Jump to content

Վահե Ավետյան


Recommended Posts

baits i ser astso, vorin khndrelu eq, vor indz veradrdzni hajreniq, asatseq khndrem, vorteghits giteq, vor uzum em talanel?

Erdvum em bolor srberov vor henc qez pashton tan Hayastanum mi tarva mej mi 15kg kchaxanas mi hat JEEP mi hat el negr kpahes ete shun chpahes :lol: et haqit palasnernel ktapes u 5000$ kostov kfrfras ho het ches mnalu es vot tivna!

Vor asum em qcvaci kriv es tali tisht em asum SASy prosto grakana qez dnum hanum trassss!

Link to post
Share on other sites
  • Replies 1.1k
  • Created
  • Last Reply

Top Posters In This Topic

Eteeeeeeeeeee hankaaaaaaaaarts :D shalveq dzer kartsiqum, (da hnaravor e?) im masin, inchpes eq bacatrelu dzer ter astsun indz zrpartely? Ete harcrec dze hankarts, SAS, du vorteghits giteir, vor Vahen uzum er talanel heriq che, der hasarakav el bansarkum eir nran, ajn el arants iskakan anun azganun grelu...

Inch kpataskhaneq ?

mi hat anekdot ka e vor

Mi hat alkash helnuma krish gorc anelu yngnuma krishic...

Odi mej astuc xndruma vor sax mna el chi xmi...

SAXA MNUM...henc xelqy gluxna galis asuma mard vaxic inch ases chi xostanum! :lol:

hima qonna

Link to post
Share on other sites
Erdvum em bolor srberov vor henc qez pashton tan Hayastanum mi tarva mej mi 15kg kchaxanas mi hat JEEP mi hat el negr kpahes ete shun chpahes :lol: et haqit palasnernel ktapes u 5000$ kostov kfrfras ho het ches mnalu es vot tivna!

Vor asum em qcvaci kriv es tali tisht em asum SASy prosto grakana qez dnum hanum trassss!

Asatryan jan srberi u erdumneri het zgujsh. ete ajnuamenajniv skhalvats lines u parzzvi, vor zrpatel es mardun, vorin bolorovin ches janachum, ed bolor srberov larelu en qez haverjakan kjaqum, es jamanakavorits heto ekogh...

Asatryan jan, du indz ches janachum, iunchu es indz uzum hanel trass?

Es qez inch vor vatutjun em arel? Gutse grvatsqnerums handipogh kerparnerits voreve mekin, kam vomants nmanetsrel es qez, kam voreve harazatid?

Asa imanam inch problem unes du im het, kam im gratsi?

Eghbajrabakan sirov,

Vahe

Link to post
Share on other sites
Նորից եկավ ապրիլը

Նորից եկավ ապրիլն ու ամեն տեղից ու բոլոր հնարավոր ու անհնար կապի միջոցներով սիրելի հայրենակիցներս սկսեցին իրենց ամենամյա վայնասունն այն մասին, որ իրե՜նց (նկատեք, ոչ նախնիներին), իրենց թուրքերը սպանել են։

Ես չգիտեմ ինչի կբերի ապագայում ցեղասպանության հիստերիան, բայց գիտեմ թե ինչի է բերել այսօր. մեզ ամենուր համարում են խեղճ, ջարդված, բարոյապես ու հոգեպես ընկճված ու ցեղասպանված համայնք, որն այդ պատճառով ի վիճակի չէ ինքնիշխանության ու ժողովրդավարության։

Հարյուր տարի առաջ եղած ու անցած դեպքերը վերականգնելը բարդ գործ է, եթե իհարկե ունակ ես քնադական ու վերլուծական մտածողության, եթե չես, հեշտ է շատ։ Թույլ ես տալիս պարզապես, որ գլուխդ լվանան ուսուցիչներդ ու հեղինակություններդ ու ամեն ինչ գիտես։

Բնական է, որ մեծամասնությունը որդեգրում է բրեյնուշինգը, դա հեշտ ճանապարն է։ Ո՞վ զահլա ունի ինքնուրույն մտածելու վրա թանկագին ժամանակ վատնելու, երբ դրանով հրաշալի զբաղվել ու զբաղվում են նրանք, ում պոլիտբյուրոն նշանակել է իմաստուն, խելացի ու գիտնական։

Դա հայերիս հիվանդությունը չէ միայն, մարդկային է։

Հայկական է այն (նաև հրեական), որ ի տարբերություն ամերիկացիների, անգլիացիների, ռուսների և բազում այլոց, չեն լվանում մեր իշխանները մեր գլուխները հաղթողականությամբ, այլ ջարդերով ու ցեղասպանությամբ։

Դա արվում է երկու նպատակով. որ երբևէ չնկատենք հենց այս պահին ընթացող ցեղասպանությունը. ահագնազդու չափերի հասնող արտագաղթը, ուծացումն ու համընդհանուր բարոյալքումը Սփյուռքում ու հայրենիքում։

Հայերը միջազգայնորեն չեն ողբում ինքնանշանակ խուժանի հենց այսօր սպանած մարդկանց հիշատակը, կամ Ռուսաստանում ամեն օր սպանվող ու ստորացվող հայրենակիցների ճակատագիրը, կամ գաղթականների, որոնք ամեն տեսակի սուտն ու ճիշտը նախընտրելով փորձում են ամեն կերպ մնալ Եվրոպայում կամ Ամն-ում, անցնել բազում ստորացումով հաճախ, բայց ոչ մի դեպքում չվերադառնալ հայրենիք, որտեղ հայության թիվն անփոփոխ շարունակում է նվազել։

Հայերս չգոյի ու մոռացության ենք մատնել համայն աշխարհում բանտարկված մեր տասնյակ հազարավոր հայրենակիցներին, որոնց զգալի մասը բանսարկված է, անօգնական, իսկ մեր պետություն կոչեցյալը ոչ մի քայլ չի արել ու չի պատրաստվում անել նրանց ի պաշտպանություն։

Հայերին նսեմացնել, բանտարկել, խոշտանգել հոգեպես ու ֆիզիկապես ընկճել ու սպանել թույլատրվում է բոլորին, ներառյալ սեփական հայրենակիցներին, բացի թուրքերից:

Մեր բոլոր անհաջողությունները ուղղակիորեն, կամ անուղղակիորեն բացատրվում են թուրքերով, օտտոմանիզմով, նրանց գործողությունների հետևանքով կրած վնասներով, բայց երբեք ոչ բոլշեվիզմով, կոմսոմոլիզմով, ստուկաչ-չեկիզմով, գողականությամբ ու օլիգարխիզմով, ցեղային էգոցենտրիզմով, ֆանատիզմով, և երիցս ամենասարսափելի գավառամիտ խավարամտությամբ ու տգիտությամբ։

Հարյուրամյա հնության ուրվականներին աշխարհով մեկ հալածելը դարձել է ներկայիս լրջագույն խնդիրներից ու պատասխանատվություններից խուսափելու մեր միակ բիզնեսը:

22.04.2008, Վաշինգտոն

ajsor nujn bane anumein hreanere,bajc te iranc azgi mech dzhwar gtnwi ko nman kaxakakan pornik.wor ajdkan nsemacni sepakan azge,chnajac shat hnarawore wor du jel ko tiroch(ltp-i)nman waxuc poxeles ko pashtamunki ararkan,ew darcelec "hntrjal"azgi mi puchurik masnik.

Link to post
Share on other sites
ajsor nujn bane anumein hreanere,bajc te iranc azgi mech dzhwar gtnwi ko nman kaxakakan pornik.wor ajdkan nsemacni sepakan azge,chnajac shat hnarawore wor du jel ko tiroch(ltp-i)nman waxuc poxeles ko pashtamunki ararkan,ew darcelec "hntrjal"azgi mi puchurik masnik.

Giteq blanuk, es kartsum em, vor duq iskapes sirum eq dzer ceghy, ev sepakan hajrenakcin hasarakav, ananun "pornik" anvanely hamarum eq hajrenasirutyan tsajrahegh drsevorum, angam qnum eq gishery sovorakanits aveli lav, mtatselov, vor mets skhranq eq goertsel arants sotragrelu hajhojelov.

Duq iskapes kartsum eq, vor nsemacrel em azgy? Inchpes? Nkati uneq amen inch kargine e mer azgi het, es el inch vor baner em hnarum?

Karogh eq che hakarak kartsiq hajtnel parzapes, ete kartsum eq, vor skhalvum em. Inchu eq hajhojum.

Che vor karogh e anspar chlinel hamberutyuns, pordzem gtnel dzez, gtnem u anjatem dzer votqy dzer hetuyqits.

