stemar

May 16, 2009

Մի մտահոգիչ հանգամանք.

Թուրքիան ներկայացնող Hadise խանումը բելգիացի թրքուհի է և բավականին ճանաչված:

Այս տարի Բելգիայում քվեարկությունը շատ լարված է լինելու ու անկանխատեսելի:

Բելգիահայեր, գնեք նոր հեռախոսաքարտեր :flag:

May 10, 2009

SAS բարաջողում,

իմա՞լ իս, լաո

July 8, 2006

Հարգանքներս շամշադինցիներին

Ծաղկավանից էստեղ մարդ կա՞:

February 1, 2005

АРМЯНСКАЯ МИФОЛОГИЯ, комплекс мифологических представлений армян. Истоки А. м. уходят к мифологиям и верованиям племён, населявших Армянское нагорье, участвовавших в этногенезе армянского народа (урумейцы, мушки, вторгшиеся в 12 в. до н. э. в пределы ассирийской провинции Шуприа, хуррито-урартские племена и др.). Мотив ожесточённой борьбы между урумейцами и Ассирией, а с 9 в. - между Урарту и Ассирией в модифицированном виде лёг в основу многих древнеармянских мифов. А. м. складывалась под значительным влиянием иранской культуры (многие божества армянского пантеона - иранского происхождения: Арамазд, Анахит, Вахагн и др.), семитских мифологических представлений (см. Астхик, Баршамин, Нанэ). В эллинистическую эпоху (3-1 вв. до н. э.) древнеармянские божества отождествлялись с античными богами: Арамазд - с Зевсом, Анахит - с Артемидой, Вахагн - с Гераклом, Астхик - с Афродитой, Нанэ - с Афиной, Михр - с Гефестом, Тир - с Аполлоном или Гермесом.

После официального принятия в Армении христианства (301) появляются новые мифологические образы и сюжеты, древние мифы и верования подвергаются трансформации. В А. м. библейские персонажи перенимают функции архаических богов, духов, напр. Иоанн Креститель (армянский Карапет) - Вахагна, Тира, архангел Гавриил (Габриел Хрештак) - Вахагна, духа смерти Гроха. В позднем средневековье частичное воздействие оказали мифологические представления соседних мусульманских народов.

Основные сведения об А. м. сохранились в произведениях древнегреческих, византийских (Платон, Геродот, Ксенофонт, Страбон, Прокопий Кесарийский), средневековых армянских [5 в. - Мовсес Хоренаци, Агатангехос (Агафангел), Езник Кохбаци, 7 в. - Себеос, Анания Ширакаци] авторов, а также в поздней народной традиции.

Для древних мифов, переданных в письменной традиции, характерна историзация содержания. Архаические боги и герои преобразовались в них в эпонимов армян, основателей страны и государственности (Хайте, Арам, Ара Гехецик, Вахагн и др.). Мифические события были включены в конкретно-географическую среду. Злые космические или хтонические духи и демоны стали фигурировать как «чужие» этнические вожди, цари или царицы вражеских государств (Аждахак, против ник Хайка - Бэл из Вавилона, Баршамин и др.). Борьба между хаосом и космосом трансформировалась в военно-политическую борьбу между армянским и «чужими» народами и государствами - Ассирией, Мидией и др. (война армянского царя Тиграна против мидийского царя Аждахака и др.). Центральный сюжет в древне-армянской мифологии - сопротивление протоармян или армян иноземному порабощению.

При демифологизации и историзации архаических мифов и складывании эпоса между различными мифологическими персонажами возникает определённая генеалогическая связь: Арам, один из эпонимов армян, - потомок первопредка Хайка, Ара Гехецик - сын Арама, Анушаван Сосанвер - внук Ара Гехецика. Эпические цари (Тигран, Арташес, Артавазд) считались также потомками Хайка.

В древних мифах прослеживаются элементы тотемизма. По одному мифу, имя княжеского рода Арцрунидов происходит от наименования птицы - орла (арцив), который раскрытыми крыльями заслонил от солнца и дождя спящего юношу - предка этого рода. В «Випасанке» царь маров (мидян) вишап Аждахак выступает их тотемом (согласно народной этимологии, мар - «змея», «вишап»). Тотемические представления проявляются в мифах о Ерванде и Ервазе, родившихся от связи женщины с быком; отец-бык выступает тотемом их рода.

