Jump to content

Афзаладдин Ибрагим ибн Али Хагани Ширвани


Recommended Posts

en.gif

Խաղանի (1120 - 1199)

Աֆզալ ադ-Դին Էբրահիմ Խաղանին ծնվել է Շամախիում: Հայտնի է, որ նրա մայրը եղել է նեստորական-քրիստոնյա, ծագումով` ասորի: Անդրկովկասի մահմեդական և քրիստոնեական մշակույթները սնել են երիտասարդ բանաստեղծի երևակայությունը: Նրա բանաստեղծությանը բնորոշ են քրիստոնեական պատկերներ, մեջբերումներ սուրբ գրքից` միահյուսված մահմեդական գաղափարախոսությանը բնորոշ տարրերի հետ: Եղել է Շիրվանշահերի արքունական բանաստեղծը: Ըմբոստ և ամբարիշտ սեփական անհանդուրժողականության զոհն է դարձել, խզել կապերն իր ազդեցիկ մեկենասի հետ, որի աղջկան կնության էր առել: Նետվել է բանտ, Բյուզանդիայի ապագա կայսր Անդրոնիկոս Կոմնինոսի միջամտությամբ ազատվել է բանտից: Կատարել է ուխտագնացություն դեպի մահմեդական սուրբ վայրեր, այցելել նաև Հայաստան և Վրաստան: Խաղանիի ղասիդեները նրա բուռն ու փորձություններով լի կյանքի, միջավայրի արտացոլումն են, պատմական և կենսագրական տեղեկությունների աղբյուր:

Նա արքունական արվեստի գաղափարակիր է, ունի բարդ, նրբաճաշակ ոճ: Հայտնի է որպես դժվար թարգմանվող բանաստեղծ: Անառարկելի է նրա թողած ազդեցությունը պարսկական փիլիսոփայական պոեմի ձևավորման վրա: Գրել է ղազալներ, նաթ (աղոթք), բանտային երգեր (հաբսիյե), ռոբայիներ, ղըթաներ` ինքնագովերգման (ֆախր) և այլ թեմաներով:

Link to post
Share on other sites

***

Հոգուդ հավքը հանկարծ թռավ՝ ինչ ես դու,

Ճամփիդ կիսում ձիդ որ կորավ՝ ինչ ես դու.

Եթե մարդ ես, կյանքը փոխ է տրված քեզ.

Փոխ տվողը որ ետ տարավ՝ ինչ ես դու։

***

Ասում են թե հազար տարին մի անգամ

Մի փրկիչ է աշխարհ գալիս, մի պատգամ.

Մին երբ եկավ, ծընված չէինք մենք մորից,

Մին էլ որ գա՝ մեռած կըլնենք ցավերից։

***

Անցա՝ քարը սըրտիս վրա՝ ջրի պես,

Մենակ տատասկ ու փուշ տեսա՝ ջրի պես,

Իմ աշխարհում հանգիստ չառա՝ ջրի պես,

Ու գնացի, ետ չդառա ջրի պես:

թարգմ.`Հ.Թումանյան

Link to post
Share on other sites

Перевод В.Державина

***

Новым горем от старой беды мое сердце полно,

Это горе – вулкан, и огонь извергает оно.

Я пристанища сердцу ищу, но найти не могу.

Я покоя хочу – мне покой обрести не дано.

***

Где тот яд, что страданья души исцелит?

Где кинжал, что мученья мои прекратит?

Где удар, что сразит меня волею неба?

Смерть приму я, как верным принять надлежит!

