքական Հանրապետությանը: Այնուամենայնիվ, ընդամենը երկուսուկես տարի գոյատևած և ժողովրդի հավաքական իդեալով չամրապնդված այս հանրապետությունը ունեցավ մի շատ կարևոր ու դրական նշանակություն: Հանրապետության կործանումից հետո հայության հաջորդ սերունդների որոշ հատվածների մոտ, հետին թվով, այն հիշվեց իդեալականացված ձևով, այսինքն՝ անկախ հանրապետությունն ինքը դարձավ մի իդեալ, որի ներքո հայության թեկուզ մի փոքր հատվածը կազմակերպվեց որպես ժողովուրդ և տասնամյակներ շարունակ պայքարեց այդ իդեալի իրականացման համար: Առաջին Հանրապետության էլիտայի վերաբերյալ ասելիքս ավարտում եմ Խորենացուց մեջբերմամբ, ում ,Ողբըե մարգարեաբար, բայց ցավալիորեն ուղեկցում է հայությանն արդեն 16 դար. ,Ով մեզ այս բաներում ճառակից կլինի՝ մասնակցելով մեր տրտմությանը, ով մեզ կնկերանա՝ ցավակցելով մեր ողբին, կամ արձանների վրա փորագրելու: Զարթիր, Երեմիա, զարթիր և մարգարեանալով հանդերձ ողբա այն, ինչ թշվառություններ որ կրեցինք և ինչ դեռ պիտի կրենք. գուշակիր, որ տգետ հովիվներ պետք է երևան գանե: Սովետահայ ժողովրդի ձևավորումն ու վախճանը 1922թ-ին, Ռուսաստանի բոլշևիկյան իշխանությունները ցարական կայսրության նախկին տարածքների հիմնական մասում ստեղծեցին Սովետների Միությունը՝ սկիզբ դնելով նաև սովետական ժողովուրդների ձևավորմանը: Սովետական իշխանություններն իրենց ենթակա բոլոր ժողովուրդներին, այդ թվում և հայերին, մատուցեցին ազատության, եղբայրության, հավասարության և այլ կարևորագույն իդեալների սեփական, ուրույն՝ մարքս-լենինյան մեկնաբանությունը, որոնց շուրջն էլ ձևավորվեց և զարգացավ սովետական ժողովուրդների մշակույթը: Սովետահայ մարդիկ, բոլշևիկյան իշխանությունների ներքո տարիների ընթացքում, համախմբվելով հռչակված իդեալների շուրջ, ձևավորեցին սովետահայ ժողովրդին: Սովետահայ ժողովրդի ձևավորումը, բնականաբար, պետք է բերեր մշակութային և ազգային ինքնագիտակցության վերելք: Սովետահայ ժողովրդի դավանած հայրենասիրության և այլ արժեքները, միախառնվելով պատմական հիշողության հետ, արթնացրին սեփական ազգային պետություն ունենալու ձգտումը: Որոշակի բարձր ինքնագիտակցություն ունեցող և որպես ժողովուրդ կազմակերպված սովետահայերը, ՍՍՀՄ փլուզման և նոր աշխարհակարգի ձևավորման փուլում, հռչակեցին իրենց պետական անկախությունը: Փաստորեն, Հայաստանի անկախության հռչակումը և ՍՍՀՄ փլուզումն իր հետ բերեց նաև սովետական արժեքային համակարգի կործանում, որի շուրջ համախմբվել և գործում էր սովետահայ ժողովուրդը: Այս ձևավորված արժեքների կործանումը ,մահվանե դատապարտեց նաև սովետահայ ժողովրդին: 2005թ. փետրվար Ազգային իդեալ որոնելիս… Ես տեսա հոգով ազատը ստրկության մեջ ու սիրեցի մարդուն, Ես տեսա ստրուկը ազատության մեջ ու գարշեցի մարդուց: Գարեգին Նժդեհ 1991թ տեղի ունեցած ՍՍՀՄ փլուզման և աշխարհակարգի փոփոխության արդյունքում ստեղծվեց Հայաստանի անկախ հանրապետությունը: Հայաստանի երրորդ հանրապետությունը նույնպես ամրապնդված չէր հայ ժողովրդի դավանած հավաքական իդեալով: Դեռ ավելին՝ սովետահայ ժողովուրդը, հռչակելով սեփական անկախությունը և ձերբազատվելով մեռնող սովետական արժեքներից, դադարեց որպես ժողովուրդ գոյություն ունենալ: Այսինքն՝ անկախությունից հետո սովետահայ ժողովուրդը կրկին վերածվեց մինչսովետական ժամանակների, ոչ մի հավաքական իդեալ չունեցող զանգվածի: Եվ պատահական չէ, որ սովետական ժամանակներում բարձր մշակույթ ստեղծած հայությունն այսօր դեռևս չունի որևէ առաջադիմական մշակութային գործիչ կամ բարձրարժեք մշակույթ: Մշակույթն առաջին հերթին լինելով իդեալի արդյունք, ուղիղ համեմատական է իդեալի վեհությանը և զանգվածի հավաքական գիտակցության մեջ կոչված է սպասարկել այդ նույն իդեալի ձևավորմանն ու ամրապնդմանը, այսինքն՝ ժողովուրդ կազմավորելուն: Եթե այսօր հայության մտավորական էլիտան չկարողանա ձևավորել մի հավաքական իդեալ բոլոր հայ մարդկանց համար, ապա առաջիկա մի քանի տասնամյակում հայությունը ոչ միայն կկորցնի սեփական պետությունը, այլև վերջնականապես կդատապարտվի հեռանալ պատմության ասպարեզից: Հայությունը, ստեղծելով սեփական անկախ պետությունը, չկարողացավ իր միջից առաջ քաշել այնպիսի մտավորական էլիտա, որն ընդունակ կլիներ իրականացնել որոշակի առաջադիմական ազգային նախագիծ՝ ամրապնդված բարձրագույն իդեալներով: Այսօրվա Հայաստանի էլիտան ձևավորեց հասարակության այն շերտը, որը ներկայացնում էր նաև Սովետական Հայաստանի էլիտան: Ինչպե՞ս կարող է առաջարկել որևէ ազգային նախագիծ մի էլիտա, որը երբեք իր հոգում չի կրել անկախ Հայաստանի իդեալը: Անկախություն ցանկանալը և նրան կողմ քվեարկելը դեռ չի նշանակում անկախության իդեալ դավանել: Ավելին՝ այսօրվա հայկական էլիտան հասարակության մի շերտ է, որ ծնվելով կոմունիստական հասարակարգում և ձևավորվելով կոմունիստական արժեքների ներքո, շատ արագ դավաճանեց կոմունիստական իդեալներին՝ տապալելով իրեն վստահված սովետական նախագիծը: Գաղափարական և պետական մտածողության համոզմունքներ չունեցող այս էլիտան չի կարող և չի էլ ցանկանա ողջ հայությանը համախմբել կայուն արժեքների վրա հիմնված բարձր իդեալների շուրջ: Եթե հայությունը դեռ չի սպառել իր կենսունակության ռեսուրսները, ապա իր արժանապատիվ գոյությունն ապահովելու համար, ստիպված է ծնել մի նոր Արտաշես կամ այսօրվա արժեքներին համապատասխան՝ հայկական Ջորջ Վաշինգթոն: Կծնվի՞ հայկական անհատը, ուրեմն հայությունը կունենա որոշակի առաջադիմական նախագիծ, որի շուրջն էլ համախմբվելով՝ կձևավորվի մերօրյա ազգային էլիտան: Կարծում եմ, որևէ նոր նախագիծ իրագործելիս, կարիք չի լինի Արտաշես արքայի նման ,սրի քաշելե նախկին էլիտային: Նոր նախագծի իրագործմանն անընդունակ՝ նրանք կամավոր կհեռանան իրենց զբաղեցրած դիրքերից: Քանի դեռ գոյություն չունի նոր ազգային նախագիծ, հին էլիտան իրավացիորեն համոզված է՝ ,Իբր թե, այդ ինչ է իրագործվում երկրում, որ մենք չենք կարող իրագործելե: Այսօր բարձր իդեալներով ամրապնդված այդ նոր նախագծի բացակայությունն է, որ թշվառության է մատնում հայությանը, դարձնում դժբախտ ազգ: Վերլուծելով հայության արտագաղթի հազարամյա պատմությունը և համեմատելով այսօրվա արտագաղթի պատճառների հետ, տեսնում ենք, որ պատերազմի վտանգը և նյութական կարիքը սոսկ արտաքին պատրվակ են՝ խորքային բուն պատճառները քողարկող: Որքան էլ մարդը, և մասնավորապես, հայ մարդը լինի նյութապաշտ ու որկրամոլ, միևնույն է նա ձգտում է տարբերվել կենդանուց: Ձգտում է մարդ զգալ իրեն: Իսկ մարդը կենդանուց տարբերվում է նախևառաջ իր իդեալով: Իդեալը մարդու համար ոչ միայն հույս ու հավատ է, այլև կյանքը գեղեցկացնելու, երջանկացնելու, մի խոսքով՝ իմաստավորելու միակ միջոցը: Մարդը, եթե ոչ գիտակցում, ապա գոնե միայն իրեն հատուկ մարդկային բնազդով զգում է, որ իր կոչումը միայն ուտելն ու քնելը չէ, այլ կա մի ավելի վեհ բան, մի միսիա, որին կոչված է ինքը: Նա հասկանում է, որ կորցնելով հաղթանակի բերկրանքի զգացումը, հիանալու և այլ զգացողությունները, կորցնում է նաև երջանկության իրական զգացումը, դառնում դժբախտ սեփական հայրենիքում: Ահա, գլխավորապես սրանց բացակայությունն է, որ հայ մարդուն մղում է արտագաղթի: Հայ մարդը նույնպես ուզում է ոչ միայն հաղորդակիցը լինել, այլև մասնակիցը, կամ գոնե ձևանալ այդպիսին, բոլոր այն վեհ իրագործումների, որը շոյում է նշված բոլոր մարդկային զգացողությունները և առաջացնում հպարտության և երջանկության զգացում: Եվ եթե Սովետական Միության փակ սահմանների պարտադրանքը հայությանը հիմնականում պահում էր հայրենիքում, ապա այսօրվա գործող աշխարհակարգը սահմաններ չի ճանաչում, և հայությունը դատապարտված է հայրենիքը լքելու և շատ արագ ձուլվելու վտանգին: Իսկ եթե հայությունը ցանկանում է գոյատևել որպես ժողովուրդ և պահպանել սեփական պետությունը, ապա իր համար պետք է ձևավորի այնպիսի հավաքական իդեալ, որը կբավարարի մարդկային բոլոր զգացողությունները և կպարգևի երջանկության զգացում: Հայության համար հավաքական իդեալը պետք է ձևավորեն երկրի իշխանությունները,որոնք ոչ միայն չեն կատարում իրենց պարտքը , այլև խոչընդոտում են իդեալ ձևավորելու ցանկացած փորձ: Նրանք շատ լավ հասկանում են, որ հավաքական իդեալ ունեցող ժողովուրդը շատ արագ իշխանությունից կքշի-կհեռացնի ցանկացած քաղաքական ուժի, որը չի համապատասխանի իր իդալներին: Հայաստանի իշխանություններն, իրենց տիրապետությունը երկարաձգելու համար, հայության մրցակիցների ցնծության ներքո, ոչ միայն խոչընդոտում են իդեալի ձևավորմանը,այլև աղավաղում շատ թե քիչ առաջադիմական բոլոր արժեքների չափորոշիչները, կազմալուծում գործող արժեքային համակարգերը: Այս պայմաններում, հայ մշակութաստեղծ էլիտան, ցավոք, անընդունակ եղավ հասարակության համար ձևավորել մի հավաքական իդեալ և միշտ կապկեց դրսից ներմուծված որևէ իդեալ՝ իր մշակույթը ծառայեցնելով այդ ներմուծված իդեալի հաղթանակին,որը շատ հաճախ ընդհանուր ոչինչ չունի հայության շահերի հետ: Նաև այս է պատճառը, որ հայությունը, ծնելով բազմաթիվ տաղանդավոր մշակութային գործիչներ, իր բազմադարյա գոյության ողջ ընթացքում անընդունակ գտնվեց համաշխարհային մշակույթի մեջ սկզբնավորելու որևէ ինքնատիպ ուղղություն, որևէ դպրոց: Սովետահայ տաղանդավոր մտավորականները չէին ծնվի՝ Թե հոկտեմբերյան դրոշի փայլից չշիկներ գագաթն Արագածի ,… Բայց այս անգամ, ի տարբերություն սովետական □երկաթյա վարագույրի ,պարտադրանքի, արևմտյան թափանցիկ քաղաքակրթությունը չի խոչընդոտի հայության արտագաղթին: Ընդհանրապես, ցանկացած մարդ իր հոգում կրելով որևէ բարձր իդեալ՝ կրկնապատկում, տասնապատկում է իր հոգու ուժը, որը վերաճում է ֆիզիկական ուժերի զարթոնքի: Բարձր իդեալը ոգեշնչում ստեղծագործական նվաճումների է մղում ոչ միայն մտավորականին ու արվեստագետին, այլև մեծ գործերի, խիզախումների մասնակցության զգացում է ապահովում երկրի տիրոջ՝ ,փոքր մարդուե, աշխատավորի հոգումե: Այն պետություններն են հզորանում և առաջադիմում, որոնք իրենց ժողովուրդների համար առաջ են քաշում բարձր իդեալներ: Պետությունների հզորությունը պայմանավորված է ինչպես իդեալի վեհությամբ, այնպես էլ նրա գրավչությամբ: Այսինքն՝ բավարար չէ իդեալ հռչակելը, այլև այդ իդեալին պետք է անկեղծորեն հավատա ժողովուրդը: Որքան մեծ է իդեալին հավատացող մարդկանց քանակը, այնքան հզոր և զարգացած է տվյալ ժողովրդի պետությունը: Ընդհանրապես, մարդկությունն իր գոյության ողջ ընթացքում դավանել է երեք հիմնական իդեալ՝ ազատություն, հավասարություն և եղբայրություն: Ոչ մի դարաշրջանում մարդկության մոտ այս երեք իդեալները չեն փոխվում, փոխվում են միայն այս իդեալների իրականացման նկատմամբ ունեցած մարդկանց ընկալումներն ու պատկերացումները: Երբ մարդկությունը դադարում է հավատալ և ոգեշնչվել այս իդեալների հին մեկնաբանություններից, անհրաժեշտություն է առաջանում այդ իդեալները մեկնաբանել նորովի: Եվ այն մեկնաբանությունը, որն առավել սրտամոտ, շահավետ և ոգեշնչող է թվում մարդկանց, իր շուրջն է համախմբում հոծ զանգվածներին՝ ձգտելով իրականացնել այն: Այսօր իշխող ամենավեհ իդեալի լավագույն մեկնաբանությունն աշխարհի ժողովուրդներին մատուցում է աշխարհի ամենահզոր երկիրը՝ Միացյալ Նաhանգները: Նա ժողովուրդների համար ամենաբարձր իդեալ է հայտարարել մարդու ազատությունը, իհարկե սեփական մեկնաբանությամբ: ԱՄՆ-ը այնքան ժամանակ կպահպանի իր առաջատար դերն աշխարհում, որքան ազատության իդեալի ամերիկյան մեկնաբանությանը անկեղծորեն կհավատան և նրանով կոգեշնչվեն նախ՝ ամերիկյան, և ապա մյուս ժողովուրդները: Ամերիկացի զինվորը որքան կհավատա մարդու ազատության ամերիկյան իդեալին, այնքան նա հաղթական պատերազմներ կմղի երկրագնդի ցանկացած կետում` հանուն մարդկության ապագայի: Ամերիկյան ազատության իդեալը լինելով բարձրագույն, իհարկե, միակը չէ, այլ ամրապնդված է, ինչպես նշեցի, հավասարության, եղբայրության, խաղաղության, երջանկության և ամերիկյան այլ իդեալներով: Տեսականորեն, յուրաքանչյուր ժողովուրդ ի վիճակի է, գոնե իր համար, ստեղծել բարձրագույն իդեալներ, բայց գործնականում այն հաջողվել է շատ քիչ ժողովուրդների: Եթե հայությունը չի ցանկանում վերանալ պատմության ասպարեզից, ապա պետք է ձևավորի որևէ հավաքական առաջադիմական իդեալ: Հայությունը պետք է ձևակերպի երջանկության, ազատության, խաղաղության և այլ համամարդկային իդեալների սեփական մեկնաբանությունը, որը պետք է ունենա որոշակի միսիա` ծառայել ոչ միայն սեփական ժողովրդի զարգացմանն ու հզորացմանը, այլ հարևան այն ժողովուրդների առաջադիմությանը, որոնք կաղապարված են հետադիմական և մեռնող արժեքներով: Պատմությունը ցույց է տալիս, որ բոլոր ժողովուրդները պատրաստ են ծառայել հանուն այն ժողովրդի ներկայի, ով պատրաստ է ծառայել հանուն մարդկության ապագայի: Այսօր, հայությունն արդյո՞ք ունի ազատության կամ երջանկության հավաքական իդեալի որևէ շատ թե քիչ ընդունելի մեկնաբանություն: Ցավոք, Հայաստանում որքան հայ կա` նույնքան էլ նշված իդեալների ընկալում: Իսկ դա նշանակում է, որ Հայաստանում գոյություն չունեն կայուն արժեքներ, այլ քաոս է և անկում: Որպեսզի հայությունը կազմակեպվի որպես ժողովուրդ և դադարի դժբախտ զգալ իրեն, անհրաժեշտ է, որ երջանկության, ազատության եւ այլ իդեալներ ունենան ընդամենը մեկ կամ երկու մեկնաբանություն: Այսինքն` հայության մեծամասնությունը երջանկության մասին պետք է ունենա նույնատիպ ընկալում: Հայության համար կարևոր հռչակված արժեքների նույնատիպ իդեալականացված ընկալումն իր հետ կբերի հզոր մշակութային զարթոնք: Սպասարկելով հռչակված իդեալներին՛ Հայաստանում կկայանա բարձր մշակույթ: Մշակութային զարթոնքը հայ մարդուն կներարկի հանուն բարձր արժեքների զոհբերվելու առաքինությունը, հաղթանակի բերկրանքի վայելքը, արժանապատվորեն հաղթահարելու կորուստների դառնությունը, գիտակցելու իր առաքելությունը ոչ միայն սեփական սերունդների, այլ տարածաշրջանի ժողովուրդների ու մարդկության ապագայի առաջ: Եթե հայությունն այսօր ընդունակ չէ համաշխարհային չափանիշներով մրցունակ, ուրույն արժեքային համակարգ ստեղծել, ապա կարող է գոնե որդեգրել իշխող համաշխարհային քաղաքականության առաջադիմական իդեալները` երջանկություն կերտելով իր եւ դրացի ժողովուրդների համար: Իդեալները հարկավոր են ժողովրդի լայն զանգվածներին, որոնք նրանց կհաղորդեն իրական թե թվացյալ, բայց լիարժեք երջանկության բերկրանքը: Ընդհանրապես, մարդը ,պրոպագանդայիե արդյունք է: Ինչ իդեալ կքարոզվի, այնպիսինն էլ կկերտվի մարդը: Իդեալի դերն ու նշանակությունը մարդու կյանքում, լավագույնս, հասկացել և կիրառում է Միացյալ Նահանգները: ԱՄՆ իշխանությունները գիտակցում են, որ բոլորը չեն կարող հարուստ լինել, որ բոլորը չեն կարող հզոր և ճանաչված լինել, բայց բոլորն իրավունք ունեն երջանիկ զգալ իրենց: Երջանկության զգացում կարող է պարգևել նաև ազատության վայելքը: ԱՄՆ-ում հարգվում են մարդու իրավունքներն անխտիր, բայց առավել հարգվում է □փոքր□ մարդու իրավունքը: Չէ՞ որ ,փոքրե մարդն առանց այդ էլ շատ սահմանափակ հնարավորություններ ունի իր իրավունքները գործադրելու: Որքան քիչ է □փոքր□ մարդու իրավունքները գործադրելու հնարավորությունը, նույնքան մեծ է նրա ազատության վայելքի սահմանը: Եթե հայությունը չկարողանա յուրացնել և իր շահերին ծառայեցնել արևմտյան քաղաքակրթության կողմից առաջ քաշված առաջադիմական իդեալները՝ դրանց շուրջ ձևավորելով ու կայացնելով հայ ժողովրդին, միևնույն է, այդ իդեալները կպարտադրվեն հայությանը, բայց արդեն նրան ծառայեցնելով այդ իդեալներին ու դրանց կրողներին, այնպես, ինչպես ծագումով հայ կայսրերը ծառայում էին Բյուզանդիային, Արտյոմ Միկոյանի ստեղծած ինքնաթիռները՝ ՍՍՀՄ հզորությանը, իսկ Շառլ Ազնավուրի երգը՝ ֆրանսիական մշակույթին: Ինչպես բոլոր ժամանակներում որևէ հզոր քաղաքակրթության, այնպես էլ այսօր՝ ամերիկյան քաղաքակրթական քաղաքականությունն ուղղված հայությանը և նման կարգավիճակի մյուս ժողովուրդներին, հեռավոր նմանություն ունի հելլենների հարաբերություններին բարբարոսների հետ: Անշուշտ, նրանք ոչ հայերին, ոչ էլ մյուս ժողովուրդներին բարբարոսներ չեն դիտում, սակայն դրանից հարաբերությունների որակն ու պատկերը չի փոխվում: Նրանք միշտ պահպանում են էթիկայի նորմերը: Այլապես, ինչո՞վ բացատրել Հայաստանում ամերիկացիների իրականացրած ծրագրերը՝ ընտրությունների անցկացման, կոռուպցիայի դեմ պայքարի, կրթության և այլ հարցերի շուրջ: Այդպես, ժամանակին, ռուսական կամ սովետական իշխանությունն էր ծրագրեր իրականացնում` հայությանը