В большинстве мифов животные, растения первоначально имели антропоморфный облик. Священными животными выступают бык, олень, медведь, кошка, собака, рыба, священными птицами - аист, ворона, журавль, ласточка, петух. В эпосе «Сасна Црер» («Давид Сасунский») вестник, посланник богов - ворона (аграв). Вещей птицей, глашатаем утреннего света выступает петух (акахах), воскрешающий людей от временной смерти - сна, отгоняющий духов болезни. В христианизированном мифе он назначается игуменом монастыря св. Георгия, без его клича никакой караван, остановившийся в монастыре, не отправляется в путь. Аист (арагил) фигурирует в мифах как вестник Ара Гехецика, как защитник полей. Согласно древним мифологическим представлениям, два аиста олицетворяют солнце. По некоторым мифам, аисты в своей стране - люди, земледельцы. Когда приходит время, они надевают перья и прилетают в Армению. Перед отлётом убивают одного из своих птенцов и приносят его в жертву богу. Многие мифы посвящены змеям, культ которых издревле был" распространён среди народа (особенно почитался уж - лорту, которого считали другом армян и даже называли «армянином»). Считалось, что священные змеи живут в пещерах в своих дворцах, у царей змей на голове - драгоценный камень или золотые рога. У каждого из царей - войско. Священные растения в А. м. - платан (соси), можжевельник, бригония (лоштак).

Горы в мифах обычно персонифицированы. Согласно одному варианту, горы некогда были людьми исполинских размеров. Будучи братьями, каждое утро, после пробуждения, они затягивали свои пояса, затем приветствовали друг друга. Но, постарев, они не смогли больше рано вставать и здоровались, не затягивая ремней. Бог за нарушение старого обычая наказал братьев, превратив их самих в горы, их пояса - в зелёные долины, их слезы - в родники. В других мифах Масис (Арарат) и Арагац были сестрами, Загрос и Тавр - рогатыми вишапами, борющимися между собой. В версиях, распространённых после принятия христианства, горы Арарат, Сипан, Артос и Арнос связываются со всемирным потопом.

В армянских мифах огонь и вода также персонифицированы, выступают как сестра и брат. Сестра-огонь поссорилась с братом-водой, поэтому между ними - вечная вражда; вода всегда гасит огонь. По одному варианту, огонь был создан сатаной, ударившим железом по кремню. Этим огнём и стали пользоваться люди. Тогда разгневанный бог создал молнию (огонь божий), которой он карает людей за пользование сатанинским огнём. С огнём связаны культовые церемонии во время свадеб и крестин. В феврале, в праздник терындез, разжигали ритуальные костры.

В А. м. значительное место занимают астральные сюжеты. В древности официальная религия армян включала культ солнца и луны; их статуи находились в храме в Армавире. Секты солнцепоклонников сохранялись в Армении ещё и в 12 в. (мифы о солнце и луне см. в статьях Арэв и Лусин). Со звёздами был тесно связан культ предков. Так, Хайк - астральный лучник, отождествляющийся с созвездием Орион. Согласно народным поверьям, каждый человек имеет в небесах свою звезду, которая меркнет, когда ему угрожает опасность. Существуют мифы о Млечном пути (согласно одному из них, у убитой женщины-оборотня из груди разбрызгалось на небосклоне молоко), о созвездии Большой Медведицы (семь кумушек, превращённых разгневанным богом в семь звёзд).

Из явлений природы выделяется грозовая буря. Гроза с багряными тучами уподобляется рождению в муках, гром - крику женщины при родах, происходящих между небом и землёй. Персонификация грозовой бури и смерча - вишапы, против которых воюет бог грозы и молнии Вахагн. По другим мифам, распространившимся после принятия армянами христианства, персонификация грома и молнии - пророк Илия (Егиа). Отражение в мифах нашли зарница (блеск брюха большой рыбы на земле, когда она переворачивается на спину), роса (слезы луны или пророка Илии). Ветер или буран связываются со святым Саркисом. Ночную тьму олицетворяют гишерамайрер. Противопоставлением злой ночной тьме является «добрый свет» дня, особенно утренняя заря, уничтожающая ночных злых духов. Персонифицирует утреннюю зарю в народных поверьях «непорочная дева», или «розовая дева» (после распространения христианства - богоматерь).

Небо представляет собой город с медными воротами и каменными стенами. У бездонного моря, разделяющего небо и землю, находится рай. У райских ворот течёт огненная река, через которую переброшен мост волосинка (мазэ камурч). Под землёй находится ад. Измученные в аду души грешников покидают ад, поднимаются по мосту, но он рвётся под тяжестью их грехов и души падают в огненную реку. Согласно другому мифу, мост протянут над адом; когда наступит конец света и воскреснут все усопшие, каждый из них должен будет пройти по этому мосту; грешники упадут с него в ад, а праведники перейдут в рай (ср. с мостом чинват в иранской мифологии). Земля, согласно одной версии, находится на рогах быка. Когда он трясёт головой, происходит землетрясение. По другой версии, земля окружена телом огромной рыбы (Лекеон или Левиатан), плавающей в мировом океане. Рыба стремится поймать свой хвост, но не может. От её движений происходят землетрясения. Если удастся рыбе поймать свой хвост, разрушится мир.

В эпосе нашли отражение мифы о героях-богоборцах, некоторые из них в наказание заковываются в цепи (Артавазд, Мгер Младший и др.). Терпит поражение и эпический герой Аслан ага, вступивший в борьбу с Габриелом Хрештаком.

В А. м. получили развитие этногонические мифы (об эпонимах армян Хайке и Араме), мифы о близнецах и культурных героях (Ерванд и Ерваз, Деметр и Гисанэ, Санасар и Багдасар и др.), мифологический мотив о борьбе хаоса с космосом (см. в статьях Вишапы, Вахагн). В эсхатологических мифах прослеживается влияние митраизма и христианства. В «Сасна Црер» бог Михр (восходит к Митре) в образе Мгера Младшего входит в скалу, из которой он выйдет лишь тогда, когда грешный мир разрушится и возродится новый мир (по иному варианту - когда Христос придёт на последний суд). По другому мифу, люди постепенно будут уменьшаться и в конце концов превратятся в ачуч-пачуч, тогда и настанет конец света.

Формирование пантеона богов, по всей вероятности, произошло в процессе этногенеза армян, когда создавались первые протоармянские племенные союзы. Возможно, что два мифических предка армян Хайк и Арам были этническими божествами двух мощных племенных союзов (хайасов и арменов), игравших в процессе этногенеза армян решающую роль. К раннеармянскому пантеону богов относятся также Ара Гехецик, Шамирам и др. С созданием первых армянских государственных образований на основе культов древних божеств и под влиянием иранских и семитских представлений формируется новый пантеон богов, возглавленный отцом всех богов Арамаздом. В пантеон вошли: Анахит, Вахагн, Астхик, Нанэ, Михр, Тир, Аманор и Ванатур, Баршамин. В культовых центрах древней Армении этим богам были посвящены особые храмы.

В А. м. значительное место занимают мифы и верования о демонах и злых духах. В архаических мифах и в эпосе «Випасанк» выступают демоны: вишапы, дэвы и каджи. В заговорах, заклинаниях, народных поверьях упоминаются чарки и другие злые духи.

Образы и сюжеты А. м. нашли отражение в искусстве и литературе. До нас дошли древнейшие огромные каменные изваяния, имеющие форму рыб, названные в народе «вишапы». Они находились у родников, искусственных водоёмов. Начиная с эпохи бронзы встречаются многочисленные изображения, статуи, барельефы мифического оленя, связанного с культом богини-матери, позднее - с христианской богоматерью. При раскопках древнего Арташата обнаружены многочисленные античные терракотовые культовые статуэтки (1-2 вв. н. э.), многие из которых изображают Анахит. В Британском музее находится бронзовая статуя Анахит, найденная в Садахе (на территории современной Турции). Каменный жертвенник бога Михра из городища Двин хранится в Двинском археологическом музее. На средневековых армянских миниатюрах изображены разные мифологические сцены и персонажи (алы, Тыпха, древо жизни, хушкапарики, мифические животные и ДР.).

Лит.: Моисей Хоренский, История Армении, М., 1893; История епископа Себеоса, Ер., 1939; Анания Ширакаци, Космография, пер. с древнеарм., Ер., 1962; Давид Сасунский, М.-Л., 1939; Эмин Н. О., Исследования и статьи, М., 1896; Абегян М„ История древнеармянской литературы, пер. с арм., Ер., 1975; Топоров В. Н., Об отражении одного индоевропейского мифа в древвеармянской традиции, «Историко-филологический журнал., 1977, № 3; Сасна Црер (арм. нар. эпос), под ред. М. Абегяна и К. Мелик-Оганджаняна, т. 1-2, Ер., 1936, 1944, 1951 (на арм. яз.); Алишаи Г., Древние верования или языческая религия армян, Венеция, 1895 (на арм. яз.); Агатангехос, История Армении, Тифлис, 1909 (на арм. яз.); Езник Кохбаци, Опровержение персидской ереси. Тифлис, 1913 (на арм. яз.); Адонц Н., Мировоззрение древних армян, в его кн.: Исторические исследования, Париж, 1948 (на арм. яз.); Ганаланян А., Армянские предания, Ер., 1969 (на арм. яз.); Gelzer Н., Zur armenischen Gotterlehre, Lpz., 1896; Abeghian М., Der armenische Volksglaube, Lpz., 1899; Ananikian М., Armenian [Mythology]. в сб.: Mythology of all races, v. 7, N. Y., 1964; Ishkol-Kerovpian K., Mythologie der vorchristlichen Armenier, в кн.: Wörterbuch der Mythologie, Bd 4, Lfg. 11, Stuttg., [1973].

С. Б. Арутюнян.

http://www.edic.ru/myth/art_myth/art_1312.html

January 5, 2005

Մեր ԱՅԲՈւԲԵՆԸ

Այբուբեն չէ սա

Բերդ է անմատույց,

Գանձ է աննվաճ:

Դուռ է փրկության,

Ելք, երբ հույս չկա,

Զարթոնքի նվագ:

Էությունն է մեր,

Ընթացքն ու ուղին,

Թագ ու զորավար.

Ժողովող մի կանչ,

Իմաստուն խորհուրդ,

Լինելու համար:

Խունկը խորանի

Ծնողը բանի,

Կնիքն ինքնության.