Vstah eq, vor kkrkneq bar ar bar ajn ameny, inch grum eq ajstegh?

Link to post
Share on other sites
Giteq blanuk, es kartsum em, vor duq iskapes sirum eq dzer ceghy, ev sepakan hajrenakcin hasarakav, ananun "pornik" anvanely hamarum eq hajrenasirutyan tsajrahegh drsevorum, angam qnum eq gishery sovorakanits aveli lav, mtatselov, vor mets skhranq eq goertsel arants sotragrelu hajhojelov.

Duq iskapes kartsum eq, vor nsemacrel em azgy? Inchpes? Nkati uneq amen inch kargine e mer azgi het, es el inch vor baner em hnarum?

Karogh eq che hakarak kartsiq hajtnel parzapes, ete kartsum eq, vor skhalvum em. Inchu eq hajhojum.

Che vor karogh e anspar chlinel hamberutyuns, pordzem gtnel dzez, gtnem u anjatem dzer votqy dzer hetuyqits.

Vstah eq, vor kkrkneq bar ar bar ajn ameny, inch grum eq ajstegh?

«Սիբելիուս» ֆիլմից.

Սիբելիուս՝ «Kalevala is the source of age-old knowledge and wisdom. It will fertilize our art. I want to teach that to my students»

Արվեստագետ ընկերներից՝ «There are better ways ot starve than teach wisdom to stupid geese!»

Link to post
Share on other sites
Giteq blanuk, es kartsum em, vor duq iskapes sirum eq dzer ceghy, ev sepakan hajrenakcin hasarakav, ananun "pornik" anvanely hamarum eq hajrenasirutyan tsajrahegh drsevorum, angam qnum eq gishery sovorakanits aveli lav, mtatselov, vor mets skhranq eq goertsel arants sotragrelu hajhojelov.

Duq iskapes kartsum eq, vor nsemacrel em azgy? Inchpes? Nkati uneq amen inch kargine e mer azgi het, es el inch vor baner em hnarum?

Karogh eq che hakarak kartsiq hajtnel parzapes, ete kartsum eq, vor skhalvum em. Inchu eq hajhojum.

Che vor karogh e anspar chlinel hamberutyuns, pordzem gtnel dzez, gtnem u anjatem dzer votqy dzer hetuyqits.

Vstah eq, vor kkrkneq bar ar bar ajn ameny, inch grum eq ajstegh?

"սկսեցին իրենց ամենամյա վայնասունն "

isk sa inche,gowasank?

isk ko shantazhin es kpatasxanem wor ajo,da ltp-neri wochna .werchers ltp-i zinakic a.sargsjani shantaze a.gegamjani entaniki nkatmamb lsec amboxch ashxare.

isk ete uzumes handipenk karam hasces tam,tenank ow um inche kpoki.

Link to post
Share on other sites
"սկսեցին իրենց ամենամյա վայնասունն "

isk sa inche,gowasank?

isk ko shantazhin es kpatasxanem wor ajo,da ltp-neri wochna .werchers ltp-i zinakic a.sargsjani shantaze a.gegamjani entaniki nkatmamb lsec amboxch ashxare.

isk ete uzumes handipenk karam hasces tam,tenank ow um inche kpoki.

P.S

Isk duk wor knumek gishere ajn anmex zoheri hoginere ardjok dzes chen tandzum,te mtacumek wor kareli ajdwes anpatzheli uranal nranc?

Nkatelem, wor ajd temajow shaten xosum ajn andzink woronk ajs kam ajl dzewow kapwac en hreaneri het.

ISK DU ANDZAM KARAS ASES HREANERE NKATMAMB WOR NRANK "սկսեցին իրենց ամենամյա վայնասունն "?

kaskacumem,worowhetew dujel law gites wor nrank haj chen,ajd fokusnere nranc mot chi ancnum.

Edited by blanuk
Link to post
Share on other sites
"սկսեցին իրենց ամենամյա վայնասունն "

isk sa inche,gowasank?

Aj blanuk, ov e asel, vor miajn govasanq petq e gres. Ho kenats chi?

isk ko shantazhin es kpatasxanem wor ajo,da ltp-neri wochna .werchers ltp-i zinakic a.sargsjani shantaze a.gegamjani entaniki nkatmamb lsec amboxch ashxare.

isk ete uzumes handipenk karam hasces tam,tenank ow um inche kpoki.

Maladec blanuk! Durs sksum es gal. Khndrum em hasced tas, herakhosd, nshesh anpajman tariqd, serd, ete kareli e angam qashd.

Khandipenq anpajman.

Khndrum em ajsuhet grel masnavor kapov. Ajstegh ka.

Link to post
Share on other sites
P.S

Isk duk wor knumek gishere ajn anmex zoheri hoginere ardjok dzes chen tandzum,te mtacumek wor kareli ajdwes anpatzheli uranal nranc?

Duq um nkati uneq anmegh zoher aselov? Ceghaspanvatsnerin, te Marti 1-in spanvatsnerin? Gutse Rusnjajum spavatsnerin?

Jshteq khndrum em.

Nkatelem, wor ajd temajow shaten xosum ajn andzink woronk ajs kam ajl dzewow kapwac en hreaneri het.

ISK DU ANDZAM KARAS ASES HREANERE NKATMAMB WOR NRANK "սկսեցին իրենց ամենամյա վայնասունն "?

kaskacumem,worowhetew dujel law gites wor nrank haj chen,ajd fokusnere nranc mot chi ancnum.

Inchu chem karogh? Iharke karogh em. Hents lsem, vor bardzracnen vajnasunnery, uzum a hreanery, uzum a turqery, uzum a harevannery - kap chuni, henc vajnasun a bardzranum, kaorgh em asel zahles dzeznira gnac, khndrum em privat vajnaseq...

Orinak...

Es chem haskanum te vorteghits e galis dzer verabermunqy hreanerin, krahum em mi qich. Hreaneri vajnasuni masin ban chem asum erevi ajn patjarov, vor voch mi vajnasun el chem lsum. Chem lsum, vorovhetev hreanery indz bolorovin chen huzum. Indz huzum en miajn hajery...

Hreanerov ajdchap huzvel karogh en havanabar tsgumov hreanery, voronq haejer en dzevanum chgites inch patjarov. Erevi hajeris anhandurjoghakanutyan, duq dateq.

El inch ka blanuk?

Hastsed der ches ugharkel..., neroghutjun el der ches khndrel?

Hima inch anenq, spasem, te che?

Edited by Vahe Avetian
Link to post
Share on other sites

Erewanum kajarani depkeri zhamanak es gtnwumeji Erebuni tangarani hraparakum erb rusakan BTR DSHK-ai krakahertic spanwec mi txa wore gtnwumer 1-metr heraworutjan wra endzanic,chei chanachum ajd txajin,ajn na anmex zohe,ltp ew ir bandaji sarkac prowokacjaji anmex zoh.

ete inchwor tex wiraworel kez neroxamit exi,mi ban gitem ,zhamanake cujc kta owe mezanic chishte.

ew owe asel wor es atumem hreanerin,to apren ,miajn irandz kite che xoten mer gorceri mech.ajo,es atumem ajn hajerin woronc michocow nrank anumem iranc sew gorce Hajastanum.

miajn ajn paste ot talahate exel hrea erewi shat bani masin e xosum.

Link to post
Share on other sites
Erewanum kajarani depkeri zhamanak es gtnwumeji Erebuni tangarani hraparakum erb rusakan BTR DSHK-ai krakahertic spanwec mi txa wore gtnwumer 1-metr heraworutjan wra endzanic,chei chanachum ajd txajin,ajn na anmex zohe,ltp ew ir bandaji sarkac prowokacjaji anmex zoh.

ete inchwor tex wiraworel kez neroxamit exi,mi ban gitem ,zhamanake cujc kta owe mezanic chishte.

ew owe asel wor es atumem hreanerin,to apren ,miajn irandz kite che xoten mer gorceri mech.ajo,es atumem ajn hajerin woronc michocow nrank anumem iranc sew gorce Hajastanum.

miajn ajn paste ot talahate exel hrea erewi shat bani masin e xosum.

blanuk, es el ei gtnvum nujn teghum, nujn ory, nujn jamin, u ed tghajits mi metr heravorutyan vra. avelin - es naev gitem mardkants ovqer shurjs ein ajd pahin...

inchu es indz keghtsnunov grum? du indz janachum es?

Link to post
Share on other sites
ete inchwor tex wiraworel kez neroxamit exi, mi ban gitem ,zhamanake cujc kta owe mezanic chishte.

Viravorel es, baits vochinch, nerum em. Ancats lini.

