Aram_D Posted December 5, 2006 Report Share Posted December 5, 2006 (edited) Здесь приводится список комментриев к Священному Писанию, хранящихся в Матенадаране, составленный в алфавитном порядке по именам авторов. Те аворы, имена которых по сей день не выяснены, отмечены как "Безымянные" (перев. модератора) Այստեղ ներկայացվում է Երեւանի Մատենադարանի ձեռագիր մատյաններում եղող Սուրբ Գրքերի մեկնությունների ցուցակը ըստ հեղինակների: Այն հեղինակները, որոնց անունները հայտնի չեն մինչ այսօր, ցուցակում նշված են որպես «Անանուն»: Մեկնութիւնք Սուրբ Գրոց Սուրբ Գրոց Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Սուրբ Գրոց Մեկնութիւն Անանուն Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Պետրոս Առաքեալ Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Յովհան Փարառնեցի Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Կիւրէղ Ալէքսանդրացի Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Իգնատիոս Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Զաքարիա Կաթողիկոս Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Եպիփան Կիպրացի Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Գրիգոր Սկեւռացի Սուրբ Գիրք Մեկնութիւն Բարսէղ Կէսարացի Սուրբ Գրոց Լուծմունք Վարդան Արեւելցի Սուրբ Գրոց Լուծմունք Անանուն Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Բարսէղ Կեսարացի Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Եպիփան Կիպրացի Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Կիւրեղ Ալէքսանդրացի Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Նանա Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Մխիթար Գօշ Հին եւ Նոր Կտակարաններ Մեկնութիւն Անանուն Հնգամատեան Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Հնգամատեան Մեկնութիւն Անանուն Գրոցն Մովսէսի Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Ծննդոց Մեկնութիւն Պետրոս Բերթումեան Ծննդոց Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Ծննդոց Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Ծննդոց Մեկնութիւն Անանուն Վեցօրէից Մեկնութիւն Բարսէղ Կէսարացի Վեցօրէից Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Վեցօրէից Մեկնութիւն Բարթուղիմէոս Մարաղացի Վեցօրէից Մեկնութիւն Անանուն Վեցօրէից Լուծմունք Անանուն Արարածոց Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Արարածոց Մեկնութիւն Անանուն Արարածոց Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Արարածոց Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Արարածոց Մեկնութիւն Գրիգոր Խլաթէցի Արարածոց Մեկնութիւն Յակոբ Ղրիմէցի Արարածոց Մեկնութիւն Յովհաննէս Թլկուրանցի Արարածոց Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Արարածոց Մեկնութիւն Տիրատուր Վարդապէտ Ելից Մեկնութիւն Յովհաննէս Երզնկացի Ելից Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Ելից Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Ելից Մեկնութիւն Անանուն Ելից Մեկնութիւն Կիւրէղ Ալէքսանդրացի Ելից Մեկնութիւն Յովհաննէս Պլուզ Ղեւտացւոց Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Թուոց Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Երկրորդումն Օրինաց Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Յեսուայ Մեկնութիւն Եղիշէ Վարդապետ Յեսուայ Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Յեսուայ Մեկնութիւն Անանուն Դատաւորաց Մեկնութիւն Եղիշէ Վարդապետ Դատաւորաց Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Դատաւորաց Մեկնութիւն Անանուն Սամուէլի Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Թագաւորութեանց Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Թագաւորութեանց Մեկնութիւն Անանուն Սաղմոսաց Մեկնութիւն Աթանաս Աղէքսանդրացի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Բարսէղ Կէսարացի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Յովհաննէս Ոսկէբէրան Սաղմոսաց Մեկնութիւն Եպիփան Կիպրացի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Վանական Վարդապէտ Սաղմոսաց Մեկնութիւն Իգնատիոսի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Բէռնարտոս Սաղմոսաց Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Եփրէմ Սսէցի Սաղմոսաց Մեկֆութիւն Դանիէլ Ասորի Սաղմոսաց Մեկնութիւն Անանուն Սաղմոսաց Լուծմունք Անանուն Առակաց Մեկնութիւն Կիւրէղ Աղէքսանդրացի Առակաց Մեկնութիւն Անանուն Առակաց Մեկնութիւն Համամ Արեւելցի Առակաց Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Առակաց Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Առակաց Լուծմունք Գրիգոր Տաթեւացի Ժողովողի Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Ժողովողի Մեկնութիւն Գրիգոր Նիւսացի Ժողովողի Մեկնութիւն Անանուն Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Գրիգոր Նիւսացի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Որոգինէս Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Յիպողիտ Բոստրացի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Գրիգոր Նարեկացի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Անանուն Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Յարութիւն Եդէսացի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Յովհաննէս Վարդապէտ Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Յակոբ Սիմոնեան Կարնէցի Երգոց երգոյն Մեկնութիւն Աբրահամ Կ. Պօլսէցի Երգոց երգոյն Լուծմունք Գրիգոր Տաթեւացի Իմաստութիւն Սողոմոնի Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Իմաստութիւն Սողոմոնի Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Գրոցն Սողոմոնի Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Յոբայ Մեկնութիւն Եւսիւքիոս Երուսաղէմացի Յոբայ Մեկնութիւն Պօղոս Տիւրիկեցի Յոբայ Մեկնութիւն Յովհաննէս Վանական Յոբայ Մեկնութիւն Վանական Վարդապէտ Յոբայ Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Յոբայ Մեկնութիւն Անանուն Յոբայ Մեկնութիւն Պետրոս Բերթումեան Յոբայ Լուծմունք Գրիգոր Տաթեւացի Յոբայ Լուծմունք Անանուն Սիրաքայ Մեկնութիւն Յակոբ Նալեան Սիրաքայ Մեկնութիւն Անանուն Գլխավոր Մարգարէից Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Եսայեայ Մեկնութիւն Յովհաննէս Ոսկէբէրան Եսայեայ Մեկնութիւն Կիւրեղ Ալէքսանդրացի Եսայեայ Մեկնութիւն Գէորգ Սկեւռացի Եսայեայ Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Եսայեայ Մեկնութիւն Անանուն Եսայեայ Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Եսայեայ Մեկնութիւն Սարգիս Կունտ Եսայեայ Մեկնութիւն Յովհաննէս Որդի Մուշի Եսայեայ Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Եսայեայ Մեկնութիւն Եսայի Նչէցի Եսայեայ Մեկնութիւն Անանուն Եզեկիէլի Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Եզեկիէլի Մեկնութիւն Յովհաննէս Ոսկէբէրան Եզեկիէլի Մեկնութիւն Կիւրէղ Աղէքսանդրացի Եզեկիէլի Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Եզեկիէլի Մեկնութիւն Յովհան Սիւնէցի Եզեկիէլի Մեկնութիւն Եսայի Նչէցի Եզեկիէլի Մեկնութիւն Անանուն Երեմիայ Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Երէմիայ Մեկնութիւն Անանուն Երէմիայ Մեկնութիւն Մխիթար Գօշ Դանիէլի Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Դանիէլի Մեկնութիւն Յովհաննէս Երզնկացի Դանիէլի Մեկնութիւն Վանական Վարդապետ Դանիէլի Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Դանիէլի Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի ԺԲ Մարգարէից Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի ԺԲ Մարգարէից Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի ԺԲ Մարգարէից Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի ԺԲ Մարգարէից Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի ԺԲ Մարգարէից Մեկնութիւն Անանուն Միքեայ Մեկնութիւն Անանուն Միքեայ Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Յամբակումայ Մարգարէի Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Մարգարէութեանն Յովնանու Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Մարգարէութեանն Յովնանու Մեկնութիւն Եփրէմ Սսեցի Մարգարէութեանն Յովնանու Մեկնութիւն Եփրէմ Կիլիկեցի Մարգարէութեանն Յովնանու Մեկնութիւն Անանիա Վարդապետ Մարգարէութեանն Զաքարիայ Մեկնութիւն Անանուն Աւետարանաց Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Աւետարանաց Մեկնութիւն Եպիփան Կիպրացի Աւետարանաց Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Աւետարանաց Մեկնութիւն Սեւէրիանոս Աւետարանաց Մեկնութիւն Ստէփաննոս Սիւնէցի Աւետարանաց Մեկնութիւն Ներսէս Շնորհալի Աւետարանաց Մեկնութիւն Անանուն Աւետարանաց Մեկնութիւն Զաքարիա Կաթողիկոս Աւետարանաց Մեկնութիւն Իգնատիոսի Աւետարանաց Մեկնութիւն Յակոբ Վարդապէտ Յիսուսեանց Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Ստէփաննոս Սիւնէցի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Ներսէս Շնորհալի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Անանուն Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Արիստակիս Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Անանիա Սանահնէցի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Յովհաննէս Երզնկացի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Յովհաննէս Ծործորէցի Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Մխիթար Աբբա Մատթէոսի Աւետարան Մեկնութիւն Զաքարիա Կաթողիկոս Մարկոսի Աւետարան Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Մարկոսի Աւետարան Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Մարկոսի Աւետարան Մեկնութիւն Իգնատիոս Մարկոսի Աւետարան Մեկնութիւն ԲարսէղՄաշկէւորցի Մարկոսի Աւետարան Մեկնութիւն Անանուն Մարկոսի Աւետարան Մեկնութիւն Աբրահամ Կ.Պօլսեցի Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Բարսէղ Կէսարացի Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Կիւրէղ Ալէքսանդրացի Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Սեւերիանոս Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Իգնատիոս Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Անանուն Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Սարգիս Կունտ Ղուկասու Աւետարան Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Անանուն Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Գէորգ Սկեւռացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Ներսէս Շնորհալի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Յովհաննէս Երզնկացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Աբրահամ Կ.Պօլսէցի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Անանուն Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Իգնատիոս Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Յիպողիտ Բոստրացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Նանայի Ասորւոյ Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Անդրէաս Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Անանուն Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Նիկողայոս Լիւրացի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Ստէփաննոս Սիւնէցի Յովհաննու Աւետարան Մեկնութիւն Սարգիս Կունտ Յովհաննու Աւետարան Լուծմունք Յովհան Որոտնէցի Յովհաննու Աւետարան Լուծմունք Գրիգոր Տաթեւացի Յովհաննու Աւետարան Լուծմունք Անանուն Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Գէորգ Սկեւռացի Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Յովհաննէս Երզնկացի Գործք Առաքելոց Մեկնութիւն Անանուն Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Բարսէղ Կէսարացի Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Կիւրէղ Աղէքսանդրացի Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Սեւէրիանոսի Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Սարգիս Շնորհալի Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Մեսրոպ Գանձակէցի Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Անանուն Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Աթանաս Կաթուղիկեայց Թղթոց Մեկնութիւն Ամոն Edited December 5, 2006 by Muza voina Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 5, 2006 Author Report Share Posted December 5, 2006 (edited) Շարունակություն Ընդհանրական Թղթոյն Մեկնութիւն Ներսէս Շնորհալի Թղթոց Առաքելոց Մեկնութիւն Մատթէոս Ջուղայէցի Թղթոց Առաքելոց Մեկնութիւն Անանուն Թղթոյն Յակոբայ Մեկնութիւն Սարգիս Շնորհալի Ա Թղթոյն Յովհաննու Մեկնութիւն Անանուն Բ Թղթոյն Յովհաննու Մեկնութիւն Սարգիս Շնորհալի Թղթոցն Յովհաննու Մեկնութիւն Կիւրէղ Ալէքսանդրացի Թղթոցն Յովհաննու Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Թղթոցն Յովհաննու Մեկնութիւն Սեւեռիանոս Անտիոքացի Թղթոցն Յովհաննու