Հացն հանապազօր հայի սեղանի,

Ձիրքերի հնձան:

Ղողանջը երգի, ղեկը ընթացքի,

Ճեմարան ճառի,

Մարզարան մտքի,մատյան հավատքի,

Յուղ անմար ջահի:

Նախահիմքն է մեր,

Շողը մեր հույսի,

Ոգին մեր ճարտար.

Չինարին այգու,

Պարիսպը մեր տան,

Ջրաղացն արդար:

Ռումբն է մեր ռազմի,

ռունգը բնազդի,

ռահվիրան կյանքի,

Սերն ու սիրտն է մեր,

սերմը միշտ ծլող,

Վեմ ու վիմագիր:

Տունը՝ ցամաքում,

տապանը ջրում,

Րոպեն սլացքում,

Ցորյանը արտում,

ՈՒղին անհայտում,

Փառքը սխրանքում:

Քիստն է ու քաղն է մեր,

քանքար ու քնար,

քարավան ու ափ,

ԵՎ

Օջախն անմար,

օժիտն անհատնում

Ֆե-ից մինչև Այբ:

November 23, 2004

ՀԱՅՈՑ ԱՆՈՒՆՆԵՐԸ

Հովհաննես Շիրազ

Քո մայր՝ լեզվով խոսիր, պոետ,

Որ հավերժվի ազգը քո հետ:

1

Անուն կա, որ վարդի բույր Է,

Կա, որ սարի պաղ աղբյուր Է,

Կա, որ քեզ տուն կանչող քույր Է,

Կա, որ անուշ մոր համբույր Է,

Կա, որ ձեռիդ եղբեր տուր Է,

Հայ անունը՝ պատիվը մեր՝

Միշտ լավ գործի ծնունդ անմեռ։

2

Անուն Էլ կա, որ մեր գլխին

Ծաղրածուի գդակ Է հին,

Որ կնքել Է ինչ-որ տերտեր,

Կամ թե՝ դժնի մի ճորտատեր.

Ու մենք հաճախ չենք ամաչում,

Հին անվամբ ենք իրար կանչում,

Թե՝ հե՜ի, ո՞ւր ես, բեդնի Խաչո,

Ի՞նչ բանի ես, Ղաչաղ Վաչո,

Տաշտաքերենց,

Կաշառկերենց,

Անուննե՞ր են, թե՞ հին վերքեր,

Որ բանալով՝ չենք հարցնում դեռ,

Թե ի՞նչ չլուտ, ի՞նչ Չպլաղենց,

Երբ Չպլաղենցն աշխարհ փոխեց։

3

Անուն Էլ կա, որ լսելիս

Մարդ ակամա հարց Է տալիս,

Թե՝ ի՞նչ Կնյազ, ի՞նչ Իշխանիկ,

Ի՞նչ խան, ախպեր՝, կամ ի՞նչ Խանիկ,

Երբ ինքն ահա մի մարդ Է նոր,

Մի հին չոբան, չոբանի թոռ,

Առաջ քաշված,

Փառքով նշված,

Ինքն է թաղել իշխան ու խան,

Բայց գրվում Է դեռ Իշխանյան,

Աղախանով կամ Բախշիբեգ,

Ամիրխանով կամ Յախշիբեգ։

Այն Էլ յախշի, վա՛յ, անհոգի,

Կարծես, թե կար լավն Էլ բեգի.

Գայլը յախշի՞, տե՝ս դու հալա՝

Անունն անգամ խաթաբալա։

Անունն անգամ

Օձի նման

Փաթաթված վիզն Հայաստանի,

Այրող հուշն Է այն սուլթանի,

Որ մեր լեզուն ու հողն անվերջ

Ձուլել կուզեր իր ցեղի մեջ,

Եվ կձուլեր (հայ կա դրսում,

Որ հայերեն Էլ չի խոսում…),

Մենք Էլ այժմ չէինք կարող

Խոսել լեզվով մեր դայլայլող,

Հայոց լեզվով մեր ազգաթագ,

Թե մեզ չառներ գիր թևի տակ

Խաղաղության՝ Մաշաոց հսկան,

Որ կանչում է, թե՝ ո՛վ տղաս,

Յոթ լեզու էլ թե իմանաս,

Չմոռանաս քո մայր լեզուն.

Մոռանալդ է ոսոխն ուզում…

4

Անուն էլ կա, բսյց ո՞րն ասես,

Կատակով են դրել կարծես,

Մեկը մեկից անտոհմ ու սին՝

Էլ անճաշակ Լյուքս ու Տորգսին,

Էլ Իլոնա, էլ Ալֆրեդ,

Էլ ժոռժետա, էլ Վան-Շիլբերտ,

Էլ Իվետա, էլ Անտեֆոն,

Էլ Ռիտա, էլ Պատեֆոն,

Էլ Կլարա, էլ Անելկա,

Թե թարգմանես՝ ի՞՛նչ դուրս կգա,-

Ծաղր ու ծանակ մեր ուստրերին,

Եվ առավել մեր դուստրերին։

Բայց ծիծաղից վատթարը կա՝

Հանդիպում ես յոթն աղջկա՝

Յոթից մեկն է Վարդ կամ Նարգիզ,

Մյուսները՝ Լուիզ, Լարիս,

Եվ դեռ՝ Էլլա կամ Նովելլա,

Մարդ չգիտի խնղդա՞, թե լա.

