MONK Posted January 12, 2007 Report Share Posted January 12, 2007 Համամարդկային պատմության ողջ ընթացքում մարդու միտքն ամենից շատ հուզող և տագնապահար անող հարցերից մեկը եղել է չարի խնդիրը, և դարեր շարունակ փիլիսոփայական ու կրոնական տարբեր համակարգեր փորձել են լուծում գտնել այդ առեղծվածին: Այս հարցն այսօր էլ շարունակում է էական նշանակություն ունենալ գրեթե բոլոր մարդականց, հատկապես քրիստոնյաների համար, քանի որ անխուսափելիորեն ծառանալով բոլորի առջև, այն տարակուսանքի ու շփոթմունքի է մատնում շատերին և նույնիսկ սասանում հավատքն Աստծու նկատմամբ: Շատերի մեջ հարց է ծագում, թե ինչպե°ս ամենաբարին Աստված կարող է հանդուրժել չարի գոյությունը: Եթե Նա կարող է վերացնել չարը, բայց չի անում, ապա բարին կամեցող չէ, իսկ եթե ցանկանում է, սակայն չի կարողանում, ուրեմն ամենակարող չէ: Եվ քանի որ չի վերացնում չարը, ուրեմն ոչ բարին կամեցող է, ոչ էլ ամենակարող, հետևաբար ինչքանո±վ է իրական քրիստոնյաների Աստծո գոյությունը: Չարի ծագման ու էության խնդիրների շուրջ քրիստոնեական Եկեղեցին իր պատմության ընթացքում բախվել է զանազան տեսությունների, որոնցից հատկապես նշանակալից են եղել Եկեղեցու վաղ շրջանում մեծ տարածում գտած գնոստիկյան ու մանիքեական աղանդների վարդապետությունները, որ հիմնված էին տարբեր կրոններից, զրադաշտական դուալիզմից և հունական փիլիսոփայությունից փոխառնված գաղափարների վրա: Ըստ սրանց` չարի աղբյուր էր համարվում կամ նյութը` ի հակադրություն բարի` հոգևոր աշխարհի, կամ էլ առանձին գոյությամբ օժտված չար աստված, որ հավերժական պայքարի մեջ էր բարի Աստծու հետ: Սակայն Եկեղեցու հայրերը մերժել են այս տեսությունները և թյուր կարծիքները կասեցնելու նպաատակով հնարավորինս հստակեցրել չարին առնչվող քրոստոնեական ճշմարտությունը: Ըստ այսմ` չարը ոչ արարված է, ոչ էլ առանձին գոյություն ունեցող էություն, այլ պարզապես բարու պակասը կամ բացակայությունն է: Ինչպես լույսի բացակայությունից առաջանում է խավար, կամ էլ առողջության խաթարումից` հիվանդություն, այնպես էլ Աստծո ներկայության զրկումից առաջանում է չարը: Չարի երևան գալը սերտորեն առնչվում է արարչության սկզբում կատարված մի շրջադարձային իրողության հետ, երբ հրեշտակների բարձր դասերից մեկին պատկանող Արուսյակ կամ Լուսակիր (Լյուցիֆեր) հրեշտակը , հպարտությամբ համակված և իր անձնիշխանությունը չարաշահելով, ըմբոստանում է Աստծո դեմ` ապստամբեցնելով նաև հրեշտակների մեկ երրորդին: Սակայն պարտություն է կրում և իր համախոհ հրեշտակների հետ երկնքից ցած նետվում (սրա համար էլ Սբ. Գր. Տաթևացին ՙհպարտություն՚ բառը ստուգաբանում է իբրև ՙհրեշտակների պարտություն՚): Անկումից հետո Արուսյակը` այլևս սատանան, խաբեության միջոցով չարիքը մտցնում է նորաստեղծ մարդկանց երանավետ կյանքի մեջ` այսու սկսելով խաթարել Աստծո արարչության ներդաշնակությունը: Այսպիսով չարը, չլինելով ոչ գոյ, ոչ էլ կեցություն, անձնավորվում է սատանայի միջոցով և դառնում ապականող ու ոչնչացնող ակտիվ ուժ: Այնուհանդերձ, չարը սոսկ թույլատրված զորություն է և կարող է գործել միայն