պարտադրելով, օրինակ՝ թերթերի համընդհանուր բաժանորդագրություն: Այսօր, երբ ռուսական պարտադրանքը չի գործում, տեսնում ենք, թե ինչպես երեք միլիոն բնակչություն ունեցող երկրում, թերթերի առավելագույն տպաքանակը չի գերազանցում հինգ հազարը: Փաստորեն, հանրապետական մամուլում քննարկվող հասարակական, քաղաքական, մշակութային կամ գիտական որևէ խնդիր չի հետաքրքրում բնակչության մեծամասնությանը: Հայությունն այսօր նույնպես, որպես ժողովուրդ, գտնվում է կազմալուծված վիճակում: Սրա ապացույց է նաև բազմաթիվ հայրենակցական միությունների գոյությունը: Ընդհանրապես, ժողովուրդ հասկացությունը մարդկանց ավելի մեծ, ընդգրկուն միավոր է՝ համախմբված մեկ այնպիսի գերագույն նպատակի, իդեալի իրականացման համար, որը փոքրաթիվ մարդկանց խմբերն ի վիճակի չեն կենսագործել: Այսօր, հայկական էլիտան հայ հասարակության համար առաջ է քաշել և ձևավորել այնպիսի փոքր ու նսեմ իդեալ, որի իրականացման համար, մարդիկ կարծում են, թե բավարար է մաս կազմել որևէ հայրենակցական միության՝ և իդեալը կիրականանա: Այսօր բարձր ու վեհ իդեալների դատարկություն է ոչ միայն հայության, այլև՝ աշխարհի շատ ժողովուրդների համար: Պատմությանը նայելիս, տեսնում ենք, որ մարդկության համար իդեալների համաշխարհային մեծ ճգնաժամ է եղել մեր թվարկության առաջին, տասնմեկերորդ դարերում,ինչպես նաև այսօր՝ քսանմեկերորդ դարում: Այն ժողովուրդները, ովքեր կարողացել են համախմբվել որևէ առաջադիմական իդեալի շուրջ, միշտ հաղթահարել են այդ ճգնաժամը և գոյատևել: Իսկ այն ժողովուրդները, որոնք չեն ստեղծել կամ որդեգրել որևէ նոր, ոգեշնչող իդեալ՝ դատապարտվել են մահվան: Հայ ժողովրդի պատմությունը հուշում է, որ հայությունը որպես ժողովուրդ կարող է կազմակերպվել և հանդես գալ միայն մի դեպքում՝ երբ նա դավանում է ազատության իդեալ: Այն պատմափուլերում, երբ հայությունը դադարել է հավատալ ազատության իդեալին, ձգտել այդ իդեալը փոխել այլ նյութական արժեքներով՝ չարաչար պատժվել է ճակատագրից՝ օտարների ձեռքով: Այսօր աշխարհում քիչ ժողովուրդներ կան, որոնք կարող են հպարտանալ, որ իրենք ձևավորվել են ազատության իդեալի իրականացման համար մղված պայքարի արդյունքում: Ազատության իդեալի նկատմամբ հայերի պաշտամունքն այնքան մեծ էր, որ նրանք, որպես ժողովուրդ, իրենց կոչեցին ազատության առաջնորդի՝ Հայկի անունով: Ազատության նման պաշտամունք չեն ունեցել ոչ միայն հին աշխարհի ժողովուրդները, այլև մերօրյա ազատության դրոշակակիր ամերիկացիները: Այո, ամերիկյան ժողովուրդն, իսկապես, ձևավորվել է ազատության համար պայքարում, ազատության իդեալի ներքո, և իրավամբ, կարող է կոչվել ազատության ժողովուրդ: Բայց ի տարբերություն հայերի, ամերիկացիներն իրենց ազատության առաջնորդի անունով կոչեցին ոչ թե իրենց, այլ՝ իրենց մայրաքաղաքը: Իհարկե, անցյալով հպարտանալը անմիտ զբաղմունք է՝ եթե այն չի ծառայում ներկային: Հայությունն իր ձևավորման օրվանից ոչ միայն իր հոգում կրել է ազատության իդեալը, այլև ճակատագրի կամքով իրականացրել է որոշակի միսիա՝ ազատություն և առաջադիմություն ապահովել Կովկասի հարևան ժողովուրդների համար: Հայ ժողովուրդը տարածաշրջանում եղել է ազատության, խաղաղության և առաջադիմության ջահակիր: Դեռևս Արտաշես արքայի օրոք, կովկասյան տարածաշրջանի կարգուկանոնը, խաղաղությունը և առաջադիմությունն ապահովել է հայկական պետությունը: Հայ ժողովուրդը, տարածաշրջանում դարեր շարունակ լինելով քրիստոնեական քաղաքակրթության դրոշակակիրն ու առաջամարտիկը, պաշտպանել և հովանավորել է Վրաց և Աղվանից եկեղեցիներին: Նա քրիստոնեական արժեքներն ու մշակույթն է տարածել Կովկասի հյուսիսային ժողովուրդների մոտ, զենքը ձեռքին պաշտպանել ոչ միայն իր, այլև վրաց և աղվան ժողովուրդների դավանանքի ազատությունը: Պատմական հիշատակություն կա այն մասին, թե Մաշտոցն է ստեղծել հարևան ժողովուրդների այբուբենը: Հայոց Այրուձին, դարեր շարունակ հսկել է Դարիալի կիրճը՝ պաշտպանելով Հայաստանի, Վրաստանի և Աղվանքի խաղաղությունը, որի համար ռոճիկ է ստացել Հռոմեական և Պարսկական պետություններից: Քանի դեռ հայությունը դավանում էր ազատության իդեալներ և հավատում հարևան ժողովուրդների նկատմամբ ունեցած իր առաքելությանը՝ վտանգված չէր և նրա գոյությունը: Լավ կամ վատ՝ հայ ժողովուրդը հարևանների նկատմամբ իր միսիան իրականացրեց, մոտավորապես, մինչև տասնմեկերորդ դարը: Սակայն եղավ մի պահ, երբ հայության մոտ թուլացավ հավատն ազատության իդեալի նկատմամբ և Բյուզանդիան, օգտվելով դրանից, փորձեց տարածաշրջանի լիդեր դարձնել իր հավատակից Վրաստանին: Բյուզանդիայի կողմից, Վրաստանի վրա դրվեց այն միսիան, որը մինչ այդ իրականացնում էր հայ ժողովուրդը: Հետագա հազարամյա պատմությունը ցույց տվեց, որ Վրաստանն ի վիճակի չեղավ իրականացնել այդ միսիան: Նախ՝ ասպարեզից վերացավ աղվանական ժողովուրդը: Հայաթափվեց Հայաստանը: Փոփոխություն կրեց տարածաշրջանի էթնիկական կազմը: Տարածաշրջանում վերացավ խաղաղությունն ու կարգուկանոնը: Քրիստոնեական հավատից ու մշակույթից հրաժարվեցին և դավանափոխ լինելով՝ իսլամացան Կովկասի հյուսիսային շատ ժողովուրդներ: Վրացիները չկարողացան պաշտպանել նույնիսկ իրենց քաղկեդոնական հավատը. նրանց մի մասը մուսուլման դարձավ: Վերացավ Վրաց միասնական պետությունը, որը երկար ժամանակ պաշտպանվում էր հայ զինվորի օգնությամբ: Փաստորեն, վրացական ազգային էլիտան, չկարողացավ իրականացնել տարածաշրջանի ժողովուրդների նկատմամբ ունեցած իր միսիան, օգտագործեց այդ կարգավիճակը, թեկուզ փոքր և մասնատված, բայց սեփական պետությունների գոյությունն ապահովելու համար: Եթե դիտենք նեղ ազգային շահերի տեսանկյունից, սա լիովին արդարացված քաղաքականություն էր: Իհարկե, Բյուզանդիայի այդպիսի քայլն անհետևանք չմնաց հենց իր՝ Բյուզանդիայի համար: Հայ ժողովուրդը, մասնավորապես Հայկական Կիլիկիան, իր մեծ ներդրումն ունեցավ Բյուզանդիայի կործանման գործում: Հետագայում, Ռուսաստանը նվաճելով Կովկասը և իրեն համարելով Բյուզանդական կայսրության ժառանգորդ, որդեգրեց նույն բյուզանդական քաղաքականությունը՝ տարածաշրջանի լիդեր տեսնելով Վրաստանին: Թե ի՞նչ ճակատագիր կունենա Ռուսական կայսրությունը՝ ժամանակը ցույց կտա: Իսկ հայ ժողովուրդը 1988թ. սկսած պայքարը պետք է հասցնի իր տրամաբանական ավարտին: Թե ի՞նչ են շահում կամ կորցնում կայսրությունները՝ նման քաղաքականության արդյունքում, թող որոշեն նրանց քաղաքագետներն ու պատմաբանները, բայց որ տարածաշրջանը դրանից միայն տուժել է՝ փաստ է: Հուսով եմ, արևմտյան քաղաքակրթության լիդերները չեն կրկնի Բյուզանդիայի և Ռուսաստանի կատարած վրիպումները, այլ կիրականացնեն Հռոմեական կայսրության կառավարման մոդելը: Մինչ օրս Կովկասը նման է եռացող կաթսայի: Չեն դադարում ազգամիջյան թշնամանքն ու ռազմական բախումները: Այս պայմաններում, հայ ժողովուրդը չի կարող հույս ունենալ ոչ խաղաղ գոյության, ոչ էլ, առավել ևս, զարգացման և առաջադիմության: Որպեսզի հայությունը սեփական երկրում, իր սերունդների համար կարողանա ապահովել խաղաղ և բարեկեցիկ կյանք, պետք է չհրաժարվի հարևան ժողովուրդների նկատմամբ ունեցած պարտականություններից ու միայնակ կերտի իր ապագան: Դա նրան ոչ ոք թույլ չի տա: Հայությունը, նախ՝ պետք է վերագտնի իր հավատն ազատության իդեալի հանդեպ: Մարդու, ժողովրդի ազատութունը նրա համար կրկին պետք է դառնա բարձրագույն արժեք: Այսօրվա հայկական էլիտան պետք է առաջ քաշի այնպիսի նախագիծ՝ խարսխված ազատության իդեալի վրա, որը հնարավորություն կտա նրան իրագործել հարևան ժողովուրդների նկատմամբ ունեցած իր պատմական առաքելությունը, հետևողականորեն այդ նախագծի իրագործմանը մասնակից դարձնելով նաև այդ ժողովուրդներին: Հայությունը, եթե իր մեջ ուժ չգտնի իրագործելու տարածաշրջանի նկատմամբ ունեցած պարտավորությունները, ապա իշխող քաղաքակրթությունը նրան կհեռացնի պատմության ասպարեզից, քանի որ սեփական առաքելությունը չգիտակցող ժողովուրդները դատապարտվում են մահվան: Նա ոչ միայն պետք է հայտարարի իր նվիրվածությունն ազատության իդեալներին, այլ՝ պաշտպանի կովկասյան ժողովուրդների պայքարը՝ հանուն նրանց ազատության: Որ հայությունն առանց տարածաշրջանի ժողովուրդների ազատության, չի կարող ապահովել սեփական ազատությունն ու անվտանգությունը, դա ևս մեկ անգամ ապացուցում են վերջին տարիների իրադարձությունները: Բայց որ, բացի հայ ժողովրդից, Կովկասի մի այլ ժողովուրդ չի կարող ապահովել տարածաշրջանի երկարատև, կայուն և երաշխավորված ազատությունն ու խաղաղությունը, դա ևս ապացուցված է պատմությամբ: Տարածաշրջանի ժողովուրդների նկատմամբ ունեցած հայության պատմական դերն ու նշանակությունը լավագույնս արտահայտված է վրացական մի ավանդության մեջ, որը տասնմեկերորդ դարում գրի է առել վրացի պատմիչ Լեոնտի Մրովելին: Ահա, թե ինչ է գրված վրացական ,Քարթլիս Ցխովրեբաե-ում. ,Նախապես հիշատակենք այսպես, քանզի հայոց և վրաց, ռուսաց և մովականաց, հերաց և լեզգաց, եգերաց և կովկասեցոց՝ սրանց բոլորի հայրը մեկն է, Թարգամոս անվամբ: Այս Թարգամոսը Թարշի որդին էր, Նոյի որդի Հաբեթի թոռն էր: …Եվ լեզուների բաժանումից հետո, երբ Բաբելոնում աշտարակ կառուցեցին, բաժանվեցին այնտեղ լեզուները ու սփռվեցին այնտեղից աշխարհով մեկ: Եվ այս Թարգամոսը իր տոհմով եկավ և բնակություն հաստատեց մարդկանց համար անմատչելի երկու լեռների՝ Արարատի և Մասիսի միջև… Սակայն նրա որդիներից ութ մարդ հայտնի դարձան, որպես հզոր ու անվանի հսկաներ, որոնց անուններն են, առաջինը կոչվում է Հաոս, երկրորդը՝ Քարթլոս, Երրորդը՝ Բարդոս, չորրորդը՝ Մովական, հինգերորդը՝ Լեկան, վեցերորդը՝ Հերոս, յոթերորդը՝ Կավկաս, ութերորդը՝ Էգրոս: Այս ութ եղբայրները հսկաներ էին: Սակայն Հաոսը ամենքից առավել հսկա էր, քանզի նրա նմանը երբեք չի եղել ոչ ջրհեղեղից առաջ, և ոչ էլ հետո՝ մարմնով, ուժով ու քաջությամբ: Թարգամոսը բաժանեց իր երկիրը և տոհմը այս ութ հսկաների միջև.իր տոհմի կեսը և երկրի լավագույն կեսը տվեց Հաոսին, իսկ այս յոթին տվեց իրենց բաժինը ըստ նրանց արժանիքների…Եվ այս յոթ հսկաների կառավարիչն ու տերը Հաոսն էր: Եվ այս բոլոը հպատակ էին Հաոսին: Եվ ութ հսկաներն էլ ծառայում էին Նեբրոթ հսկային, որը առաջին թագավորն էր ողջ աշխարհի: Սրանից հետո մի քանի տարի անց, կանչեց Հաոսը այդ յոթ հսկաներին, ժողովեց և ասաց նրանց. □Բարձրյալն աստված շնորհել է մեզ զորություն և բազմություն մեր տոհմին, արդ, օգնությամբ արարչի չլինենք ոչ ոքի ծառա, և ոչ ոքի չծառայենք բացի արարիչ աստծուց:□ Հավատացին այդ յոթ հսկաները և հաստատեցին այդ խորհուրդը, և ապստամբեցին Նեբրոթի դեմ և այլևս հարկ չտվեցին: Այնժամ զայրացավ Նեբրոթը, ժողովեց իր հսկաներին և բոլոր նրանց ում հպատակում էին նրա զորքերը, և ելավ Թարգամոսյանների դեմ: …Բայց Հաոսը չուներ Նեբրոթի զորքերի չափ զորք. ամրացավ նա Մասիսի քերծերում: Նեբրոթը մոտեցավ ցածր կողմից, և զինված էր նա ոտից մինչև գլուխ երկաթով ու պղնձով: Եվ բարձրացավ մի սարի վրա, որպեսզի խոսի Հաոսի հետ և պահանջում էր վերստին հպատակվել իրեն՝ գալ իր մոտ կամովին: Բայց Հաոսը դիմեց իր հսկաներին. ,Ամրացեք իմ թիկունքի կողմը, որ Նեբրոթին ընդառաջ գնամե: Եվ գնաց ու դեմ հանդիման մոտեցավ Նեբրոթին, և արձակեց նետը ու զարկեց Նեբրոթի կրծքին, պղնձյա տախտակն անցնելով, դուրս եկավ թիկունքից: Այնժամ վայր ընկավ Նեբրոթը, և նրա բանակը փախուստի դիմեց: Եվ ձերբազատվեցին Թարգամոսյան տոհմերը: Այնժամ Հաոսը իրեն արքա հռչակեց իր եղբայրների և այլ մերձակա սահմանակից տոհմերի վրա: Իսկ յոթ եղբայրները գնացին՝ յուրաքանչյուրը իր երկիրը, և հպատակ էին Հաոսինե: 2005թ. մարտ ԱԶԳԱՅԻՆ ՆԱԽԱԳԻԾԸ ԵՎ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՐՑԸ Քաղաքականությունը հնարավորի իրացման արվեստն է: - Օտտո Բիսմարկ Հայ ժողովրդի քաղաքական պատմությանը ծանոթանալիս նկատում ենք, որ ոչ ոք այնպես հետևողական ու վտանգավոր չի գործել հայության շահերի դեմ, ինչպես հենց ինքը՝ հայությունը: Այս պարադոքսը բացատրվում է՝ աշխարհում տեղի ունեցող քաղաքակրթական փոփոխություններին հայության կողմից համարժեք արձագանքման անընդունակությամբ: Ինչպես նախկինում ընդգծել եմ՝քաղաքակրթական փոփոխությունը, նախևառաջ, աշխարհընկալման և աշխարհայացքի, մտածողության փոփոխություն է: Բոլոր ժամանակներում, յուրաքանչյուր նոր քաղաքակրթություն, ժողովուրդների համար բարձրագույն հռչակված մի քանի արժեքներ՝ ազատություն, արդարություն, ազգային շահ ևայլն, բովանդակային առումով ենթարկում է մեծ փոփոխության՝ պահպանելով էությունը:Հայ քաղաքական միտքը, աշխարհի հետ մինչ այսօր հարաբերվելիս, սեփական շահը պաշտպանելով, ցավոք, այնպիսի բովանդակություն է հաղորդում այս արժեքներին, որոնք վաղուց խոտանված ու մերժված են մերօրյա քաղաքականության կողմից: Միջազգային հանրությունն ինչպե՞ս կարող է պաշտպանել հայության կողմից արդարության, ազգային շահի այնպիսի բովանդակային գործածություն, որը խոր հակասության մեջ է նշված արժեքների համաշխարհային ընկալման հետ: Միտքս պարզաբանեմ հետևյալ օրինակով. արդյոք կարելի՞ է ակնկալել, որ միջազգային հանրությունը պաշտպանի որևէ կոմունիստական բովանդակությամբ ազգային շահ: Այսօրվա քաղաքակրթության մեջ արդարությունը, ժողովրդի ազատությունն ու ինքնիշխանությունը, ինչպես նաև ազգային շահը՝ նույն էությամբ, սակայն բովանդակային առումով տարբերվում են հայության պատկերացումներից: Հայը մինչև չկարողանա նշված արժեքների սեփական ընկալումը բովանդակային առումով հարմարեցնել իշխող քաղաքակրթության պահանջներին, որևէ ազգային խնդիր իր օգտին չի կարող լուծել: Նշված հասկացությունների բովանդակային թյուր ըմբռնման արդյունք է նաև Ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման անընդունակությունը: Այսօր, երբ յուրաքանչյուր տարածքային վեճ միջազգային հանրության կողմից լուծվում է պետությունների տարածքային ամբողջականության սկզբունքի համաձայն, տարակուսելի է, թե Հայաստանի իշխանություններն ինչո՞ւ են առաջ քաշում Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը: Խնդրի նման մոտեցումը, կարելի է ենթադրել, միջազգային հանրությանը անուղղակիորեն դրդում է որոշում կայացնել Ղարաբաղն Ադրբեջանի կազմում թողնելու մասին: Այս դեպքում ուրեմն, դեռ լավ է, որ միջազգային հանրությունը, իհարկե, սեփական շահերից ելնելով, ձգձգում է կարգավիճակի լուծման հարցն՝ այն թողնելով ապագային: Եվ եթե այսօր ԱՄՆ-ն ու միջազգային հանրությունն իրենց շահերով առաջնորդվելով, այդքան շահագրգիռ են Չեչնիայի անկախությամբ, սակայն գործող օրենքներին ենթարկվելով՝ չեն կարող ճանաչել այն, ինչպե՞ս կարելի է կարծել, թե Ղարաբաղի հարցում նրանք կարող են խախտել օրենքը՝ հանուն հայության շահերի: Արդյո՞ք միամտություն է սա, թե՞ քաղաքական անհեռատեսություն: Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցն իր օգտին լուծելու համար, հայությունը ինքն իր համար, նախևառաջ պետք է պատասխանի մի հարցի. նոր ձևավորվող քաղաքակրթական աշխարհակարգում ռուսական կայսրությանն ինչպիսի՞ դեր և նշանակություն է վերապահում միջազգային հանրությունը: Սույն հարցի ստույգ պատասխանից բացի, Հայաստանի քաղաքական էլիտան պետք է ձևավորի ու առաջ քաշի որևէ ազգային նախագիծ՝ ամրապնդված ազատության և այլ բարձրագույն իդեալներով, որը հայ ժողովրդին կօգնի իրականացնել պատմականորեն իր վրա դրված պարտականությունը սեփական սերունդների և տարածաշրջանի ժողովուրդների նկատմամբ: Հայությունը ղարաբաղյան խնդրի լուծման այնպիսի բանաձև պետք է գտնի, որը ոչ միայն կապահովի հայերի ու ադրբեջանցիների խաղաղ համակեցությունը, այլև օրինակ կծառայի աբխազ, օս, վրացի և կովկասյան այլ ժողովուրդների համար: Այսօրվա քաղաքակրթության պահանջներն այնպիսին են, որ որևէ ժողովուրդ լիարժեքորեն չի կարող պաշտպանել սեփական ազգային շահերն ու անվտանգությունը, եթե չի առաջարկում համակեցության այնպիսի մոդել, որտեղ պաշտպանված են տարածաշրջանի բոլոր և, մասնավորապես, փոքր ժողովուրդների շահերը: Նեղ ազգային էգոիզմը երբեք երջանկություն չի բերել և ոչ մի ժողովրդի: Ինչպես գերտերությունները պարտավորություններ ունեն աշխարհի մյուս ժողովուրդների նկատմամբ, այնպես էլ հայությունը, որպես տարածաշրջանի մեծ ժողովուրդ, պարտականություն ունի կովկասի եղբայրական փոքր ժողովուրդների նկատմամբ: Այս ամենն ընկալման խնդիր է: Ով իր հոգում չի կրում բարձր իդեալներ և չի ցանկանում ծառայել հանուն մարդկության ապագայի՝ իր հոգու փոքրությունը վերագրում է հայ ժողովրդի չափերին: Հայաստանում քանի դեռ տեղի չի ունեցել ազգային էլիտայի փոփոխություն, քանի դեռ հայության ճակատագիրը տնօրինում է կոմունիստական արժեքներով ձևավորված ու այդ արժեքներին դավաճանած, բայց ոչ մի իդեալ չկրող հասարակական շերտը, հայությունն ազգային առաջադիմական որևէ նախագիծ չի կարող ունենալ: Իսկ ազգային նախագիծ չունեցող ժողովուրդը ոչ միայն անկարող է երբևէ Ղարաբաղի հարց լուծել, այլև ապահովել իր արժանապատիվ տեղը կովկասյան տարածաշրջանի եռացող կաթսայում: ՇԱՆԹ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ 2005թ. ապրիլ For more information, please visit: vernatun.wordpress.com