Մի՞թե չկար, որ չես դրել,

Հայ մի անուն մարդավայել,

Որ կնքել ես՝ Արգենտինա,

Կարծես երկրի քարտեզ Էնա.

Մեկն էլ մի ջուխտ աղջիկ բերել,

Գիտե՞ք անունն ինչ է դրել

Մեծ աղջկան՝ Գալանտերիա,

Իսկ փոքրինը՝ Դիզինտերիա:

Ծիծաղո՞ւմ ես, բայց սպասիր,

Մարդ-ավտոյի մասին լսիր.

Այն, որ ավտո շատ սիրելով

Շևրոլետ էր դրել սիրով՝

Բայց Շևրոլետն օրորոցում

Այս վշտից էր լալիս, կոծում։

Եվ ասում են, երբ մեծացավ,

Անունն ինչ է՝ երբ հասկացավ,

Հենց այս եղավ խոսքն առաջին,

Որ կայծակեց հոր ականջին.

- Ի՛՛նչ Շևրոլետ, ավտո հո չե՞մ,

Լա՞վ է, քեզ ել «Վիլիս» կանչեմ։-

Ծիծաղում ես, բայց ծիծաղն ի՞նչ,

Ուր է հայոց անունը ջինջ,

Հազարից մեկն հազիվ ունի

Անուշ անունն իր հայրենի.

Մի Հասմիկ է, հազար էլլա,

Մի Անահիտ, այնքա՜ն Բելլա,

Մի Արտավազդ, այնքա՜ն Համլետ,

Որ վիճում են մեր անվանց հետ,

Թե՝ եթե բանն այսպես գնա,

Էլ ձեր հայոցն ո՞ւր կմնա…

Այնինչ ամեն հայ դյուցազուն

Փրկեց քո կյանքն ու հայ լեզուն,

Անհայտ հեռվում

Ընկավ կռվում,

Որ դու հիշես, պահես, փրկես,

Մոռացումից անունն իր վես,

Վարդան պահես, պահես Հունան,

Վահրամ պահես, որ իմանան,

Թե ո՛ր երկրի ծաղիկն ես դու.

Տոհմանունն էլ հողն է մարդու։

Երբ հնչում է մի Սանասար՝

Կարծես Սասնա քո սարն հասար,

Մի Այծեմնիկ անունն անգամ

Մայր Անին է հերոսական.

Մի անունն էլ հայ զորք է մի

Մի զինվորն է, էլ ո՞ւր զոհվի։

Ա՛խ, հերիք չէ յաթաղանով

Խաբված՝ գրվես Աղախանով,

Ինչո՞ւ «փոքրիկ» մի յան ջնջես՝

Մի ոզջ ազգի մեծ սիրտ տանջես,-

Գոռ անունն էլ մի բուռ ոսկի՝

Սուրբ մասունքն է մի սուրբ ազգի։

Հայ անունն եմ ես ձեզ ասում՝

Դուք հասկացեք հայոց լեզուն,

Ու թող ծաղկի կյանք ու գինով՝

Ամեն մի ազգ՝ իր անունով։

Թող չխանդի Դեզդեմոնան,

Երբ դուստրերս Նազիկ մնան,

Ինքն էլ մնա

Դեզդեմոնա,

Խաղաղ մնա, մնա մեզ քույր,

Որ անվամբ էլ ծաղկենք մաքուր։

Մեր անունն էլ իր միտքն ունի.

Ի՞նչ պակաս է մի Աղավնի,

Անունն ինքն էլ՝ աշխարհի մեջ

Անուշ մի կանչ խաղաղատենչ,

Ո՞վ Է բռնել մեր կոկորդից՝

Որ ձեռ քաշենք Հայկ ու Վարդից,

Հայկ անունն եմ ես ձեզ ասում՝

Դուք հասկացեք հայոց լեզուն,

Ամեն անուն մի բառ Է ճոխ՝

Ավանդավեպ՝ ազգդ պահող.

Մի Վարդան Է երբ մեկն ասում՝

Ավարայրն Է հետդ խոսում,

Բավ Է պոկես՝ ի սեր այլոց՝

Հայ կնիքից անունն հայոց։

Ա՛խ, ի՞նչ ասեմ ես այն հային,

Որ սեր չունի Էլ ազգային,

Որ մայր հողից չի ամաչում,

Իր հայ որդուն Ջոն Է կանչում։

Ա՛յս Է ցավը, ով մտակույր,

Պահիր անունդ հայրենաթուր,

Պահիր ազգդ պատվո գահին՝

Անունով Էլ մեր ազգային։

Կամ երբ մի նոր մանչ ես ծնում,

Անունն ինչո՞ւ Հայկ չես դնում,

Անունն անգամ զրահ հագին,

Կամ ի՞նչ վատ Է՝ մի Գարեգին,

Կամ այս Շավարշն հայրենաշեն,

Այս իմ Տիգրանն ու Եղիշեն,

Այս իմ Արան գեղեցկաթով,

Այս իմ Մհերն՝ իր քաջ Դավթով,

Այս իմ Աստղիկն ամենագեղ,

Անունն ինքն Էլ հույսի կանթեղ,

Այս իմ Վահրամ ու Վրթանես,

Քո անուններն ինչո՞ւ վանես,

Այս Սանասարն ու Սլկունին,

Այս իմ Գևորգ Մարզպետունին,

Հայ անունն Էլ կյանք Է հային՝

Հայոց լեզվով աստվածային։

5

Ես մեկն ասի, դուք հիշեցեք

Մեր անուններն հազար ու մեկ,

Հազար բարի գործից ծնված՝

Սերունդներով ոսկեջրված,

Մեզ ավանդված, որ զրահենք,

Մեր հայ ազգը հավերժ պահենք։

Մարդս զանգ Է, աշխարհն ականջ,

Լավ անունը զանգի ղողանջ,

Բայց զանգն առանց զանգահարի,

Թեկուզ ապրի հազար տարի՝

Ոչ մի ղողանջ չի հանելու,

Զանգահարը գործն Է մարդու,

Գործ, որ թեկուզ ուժով բազկի,

Հավերժ փրկե պատիվն ազգի։

Գործ, որ Հայկից մինչև Հունան՝

Տավիղն Է մեր խաղաղության։

Էլ ո՞ւր մեր լույս լեզուն մարել՝

Այս նոր վշտի դեմ խոնարհել.

Ու թող այնտեղ Ջեմման՝ Ջեմմա,

Աստղիկն այստեղ Աստղիկ մնա:

Քանզի ամեն ազգի անուն

Իր տարազն Է, իր մայր լեզուն,

Իր սրբությունն հավերժական.

Եվ օրենքն Է ոզջ մարդկության՝

Իր ազգինը ով չսիրի՝

Թշնամին Է ողջ ազգերի.

Ինչո՞ւ հագնես ձևն ամենի,

Երբ քոնն ունես, ո՛վ քաղքենի,

Երբ իր գույնից,

Իր անունից,

Իր մայր լեզվից ձեռ քաշողը՝

Վերջն Էլ կտա իր մայր հողը…

November 23, 2004

ՀԱՇԻՇՍիրտը լեցուն է բանտին խավարով.Ա՛լ դաշտ ու երկինք չը կան իր համար.Պիտ՚ գըներ աչքի հազար գոհարով՝Աստըղ մ՚ան նույն իսկ՝ ասուպ ալ ըլլար։-«Օ՜ն, հաշիշ բերեք, կը մըրմընջե ան,Երբ աշխարհս ինձմե այսպես կ՚ապշոպեն,Ես կ՚ուզեմ հոգվույս մեջ ըստեղծել զայն։-Օրորվիլ, բուժի՜լ հըզոր ցընորքեն։Օ՜ն, հաշիշ բերեք»։- Եվ ան կը ծըխե,Իբր ուրախութեան ըստի՛նքը ծըծեր.Կը հոսի երազ ջըլերուն մեջե.Աշխարհը լուծված կ՚ելլա սիրտն ի վեր։Աչքերը բանտին դիմաց կը գոցվին՝Ապարանք մ՚իր մեջ գըտնելու համար.Բիբերն հըրաժեշտ կու տան խավարին՝Աստղեր բերելու խոստումով ճարտար։Եվ կը քընանա՜ արվեստի քընով՝Ինչպես խըղճի խայթն՝ աղոթքե մը վերջ.Ո՛վ թըշվառ հոգի, հիմա ապահով,Ազատ է եւ տեր՝ ցընորքներուն մեջ.Եվ կ՚երազե շա՛տ, շատ բաներ աղվորԿամ հուրիներն ալ աղվոր կ՚երազե.-Բըռնած շըղթայի մ՚օղակն ահավոր՝Կընոջ մը մանյակը զայն կը կարծե։Վարդե, ոսկիե գետի մ՚ափն ի վարԻր մանկան խաղին կը ժըպտի հիմա.Կամ ինքն իսկ մանուկ՝ լըճակին մեջ հարԵրկինքն՝ երկընքին մեջ զինք կը տեսնա։Շըրթունքները լուռ, մեղմիկ կը դողան՝Անշուշտ ուրիշներ գըտնալնուն համար.Թերեւս (ո՞վ գիտե) կը լըրացնե անՀամբույր մ՚ատենով թողված կիսկատար։Կամ կը շըրջի արտն՝ ազատ քայլերով.Կը վայլե երկինքն, աստղերու արգանդ։Մի՛ արթընցընեք, քանզի ապահովԶինք կը փոխադրեք լույս աշխարհեն՝ բանտ։Թողեք քընանա.- թող հաշիշին մեջՍեւ շըղթան բեկտի՝ վիշտը լուծելով։... Ո՛վ անմահ մեկոն, երազի առէջ,Դու ցընորքն հյուսե ոսկեղեն թելով.Հյուսե խընդություն մը անըրջականԻր խոցված հոգվույն, ուղեղին վըրա.Ժըպիտն աղվո՜ր է, եթե նույն իսկ անԽաբված ջըղերու վիժա՜ծն ալ ըլլա։ԴԱՆԻԵԼ ՎԱՐՈՒժԱՆ

November 1, 2004

Vigen,

варденисских девушек красовками, мобильниками или бибиками не заманишь.

А вот когда научишься различать ячмень от осла(էշը գարուց տարբերել), может тогда заинтересуешь их. :yes:

Համ էլ գերանդի քաշել պիտի սովորես

October 31, 2004

ԳԻՏԵ՞Ս, ՍԻՐԵԼԻՍ...

Գիտես, սիրելի՛ս,

Ո՛վ է անխելքը,

Եվ անբուժելի՝

Ո՛ր խոցն ու վերքը.

-Երբ ո՛չ թե կտրում,

Այլ համբուրում ես

Քեզ անխղճորեն

Հարվածող ձեռքը:

October 31, 2004

yes shat em kardum...
verijin girq@ exel e Patrik Zyuskind Parfumer
hima kardum em Nitshe Antixrist...)

←

Իսկ հայ հեղինակների կամ պարզապես հայալեզու գրքեր կարդու՞մ ես: :hm:

October 31, 2004

Vigen,

Ты хоть раз в Варденисе был? :hm:

По твоим сообщениям и фотоотчётам

выяснилось, что тебя нехватила время

(а может быть желание?) съездить родной край, когда последный раз был в Армении... А вот умничать тут всё же хватила... и время, и смелость... и ум вконце концов. :ermm:

Эх Виген, Виген, зря стараешься... всё ровно ереванцем нестанешь...

Իսկականից որ գըլբուլխցի ես... կամ էլ գըլբուլախցու ճուտ...

October 31, 2004

По-моему Вигена надо женить

←

Satenik,

Ամուսնությունը Vigen-ի համար մի քիչ շուտ չի՞ :hm:

Իդեպ, բարի գալուստ Satenik :flower:

October 28, 2004

ՄԱՅՐԵՆԻ ԼԵԶՈւ

Դու մեր մեծ երթի գավազանակիր

Եվ մեր պատմության մեծագու՜յն դիվան,

Մեր ազնըվության գովասանագիր,

Մեր մտքի պահեստ, հոգու օթեւան:

Անցյալին պարզված դու մեր լսափող,

Եվ մեր խոսափող՝ գալիքին ուղղված:

Դու մեր սրբություն՝ կնքված Մեսրոպով,

Նարեկացիով օծված ու յուղված:

Դաժան դարերի ամե՛ն մի ժամին

Շա՜տ բան է խլել մեզնից թշնամին:

Բարդելով վերքին վերք ու անարգանք,

Հեծության վրա մի նոր հեծություն՝

Խլել է մեզնից հանգիստ ու հարգանք,

Խլել է մեզնից փառք ու մեծություն,

Խլել է կյանքը մեր եւ... կյա՜նքից էլ թանկ՝

Մեր հո՛ղը, հո՛ղը,

Մեր սուրբ հայրենի՜ն:

Շա՜տ բանից է զրկել մեզ վայրենին:

Մեր կերած հացին քսել է նա ժա՛նգ,

Բայց եւ...դարավոր բնիկ վայրերի

Կորըստի լեղի կարո՜տն է քսել,

Մեր խումին խառնել մեր սուրբ մայրերի

Արցու՛նքը, սակայն... եւ արյու՛նը սեւ,

Բայց մենք չենք զրկվել... մեր բերնի համից,

-Քաղցրացել ենք մենք...մեր քաղցր բառով,

Մեր հայրենահամ անուշ բարբառով:

Շա՜տ բանից է զրկել մեզ թշնամին:

Իր ձեռքով նա մեր ձեռքերն է հատել,

Հատել է ականջ ու ոտնաթաթեր,

Աչքեր է հանել դաշյունով իր սուր,

Կտրել է նաեւ արմատից լեզուն,

Եվ սակայն... իզու՜ր.

Չի՛ հատվել լեզուն,

Մնացել է նա՝ հատվե՜լով անգամ...

Քե՛զ՝ մեր հայկական եւ արամական,

Չկարողացան քեզ խլել մեզնից,

Ո՛չ խարդավանքով արամեական,

Ո՛չ բյուզանդական սիրով անազնիվ,

Ո՛չ Ահրիմանի ահեղ նետերով,

Ո՛չ Քրիստոսի մարդ-չմարդությամբ,

Ո՛չ Մուհամեդի ճմլիչ ոտերով,

Ո՜չ ճշմարտությամբ,

Ո՜չ էլ ստերով:

Չկարողացա՛ն քեզ մեզնից խլել:

Եվ պարզ է հիմա, հստակ ու որոշ,

Որ չե՜ն ել կարող քեզ մեզնից խլել,

Ինչպես չեն կարող խլել մի դրոշ,

Որ հազարամյա դաժան մարտերում

Փողփողացել է միշտ էլ...սրտերու՜մ:

Ո՛չ, քեզ ո՛չ մեկը կուլ տալ չի՜ կարող,

Ագահ կոկորդում դու խոր ես խրվում:

Ո՛չ, քեզ ո՛չ մեկը փուլ տալ չի՜ կարող,

Ինչպես երկինքը երբեք չի փլվում:

Չե՜ս խլվի երբեք,

Չե՜ս փլվի երբեք,

Ինչպես արյունից գու՛յնը չի խլվում...