Մեկնութիւն Բարսէղ Իսիքիոս քահանա Պետրոսի Ընթերցուածք Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Թղթոցն Յուդայի Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Թղթոցն Յուդայի Մեկնութիւն Կիւրէղ Ալէքսանդրացի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Եփրէմ Ասորի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Կիրէղ Երուսաղէմացի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Ներսէս Շնորհալի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Անանիա Սանահնէցի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Յովհան Որոտնէցի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Գրիգոր Տաթեւացի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Պօղոս Տիւրիկեցի Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Գէորգ Կաղ Թղթոցն Պօղոսի Մեկնութիւն Անանուն Առ Հռովմեացիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Հռովմեացիս Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Առ Հռովմեացիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Կորնթացիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Կորնթացիս Մեկնութիւն Կղեմէս Հռովմեացի Առ Կորնթացիս Մեկնութիւն Վարդան Արեւելցի Առ Կորնթացիս Մեկնութիւն Անանուն Առ Կորնթացիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Գաղատացիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Եփեսացիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Թեսաղոնիկեցիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Թեսաղոնիկեցիս Մեկնութիւն Անանուն Առ Թեսաղոնիկեցիս Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Եբրայեցիս Մեկնութիւն Նիկողայոս Լիւրացի Առ Եբրայեցիս Մեկնութիւն Պօղոս վարդապետ Առ Եբրայեցիս Մեկնութիւն Անանուն Առ Տիմոթէոսի Մեկնութիւն Յովհան Ոսկէբէրան Առ Տիմոթէոսի Մեկնութիւն Կուռնէլիոս Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն Անդրէաս Կապադովկիացի Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն Անդրէաս Կապադովկիացի Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն Ներսէս Լամբրոնացի Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն եւԹարգմանութիւն Մարգար Խօջէնց Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն Պետրոս Բերթումեան Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն Սիմէոն Կաթողիկոս Յայտնութեանն Յովհաննու Մեկնութիւն Անանուն Edited December 5, 2006 by Aram_D Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 6, 2006 Author Report Share Posted December 6, 2006 Ուշադրություն դարձրեք այն հանգամանքի վրա, որ արդեն միջին դարերում Հայ Եկեղեցին ունեցել է իր ուրույն մեկնողական գրականությունը: Այն հիմնված լինելով 12 տիեզերական վարդապետների վարդապետության վրա, միաժամանակ ունեցել է յուրահատուկ մտածելակերպ ու բուրմունք: Կարդալով այս աշխատությունները ոչ միայն Սուրբ Գիրքը կարելի է սերտել ու ավելի լավ հասկանալ, այլեւ՝ կարելի է ձեռք բերել նոր մտածելակերպ, ճկուն տրամաբանություն, համարձակ գործելակերպ, լայն մտահորիզոն եւ այլն: Եթե ուշադրություն դարձնեք՝ Վարդան Արեւելցու անունը շատ հաճախ է հանդիպում այս ցուցակում: Բացի մեկնություններից նա ունի նաեւ բավականին լուրջ աշխատություններ տոնագիտության բնագավառում: Նրա գործերից ժամանակին օգտվել է նաեւ ինքը՝ Գրիգոր Տաթեւացին: Սակայն սա մեր մեկնողական գրականության մի մասն է միայն, այստեղ բացակայում են այն մեկնությունները, որոնք սփռված են ճառերում ու քարոզներում: Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 7, 2006 Author Report Share Posted December 7, 2006 Ժամանակին աղանդավորների կողմից տարածվել են որոշ գրքեր, որոնք այսօր Հայ մատենանգրության մեջ հայտնի են որպես «Արգելված գրքեր»: Այդ գրքերը նեստորականներ ներմուծեցին Ասորեստանից: Նրանք կամենում էին իրենց աղանդը սերմանել Հայաստանում, սակայն մեր նախնիքը նրանց նզովելով հալածեցին, բայց մեզանից ոմանք ընդունեցին նրանց սուտ գրքերը ու թարգմանեցին: Եկեղեցին նզովում է այս գրքերը ընդունողներին եւ դրանց հավատացողներին: Արգելված գրքեր Այս են անունք ԺԶ (16) սուտ գրոցն որ եկեալ ի հերձուածող ասորոցն եւ ոչ ի յուղղափառ ասորոցն իմանայք: Եւ որ հաւատայ նոցա՝ նզովի: 1. Ադամայ կտակն 2. Ճիռն օրհնության 3. Փիփիեանն 4. Գորտոսակն 5. Կիրակոսակն 6. Ղոսիմուն 7. Պետրոսի տեսիլն 8. Դիաթեկն 9. Աստուածածնին պատմութիւն 10. Սեբիոսն 11. Փիւրհոնացիքն 12. Մանկութիւն Տեառն (Մանկութեան աւետարանն) 13. Լուսաւորչին տեսիլքն 14. ԶԱնթաքչելի մատեանսն 15. Գրիգորի եւ Բարսեղի հարցմունքն 16. ԶՄանեայ մանկութիւնն աւետարանի Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 7, 2006 Author Report Share Posted December 7, 2006 Մեկ այլ ցուցակ արգելված գրքերի. 