այն սահմաններում, որ թույլատրում է նրան Աստված: Չարի իշխանության դաշտը բացվում է միայն այն ժամանակ, երբ մարդն իր ազատ կամքով մերժում է աստվածատուր պատգամները և իրեն զրկում Աստծո սրբարար ներկայությունից: Իհարկե, իբրև բանսարկու և խաբեբա` սատանան ներշնչում է, թե ինքն ամենազոր է և ունի անսահմանափակ իշխանություն, մի միտք, որին հաճախ հակվում ենք շատերս` տեսնելով մեր առօրյա իրականության մեջ համատարած մոլեգնող չարիքը: Սակայն աստվածապարգև մեծագույն շնորհները` հավատքը, հույսը և սերը, աներկբայելիորեն վկայում են, որ չարի իշխանությունը կարծեցյալ է և վայրկենապես վերանում է, երբ մենք դառնում ենք Աստծո կամքի գործադրողը մեր կյանքով, ինչպես ակնթարթորեն ցրվում է խավարը, երբ լույս ենք վառում: Մի հարց հաճախ անորոշ է մնում, որ եթե չարը, ի շարս ամենայնի, Աստծո ամենազոր իշխանության տակ է, ապա ինչո±ւ Աստված իսպառ չի վերացնում այն: Նախ` Ասատված երբեք չի բռնանում Իր պատկերով ու նմանությամբ ազատ ստեղծված մարդու կամքի վրա, եթե անգամ նա ի չարն է գործադրում իր ազատությունը (հակառակ դեպքում կյանքը մարդու համար կվերածվեր պարտադրյալ երևույթի, ինչը լիովին կհակասեր ազատ և արդար Աստծո էությանը) : Ապա նաև հարկ է նշել, որ չարն ինքնին բացարձակ երևույթ չէ, այլ հարաբերական, և այն, ինչ չարիք է մեկի համար, բարիք կարող է նկատվել մեկ ուրիշի համար: Եվ Աստված հաճախ թույլատրում է չարը, որպեսզի խրատի մարդուն, կամ փրկի ավելի մեծ չարիքից: Այնուհանդերձ, լիովին լուծված համարել այս հարցը չի կարելի, քանի որ Աստծո խորհուրդներն անքննելի են, և մեր սահմանափակ ուղեղը չի կարող ընկալել անընդգրկելին. ՙԻմ խորհուրդները նման չեն ձեր խորհուրդներին, և ոչ էլ ճանապարհները` ձեր ճանապարհներին, -ասում է Տերը՚ (Եսայի 55: : Ուստի պարզապես վանենք չարը մեր կյանքից` ի խորոց սրտի արտաբերելով Տերունական աղոթքի բառերը. ՙԵւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէն՚: Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 12, 2007 Report Share Posted January 12, 2007 Չարի մասին Առաքել Սյունեցին իր «Ամենայն չար տանջելի» երկում հանգամանորեն խոսել է, եւ չեմ կարծում, որ հնարավոր է այս հարցում ասել ավելին, քան Սյունեցին: Մանավանդ որ այստեղ ամենեւին անհասկանալի է ձեր հետեւյալ արտահայտությունը. « ... այնպես էլ Աստծո ներկայության զրկումից առաջանում է չարը»: Այսինքն՝ ըստ ձեր խոսքի, չարը առաջացավ այն բանից հետո, երբ Աստված զրկեց ըմբոստ հրեշտակին Իր ներկայությունից: Մոռանում եք, որ ըմբոստությունը՝ ինքնին արդեն չարություն է: Հարգանքներով Quote Link to post Share on other sites