  25. Ներքոբերյալը հեղինակի կենսագրական տվյալների "About me" էջում նշված այն հարցազրույցն է, որի հրապարակումից հետո «Իրավունքի» խմբագրատունը ողողեցին մի խումբ կրոնական մոլեռանդներ` սպառնալով «մորթել» հարցազրույցը վարած լրագրողին: - հեղինակ - «Իրավունք», թիվ 22 (1244), Մարտի 24-30, 2006 թ. Մեր նախորդ համարներից մեկում ներկայացրել էինք ՇՈՒՆ ՇԱՆ ՈՐԴԻ գրչանունով հանդես եկած հեղինակի «Գործք Շնաց» կամ «Ճանապարհ դեպի Կուսաստան» գիրքը: Քանի որ այդ հրատարակմանը արձագանքներ եղան, հարցազրույց ունեցանք գրողի հետ: - Ինչո՞ւ Շուն Շան Որդի: - Երբ մարդիկ հայհոյում են, իրար շուն են կոչում: Ուշադիր պետք է լինել Դրախտում, քանի որ ամեն մի թիզ հող սրբություն է: Ամեն մի անեծք կամ հայհոյանք չարտասանած պետք է մտաբերել, որ այնտեղ կարող է թաղված լինի շան գլուխը: Այսինքն, կարող է լինել սրբություն: Նոր կրոնները, փորձելով վարկաբեկել հներին, դիվայնացրել են նրանց սրբությունները: Զգույշ խոսիր Հայաստանում… Շունը հավատարիմ է, անկեղծ, նա պաշտպանում է աներևույթ թշնամիներից, նա տան պահապանն է, նա հոգիների ուղեկիցն է դեպի հանդերձյալ աշխարհ, նրանց պաշտպանը չարի վտանգներից: Նա նաև լկտի է, սրիկա: Նա նախազգում է աղետը և կանխազգուշացնում: Նա հարություն է տալիս մեռածներին: Արևի Որդուն` Արա Գեղեցիկին, հարություն տվող արալեզները շնատեսք էին: Արա Գեղեցիկը հին աշխարհի Քրիստոսն էր: Երկյուղածությամբ լսեք շան խոսքերը: Շուն Շան Որդին ձեզ ասելիք ունի: Լսեք, թե ինչ է ասում, ու մի փնովեք, աշխատեք հասկանալ, չնայած դա դժվար կլինի… Բայց երբ արթնանա ձեր արարչական կայծը, և սկսեք հասկանալ նրան, դուք նոր կիմանաք, որ գտել եք հավիտենական արժեքներ, հավիտենական կյանք… - Ձեր գրքում հանդիպում ենք ազատ արտահայտությունների, որոնք ոմանց համար հայհոյանք են և անընդունելի: Հենց առաջին գրական փորձերի՞ց զգացիք, որ դրանք այլ արտահայտություններով հնարավոր չէ փոխարինել: - Այդ ոմանք թող հրաժարվեն կարդալուց: Ինչ վերաբերում է ոճին, այն զարգացավ ու հղկվեց ժամանակի մեջ: Սրիկայի կերպարը ներկայացնելը առանց սրիկայի բառապաշարի կեղծ կհնչեր, իսկ կեղծիքից հրաժարվելը իմ նպատակն ու առաջնահերթությունն է: Իհարկե պետք է տարբերել պոռնոկրաֆիկ գրականությունը գրական այն ձգտումներից, որտեղ սեռը ընթերցողին ավելի վեհ ըմբռնումներ և աշխարհընկաման երանգներ հաղորդելու միջոց է: Առաջինը ինքնանպատակ է և մարդու գիտակցությունը ներփակում է ստորին լուսասկավառակներում, երկրորդը նրան մղում է ներքևից վերև: - Հայ գրողներից մեջբերումները ի՞նչ նպատակ են հետապնդում: - Նախքան այս հարցին պատասխանելն ասեմ, որ դրա մասին երկար մտածել եմ և, ի վերջո, որոշել գնալ նման ռիսկի: Դա գրականության մեջ այնքան էլ ընդունված մոտեցում չէ: Հասկանալի լինելու համար նախ պետք է անդրադառնամ գրքի ձևին: Այնտեղ արտաքին շարժմանը զուգահեռ կա մի քանի ներքին շարժում: Եթե հիմնականում գիրքը պատկերում է մի սփյուռքահայի կյանքը, որ հայրենիք չի ունեցել և չի գտնում նույնիսկ Հայաստանում, ու ներկայացնում է մի մարդկային ողբերգություն, ապա այնտեղ կա նաև մեկ այլ շարժում, որը պատկերում է ցեղասպանության օրերից մինչև այսօր սփյուռքահայի ապրած ոդիսականը. մի խոսքով, արդի հայ պատմության կարևոր մեկ երեսը համամարդկային պարունակի մեջ: Իսկ այդ հոգևոր պատմության խտացված դրվագները կարելի է գտնել հայ գրականության մեջ: Դա գրական ոճի մեջ հնարավորություն է տալիս ներկայացնելու պատմականն ու հոգևորը, ինչպես նաև օտար ընթերցողին հրավիրելու դեպի հայ գրականության դարպասը: - Սովորաբար ստեղծագործողները գրիչ վերցնելիս մտածում են թե՛ իրենց ստեղծագործության և թե՛ ապագայի մասին: Ամենալավատեսական երազներում ի՞նչ է սպասում Ձեզ և Ձեր գրքին: - Բախտավոր են այն գրողները, ովքեր գնահատվում են իրենց ապրած օրերի ընթացքում և հետո: Ամեն մի գրող ցանկանում է պատկանել անմահների բույլին: Գիրն արդեն ինչ-որ տեղ անմահություն է, և երկնակամարում միշտ կլինեն առավել կամ նվազ լուսաճաճանչ աստղեր: Դարերը միայն կարող են որոշել իսկական մեծությունների տեղը: Կարծում եմ, որ իմ գիրքը կկարդան այլ լեզուներով ևս: Սակայն անմահության ձգտումը կարող է խանգարել արարչական ճանապարհին: - Գրքում կանաց շատ կերպարներ կան: Դուք նրանց իսկապե՞ս հանդիպել եք, թե՞ մտացածին են: Իրականում ի՞նչ դեր ունեն նրանք Ձեր կյանքում: - Բոլոր կերպարներն էլ իրական են, նրանցից շատերը ապրում և շնչում են այստեղ` Հայաստանում: Փողոցում հանդիպած անծանոթ կնոջ հայացքի մեջ կարող է թաքնված լինի գրքի տիպարներից որևէ մեկը: Իսկ այն հարցի պատասխանը, թե կանայք ինչ դեր ունեն իմ կյանքում, դեռևս չեմ կարողացել տալ: Նույնը վերաբերում է հարցի էությանը պրիզմայի մյուս կողմից: Չեմ կարծում, որ որևէ կին դեռևս հասկացած լինի, թե ինքս ինչ դեր եմ ունեցել նրա կյանքում: Հատկապես խոսքը վերաբերում