Es u du inch vor hakarak karsiq enq hajtnel, vortegh es mi ban em asum, du mi urish kerp gites?

Indz el e hetaqrqir. Es el unem kaskatsner kajarani u sovetasheni depqeri masin, ete da nkati uneir.

Gri, mi qich khosenq dranic. Ete kuzes masnavor...

Hajoghutyun

Link to post
Share on other sites

Նագան

Մի զարմացեք,

«Ընգեր» կապիտան,

Զենքն ազգայնացվում է,

Դուք գնում եք տուն.

Իսկ նագանը,

Նագանը,

Մնում է։

Դուք անշուշտ կծնեք,

«Ընգեր» կապիտան,

Մի վաստակ բուլտերյեր

Ու կմշակեք գենետիկական

Անգիտակցությունը,

Միակողմանի լույսով,

Որը նույն ինքը Խավարն է

Ու անսպասելի,

Հիսուն տարի անց,

Ձեր դառնությունը

Անակնկալ հարձակվելու է ։

Գնացեք տուն,

«Ընգեր» կապիտան,

Զենքն ազգայնացվում է։

Դե՜, Իսկ նագանը,

Նագանը,

Մնում է։

2005-10-21

Link to post
Share on other sites

Դա նույն բանն է

Շավարշ Քոչարյանը հայտարարել է, որ եթե մեզ պարտադրվող սահմանադրության փաթեթը առաջարկեին Վենետիկի հանձնաժողովի անդամների երկրներում՝ կմերժվեր։ Ոչ բոլորում։ Հանձնաժողովում կան անդամ երկրներ, որոնք գուցե ընդունեին Վենետիկի հանձնաժողովի անդամներին որպես պրակտիկանտ, բայց երբևէ ոչ լուրջ մի հաստատություն որպես, որը «հոր ոսկի չափելու» իրավասություն ունի և հայտ է ներկայացրել։ Հանձնաժողովում կան երկրներ, օրինակ՝ Մոլդովան, Ռումինիան, Լեհաստանը, Ռուսաստանը, Սլովենիան, Սլովակիան, Սերբիա չէ՝ մի հատ էլ Մոնթե (պա՜հ, պա՜հ) Նեգրո, (դարադաղ էլի, դարադաղն ու ղարաբաղը), Մակեդոնիա, Թուրքիա՝ ամենակարևորը չմոռանանք հանկարծ, և իհարկե անմոռանալի Ուկրաինան։ Մինչև առաջ գնալը հատուկ նշեմ, որ վրացիները այս վատ շրջապատում չկան։ Սա լրացուցիչ մի փաստարկ է իմ թեզի օգտին, ըստ որի նրանք մեր հարազատ եղբայրներն են ու լավագույն բարեկամները։ Էս թափթփուկաց-թափթըփուկի մեջ բազմած են իրենց մաժեստիկ հմայքով՝ Լիխտենշտեյնը, Լլուքսեմբուրգը, Հոլանդիան, Նորվեգիան, Խավարամիտ կղերական ճիզվիտական Մալթան (Հռոմի պապի թագավորական ձեռքն ամենուր) Պորտուգալիան, Իսպանիան, իմ հարազատ Շվեդիան, թե որտեղից չգիտեմ կողքից կպած Շվեյցարիան, և իհարկե մառախլապատ ալբիոնի տատիկը՝ Մեծն Բրիտանիան։ Բոլորը թագավորություններ են։ Նկատեցի՞ք։ Ովքե՞ր են վերևի ցուցակի թափթփուկը։ Մեր սեփական պառլամենտում սրա-նրա տեղը կոճակ սեղմող աշխատողներին գիտե՞ք։ Այո՜, ասում եք։ Ուրեմն սրանց էլ գիտեք։

Հիմա որպեսզի լավ հասկանաք, թե ինչ են դեմ տալիս, պատկերացրեք, որ մեզ, հայերիս, տվել են սրանց համար սահմանադրություն թխելու գործը…

Օրինակ՝ ասել են.

- Գառնիկ Իսագուլյան ջան, խնդրում ենք Թուրքիայի համար սահմանադրություն գրի,

կամ Դավիթ Շահնազարյան ջան-ջան, մի հատ՝ Մեծն Բրիտանիայի համար…

Ինչ կլինի էդ խեղճ հարիֆների հետ սահմանադրություն ընդունելուց հետո՝ գիտեք։ Նայեք շուրջներդ, տեսեք։ Լավն այն է, որ այն, ինչ սպառնում է նրանց, եթե մենք գրենք նրանց սահմանադրությունը, չի սպառնում մեզ, նրանց գրած սահմանադրությունն ընդունելուց հետո անգամ, որովհետև «այնը» մեր հետ արդեն պատահել է։ Պատերազմ չեմ ակնկալում, որովհետև հիմա բոլորը լավ հաշվում են, ում է պետք ավելորդ ծախսը, մանավանդ, որ հայերը իրենք են ավելի լավ իրար կոտորում, քան ուրիշները։ Քսան տարվա մեջ մի երկու միլիոն պակասել են։ Օսմանյան կայսրությունը քաք է կերել համեմատությամբ։Թագավորություններին մեղադրելը դժվար է, որովհետև այնտեղ, ԱՌքունիքներում ասում են, որ հայերն իրենք են ընտրում իրար կոտորելը, իսկ մեզ նավթ ու գազ է պետք, հազար ներողություն և այդ պատճառով սահմանադրություն շուտափույթ, բայց ոչ ոք չի պարտադրում հայերին իրար կոտորել։ Հենց դադարեն, սահմանադրություն էլ կգրեն, նավթն ու գազը իրենք կբերեն, մենք չենք էլ խառնվի, ինչներիս է պետք, մեզ հայերը չեն պետք վերջապես, այլ նավթն ու գազը, և անգամ կսկսեն հետներս որոշել, թե էն ամենավերևի ցուցակի դուռակներից ով ոնց սեղմի կոճակը։ Բայց դրա համար պետք է ուզենան իրար չկոտորել, կոտորել ուզենալու փոխարեն։

-Դուք ուրիշ առաջարկ ունե՞ք։

Հռոմի ակումբի անդամներին՝ ոչ, Շավարշ Քոչարյանին՝ այո։

Մի մեծամտացիր, համեստացիր, հրավիրիր շտապ մի երկու տասնյակ սառը մտածող գըլուխ, «Բնագրից» հանիր վերլուծություններս սահմանադրական մի քանի առաջարկվող կետի վերաբերյալ, քննարկիր, անգամ տարաձայնություն ու կասկած ունենալու դեպքում ասա բոլորին.

- Լավ, մենք բոլորս խելոք ենք, Վահեն էշ ա, բայց մեկ ա բան չի փոխվում, եկեք իրա խաթրով էս անգամ գնանք, վերջ առաջ, ջանդամ-գյոռ, քաղաքացի ա։ Արա՜, թող էս թշվառ անտերում մի անգամ քաղաքացին որոշի։ Ու որ կայֆներդ տվեց, թարգմանեք տառ-տառ անգլերեն ու տակը ստորագրելով մի երկու տասնյակ կազմակերպությամբ, ուղարկեք անմիջապես, դեռ մեկ ամիս կա, անդամ ու չանդամ երկրների բոլոր օմբուդսմեններին, պառլամենտներին ու մարդու իրավունքներով զբաղվող հայտնի բոլոր կազմակերպություններին մի նամակ, ավելացնելով ձեր կողմից այն մասին, որ նրանց երկրների քաղաքացիները ձեզ հանցագործության մասնակից դառնալու են պարտադրում։

Դուռս թակում է հիմա Շվեդական գաղտնի ոստիկանությունը, մինչ գնամ բացեմ գամ, խնդրում եմ մի քիչ մտածել կամ պարզապես փոխանցել գրածս Շավարշ Քոչարյանին կամ Ռոբերթ Քոչարյանին, եթե կուզեք.