Шалапунька Posted January 12, 2007 Report Share Posted January 12, 2007 Հարգելի Արամ, կարծում եմ Մոնքը նկատի ուներ, որ չարը մեր կյանքում հայտվում է այն պահին, երբ մենք ԿԱՄՈՎԻ հեռանում ենք Տիրոջից: Ես այսպես եմ հասկանում չարի հայտնվելը: Մենք ենք հեռանում Աստծուց: Մեր ԱԶԱՏ կամքով: Եվ չարը հենց դրանից է սկսվում: Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 13, 2007 Report Share Posted January 13, 2007 Հարգելի Արամ, կարծում եմ Մոնքը նկատի ուներ, որ չարը մեր կյանքում հայտվում է այն պահին, երբ մենք ԿԱՄՈՎԻ հեռանում ենք Տիրոջից: Ես այսպես եմ հասկանում չարի հայտնվելը: Մենք ենք հեռանում Աստծուց: Մեր ԱԶԱՏ կամքով: Եվ չարը հենց դրանից է սկսվում: Եթե դա այդպես է, ապա այնքան էլ հստակ չի ձեւակերպված: Բայց հետեւյալ խոսքը արդեն քրիստոնեական իմաստասիրությունից չէ. « ... հարկ է նշել, որ չարն ինքնին բացարձակ երևույթ չէ, այլ հարաբերական, և այն, ինչ չարիք է մեկի համար, բարիք կարող է նկատվել մեկ ուրիշի համար»: Ըստ Եկեղեցու վարդապետության չարը միանշանակ չար է, ինչպես օրինակ՝ գողությունը չարություն է, ե՛ւ գողացողի համար, ե՛ւ տուժվողի համար: Չի կարող այն գողի համար բարիք լինել: Իսկ բացարձակության եւ հարաբերականության մասին խոսել հարմար կլիներ ֆիզիկայի «Հարաբերականության տեսության» սահմաններում: Ուրիշ բան, որ Տերը կարող է չարիքը բարիքով փոխարինել, բայց բոլոր դեպքերում ժամանակակից ֆիզիկայի գաղափարները չի կարելի տեղափոխել կրոնական միջավայր, այնտեղ արդեն վաղուց ամեն ինչ որոշված է: Համենայան դեպս՝ չարի հարաբերականության մասին ես չեմ կարդացել մեկ այլ տեղ: Հարգանքներով Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 13, 2007 Report Share Posted January 13, 2007 Ստորեւ բերում եմ Առաքել Սյունեցու «Ամենայն չար տանջելի» երկից մի հատված: Խնդրում եմ արժանավայել ընդունել այս գործը: Սյունեցին Տաթեւի դպրոցի սաներից է, Գրիգոր Տաթեւացու քրոջ որդին, նրա եղբայրը նույնպես հոգեւորական է եղել, իսկ իրեն կոչել են երկրորդ Որոտնեցի: 33 Երեսուներեքերորդ հարց. Ի՞նչ է նշանակում հետեւյալը. «Սատանան բամբասանքի ենթակա է»: Պատասխան. Նախ՝ որովհետեւ Աստծուց բարի է ստեղծվել եւ հետո է չարացել: Երկրորդ՝ իր բնությանը հակառակ է գործել: Երրորդ՝ իր Արարչին է հակառակվել: Չորրորդ՝ լույս է եղել, ապա խավար դարձել: Հինգերորդ՝ հանգիստը թողել ու անանցանելի չարչարանքներն է ընտրել: Վեցերորդ՝ ոչ թե մեկ ուրիշից է բռնադատվել չար լինել, այլ կամովին է չարն ընտրել: Յոթերորդ՝ ոչ թե միայն ինքն է կորել, այլեւ ցանկանում է բոլորին ապականել: Ութերորդ՝ բանական լինելով՝ այնքան է անբանացել, որքան անբան անասունները, եւ դեռ ավելի վատթար է եղել, որովհետեւ բոլոր անասուններն իրենց օգուտն են ընտրում, իսկ սա իր չարչարանքն ու կորուստն է ընտրել: Եվ սրանց համար է ասվում, որ մեղքով բռնված ոգիները միտքն էլ են կորցնում: Իններորդ՝ որովհետեւ գիտե, թե որքան շատ ուրիշների չարի մեջ գցի, այնքան անշեջ կրակում իր չարչարանքները կավելացնի, սակայն ջանում է ամեն օր իր չարչարանքներն ավելացնել: Տասներորդ՝ այս ամենն իմանալով՝ այդուհանդերձ չի զղջում ու չի ապաշխարում չարի համար: Տասնմեկերորդ՝ Աստված այսքան ժամանակ թույլ տվեց նրան, որ թերեւս զղջա, սակայն նրա փույթը չէ: Տասներկուերորդ՝ այս բոլոր չարություններից հետո էլ Աստված դեռեւս քաղցրությամբ էր խոսում նրանց հետ, սակայն չզղջացին: Սա հայտնի է Հոբի օրերին [Աստծու]՝ սատանային ասած [խոսքերից]. ՙՈրտեղի՞ց ես գալիս դու՚ (Հոբ Ա 7): Եվ դարձյալ ասում