Եվ ի՞նչ խաչագող դեռ պիտի հասնի,

Որ քեզ կամենա գողանալ մեզնից

(Մի՛ ասա «մեզնից», «աշխարհի՛ց» ասա).

Չէ՞ որ դու հիմա ոչ միայն լեզու,

Այլեւ մասու՜նք ես,

Մասու՜նք ես մի սուրբ,

Անկողոպտելի մասու՜նք սրբազան՝

Դարերի խորքից դարերին հասած:

Մասու՞նք: Ինչպե՞ս թե:Մասունքըս ո՜րն է:

Մասունքի տեղը տուփն է կամ հորն է:

Իսկ դու՝ դարավոր, բայց եւ առույգ ես,

Գիսավոր ծուխ ես, բայց եւ խարույկ ես,

Ինչքան պարզ՝ նույնքան ասպետական ես,

Շատերի մեջ ես, բայց պետական ես,

Եվ դրանով իսկ դու պետքական ես

Այն պետությանը, որ վաղը պիտի

Լուսնից ու Մարսից ինքն իրեն դիտի...

ՊԱՐՈւՅՐ ՍԵՎԱԿ

October 28, 2004

ՑԱՎՆ Է ՀԱՃԱԽ ԱՌԱՋ ՄՂՈւՄ

Անհարմար է բոբիկ քայլել,

Այս կոշիկն էլ շատ է նեղում:

Ինչպե՞ս քայլել առանց ուղու,

Այս ճամփան էլ շատ է շեղում:

Դոփել տեղու՞մ: Բայց դրանից

Ո՛չ կոշիկըդ կլայնանա,

Ո՛չ էլ ցավը կմեղմանա...

Ցա՜վն է հաճախ առաջ մղում:

October 23, 2004

ՄԱՐԴ ԷԼ ԿԱ, ՄԱՐԴ ԷԼ

Մարդ կա ՝ ելել է շալակն աշխարհի,

Մարդ կա՝ աշխարհն է շալակած տանում...

Դու, որ սխալվել, սակայն չես ստել,

Կորցրել ես հաճախ, բայց նորից գտել.

Դու, որ սայթաքել ու վայր ես ընկել,

Ընկել ես, սակայն երբեք չես ծնկել,

Այլ մագլցել ես կատարից-կատար,

Ելել ես անվերջ, բարձրացել ես վեր՝

Քո ահեղ դարից առնելով թևեր...

Ելել ես, որ ողջ աշխարհը տեսնես,

Որ անօրինակ քո դարը տեսնես,

Բոլոր կերպերով դու նրան զգաս,

Շահածով խնդաս, կորուստը սգաս...

Ելել ես իբրև նրա մունետիկ,

Որ նրա հեռուն զգաս քեզ մոտիկ,

Որ ճշմարտության ափերը տեսնես

Ծպտըված ստի խաբելը տեսնես,

Որ չվախենաս, որ չվարանես՝

Անարդարության դեմքը խարանես...

Ահա, թե ինչու դու այսքան տարի,

Դու, որ հարազատ ծնունդն ես դարի,

Քայլում ես անդուլ, առաջ ընթանում,

Քայլում ես այպես ծանր ու վիթխարի,

Ասես աշխարհն ես շալակած տանում...

Մարդ կա՝ աշխարհն է շալակած տանում,

Մարդ կա՝ ելել է շալակն աշխարհի...

Նա, ով ելել է շալակն աշխարհի,

Աշխարհում երբեք թաց տեղ չի քնում,

Գիտի, թե ու՛մ հետ և ու՛ր է գնում,

Ու՛մ մեռելին է անարցունք լալիս,

Ու՛մ խոսքի վրա ստից ծիծաղում,

Ու՛մ հետ դինջ նստած նարդի է խաղում,

Հարկ եղած դեպքում և տանուլ տալիս...

Վերից է նայում ցածրում կանգնածին,

Չի նայում երբեք ներքև ընկածին.

Վերև կանգնածի աղջկան, որդուն,

Սիրուհուն անգամ ու քարտուղարին

Ո՜նց է քսմսվում ու շողոքորթում...

Որտեղ մի պատառ չաղ ու յուղալի՝

Կանգնած է այնտեղ նա երկյուղալի.

Հեշտ զրպարտում է՝ երբ տեղն է գալիս,

Նույն հեշտությամբ էլ իր մեղքն է լալիս...