Դա նույն բանն է։

2005

Link to post
Share on other sites

Մայրենիք

Այսօր հայկական հեռուստատեսությամբ կազմակերպված արշավի էին դուրս եկել իմ նման լպիրշների դեմ, որոնք համարձակվում են ասել, որ Հայաստան չեն կարողանում վերադառնալ ինքնանշանակ խուժանի պատճառով։ Պնդում էին, որ դա ճիշտ չէ, որ ով իսկապես ուզում է, գալիս է ու չունի պրոբլեմ, ու տարածում էին բնականաբար սուտը համայն աշխարհով, անալթերնատիվ-մոնոպոլ հեռուստատեսությամբ։ Մեր անհավասար հնարավորությունները, դուք՝ հեռուստատեսությամբ, ես՝ ինթերնետով, հաշվի չառնելով, հրավիրում եմ ձեզ տրանսատլանտիկ մեջլիսի։

Ես ձեզ ասում եմ, որ իմ այստեղ կտկտացնելը ավելի շատ արժեք ունի, քան ձեր բոլոր հեռուստատեսությունները, որովհետև բոլորն ունեն մեկ ղեկավարման վահանակ, այն էլ գտնվում է պարոն Քոչարյանի (չշփոթել Շավարշի հետ) «ապարատում», իսկ իմ ասածը կկրկնի ամեն 10-ից 10-ը հայաստանցիների, որոնք այսօր պանդխտության են։ Ես նրանց հավատա՞մ, թե՞ հեռուստատեսություններին, «ԶԼՄ»-ներին (նոր բառ է Հայաստանում, ենթադրում եմ առաջացել է զուլում բառից), պարոն Քոչարյանին՝ անգամ Շավարշ։

Ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ ամեն մի նման սուտ տարածելուց հեռուստադիտողը սկսում է ինթերնետում փնտրել հակառակն ապացուցող փաստերը, այդպես են կրթել արևմուտքի երկրներում, հավաքում է, ասենք, «գուգլ-մուգլներում» «ArmTV» ու գտնում է իհարկե իմ բազում էջը, որոնք ես ջանասիրաբար տեղադրել եմ ինթերնետում ու շարունակելու եմ տեղադրել։

Ըստ այդ էջերի հետևում է, որ ես, օրինակ՝ հեռացածներից մեկը, չեմ կարողանում գալ, որովհետև թալանված է իմ ունեցվացքը. Երևանում բնակարանս չորս սենյականոց, Արտանիշում տունս, Վարդաշենում բիզնեսս, հետագայում ինձ թալանել են պարբերաբար, հենց ոտքս քաշել եմ, այսօրվա բարոյականությունը մշակող պատասխանատու հայրերը և պարտադրում են ինձ տարիներով հրաժարվել կռվելուց, որովհետև հասկացել են, որ որոշել եմ այլևս զենք չվերցնել, ոչ հայի դեմ, համենայն դեպս, և Հայաստանում մնացած բարեկամներիս են բանտարկում, ընկճում, հալածում, դարձնում նրանց կյանքերը դժոխք այն աստիճանի, որ վերջիններս սկսում են ինձ հալածել երբեմն՝ իրենց օգնելու համար և ասում, որ իմ հետ ծանոթ լինելն անգամ դժբախտություն է։

Ես այս ամենի մասին չեմ պատմում օրինակ՝ ազգային անվտանգությունում, ոչ միայն այն պատճառով, որ ապազգային են և վտանգություն իրականում, այլ նաև որովհետև ինձ թալանող բարոյականության հոր հայրը KGB-ի գեներալ է, իսկ որդին՝ պալկովնիկ։ Ես գուցե սխալվում եմ ազգային անվտանգության որակումը տալիս, բայց երբեք ոչ ազգակցական կապերը նշելիս, այնպես որ, ինքներդ մտածեք, որքան է հնարավորությունը վերադառնալու հայերի, որոնց բացարձակ մեծամասնությունը նմանատիպ մի պատմություն ունի պատմելու։

Վերջին կենացը խմեց այս թեմայով մեր ախպեր Հրանտոն Թոխատյան ու ասաց, որ հայրենիքը սիրել է պետք, սիրել։ Թե չէ հայրենիքը հանաք բան չի, կարող է պատժել։ Հասկացանք «հայրենիքին», Հրանտո ջան, քեզ չհասկացանք։

Միտքս էկավ հայրենիքներից մի խոսակցություն, որի ընթացքում աֆրիկացի մի շաման ասում էր, որ աշխարհի ժողովուրդները բաժանվում են երկու տեսակի. նրանք, որոնք իրենց երկրները անվանում են հայրենիք, (հայերս՝ հայրենիք, գերմանացիք՝ «faderland») և նրանք, որոնք իրենց երկրները անվանում են մայրենիք (անգլիացիք և ամերիկացիք՝ «motherland», շվեդները՝ «moder» Svea և այլն…)։ Նրանք, ովքեր ապրում են հայրենիքներում, բիրտ են, որովհետև մեծացել են կազարմա-դեդավշչինայական միջավայրերում։ Սրանց «հայրենիքները» սիրվում են պատժով ու հրամանով, ով չի ենթարկվում ու չի սիրում՝ բռնաբարվում է, ստանում պարտադրական սիրո իր մասնաբաժինը, իսկ լկտիներին հայտնվում է հեռուստատեսությամբ, որ խելոք մնան, թե չէ պատժվել կարող են։

Մայրենիքներում ապրածների սիրո մղումը միշտ կամավոր է, կարիք չունի ոչ հրահրման, ոչ խրախուսման։ Ենթագիտակցական մղումը մայրության հետ է կապված, ոչ եֆրեյտոր հոր, որոնք այնքան անպակաս են բոլոր ռեժիմներում։

Ես բավականին ապրեցի արդեն մայրաստաններում, հասկանալու համար, որ այն ամենը, ինչ ինձ կապում է Հայաստան աշխարհին՝ մայրությունն է, մայրս է և ձեր մայրերը անշուշտ, որ իմ մայրերն են նաև, այնպես որ, սիրեք ձեր հայրենիքը և ձեր հոպարիքը, տղեք, ես զզվում եմ դրանցից, որովհետև թալանել են ինձ, ինձնից հետո հիշեմ ցեղին, ինչու ոչ, հետո հիշեմ տո պապերին էլ, տատերին էլ…

Հազար տարի թալանի, և թալանողները հայրերն են։

Հայրենի՞ք։

Շնորհակալություն՝ ոչ։ Սիրեք և սիրվեք, շարունակեք պաչպչվել փողոցներում։ Իմը մայրենիք է, ես իմ մայրենիքն եմ սիրում։

Իսկ ձեզ, սիրելի եֆրեյտոր և խոսնակ եղբայրներ, զգուշացնում եմ, որ եթե հանկարծ այնքան մեծամտանաք, որ կարծեք, թե կարող եք դեդավշչինայական մեթոդներով մարդ վախեցնել, չեմ հիշեցնի, որ ես ձեր դեդն եմ, այլ, որ ես հայ գրող եմ, որին ծնել մեծացրել ու մայր է Հայաստանը, և չի խուսափելու ձեր «պսեվդոպախանական» ականջը նրա մայրական ապտակից։

Սթոքհոլմ, 2005-10-24

Link to post
Share on other sites

Նախանձում են

Նախանձը որպես հայ և ընդհանրապես հասարակությունը քայքայող հիմնական երևույթներից մեկը նկարագրելու փորձ հաճախ եմ սկսել, բայց չեմ կարողանում ավարտել։ Այս խոցը հայերիս մեջ (ուրիշների էլ, բայց իրենք թող առայժ լացեն իրենց լացերը) հասարակական, քրոնիկ, սուր վարակիչ հիվանդություն է, բարձիթողի վիճակում, և չի ստացվում բուժումը, որովհետև երևույթն ունի իրեն հատուկ, շատ հատկանշական պաշտպանական մեխանիզմ։

Եթե նախանձվող օբեկտը հայտնի մարդ է, հասարակական բարոյականությունը թույլ չի տալիս նրան իջնել մանր-մունր ճղճիմ արարածների մակարդակին ու արժանի հակահարված տալ գարշելիներին։ Նման արարքը կարող է հայտնի մարդուն ավելի հարվածել հասարակության աչքում, քան նախանձների նյութած դավադրությունը, բամբասանքն ու բանսարկությունը։

Եթե օբեկտը հայտնի չէ, հասարակավ պաշտպանվելու համար հալածումից, ստիպված է բարձրաձայն թվել սեփական արժանիքները, որպեսզի կարողանա հիմնավորել իր մեղադրանքը նախանձին ներկայացված, հակառակ դեպքում չի հասկացվի, թե կոնկրետ ինչի համար է նախանձվում։ Սա հասարակական փակուղի է, որովհետև պաշտպանություն ստանալու փոխարեն անմիջապես պիտակվելու է որպես մեծամիտ։ Արժանիքներն, ինչպես գիտեք, հասարակությունն է գնահատում, եթե իհարկե կա արժանավայել ու գիտակից հասարակություն կողքդ, իսկ եթե ոչ, մի բողոքիր նախանձից։ Գոհ եղիր, որ ողջ ես ու համակերպվիր բանսարկությանը, որպես կյանքի նորմ։ Ձեր վիճակում հայտնված շատերը ողջ չեն։