է քաղցրությամբ. ՙՈւշադրություն դարձրի՞ր իմ ծառա Հոբին՚ (Հոբ Ա : Եվ դարձյալ ասում է. «Տեսա՞ր արդյոք իմ ծառա Հոբին» (Հոբ Բ 3): Եվ այս բոլոր բարությունները եւ քաղցրությունները տեսնելով՝ կրկին չարությունից չդարձան: Տասներեքերորդ՝ տեսան, որ Աստված լսում էր իրենց, սակայն չաղաչեցին իրենց իսկ չարից իրենց ազատել: Հայտնի է, որ Աստված լսում էր նրանց: Նախ՝ երբ Աստծուց խնդրեցին Հոբին փորձություն տալ, լսեց նրանց եւ Հոբին նրանց ձեռքը տվեց: Եվ դարձյալ խնդրեցին Հոբին այլ փորձությունների մատնել, այսինքն՝ որդերի ու մարմնի թարախի, եւ սա նույնպես անսաց, թերեւս այս մեկով նրանց համար փրկություն որսար, սակայն անդարձները չարից երես չդարձրին: Այնուհետեւ լինում է երրորդ խնդրանքը եւս, որով դիմեցին Քրիստոսին, եւ Տերը լսեց նրանց: Նախ՝ աղաչեցին Քրիստոսին, որ հրաման տա նրանց՝ խոզերի մեջ մտնել (տե՛ս Մատթ. Ը 31): [Տերը] կատարեց նրանց խնդրանքը: Երկրորդ՝ Քրիստոսին աղաչեցին՝ ասելով. «Աղաչում ենք քեզ, Հիսո՛ւս, Բարձրյալի Որդի՛, տարաժամ մեզ մի տանջիր» (տե՛ս Մատթ. Ը 29): Եվ նրանց խնդրանքը կատարեց: Եվ ով նրանց այսքան աղաչանքները լսեց, դարձյալ կլսեր նրանց, եթե այլ մեծագույն խնդրանքներ եւս մատուցեին: Եվ դրա համար էլ ասում է. «Սատանան բամբասանքի ենթակա է», որովհետեւ այս բոլոր քաղցրությունը տեսնելով՝ չզղջացին: Դրա համար Տերն ասում է. «Այս աշխարհի որդիներն ավելի իմաստուն են, քան լույսի որդիներն իրենց սերնդի մեջ» (տե՛ս Ղուկ. ԺԶ : Եվ քանի որ շատ մեղավորներ ու մաքսավորներ դեպի Քրիստոս դարձան, իսկ նրանք այս բոլոր քաղցրությունները տեսան եւ չարից չհրաժարվեցին: Ուստի ասում է. «Բամբասանքի ենթակա է սատանան»: Հարց. Ի՞նչ է նշանակում հետեւյալը. «Ով անեղը ստորոգում է, ճշմարտապես ինքն է չարը»: Պատասխան. Ով երկու սկիզբ ընդունելով պնդի, թե երկուսն էլ անեղ են՝ մեկը Բարին Աստված, մյուսը՝ չար սատանան, ինչպես Մանիքոսն է ասում, ապա նա ճշմարտապես ինքն է չար, քանի որ այսպիսի չար հերետիկոսություն է խոսում: Եվ դարձյալ՝ ով ասի՝ «Չարն առանց մեր մեղանչելու եւ մեղքեր գործելու է մեր բնության մեջ, իսկ մեղանչողները բնությունից հարկադրված են մեղանչում, որովհետեւ բնությունը մեղանչական է», այնպիսին չար է ըստ իր հոժար կամքի եւ ըստ մտքի կուրության, քանզի մեղքով բռնված հոգիների միտքը եւս կուրանում է: Դրա համար էլ ասում է. «Ով անեղն է ստորոգում, ճշմարտապես ինքն է չար»: Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 13, 2007 Report Share Posted January 13, 2007 Եւս մի հատված Չորրորդ հարց. Ինչո՞ւ Աստված թույլ տվեց, որ սատանան լինի: Այս կապակցությամբ չորս հարցեր կան: Նախ՝ եթե Աստված գիտեր, որ սատանան չար է լինելու, ինչո՞ւ նրան ստեղծեց: Երկրորդ՝ ինչո՞ւ չկանխեց սատանայի անձնիշխան կամքը, քանի որ նրա չարության պատճառը դա եղավ: Երրորդ՝ ինչո՞ւ նրան անգո չդարձրեց, այլ թույլ տվեց նրան այս ամենն անել: Չորրորդ՝ ինչո՞ւ հետո չխափանեց նրա անձնիշխան կամքը, որպեսզի չկարողանար չար լինել: Նախ այն մասին, թե ինչո՞ւ ստեղծեց նրան, որը չարիքների սկիզբ էր լինելու: Աստված ոչ միայն բարի է, այլեւ գիտուն: Ու թեպետ գիտեր, որ նա չար է լինելու, այդուհանդերձ Աստծու իմացությունը չարգելեց բարությանը նրան ստեղծել, որովհետեւ Աստված բոլոր արարածներին իր բարությամբ արարեց, որպեսզի վայելեն իր բարիքները: Եվ դարձյալ, քանզի երկուսն էլ Աստծու բարիքներն են՝ եւ՛ բարությունը, եւ՛ գիտությունը, ապա դրանք չհակառակվեցին միմյանց, որովհետեւ բարիքները ներհակ չեն միմյանց, այլ օգնական: Այդ իսկ պատճառով Աստծու գիտությունը չհակառակվեց Աստծու բարությանը՝ արգելելու համար նրա ստեղծումը: Ահա թե ինչու Աստծու բարի գիտությունը թույլ տվեց Աստծու բարի կամքին բարություն անել: Եվ դարձյալ՝ Աստծու գիտությանը հայտնի էր, որ Աստծու բարությունը ամենքին ըստ բնությանր բարի է ստեղծել: Իսկ եթե որեւիցե մեկը իր բնությունից դուրս, իր կամքով հոժարում է չարին, ապա անբամբասելի է բարի բնություն Ստեղծողը: Քանի որ բնությունը կամքի նկատմամբ առաջնային է, հետեւաբար անհրաժեշտ է, որ կամքը հնազանդվի բնությանը, եւ հարկ չկա, որպեսզի բնությունը հնազանդվի կամքին: Իսկ եթե մեկն իր անձի դեմ գործում է այս մեծ հակառակությունը, այսինքն՝ բնությունը ծառայեցնում է կամքին, ապա նման դեպքում անմեղադրելի է Աստված, որ նրան բարի բնություն է տվել, որի համար Աստծու գիտությունը արգելք չի եղել Աստծու բարությանը, այլ թույլ է տվել ստեղծել նրան եւ նրա նմաններին՝ մարդկանց մեջ եղող չարերին: Երկրորդ՝ իսկ ինչո՞ւ չխափանեց նրա անձնիշխան կամքը, որը եւ նրա կորստյան պատճառը դարձավ, քանի որ եթե ազատ կամք չունենար, չէր կորչի: Նախ՝ Աստված իր ամբողջ բարությունն իր ստեղծածներից չխնայեց, այլ տվեց նրանց բարություն եւ ազատություն, այսինքն՝ ստեղծեց բարի բնություն եւ տվեց անձնիշխան ազատ կամք: Աստված հակառակ չէ բարուն, որ իր ստեղծածներին զրկեր այս երկու բարիքներից, ուստի բարի բնություն եւ անձնիշխան կամք տվեց նրան: Դարձյալ՝ բնությունը բարի ստեղծեց, որովհետեւ բնությունն է նրան բարի լինել սովորեցնում: Իսկ անձնիշխան կամք տվեց, որպեսզի իր անձինիշխան կամքով հնազանդվի Բարի Ստեղծողին եւ իր Պարգեւատուին եւ առավել վարձատրվի: Որովհետեւ ով կամովին չի ծառայում, չի էլ վարձատրվում: Դրա համար նրան բարի բնություն եւ անձնիշխան կամք տվեց: Երրորդ՝ այնուհետեւ ինչո՞ւ չխափանեց նրա անձնիշխան կամքը, որպեսզի չկարողանար չար լինել: Որովհետեւ Աստված Իր արարածներին տված բարիքները ետ խլել չի կամենում: Իսկ եթե առաջին իսկ առիթով ետ էր խլելու, ապա ինչո՞ւ էր տալիս: Մի՞թե չգիտեր, որ այդպես էր լինելու: Սրանից առաջ ասված պատճառներով է, որ այս ամենը տվեց, եւ այս մյուս պատճառներով է, որ նրանից անձնիշխան կամքը չխլեց, որովհետեւ եթե այս բոլոր բարիքներն ու ազատությունները չար եղան նրա համար, ապա եթե բարի եւ ազատ չլիներ, ինչպիսի՜ չարիքներ չէ՜ր կրի նա: Դրա մասին Տերն ասում է. «Եթե քո մեջ եղած լույսը խավար է, ապա խավարը՝ որչափ եւս ավելի» (Մատթ. Զ 23): Չորրորդ՝ սատանայի գործած այս բոլոր չարիքներից հետո ինչո՞ւ նրան անգո չդարձրեց: Որովհետեւ Աստված էացուցիչ է եւ ոչ թէ ապականիչ, եւ անգոյությունից բերում է գոյության եւ ոչ թե՝ գոյությունից