1. Ադամայ 2. Ենովքայ 3. Սիբէլա 4. ԲԺ նահապետացն 5. Աղաւթքն Յովսէփայ 6. Վերացումն Մուսիսի (Մովսէսի) 7. Ելդադ եւ Մովդադն 8. Սաղմոնի (Սողոմոնի) սաղմոսքն 9. Եղիաի ծածուկքն 10. Դանիէլի Է. երորդ տեսիլն 11. Գիրք մանուկութեան Տեառն 12. Թոմաի աւետարանն 13. Յայտնութիւնն Պետրոսի 14. Գ շրջագան Պաւղոսի 15. Կաթուղիկէ թուղթքն Բառնաբա եւ Յովդաի եւ Թաւմաի Quote Link to post Share on other sites
Muza voina Posted December 7, 2006 Report Share Posted December 7, 2006 Арам джан, Ваше участие на форуме трудно переоценить, огромное спасибо! Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 7, 2006 Author Report Share Posted December 7, 2006 Арам джан, Ваше участие на форуме трудно переоценить, огромное спасибо! Աշխատում եմ օգտակար լինել: Այս ցուցակներից երեւում է, որ հերետիկոսները իրենց գրքերի հեղինակ են հայտարարել Եկեղեցու սրբերին, որպեսզի իրենց հորինվածքը անարգել տարածվի ժողովրդի մեջ: Մույս կողմից էլ՝ այդ գրքերում այնպիսի թեմաների շուրջ է խոսք գնում, որոնք ի զորու են անմիջապես կլանել ընթերցողի միտքը: «Վերացումն Մովսէսի » գրքի խորագիրն արդեն իսկ հայտարարում է, իբրեւ թե, Մովսեսը Եղիայի նման վրցվել է երկինք: Եւ սրանից ելնելով են այսօր շատերը մեկնաբանում՝ Թաբոր լեռան վրա Տիրոջ պայծառակերպության ժամանակ Մովսեսի ու Եղիայի հայտնվելը: Նրանք ասում են. «Եթե Մովսեսը երկինք չի վերցվել, ապա ինչպե՞ս հայտնվեց Թաբոր լեռան վրա»: Չեն ուզում մտածել, որ Տերը դժոխքից էլ կարող էր կանչել Մովսեսին, ինչպես եւ Ղազարոսին կանչեց: Դարձյալ՝ ելնելով այս սուտ գրքերից հայտարարում են, թե վերջին օրերում Մովսեսն է գալու Եղիայի հետ: Իրականում Եղիան ու Ենովքն են գալու: Այս գրքերում ներկայացվում են դժոխքի այնպիսի տեսարաններ, որոնք հեռու են իրականությունից, դրանք ավելի շատ՝ այս ամենը հնարող հերետիկոսների թաքուն սադիստական մղումներն է բացահայտում, որից եւ ծնվել են այս գործերը: Այսպիսի գրականությունը այսօր պիտանի կարող է լինել միայն աղանդների պատմությունը ուսումնասիրողներին եւ բանասերներին: Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 7, 2006 Author Report Share Posted December 7, 2006 (edited) Հայ մատենագրության մեջ կա իմաստասիրական բնույթի գրականություն եւս, որոնք բավականին խրթին են եւ առանց համապատասխան մեկնությունների մատչելի չեն սովորական ընթերցողին: Չնաչած որ, այդ հեղինակների մի մասը ապրել են մինչ մեր Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսի գալուստը, սակայն նրանց աշխատությունները չեն անտեսվել Եկեղեցու կողմից, այլ խորապես ուսումնասիրվել են, եւ այն ամենը ինչ պիտանի է եղել, մեկնաբանվել է քրիստոնեական տեսանկյունից: Իմաստասիրական գրականությունը մեկնելիս հաճախ կարիք է եղել տալ բովանդակության մեջ հանդիպող դժվարիմաց բառերի իմաստը, լուծմունքը, իսկ որոշ գործերի պարագայում կարիք է եղել մեկնաբանել յուրաքանչյուր արտահայտություն ու նախադասություն: Այդպիսի բան քիչ է հանդիպում անգամ Սուրբ Գրքի մեկնություններում: Պատճառը երկերի խրթինությունն է: Օրինակ՝ Դավիթ Անհաղթի «Ամենայն չար տանջելի» գործը հիմնականում մեկնաբանել են Հայ Եկեղեցու հայրերից՝ Ներսես Շնորհալին եւ Առաքել Սյունեցին: Այս գործը ընդամենը կես էջ ծավալ ունի, կազմված 33 արտահայտություններից (սա Անհաղթի «Սահմանաց իմաստասիրութեան» գործի մի փոքրիկ հատվածն է միայն): Այն մեկնաբանվել է սկսված խորագրից՝ «Ամենայն չար տանջելի» արտահայտությունից մինչեւ վերջին արտահայտությունը, քանի որ առանց այդ մեկնությունների որեւէ արտահայտություն հասկանալի չէր լինի: Առաքել Սյունեցու մեկնությամբ ստացվել է մի գործ կազմված 33 գլուխներից. յուրաքանչյուր արտահայտությանը մի գլուխ է ընծայվել: Այսպիսի