Link to post
Share on other sites

***

Կորավ հոգին հեգ Խաղանու, գերի դարձավ ահ ու դողին,

Բախտը փշրեց սիրտը նրա, կարոտ թողեց հուսո շողին,

Ինչ աշխարհում բաժինն է մեր ու եփվում է Աստծո ձեռքով,

Կամ անալի, շատ անալի, կամ աղի է ամբողջովին։

***

Իր քաղցրահամ շրթունքներից երեք համբույր ինձ խոստացավ,

Գիշերն ամբողջ՝ այրող տեսիլք, գիշերն ամբողջ տենդ էր ու ցավ,

Առավոտյան նրան ասի. «Խոստացածդ տուր, սիրելի՜ս»,

Նա վեր քաշեց բարակ ուսերն ու մանկան պես չքմեղացավ։

***

Թեև կյանքում մարդ ես անկախ դու տաղանդով քո անհատնում,

Բայց չար մարդիկ ծաղրում են քեզ ու թույնն իրենց վրադ վատնում,

Երբ տաղանդ է մեռնում հանկարծ, ուրախանում ես դու, աշխարհ,

Ցույց չես տալիս լավին մատով, մատով մահվան ես դու մատնում։

թարգմ.` Վ.Դավթյան

Edited by Lateralis
Link to post
Share on other sites

На смерть дочери

Моя дальновидная новорожденная дочь,

Увидев, что мир этот место плохое,- ушла.

Она поняла, что несчастья еще впереди,

От низких душою, от злобного роя ушла.

Она увидела, что в мире пороков и тьмы

Изноет, измучится сердце живое, - ушла.

Увидев, что беден мой дом и что я ей не рад,

Она в неизвестность, дитя дорогое,- ушла.

Увидев сестру свою старшую в черной чадре,

Подумав: „О, Боже, мученье какое!..“ – ушла.

Link to post
Share on other sites

***

Իր քաղցրահամ շրթունքներից երեք համբույր ինձ խոստացավ,

Գիշերն ամբողջ՝ այրող տեսիլք, գիշերն ամբողջ տենդ էր ու ցավ,

Առավոտյան նրան ասի. «Խոստացածդ տուր, սիրելի՜ս»,

Նա վեր քաշեց բարակ ուսերն ու մանկան պես չքմեղացավ։

***

Թեև կյանքում մարդ ես անկախ դու տաղանդով քո անհատնում,

Բայց չար մարդիկ ծաղրում են քեզ ու թույնն իրենց վրադ վատնում,

Երբ տաղանդ է մեռնում հանկարծ, ուրախանում ես դու, աշխարհ,

Ցույց չես տալիս լավին մատով, մատով մահվան ես դու մատնում։

***

Ոտքիդ հողը կդառնայի, թե չար ու վատ չլինեիր,

Կտանեի նազերդ ամեն, թե անհավատ չլինեիր,

Թե հույս տայիր, որ միտք ունես իմ սրտի հետ ընկերանալ,

Դու արցունքոտ իմ աչքերից առավել թանկ կլինեիր։

թարգմ.`Վ.Դավթյան

Edited by zaratustra
Link to post
Share on other sites

***

Մեզ վրա երկինքն այս որքան չար է իր պտույտն անում,

Կրկնելով իրեն, հին-հին ցավեր է մեզ բաժին հանում,

Սակայն երկնքից դու մի բողոքիր, հողս իր գլխին,

Նա չար է այնքան, որ այդ հողին էլ չի արժանանում:

***

Դու այն օրվանից, որ սիրո հրով սիրտս վառեցիր,

Հազար սրտի հետ, հազար սրտի մեջ այդ նույնն արեցիր,

Դաժանությունն այդ ո՞ւմից ես, ասա´, սովորել կյանքում,

Ինչո՞ւ ինձ համար դու այս կրակե կապան կարեցիր:

***

Խենթ Խաղանին կրծքին սեղմեց ու համբուրեց քեզ անկշտում,

Շրթունքներն են ցավում հիմա, ինչպես սիրտը` սիրո վշտում,

Կրակ էին շուրթերը քո, ու բշտեցին շուրթերն իմ խեղճ,

Ի՞նչ կա այստեղ զարմանալի, կրակից է մաշկը բշտում:

թարգմ.`Վ.Դավթյան

Edited by zaratustra
Link to post
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Create New...