Կարծում եմ էլի չեմ կարողանալու արտահայտվել ինչպես հարկն է, որովհետև դեմ եմ առնում կրկին էն սահմանին, որից հետո սկսում ես աշխատել նախանձ կերակրելու համար, ոչ երևույթը նկարագրելու։ Ուզում եմ բավարարվել հարցը դնելով պարզապես ու վըստահելով ընթերցողներիս մտավոր ունակություններին։ Կասկած ունեմ նաև, որ հասարակական ախտերը բուժել կարող է հասարակությունը միայն, ոչ որևէ բուժակ, իր մեջ վերլուծելով ու արմատախիլ անելով այն, ինչ հիվանդություն կհամարի։ Մի բան հարկավ կավելացնեմ վերջում, որովհետև պայծառ մի օրինակ է, ուսումնասիրության արժանի ու միշտ գալիս է միտս, երբ նախանձից եմ խորհում։

Մի առիթով բողոքեց Աշոտ Նավասարդյանը ներկայիս մեր հայրերից մեկին, որ իրեն մեկուսացնում են անընդհատ քաղաքական պրոցեսներից, ու նա չի կարողանում հասկանալ, թե ինչու։

- Նախանձում են, Աշոտ ջան, նախանձում են։

- Ինչի՞ս են նախանձում։

- Դու ունես քաղաքական անբասիր անցյալ ու տասը տարուց ավել նստել ես բանտում, հայրենիքիդ համար։ Նախանձում են, Աշոտ ջան, ուրիշ պատճառ մի փնտրիր։ Նախանձում են։

Ես կյանքումս ավելի շվարած դեմք դեռ չեմ տեսել, քան այդ օրը։

- Ա՜յ քեզ բան։ Է նախանձում են, թող մի տասը տարի բանտ նստեն։

Սթոքհոլմ, 2005-10-24

Link to post
Share on other sites

Հավիտյանս հավիտենից

Քանի դեռ սեփական պատմությունդ ու մշակույթդ գիտես ագիտացիայի ու պրոպագանդայի կոմիսարիատի մշակած ծրագրերով ու դպրոց չգնացած տատիների սեփական իմացական ֆիլտրով անցկացրած պատմություններով՝ երջանիկ ես, որովհետև վստահ ես, որ լավագույն ցեղի ներկայացուցիչն ես, ամենաազնիվ, ամենաիմաստուն, ամենաբարոյական առաջնորդներն ես ունեցել, ամենափայլուն ու, ամենակարևորը՝ բարոյական հաղթանակներ ես տարել, իսկ բոլոր անհաջողություններդ բացատրվում են ոչ թե սեփական տկարություններով, տգիտությամբ, ամբարտավանությամբ, այլ ջհուդներով, մասոններով, միջազգային այլ թափթփուկով։

Սրանով է բացատրվում հայի խորը ենթագիտակցությունից բխող համոզմունքը.

- Ես լավն եմ ու սխալ լինել չեմ կարող, իսկ մնացյալ աշխարհը չարք է ու ղեկավարվում է դավադրությամբ։

Այսպես երջանիկ էլ կարող ես արածել ու մայել հոտիդ մեջ ամբողջ կյանքդ, մինչև հերթական չոբանի մտքով անցնի հատկապես քեզ մորթել ամենօրյա ընթրիքի համար։

Էդ պահից սկսած սկսում են սասանվել մանկական աշխարհընկալումդ ու համատիեզերական կառուցվացքի վստահ ու անհերքելի երջանիկ իմացությունդ, որովհետև պատահել է մի բան, որ չպետք է պատահեր, համաձայն պրոպագանդայի ու տատիկների պատմածի։

Չէ՞ որ դու լավն ես։ Չէ՞ որ քեզ պետք է հալածեն միայն ջհուդները, մասոններն ու միջազգային թափթփուկը, ոչ բարեպաշտ ու ազնիվ հայերը։ Դու նախկինում էլ ես տեսել, որ գառ է մորթվում ու միշտ իմացել ես, որ ընթրում են անխտիր ամեն օր, մի քանի անգամ նույնիսկ, մանավանդ հայ ջոջերը, բայց միշտ լսել ես, որ նա, ով մորթվում է, հայ չէ, ծպտված ջհուդ է, մասոն, համաշխարհային թափթփուկ կամ նրանց ծախված մի դավաճան, ու այդ պատճառով մասնակցել ես բազմիցս ընթրիքների մեծ ուրախությամբ կամ պարզապես համաձայնել՝ լռելով։

Հիմա քեզ են ուտում, գառնուկ։

Բայց չէ՞ որ չի կարող դա քեզ վերաբերել՝ հավատարիմիդ, երդվյալիդ, անձնազոհիդ ու բազում ընթրիք հրամցրած ու հրամցվածիդ։

Այստեղ վերջանում է մանկությունդ։

Ցավում եմ։

Գոհ եղիր, որ կարդում ես այս տողերը, որովհետև երբ իմ մանկությունը վերջացավ ու շատերինը, ցավակցողներ չգտնվեցին։ Միայն ընթրողներ էին շուրջ բոլորը, ու շատերը անցել են արդեն չոբանների որովայններով։ Կփախչես հեռու ընթրիքի բաժին դառնալուց ու դեռ երկար ժամանակ կմտածես, որ պատահածը թյուրիմացություն է, սխալ, ու կփորձես տարբեր ձևերով փնտրել հոտակից գառներին ու բացատրել ինչն ինչոց է ու կզարմանաս նրանց անտարբերությունից ու հետաքրքրված չլինելուց, որովհետև նրանց մեծ մասը այդպես էլ չի հասկանալու, որ նույն բանը իրենց է սպասում, երբ չոբանները սովածանան սովորականի պես, իսկ քեզ պատահածը կբացատրեն քո ջհուդությամբ, մասոնությամբ, միջազգային թափթփուկին ծախվածությամբ ու դավաճանությամբ, ու դժվար է մեղադրել տխմար մսացուներին ու համոզել, որ այդպես չէ, որովհետև դեռ երեկ դու ինքդ մոլորյալ գառ էիր, իրեն կարևոր համարող մի մսացու ընդամենը, ինչպես նրանք, ու շատ լավ գիտես, որ անսասան է նրանց տգիտությունը, ինչպես քոնն էր։ Դու պարզապես գառ չես այլևս, մի քիչ տեղեկատվությամբ ավելի հասունացած թոխլի ես ու անհասկանալի գառներին, անգամ նախկին ինքդ քեզ, բայց բոլորովին ազատված չես ուտվելուց, որովհետև թոխլու միսն ավելի հյութեղ է և շատ, քան գառինը, իսկ տեղեկատվությունը ոչ մեկին չի հետաքրքրում, որովհետև ստամոքսով չի անցնում։ Ու հեռանում ես, գառնուկ, ուր աչքդ կտրի ու հայտնվում ես վերջ առաջ ուրիշ հոտում, սարերից ու ծովերից այն կողմ ու մանկական վերջին պատրանքըդ ժողվելով հույս ունես դեռ, որ «գառի օրենքը» գործում է ինչ որ տեղ, որևէ հոտում, եթե ոչ քո։ Շատ արագ պարզում ես, որ նոր հոտի չոբաններն էլ են սովածանում նույն ինտենսիվությամբ ու պահում գառներին հարատև մոլորության մեջ, որ իրենք լավն են, մնացածը վատը, որ չցվրվեն, մնան տեղում ու մորթվելուց չփախչեն։ Սրանց մոտ էլ ես հայտնաբերելու, որ ամեն ինչի մեջ մեղավոր են ջհուդները, մասոնները, միջազգային թափթփուկը, բայց ոչ մի դեպքում իրենք, ու այս երևույթն ինչ որ ժամանակ կստեղծի պատրանք, որ սեփական հոտի մեջ ես, որ չեն տարբերվում հարազատներիցդ, բայց-վերջ առաջ կնկատես, որ այնքան չեն տարբերվում, որ քեզ էլ են համարում միջազգային թափթփուկ, իրենց կեղեքող, որովհետև օտար հոտից ես։ Այստեղ իհարկե ավելի փորձված ես ու ավելի շուտ ոտքերդ շարժելու հնարավորություն ունես, երբ ընթրվելու հերթը հասնում է քեզ, որովհետև միջազգային թափթփուկ պատժելու մեխանիզմը նույնն է բոլոր հոտերում՝ դրանցից բխող բոլոր տխուր հետևանքներով ու բացատրությամբ մնացյալ գառնուկներին, որ էս ջհուդը, էս մասոնը ու միջազգային թափթփուկը լափում ենք ոչ թե անդադար սոված լինելուց ու գիշատիչ բնույթից մեր, այլ պատիժ որպես՝ ցեղային ավանդույթները ոտնահարելու համար։ Այդ ժամանակ ես հայտնաբերում, որ ցեղային միակ ավանդույթը աշխարհի բոլոր հոտերում անփոփոխ նույնն է ՝ ձայնդ կտրիր, մի մայիր ու սուս-փուս լափվիր։ Այդ ժամանակ վերջանում է ուրախ պատանեկությունդ, ու դառնում ես հասուն նոխազ, բայց դրանից ավելի են բարդանում գործերդ, որովհետև բարձր է գնահատվում նոխազի միսը քավության շուկայում։

Ու այդ ժամանակ առաջին անգամ խլինք ուղեղումդ կառաջանա միտք.