գրքերը կոչվում են «Արտաքին գրքեր»: Արտաքին գրքեր Արտաքին գրքերից են. - Պորփիւր իմաստասերի գիրքը, որ կոչվում է «Պորփիւրն»: Գրիգոր Տաթեւացին արել է այս երկի լուծմունքը: - Արիստոտելի «Տասը ստորոգութիւնը» եւ «Պերիարմենէսը»: Հովհաննես Որոտնեցին եւ Գրիգոր Տաթեւացին արել են այս երկերի լուծմունքը: - Արիստոտելի «Առաքինութեան գիրքը», որի լուծմունքը արել է Գրիգոր Տաթեւացին: - Արիստակես Հռետորի «Գրչութիւն քերականի» գիրքը: Այս երկի դժվարիմաց խոսքերի լուծմունքը արել է Գրիգոր Տաթեւացին: - Գրիգոր Հռետորի «Գրչութիւն քերականի» գիրքը: Այս երկի դժվարիմաց խոսքերի լուծմունքը արել է Գեորգ Վարդապետը: - Դավիթ Անհաղթի «Սահմանաց իմաստասիրութեան», «Էակաց գիրք», «Ռեակ» եւ «Բարձրացուցէք» երկերը, վերջինիս մեկնությունը արել է Ներսես Շնորհալին: Իսկ «Սահմանաց իմաստասիրութեան» երկը մեկնել է Առաքել Սյունեցին: - Մովսես Քերթողի «Քերականության գիրքը»: Edited December 7, 2006 by Aram_D Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 7, 2006 Author Report Share Posted December 7, 2006 Հայ Եկեղեցին 12 առաքյալների օրինակով ընդունում է 12 տիեզերական վարդապետներին, որոնց գործերը հիմք են կազմում ինչպես Ընդհանրական այնպես էլ Հայ Եկեղեցու դավանության եւ վարդապետության: Տիեզերական վարդապետները տարբեր ազգերից են՝ ասորի, ղպտի, լատին, հույն... Հետազոտողները ասում են, որ Եպիփան Կիպրացու մայը հայ է եղել, իսկ հայրը հրեա: Առաջին երկուսը՝ Ռեթեոսն ու Դիոնեսիոսը, մինչ Պողոս առաքյալի այցելությունը, եղել են հեթանոս եւ շատ երեւելի անձնավորություններ հեթանոս աշխարհում: Նրանք Պողոսի քարոզով են դարձի եկել: Ռեթեոսից գրավոր գործեր չեն պահպանվել. նրա վարդապետությունից պատառիկներ կան Դիոնեսիոսի գործերում: Սեղբեստրոսը Գրիգոր Լուսավորչի ժամանակակիցն է: Բարսեղ Կեսարացին եւ Գրիգորի Նյուսացին եղբայրներ են: Հովհանն Ոսկեբերանի երկրորդ աքսորավայրը եղել է Հայաստանը եւ Հայաստանում էլ ննջել է: Նա մի ներբող ունի նվիրված Գրիգոր Լուսավորչին: Անունք սրբոց Երկոտասանից վարդապետացն. Ռեթէոս Դիոնէսիոս Սեղբեստրոս Աթանաս Կիւրէղ Երուսաղէմացի Եփրեմ Խուրին Ասորի Բարսեղ Կեսարացի Գրիգորի Նիւսացի Գրիգորի Աստուածաբան Եպիփան Կիպրացի Յովհան Ոսկեբերան Կիւրէղի Աղէքսանդրացի Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted December 14, 2006 Author Report Share Posted December 14, 2006 (edited) Բացի սուրբ Գրքի մեկնություններից, այսօրվա մարդու համար շատ կարեւոր է նաեւ Եկեղեցու խորհուրդների ծիսակարգի մեկնությունը, ինչպես օրինակ՝ Սուրբ Պատարագի եւ 9 ժամերգությունների մեկնությունները, Տոների խորհրդի բացատրությունը (Տոնապատճառ), Տոմարագիտական երկերը, Դռնբացեքի բացատրությունը, Տնօրհնեքի բացատրությունը, Մատաղի բացատրությունը եւ այլն: Երբ նորադարձը մտնում է տաճար եւ ամբողջ պատարագի արարողության ընթացքում ոչինչ չի ընկալում, դա հասկանալի է, բայց երբ երկար տարիներ շարունակ՝ բոլոր պատարագներին անխտիր մասնակցող անձը ոչինչ չի ստանում պատարագից, դա արդեն լուրջ խնդիր է: Այս խնդիրը վաղուց է առկա, եւ մեր հայրերը փորձել են այն լուծել ծիսակարգի մեկնության ճանապարհով: Դրա հետեւանքը եղավ այն, որ հայտնվեցին Ներսես Լամբրոնացու «Սուրբ Պատարագի մեկնությունը», «Մեկնությիւն Եկեղեցական խորհրդոյ», Խոսրով Անձեւացու՝ «Սուրբ Պատարագի մեկնությունը», «Ժամերգությունների մեկնությունը». վրջինս սրբագրել է Մովսես Երզնկացին: Այս մեկնությունների համախումբը առաջ բերեցին մի նոր գիտություն՝ Ծիսական Աստվածաբանություն: Այս բնագավառում գործել են՝ Մովսես Սյունեցին (Քերթողահայր) Հովհաննես Օձնեցին (Իմաստասէ) կաթողիկոս 717-728 թթ Ստեփանոս Սյունեցին Է -Ը դդ մահ 735 թ. Խոսրով Անձևացին Ժ դ Ներսես Շնորհալի (Կլայեցի) կաթողիկոսը 1166-1173 թթ Պողոս Տարոնացին ԺԱ-ԺԲ դդ (մահ 1123 թ.) Վարդան Արևելցին ԺԳ դ Եսայի Նչեցին ԺԳ-ԺԴ դդ Մովսես Երզնկացին ԺԳ-ԺԴ դդ Հովհաննես Արճիշեցին (Ոսպնակեր) ԺԳ-ԺԴ դդ Հակոբ Ղրիմերին ԺԴ-ԺԵ դդ Գրիգոր Տաթևացին 1346-1410 թթ Գրիգոր Խլաթեցին (Ծերենց) 1349- 1425 թթ Վերջին շրջանի հեղինակներից են՝ Սիմէոն Երևանցի կաթողիկոսը 1763-1780 թթ Մաղաքիա Օրմանյանը Նորայր Պողարյանը և ևս մի հեղինակի, ում Օրմանյանը Մատթեոս Դպիր է անվանում Ինչպես երեւում է վերը բերված ցուցակից՝ Հայ Եկեղեցու