անգոյության դարձնում: Որովհետեւ Արարող է եւ ոչ թե քանդող: Դրա համար է, որ այն, ինչ Իր բնության, բարի բնության եւ բարի կամքի գործն է, այն է Աստված անում եւ ոչ թե հակառակը: Հինգերորդ՝ ինչո՞ւ Աստված թույլ տվեց նրան փորձել մարդկանց, այսինքն՝ ինչո՞ւ է սատանան պատճառ լինում ընտրյալների ընտիր լինելուն: Որովհետեւ եթե չմարտնչեր նախավկայի հետ, ապա Երկինքը բացված եւ Որդուն Հոր աջ կողմում նստած չէր տեսնի: Եվ եթե մեր Լուսավորչի հետ չմարտնչեր, ապա նա աշխարհի լուսավորիչ չէր լինի, կամ Աստվածության Էջմիածին իջնելը չէր տեսնի: Եվ եթե Ադամի հետ չմարտնչեր, ապա Աստված մարդկային մարմնով մեր բնությունից չէր ծնվի՝ Աստվածային փառքի վերածված: Դրա մասին մարգարեն ասում է. «Մի՛ սպանիր նրանց, որպեսզի չմոռանան քո ժողովրդին, այլ ցրի՛ր եւ ընկճի՛ր նրանց քո զորությամբ» (Սաղմ. ԾԸ 12): Այս խոսքերը մեկ այլ խորությամբ Աստվածային խորին դատաստանն են հայտնում, որ հաստատեց մի օր, երբ տանջելու է նրան եւ նրա հետեւորդներին՝ անանցական տանջանքներով: Դրա համար աղաչում էին նրան. «Ժամանակից առաջ մի՛ տանջիր մեզ» (Տե՛ս Մատթ. Ը 29): Եվ տանջվելու է նա իր բոլոր կամակատարներով հանդերձ: Դրա համար է ասում. «Ամբողջ չարը տանջանքի ենթակա է»: Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 13, 2007 Report Share Posted January 13, 2007 (edited) Կարծում եմ այսքանը բավական կլինի ըստ արժանվույն գնահատելու համար Եկեղեցու վարդապետությունը չարի ծագման մասին: Եթե կամենաք կարող եմ մի քանի հատվածներ եւս ներկայացնել, բայց խորհուրդ եմ տալիս գիրքը կարդալ: Ես այն 10 տարի առաջ էի կարդացել, բայց այսօր, երբ նորից կարդացի, ավելի խորությամբ ընկալեցի: հարգանքներով Edited January 13, 2007 by Aram_D Quote Link to post Share on other sites
Aram_D Posted January 13, 2007 Report Share Posted January 13, 2007 (edited) Ապա նաև հարկ է նշել, որ չարն ինքնին բացարձակ երևույթ չէ, այլ հարաբերական, և այն, ինչ չարիք է մեկի համար, բարիք կարող է նկատվել մեկ ուրիշի համար: Այս գաղափարը մոտ է Պիրհոնի ուսմունքին (սկեպտիկ փիլիսոփախ Ք. ա. 360-270 թթ.), ըստ որի զգայարանների միջոցով իրերը մեզ չեն ներկայանում այնպես, ինչպես իրականում դրանք գոյություն ունեն, քանի որ ըմբռնումը հարաբերական է: Ուստի գոյություն չունեն ո՛չ վատը եւ ո՛չ լավը, ո՛չ արդարացին եւ ո՛չ անարդարացին: Ըստ նրա ոչ մի բանի մասին հնարավոր չէ վստահորեն արտահայտվել եւ պետք է հրաժարվել դատողություններ անելուց, քանի որ ո՛չ զգայարանները եւ ո՛չ բանականությունը մեզ ճշմարտությունը չեն հայտնում: Պիրհոնացիները առհասարակ մերժում են իմաստությունը որպես աստվածային պարգեւ: Հեթանոսնության համար սա բավականին համարձակ գաղափար է, սակայն ոչ Եկեղեցու համար, քանի որ Եկեղեցու գլուխը Քրիստոսն է, Ով անսպառորեն հեղում է իմաստությունը Իր զավակների վրա: P. S. Բոլոր դեպքերում շնորհակալություն Մոնքին, բավականին բան կարդացի այսօր: Edited January 13, 2007 by Aram_D Quote Link to post Share on other sites
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.