է գրքի կերպարներին: - Ձեր գրքից հասկացվում է, որ Դուք կանանց շատ լավ եք ճանաչում, իսկ լավ ճանաչելը ավելի շատ ձանձրացնում է և հիասթափեցնում: Արդյոք կարողանո՞ւմ եք որևէ մեկին սիրել: - Ձանձրանում ես ստանդարտներից, հիասթափվում` միօրինակությունից: Բայդ դա հեշտացնում է հրաժարվելը: Կարո՞ղ է սրիկան սիրել: Նույնքան, ինչքան պոռնիկը: Բայց դարձ տեղի է ունենում: Ամեն կնոջ հոգու մեջ էլ նստած է պոռնիկը: Այն ուրացողները քաղաքակրթված կեղծավորներ են: Սրիկան հեշտ է ղեկավարում սեռը: Կարգախոսը` «Սրիկաներ բոլոր երկրների, միացեք», հռետորական չէ: Դա շարժման կարգախոս է` նպատակաուղղված չեզոքացնելու արևմտյան ֆեմինիզմի ծայրահեղական դրսևորումները: Սերը աշխարհասասան էներգիա է, որը կկործանի բոլոր գաղափարախոսությունների հիմքերը: Դրա համար էլ պետություններն ու կրոները դրա իրական դրսևորումների թշնամիներն են` ինչ էլ լինեին դրանց հիմնադիրների ցանկությունները: Սերը առանց սեռի խելագարության ճանապարհն է, սեռը առանց սիրո` մարդասպանության և մարդկային հասարակարգի կործանման: - Ձեր գրքից ուղղակի հասկացվում է, որ Դուք Աստվածաշունչը, հատկապես Հին Կտակարանը համարում եք կեղծ, հորինովի, ավելի շատ հակված եք «Հայի», «Հայկյան» Աստվածությանը փառաբանելուն: Դա նշանակո՞ւմ է, թե դուք հեթանոս եք, թե պարզապես ուզում եք մաքրել քրիստոնեությունը հրեականությունից, ավելի ճիշտ` մասոնականությունից: Ո՞վ է, ի վերջո, Ձեր Աստվածը: - Դուք շատ ընդարձակ հարց տվեցիք: Քրիստոնեական կրոնի ողջ պատմությունը լի է եղել բարեկարգիչներով, ովքեր այս կամ այն չափով հաջողվել են կամ ձախողվել: Բայց կա մի հարուստ փորձ, որին առընթեր` հսկայածավալ մի գրականություն: Եվրոպական կրոնական մտքի ձևավորման մեջ կարևոր ավանդ ունեցան պավլիկյան և թոնդրակյան շարժումները: Այն, ինչ մեր եկեղեցին համարում է ուղղափառություն, մի խոսքով` ուղիղ փառքի ճանապարհ, շատ հեռու է Արարչական հոգևոր դաշտերի առջև մարդու կապանքների սանձազերծումից: Դոգման ինքնին հակաարարչական երևույթ է, և դրանում մեղավոր են բոլոր կրոններն ու գաղափարախոսություններն առավել կամ նվազ չափերով: Ինչ վերաբերում է Աստվածաշնչին, այնտեղ կան երկու հակադիր և արհեստականորեն միակցված գաղափարախոսություններ, որոնք իրենց էաբանությամբ գտնվում են լիովին հակասական բևեռներում: Աստվածաշնչի գաղափարախոսները, հենվելով Հիսուսին վերագրվող մեկ-երկու խոսքի վրա, փորձեցին այն մեկնաբանել իբրև իրար լրացնող գաղափարախոսություններ: Սակայն աստվածաբանությունը հաստատում է քրիստոնեական գրեթե բոլոր գրքերի կեղծ լինելը, բացի Պողոս առաքյալին վերաբերող նամակների մի քանիսից: Այնտեղ ասված շատ խոսքեր հիսուսի կամ առաքյալների խոսքերը չեն, այլ նրանց են վերագրվել զեղծարար կրոնակաների կողմից: Սա չի նշանակում, որ գրքում արարչական դաշտը բացակայում է: Ընդհակառակը, և հենց դա էլ Աստվածաշնչի գլխավոր խնդիրներից մեկն է: Ընկալելով այդ դաշտերի ներգործող ոգեղեն սլացքները` հետևորդները ենթադրում են գտած լինել բացարձակ ճշմարտությունը: Ահա այստեղ նրանք ընկնում են նույն «Սատանայի» որոգայթի մեջ, որից աշխատել են փախչել: Ապրելով հոգևոր որոշ փորձառություն, որն անհամեմատ բարձր է նրանց նախորդ կյանքից, մտածում են գտած լինել բացարձակը և դրա հետևանքով զոհերն են դառնում Աստվածաշնչի մեջ թաքնված քաղաքական գաղափարախոսություններին: Մաքրել քրիստոնեությունը այս ամենից անհնար չէ, բայց հեշտ էլ չէ: «Նոր գինին նոր անոթի մեջ» դնելու` Հիսուսին վերագրվող խոսքը խորիմաստ է: Ես աշխատել եմ ստեղծել այդ անոթը: Այս գրքում տալիս եմ կավը: Արարչական դաշտը ամենուրեք նույնն է և հեշտ հասանելի: Անոթն է այստեղ հարկավոր: Հայերն ունեն մի խորհրդանիշ, որը խոսել է և խոսում է ողջ մարդկության հետ հազարամյակներից ի վեր: Այդ անոթը ստեղծելու և այն մարդկությանը նվիրելու գործի մեջ նրանք ունեն արարչական պատասխանատվություն: Ինչ վերաբերում է մասոնականությանը և հրեականությանը, դրանք մանրամասնություներ են և հաճախ, տեղին կամ անտեղի, շահարկվում են տարբեր ուժերի կողմից: - Արձագանքներ ստացե՞լ եք տպագրությունից հետո: - Գիրքը նոր է տպագրվել: Արձագանքներ եղել են գրքի հրատարակումից առաջ: Առաջին արձագանքները եկել են ազգային անվտանգության մարմիններից: Դրանք եղել են խիստ բացասական և կազմակերպված հալածանքի բնույթ են կրել: Կարծում եմ, որ սառույցն սկսել է մի փոքր հալվել, և հույս ունեմ, որ ազգային անվտանգության մարմինները կկարողանան հասկանալ գրքի իրական արժեքը և իրենք իսկ կհանդիսանան գրքի առաջին պաշտպանները: - Որքան գիտեմ, «Գործք Շնացը» շարունակություն է ունենալու. ինչի՞ մասին է այն լինելու և երբ է լույս տեսնելու: - Գիրքը լույս է տեսնելու երեք հատորով: Մյուս հատորները ևս պատրաստ են տպագրության: Ամեն ինչ կախված է սպառվելու արագությունից և ֆինանսական հնարավորություններից: Թող մյուս հատորների պարունակությունը առայժմ մնա հեղինակի սեփականությունը: ԱՆՈՒՇ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ Հեղինակի մասին հավելյալ տեղեկությունների համար այցելել` Գրականության բաժին` Արմեն Մելիքեան – ՇՈՒՆ ՇԱՆ ՈՐԴԻ – (1963- ): Այնտեղ հեղինակը պարբերաբար զետեղելու է իր «Գործք Շնաց կամ Ճանապարհ դեպի Կուսաստան» եռապատումից որոշ հատվածներ, կենսագրական տեղեկություններ, հարցազրույցներ, իր երկերի հրատարակության վերաբերող տեղեկություններ, իր գրականության մասին արտահայտված կարծիքներ և այլ նյութեր:
×
×
  • Create New...