մեծ վարդապետներն ու կաթողիկոսներն են զբաղվել այս գործերով: Edited December 14, 2006 by Aram_D Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 18, 2007 Author Report Share Posted January 18, 2007 Ինչպես Իգնատիոս Սեւլեռնեցի հոգետես վարդապետը (ԺԱ-ԺԲ դդ.) ձեռնարկեց Ղուկասի ավետարանի մեկնությունը Իգնատիոս վարդապետը Գրիգորիս կաթողիկոսից (սուրբ Ներսես Շնորհալու եղբայր), հրաման է ստանում մեկնաբանել Ղուկասի ավետարանը, սակայն հանձն չի առնում, մինչեւ որ մի անգամ տեսիլքում նրան հայտնվում է մի լուսավոր եւ ամենայն վայելչությամբ զարդարված տուն, ուր Եկեղեցու բոլոր վարդապետները խնդության մեջ էին: Ինքն էլ է կամենում ներս մտնել, սակայն նրան արգելում են ասելով. «Ինչո՞ւ չջանացիր մեկնաբանել Ղուկասի ավետարանը՝ խորհրդական եւ մտավոր խոսքերով»: Այդ տեսիլքի աներեւույթ լինելուն պես նա ձեռնարկում է ե՛ւ Ղուկասի, ե՛ւ Մարկոսի ավետարանների մեկնությունները լուսավոր վարդապետությամբ: Quote Link to post Share on other sites
Zonara Posted January 19, 2007 Report Share Posted January 19, 2007 (edited) Հարգելի Արամ, նախ խորհին շնորհակալություն բավականին անհրաժեշտ տվյալների համար: Ինձ հետաքրքրում է այսպիսի մի հարց` Հայ Եկեղեցու որ հայրերն են զբաղվել բարոյական աստվածաբանությամբ եւ արդյոք կան հայրեր, որոնք գրել են մարդկաին կյանքի սկզբի մասին, բեղմնավորման մասին, Հիվանդության եւ Առողջության մասին, ինչպես նաեւ Abortion/ի մասին: Ուրախ կլինեի եթե կարենաիք պատասխանել հարցիս: Նախապես շնորհակալություն: Edited January 19, 2007 by Zonara Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 19, 2007 Author Report Share Posted January 19, 2007 Հարգելի Արամ, նախ խորհին շնորհակալություն բավականին անհրաժեշտ տվյալների համար: Ինձ հետաքրքրում է այսպիսի մի հարց` Հայ Եկեղեցու որ հայրերն են զբաղվել բարոյական աստվածաբանությամբ եւ արդյոք կան հայրեր, որոնք գրել են մարդկաին կյանքի սկզբի մասին, բեղմնավորման մասին, Հիվանդության եւ Առողջության մասին, ինչպես նաեւ Abortion/ի մասին: Ուրախ կլինեի եթե կարենաիք պատասխանել հարցիս: Նախապես շնորհակալություն: Վարդան Այգեկցու «Խրատ Պաղտին իշխանին» գրքում կա որոշ բաներ բեղմնավորման եւ մարդու էմբրիոնի զարգացման մասին: Նա բավականին հետաքրքիր է գրում: Աշխարհաբար թարգմանությունը կա: Միջնադարյան գրականությունում այդ թեման բարձրացվում է եւ բժշկական եւ հոգեւոր տեսանկյունից: Գրիգոր Նյուսացին (331 – 394 թթ.) եւ Նեմեսիոս Եմեսիացին (Դ դ.) հատուկ աշխատություններ ունեն մարդու բնության եւ կազմության մասին: Նեմեսիոսի գիրքը Ստեփանոս Սյունեցին է թարգմանել հուարենից, գրաբարով է: Մարդու բնության թեման շատ բարդ նյութ է, քանի որ մարդը տիեզերքի ամենաբարդ կառույցն է, եւ Նեմեսիոսը համեմատության մեջ դնելով մարդկային բնությունը նախ անշունչ արարածների, ապա՝ բույսերի, կենդանիների, ապա նաեւ հրեշտակների բնության հետ, բավականին հստակ ցույց է տալիս մարդկային բնության գեղեցկությունն ու բարդությունը: Նյուսացու գործը որոշ չափով բարդ է: Նա այդ գործը ձեռնարկել է իր եղբոր՝ Բարսեղ Մեծի հորդորներով: Երբ Բարսեղը գրեց արարչության վեց օրերի մասին իր հայտնի գործը, վերջին օրվա արարչության մեկնությունը, մարդու արարչագործությունը, չձեռնարկեց, այլ դիմեց իր եղբորը՝ Գրիգորին, որ նա կատարի այն: Գրիգորն էլ մեկնաբանեց, հավատարիմ մնալով Ալեքսանդրյան դպրոցի ավանդույթներին, Իսկ Բարսեղը Անտիոքի դպրոցի ավանդությամբ էր մեկնաբանել «Վեցօրեան»: Բարոյական աստվածաբանության մասին այսօր հստակ որեւէ բան ասել չեմ կարող, պետք է գրականությունը ուսումնասիրեմ: Quote Link to post Share on other sites
Zonara Posted January 19, 2007 Report Share Posted January 19, 2007 Բարոյական աստվածաբանության մասին այսօր հստակ որեւէ բան ասել չեմ կարող, պետք է գրականությունը ուսումնասիրեմ: Շնորհակալություն: Եթէ դժվար չէ ձեզ համար...շատ շատ շնորհակալ կլինեմ Quote Link to post Share on other sites
Шалапунька Posted January 19, 2007 Report Share Posted January 19, 2007 Բարով եք եկել, Զոնարա: Լուսամուտի ֆորումում Դո՞ւք եք: Quote Link to post Share on other sites
Zonara Posted January 20, 2007 Report Share Posted January 20, 2007 Բարով եք եկել, Զոնարա: Լուսամուտի ֆորումում Դո՞ւք եք: Այո այո Quote Link to post Share on other sites