- Էս բոլոր հոտերում անխտիր լափում են գառներին ու կարծես հենց էդ նպատակով էլ պահում են։

Հենց էս նախադասությունն արտասանում ես, առաջանում է մի նոր միտք, որն է.

- Էդ ի՞նչ են անում, որ պահում են։ Գառն է նրանց պահում իր մսով։ Գառն արածում է ազատ, որտեղ խոտ կա, էս չոբաններն ասում են, որ իրենք են պահում գառներին։

- Խոտով չեն պահում, գայլերից են պահում,- առարկում է մայրիկին ու հայրիկին, տատիկներին ու հորաքույր-մորաքույրներին աննախապայման սիրող ներքին գառնուկս, որին հասցրել եմ մի լավ կարգի հրավիրել վերջերս, վերջապես նոխազ եմ արդեն, բայց միեւնույնն է նա ինձ ոչ մի կերպ չի լքում ու ամենասխալ տեղերում միշտ հայտնվում է ու համը հանում։

- Ի՞նչ արած,- հառաչում է նոխազս,- եթե գայլերից չենք կարողանում պաշտպանվել ինքներս, հարկավ հանդուրժել է պետք ինչ որ բան։ Խոտն էլ իրենք չեն աճեցնում, բայց մենք էլ չենք աճեցնում։ Մենք ունենք միայն մեր միսն ու մտքերը, որ ոչ մեկին պետք չեն, անգամ մեզ, որովհետև միայն հարցեր են առաջացնում՝ ոչ պատասխաններ։

- Գառնու՜կ.

Իսկ ի՞նչ ունեն չոբանները։ Մենք միս ունենք։ Նրանք ի՞նչ ունեն։

- Նրանք ունեն մեզ մոլորյալներիս ժողովելու ունակություն և շներին, որոնք մեզ պաշտպանում են գայլերից:

- Հաա՜, կարծես հասկացա։

Իսկ ո՞վքեր են գայլերը, գառնուկ։ Ես դրանց երբևէ չեմ տեսել։ Ես դրանցից միայն վախեցել եմ, ու պաշտպանել են ինձ միայն շները, ես չեմ մասնակցել որևէ ինքնապաշտպանության։

Գառնու՜կ, իսկ ո՞վ է աճացնում խոտը։

- Չգիտեմ։ Ոչ ոք չգիտի հոտում, որովհետև լավ պաշտպանված ենք գայլերին հանդիպելուց և ավելորդ հիմարություն իմանալուց։ Խո՞տը։ Ի՞նչ իմանամ, ես մի գառնուկ եմ ընդամենը, որին դու պոկեցիր հոտից, որտեղ միայն արածել ու մայել էր։ Դու ես նոխազը։ Դու գտիր պատասխանները։

Այդ ժամանակ է, որ որոշում ես պարզել, թե ովքեր են գայլերը և ով է աճեցնում խոտը, որովհետև ուզում ես սրտանց պայմանավորվել վերջապես գայլերի հետ, որ միսդ հանգիստ թողնեն ու եթե գտնես խոտ արտադրողին, հնարավոր է այնպես պայմանավորվել, որ մի քիչ շատ արտադրի, որ գայլերին էլ հերիքի, չոբաններին էլ, շներին էլ, գառներին էլ, որ էլ միս ուտել չլինի, որովհետև հարատև անփոփոխ ոչխարային բնույթդ ասում է, որ միս են ուտում ոչ թե սիրով, այլ ծայրահեղ կարիքից ու հիվանդությունից ու եթե բուժվեն ու բավարար խոտ ունենան՝ աշխարհում կտիրի խաղաղություն ու համընդհանուր սեր։ Այդ ժամանակ է, որ առաջին անգամ մտքովդ անցնում է վերջապես, որ նմանատիպ հարցերի պատասխանները չկան հոտերում, կան գուցե միայն չոբանական-շնային գաղտնի ծառայություններում, բայց քեզնից խնամքով թաքցվում են, ու գնում ես ջհուդներին, մասոններին, միջազգային թափթփուկին ու դավաճաններին գտնելու ու նրանց տալու հարցերդ, ոչ բոլորովին այն պատճառով, որ դուրդ գալիս են, կամ եսիմ ինչ, այլ բացառման բացառման սկզբունքով.

- Էս կողմերում չգտանք, նայենք մյուս կողմերը։

Այն, որ խիստ շահագրգռված ես, չպետք է զարմացնի որևէ մեկին ու կասկած չպետք է առաջացնի, որովհետև շատ բնական է, որ չի ուզում կորցնել ոչ մի գառ միակ բանը, որ ունի՝ սեփական միսը, ոչ աննպատակ, համենայն դեպս, եթե սարսափելի անձնազոհն եք ու դեմ չեք հանուն հոտի կորցնել սեփական միսը։

Կգտնես վերջապես նրանց բոլորին կամ նրանց, ովքեր իրենց այդպես են անվանում կամ նրանց են այդպես անվանում ուրիշները։ Կընդունեն քեզ սիրով, մսիդ ապահովությամբ ու հալածանքովդ խիստ անհանգստացած, բայց անմիջապես կնկատես նմանությունները սեփական և ուրիշ հոտերի հետ, երբ ծանոթանալը կսկսեն գառնի-գեղարդով-մատենադարանով, իսկ գիշերը կհրավիրեն ընթրիքի՝ ցեղասպանության զոհերի հիշատակին վառվող անմար կրակի վրա եփած, սեփական հոտից ընտրված գառի միս - մատաղ ուտելու։

Այդ ժամանակ է, որ ծառս կլինես լեռնային վայրի խոյի նման, կեղջերահարես կաթսան, կպատռես հզոր եղջյուրներովդ շների փորերը, սմբակներովդ կհարվածես չոբանին ու կըգցես նրա վրայից յափնջին ու, օ՜ զարմանք, առաջին անգամդ կյանքումդ կտեսնես գայլին՝ գառան մորթը վրան քաշած։ Ու սարսափահար կփախչես սարերը, կխոյանաս, կխոյանաս մինչև բարձունքները ու կնկատես, որ լեռնային տարբեր արահետներով դեպի գագաթներն են խոյանում տարբեր հոտերից ծառս եղած խոյերը՝ մեկը՝ ջհուդ, մյուսը՝ հայ, մյուսը՝ շվեդ, էն մեկը՝ թուրք և ուրիշ հազարներ։ Կփորձես մայել ու առաջին անգամ բերանիցդ դուրս կըգա լեռնային խոյի ցածր բարիտոն, խռպոտ բառաչը.

- Դուք ու՞ր եք փախչում, ինչի՞ համար։

- Մեր բոլորի հովիվները գայլեր դուրս եկան։ Մեզ լափում են, փախչում ենք սարերը։ Դու էլ ես նույն վիճակում։ Բարձրացիր պարզապես սարերը, գագաթները, ու շունչ քաշելու անգամ մի կանգնիր, մինչև տեղ չլինի էլ գնալու։ Շները վազում են հետևներիցս ու բազում են,- բառաչեցին խռպոտ խոյերը բոլոր կողմերից։

***

Առաջին բանը, որ գագաթին նկատեցի՝ շունչս մի կերպ տեղը բերելուց հետո, այն էր, որ մոլորակը պտտվում է իր առանցքի շուրջը, վայրկյանում 8 կմ արագությամբ։ Հետո տեսա, որ կատաղի արագությամբ, հետևից մրրիկ բաձրացնելով, պտտվում է արևի շուրջը։ Հետո տեսա, որ արևը անըմբռնելի արագությամբ պտտվում է իր սեփական առանցքի շուրջը, իսկ երբ նկատեցի, թե ինչ պտույտի մեջ են մնացյալ մոլորակներն իրենց լուսիններով, ու այս ամենը միասին իրենց առանցքի շուրջը ու էլի ինչ որ նմանատիպ երկնային կառույցների, այդ կառույցները, իրենց հերթին պտտվում են ինչպես ասես, իրենց մեջ, ու մեր շուրջը ու մեր մեջ ու մենք իրենց մեջ ու շուրջը ու ոնց ասես…