Zonara Posted January 31, 2007 Report Share Posted January 31, 2007 Հարգելի Aram_D իմ խնդրանքին տենցել չպատասխանեցիք Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted February 1, 2007 Author Report Share Posted February 1, 2007 Հարգելի Aram_D իմ խնդրանքին տենցել չպատասխանեցիք Շատ ներեղություն եմ խնդրում սպասեցնելու համար: Այս երկու շաբաթը ամբողջովին զբաղված եմ եղել, ստիպված եմ եղել ախատել 16 ժամից ավելի, առանց հանգստյան օրերի, այնպես որ ժամանակ չի եղել մատենադարան գնալու: Ներողամիտ եղեք, հանպազօրյա հաց վաստակելու համար հաճախ ստիպված եմ լինում օրական 12 ժամ աշխատել: Հարգանքներով՝ Արամ Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted February 12, 2007 Author Report Share Posted February 12, 2007 ...Հայ Եկեղեցու որ հայրերն են զբաղվել բարոյական աստվածաբանությամբ .... Հարգելի Զոնարա, Ձեր տված հարցին պատասխանելու համար ստիպված եղա, կոնսուլտացիայի կարգով, դիմել համապատասխան մասնագետի, քանի որ արտաքինից պարզ թվացող այս հարցը բավականին լուրջ հետազոտություններ էր պահանջում: «Բարոյական աստվածաբանությունը» դա աստվածաբանական դիսցիպլին (գիտակարգ) է, իսկ ասվածաբանությունը դիսցիպլինների բաժանելը ինքնին նոր երեւույթ է, (19-րդ դար) եւ գալիս է արեւմուտքից: Մինչ այդ ամբողջ քրիստոնեական աշխարհում, հատկապես արեւելքում, Եկեղեցու հայրերը աստվածաբանությունը բնական գիտությունների օրինակով՝ տարբեր դիսցիպլինների չէին բաժանել, քանի որ աստվածաբանությունը հավատքի խնդիր է եւ տրվում է հայտնությամբ, իսկ բնական գիտությունները փորձերի եւ վերացական մտածողության արդյունք են, եւ այն կարիք կար տրոհել գիտակարգերի: 19 –րդ դարում, երբ Եվրոպայում Աստվածաբանությունը բաժանվեց գիտակարգերի, Հայաստանում, հայտնի պատճառներով, դա չէր էլ կարող արվել: Սակայն Մխիթարյանները հետեւելով եվրոպացիների օրնակին դա արեցին իրենց միջավայրում, եւ որոշ քանակությամբ գրքեր հրատարակեցին, բարոյական աստվածաբանության թեմայով: Բայց չէի ասի, որ պակասը լրացվեց, այլ ավելի շուտ՝ եվրոպական մտածելակերպով գրականություն հայտնվեց: Ընդհանուր առմամբ Աստվածաբանությունը դրանից չհարստացավ, չնայած որ նոր աստվածաբանական եզրեր գոյացան, որոշ սահմանումներ արվեցին: Բացի այդ, շատ հայ երիտասարդներ, այն ժամանակներում, գնում էին Եվրոպա ուսանելու, որից հետո հայերենով, եվրոպական մտածելակերպին հարիր, գրականություն հայտնվեց նաեւ Հայ Եկեղեցու գրականության ցանկում: Այն խնդիրները, որոնք դարձան բարոյական աստվածաբանության քննարկման նյութ, միջնադարում վաղուց ի վեր քնարկվել էին՝ քարոզների, խրատների եւ հորդորակների միջոցով: Օրինակ՝ Ավետարանի մեկնություններում, որպես եզրափակիչ խոսք, մեկնիչները հաճախ հորդորել են հավատարիմ մնալ պատվիրանապահությանը, համբերությամբ տանել նեղությունները, ողորմած լինել եւ այլն: Հաճախ էլ կարելի է հանդիպել այսպիսի արտահայտության. «Մեր մեղքերի պատճառով Տերը մեզ հանդիմանում է անօրենների ձեռքով»: Եթե այսօր հնարավոր լինի հավաքել նման հորդորները, ապա մի հարուստ գրականության տեսակ ի հայտ կգա: Բայց սա չի նշանակում, որ Հայ Եկեղեցում ամենեւին նման աշխատանքներ չարվեցին, օրինակ՝ Պողոս Ադրիանապոլսեցու «Խրատի թանգարան» գիրքը բավականին հաջող գործ է նման դիսցիպլինի սահմաններում, եւ ամենակարեւորը՝ հայկական մտածելակերպին հարիր է: Հարգանքներով, Արամ Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted February 13, 2007 Author Report Share Posted February 13, 2007 Լիարժեք պատկերացնելու համար, թե ինչ հարցեր են քննարկվում Բարոյական Աստվածաբանություն գիտակարգի սահմաններում, ստորեւ բերում եմ Մխիթարյան միաբանությունից՝ Խաչատուր Էրզրումցի Առաքելականի «Համառոտություն Բարոյական Աստուածաբանութեան» գրքի բովանդակության ցանկը. 1. Յաղագս կանոնաց գրոց 2. Յաղագս Աստուածաբանական առաքինութեան եւ պատուիրանաց նոցին 3. Յաղագս պատուիրանաց տասն պատգամաց եւ Եկեղեցւոյ 4. Յաղագս մասնաւոր պատուիրանաց իւրաքանչիւր կացութեան 5. Յաղագս մեղաց 6. Յաղագս խորհրդոց Եկեղեցւոյ 7. Յաղագս բանադրանաց Quote Link to post Share on other sites
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.