Սիրտս խառնեց սարսափելի այդ միջգալակտիկական կարուսելից ու հետ տվեցի անմիջապես ներքևում մնացած աշխարհի վրա, ոչ արհամարհանքից, այլ գրավիտացիայի պատճառով։ Այն ժամանակ վերև հետ տալ դեռ չէի սովորել, էլ չեմ ասում՝ հետ չտալ։ Այդպես քըթից-բերանից, բխկ-բխկալով հետ տվեցի այնքան ժամանակ, մինչև դուրս եկավ միջիցս հոտերում կերած գառան մսի վերջին կտորը։

Հինգ հազար տարի անցավ այդ օրից, մինչև առաջին անգամ ուղիղ կանգնեցի ոտքերիս վրա ու նայեցի ներքևում ամպերի մեջ կորած աշխարհին։

7000 տարի հետո նայեցի շուրջս ու տեսա, որ ամեն գագաթին կանգնած է մենության մեջ քարացած մի խոյ՝ ինչ որ հոտից սերած այնքան վաղուց, որ բոլորովին կարևոր չէ այլևս։

Խոյը խոյ է։

10000 տարի հետո կսլանա կողքովս մի վառվող երկնային մարմին, ու նրա ուղեծիրը դիտելով կհաշվեմ վերջապես, որ ամենաարագը լույսը չէ, այլ մագնիսական ալիքը ու անմիջապես կհեծեմ կողքովս անցնող մեկը և մի ակնթարթում կհայտնվեմ դիմացիս գագաթին կանգնած ու վերջին մի քանի հազար տարին ինձ անթարթ նայող խոյին։

- Դու հա՜յ ես, հա՜յ,- բառաչում եմ։

Նայում է աչքերիս մեջ, ժպտում է թեթև ու առանց բառաչի, հայացքով սևեռուն, բառ առ բառ, մտքից միտք է նստեցնում հեռավորության վրա եղբայրս.

- Ապրես, որ հայտնաբերեցիր ալիքը, բայց խոսելու համար կարիք չունես դես ու դեն թըռչելու և բերանով քամի անելու, բավարար է նայես աչքերիս ցանկացած հեռավորությունից։ Այն, որ հայերից ես սերում, չեմ կասկածում, որովհետև ալիքը հայտնաբերելուն պես փոխանակ թռնեիր տիեզերքի ծայրը, թռար մի ուրիշ հայ գտնելու։

Հայ չեմ, սիրելիս: Ոչ այլևս։ Ես խոյ եմ և դու էլ ես խոյ, և բոլոր գագաթներին կանգնած են անշարժ քարի պես մեր եղբայր խոյերը, տարբեր հոտերից, բայց միևնույնն է՝ խոյ։ Ծանոթ են ալիքին, մտքի լուռ տեղափոխման ու ամեն ինչի, բայց հազարամյակներով չեն շարժըվում, որովհետև էս կողմերում աչք թարթելն անգամ հղի է ներքևի հոտերում ցունամիներով ու ջրհեղեղներով ու ինչով ասես։

Ամեն առավոտ, արևածագին, աճում է քեզ անհրաժեշտ մի բուռ խոտը, որտեղ որ կանգնած ես, գայլերն այստեղ չեն հասնում և չեն հասնում նրանց սեփական ցեղից այլասերված շըների ոհմակները, որովհետև աներևույթ ես դու նրանց համար վաղուց, որովհետև տեղաշարժվել կարող ես հանգիստ, ալիքների վրա, անծայրածիր տիեզերքներում ու լինել անգամ միաժամանակ ամենուր։ Որովհետև անմահությունում ես, խո՜յ, և մեկ է այստեղ հովիվը, ժողովողը, արև ծագեցնողն ու խոտ աճեցնողը, և դրա դիմաց միս չի պահանջվում,

հավիտյանս հավիտենից…

Սթոքհոլմ, 2005-10-28

Link to post
Share on other sites

Էշի տղության մի անդադար կարուսել

Մեզնից յուրաքանչյուրի եղբայրը, հայրը, պապը, կամ ցեղային ուրիշ ավտարիտետ՝ կարող է շարքային էշի տղա եղած լինել իր ամբողջ կյանքում և անգամ սերնդե սերունդ էշի տղերքի ընտանիքներ են եղել ու կան շուրջներս։ Ով այս մտքի հետ համաձայն չէ, թող անմիջապես գիրքս շպրտի լուսամուտից դուրս, կամ վառարանը և այլևս չհիշի անունս բոլորովին։ Նմանն անկասկած երջանիկ մեկն է, շրջապատված միայն սիրելիներով ու կարիք չունի փչացնելու իր տպավորությունները, իր դրախտավայրի նկատմամբ ունեցած։ Սա չի վերաբերում հայերիս միայն։ Շարքային էշի տղերք են բազում ցեղերի, բազում զավակներ անկասկած, բայց տրիբիալ միջավայրերում դա հազարապատիկ անտանելի է, որոևհետև ուղիղ համեմատական էշի տղության սաստկությանը հարգվում է ախպերը, պապան, պապին կամ հոպարը և այդ հարգանքը էշի տղաբար պարտադրվում է հարևաններին, ողջ հանրապետությանը, իսկ երբ էշի տղերքը սկսում են համատարած ղեկավարել՝ բարձրանում է անգամ նրանց միջազգային վարկը ու նրանք երկնել կարող են ու երկնել էն պարբերաբար, ծրագրեր, որոնք պարտադրվել են քեզ, ձագերիդ, սերունդներիդ ու դարձրել կյանքդ, անցյալդ, ներկադ, ապագադ, էշի տղության մի անդադար կարուսել:

2006-07-15, Սթոքհոլմ

Link to post
Share on other sites

Քանի դեռ մեր մեջից արմատախիլ չեն արվել քաղաքական պայքարի այն ձևերը, որոնք պարտադրում են մարդկանց երկիր լքել, դատապարտված ենք հարատև արտագաղթի, մինչև ի սպառ վերացում։ Եթե մեր ինքնանշանակ ղեկավարներին հաջողվի իրականացնել դիվային ծրագիրը, կդառնանք մարդկության պատմության մեջ առաջաին ինքնացեղասպանվածները։

Link to post
Share on other sites

Երեքշաբթի, Մայիս 15, 2008

Որպես գրող իմ դժվարություններն առաջանում են նրանից, որ ի տարբերություն մեր թուրքոցենտրիկ գազեթաչիների, որոնք ջարդերից, արնախում ասիացի բարբարոսներից, կոտորածներից ու մարդկության դեմ կատարած հանցագործություններից բացի ուրիշ ոչ մի բանի մասին չեն գրում, ես՝ հետաքրքրված եմ կյանքի մութ կողմով։ Ես մատնանշում եմ մարդու բնության բացասական կողմերը, բացարձակապես արհամարհելով դրականը։

Հայ մի բանաստեղծուհի զանգահարում է ինձ հայտնելու, որ իր հաջորդ գրքից եկած եկամուտը նվիրելու է Էջմիածնին։ Սիրտս թույլ չի տալիս ասել, որ ես այս բիզնեսում եմ արդեն քառորդ դար ու չեմ լսել երբևէ, որ հայ գրողը երկու ցենտ եկամուտ ունենա իր աշխատանքից։

Մի ընկերոջ նամակից.

-եթե իսկապես կարծում ես, որ հայ գրականությունը փակուղի է, ինչու՞ չես դադարում գրելը։

Գրում եմ բացարձակ ոչ գրական երկու նպատակով։ Կռվում եմ ձանձրույթի դեմ ու գտնում եմ ընկերներ։ Ամեն հրատարակված գրքիս հետ գտնում եմ մի ընկեր, երբեմն անգամ երկու, երբեմն անգամ քսաներկու…, թշնամի։

Արա Բալիոզյան

Link to post
Share on other sites

Չիլոի մասին

Եթե չեմ սխալվում, նրան Պապլավոկում ծեծեցին, մեռավ, Պողոս Պողոսյանի նման։ Նրան սպանողները դեռ ողջ կարող են լինել։

Այսօր վերածնվել է Չիլոն մի քանի տասնյակ տարի հետո, հայերիս հիմնական սեռական հակումին, գնա մեռի արի սիրեմի հերթական զոհ որպես։ Գիտե՞ք ինչու՞ են հայերը միայն մեռելներին սիրում։ Որովհետև մեռելները չեն կարող թույլ չտալ, որ իրենց բռնությամբ սիրեն…

Link to post
Share on other sites

Չորեքշաբթի, Մայիս 22, 2008

Ցեղասպանությունից հետո հաջորդ ողբերգությունը հայերի գլխին եկած թուրքոցենտրիկ գազեթչիներն էին, որոնք հայերին պատկերել են որպես թուրքերի զոհ միայն։

Իմ կարծիքով միչև թուրքերի զոհ դառնալը, հայերն արդեն զոհվել էին եղբայր հայերի ձեռքով, և դա շարունակվում է մինչ օրս։

Հարյուր տարի պատմության միայն մեկ կողմը շարունակաբար կրկնելը ազգը տխմարացնելու ձևերից մեկն է։

Ուզու՞մ եք ապահով ապրել։ Եղիր ապուշների մեջ ապուշը, հիմարների մեջ հիմարը։

Գրողի իրական խնդիրը ոչ խորը լինելն է, ոչ անկրկնելի, այլ ընթերցողի վստահությունը ձեռք բերելը։ Ինչ վերաբերում է խորությանն ու անկրկնելիությանը. Աստվածաշունչն ու Պլատոն սպառել են գրական ամբողջ վեճը։

Թ.Ս. Էլիոթ. Մենք միայն փորձել կարող ենք։ Մնացյալը մեր գործը չէ։

Արա Բալիոզյան

Link to post
Share on other sites

Քավարան

Աչքերս բացեցի ու հայտնվեցի առաստաղի մոտ, մարմինս մնաց քնած։ Չհասցրի զարմանալ դրա վրա, որովհետև զարմացա դատարկ սենյակում տարածված քրքջոցի վրա.

- հազարավոր տարիներ տանում եմ ձեզ մեկ մեկ, բայց այդպես էլ չսովորեցի ձեր զարմանքին երբ հայտնաբերում եք, որ մահացել եք։

- Էս ո՞վ էր, ո՞վ ես դու։ Գժվել եմ, գլխիս մեջ ձեն եմ լսում։

Սարսափն ու տագնապը կլանել են։ Էս իմ մարմինն է քնած ներքևում, բա ես ինչու՞ եմ առաստաղի տակից տեսնում։

- Քնած չես, մեռած ես, ավելի ճիշտ մարմինդ է մեռած։ Մի վախեցիր, օգուտ չունի, շուտով ամեն ինչին կսովորես։ Դժվարն արջևում է:

- Ո՞վ ես դու գոռում եմ սարսափահար։ Գժվել եմ, գժվել.-տագնապահար կրկնվում է գլխումս։

- Գաբրիելն եմ, հրեշտակապետը։ Ինձ ձեր կողմերում այդպես են կոչում։ Լսե՞լ ես։ Եկել եմ քեզ տանելու։ Ինչու՞ ես խառնվել իրար։ Դեռ երեկ աղերսում էիր, որ գամ տանեմ։ Ի՞նչ եղավ։ Փոշմանեցի՞ր։

Տարօրինակ լավ եմ զգում, թեթև։ Հանդարտվում եմ անկախ ինձնից, ու սկսում նայել շուրջս, ներքևում փռված մարմնին, որը կարծես ես եմ։ Բայց եթե դա ես եմ, բա ես ո՞վ եմ։ Քանի որ մտածում եմ, ուրեմն ես եմ, իսկ էն որ ներքևում է, ես չեմ հետևաբար։ Շվարում եմ անմիջապես, որ էս պարզ միտքը բազում անգամ լսելով հանդերձ, չենք կարողանում պատկերացնել, երբ ապրում ենք, ու կարող ենք հասկանալ ակնթարթորեն,երբ մեռած ենք։ Բայց ես մեռա՞ծ եմ հիմա։ Բա, որ մեռած եմ, ո՞վ է մտածում, խոսում։

- Շուտով ամեն ինչ կհասկանաս։ Մի շտապիր։ Անգամ կարող ես վերադառնալ կյանք, եթե այդպես կամենաս իհարկե 40 օրից ու համարես, որ դա էր կյանքը, երբ վերջացրած կլինենք ճամփորդությունը:

- Ի՞նչ ճամփորդություն։ Տե՞ղ ենք գնալու։

- Մենք չէ։ Մարմնիդ հետ մնացած մարդիկ են գնալու, երբ իմանան, որ մեռել ես։ Դու դիտելու ես պարզապես նրանց անցումը քավարանով։ Եթե դրանից հետո ցանկանաս վերադառնալ, հետ կուղարկեմ քեզ, բայց զգուշացնեմ, որ բացի մեկ հոգուց, ոչ ոք չի ցանկացել վերադառնալ։

-Ես չեմ ուզում։ Ինձ հիմա վերադարձրու։ Ես վստահ եմ, որ կուզեմ վերադառնալ։ Խնդրում եմ։

- Նախ չեմ կարող, որովհետև ղեկավարություն ունեմ գլխիս ու ես չեմ որոշել կարգն ու կանոնը։ 40 օրը պետք է անցնեն։ Միայն դրանից հետո է բացվում դարպասը վերջին անգամ։ Ի՞նչ ունես անհանգստանալու։ Վստա՞հ ես որ կուզենաս վերադառնալ, կվերադառնաս։ Չէ՞ որ խոստացա։ Իսկ այս քառասուն օրը նայիր հանդարտ թե ինչպես են հարազատներդ ու ծանոթներդ քո դատարկ պարկը թաղում, հետո ուտում-խմում, խոսում, լսիր ուշադիր թե ով ինչ է ասում քո մասին և այլոց, նայիր նրանց իրենց բոլոր թաքստոցներում, երբ համոզված են, որ ոչ ոք, ոչ ոք իրենց չի տեսնում, չի լսում, անգամ աստված, և այս մոլորությունը նրա համար է քավարանում տարածված, որ ջրի պես լինեն թափանցիկ ու տեսանելի, տես նրանց բոլորին, ում կամենում ես, իրենց բոլոր հանցանքներում, եթե բախտդ բերի՝ բարի գործքում նաև։

Տես և իմացիր, որովհետև նախնիներդ կերան իմացության ծառից ու դատապարտեցին իրենց բոլոր սերունդներին իմացության, և այն ուխտվեց։ Ստացիր, ինչպես խոստացվեց Ադամին ու Եվային ու նրանց բոլոր սերունդներին, ու երբ ամեն բան իմանաս, կորոշես դառնում ես արդյոք ետ, թե՞ այնուամենայնիվ գալիս ես հետս քո ազատ կամքով։

***

- Հը՜ ի՞նչ կասես։ Գալի՞ս ես. - կտրում է ինձ Գաբրիելի ձայնը մնացած վերջին սիրելուս անկման ու նսեմության տեսարանը դիտելուց:

- Տար ինձ Գաբրիել:

- Մի հուսահատվիր։ Դա չեր, որ կյանքն է: Դա կարճ մի դրվագ է ընդամենը։ Կյանքն արջևում է։ Որոշիր քո ազատ կամքով մարդ. ու՞ր ես ուզում գնալ։ Ե՞տ դեպի այն վայրը, որ կյանք ես կոչել, թ՞ե դեպի մահ, որն անմահությունն է։ Որոշիր:

- Ո՞վ ունեմ ես մեռած, որին հանդիպելուց վախենամ պիտի. մտածում եմ։ Մայրս, պապերս, տատերս, մի երկու տասնյակ ազգական, մի երկու տասհազարյակ երկրաշարժում, մի քանի հարյուրյակ պատերազմում զոհված ընկեր, սիրելի ու ցեղակից, էլ ո՞վ կա, մեկ ու կես միլյոն ցեղասպանվա՞ծ, լավ, էլ ո՞վ, վե՞րջ… Էն մյուս կողմում ո՞վ ունեմ, որին ներել կարող եմ ու շարունակել ապրել ձևանալով, որ չգիտեմ ինչն ինչոց է։

- Տա՜ր ինձ Գաբրիել …

- Գնացինք Ադամ։ Քո որոշումն իմ օրենքն է։ Գնացինք։

***

- Ինչպե՞ս մոռանամ Գաբրիել, ինչպե՞ս մոռանամ այդքան սուտն ու կեղծիքը։

- Շուտով սիրելիս, շուտով։ Այդ թվացյալ կյանքի մասին ամեն ինչ կմոռանաս, որովհետև հավերժ ապրելու ես մարդկանց մեջ, որոնք քեզ 40 օր շարունակ զննել են, երբ ինքդ քավարանում էիր։ Շուտով սիրելիս, շուտով…

22.05.2008, Վաշինգտոն

Link to post
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.


×
×
  • Create New...