Բաբա Թահեր

[Kars]

Բաբա Թահեր Օրյան (ծն. մոտ 1000 - մահ. 1050-ականներում):

Պարսիկ բանաստեղծ: Լուրի բարբառով գրված ռուբայիներում (քառյակներում), որ աչքի են ընկնում պարզությամբ և թարմությամբ, գովերգել է սերը, շոշափել հասարակական խնդիրները, պատկերել տիրող անարդարությունները: Գրել է մետաֆիզիկական աշխատություններ և սուֆիականների շրջանում տարածում գտած «Փոքրիկ զրույցներ» ժողովածուն:

Հայերեն թարգմանություն՝ «Քառյակներ և ղազալներ» (պարսկերեն բնագրից թարգմանեց Ռ. Աբրահամյան), Թեհրան, 1930:

[Kars]

Բաբա Թահերի դամբարանը Համադանում.

[Kars]

Բաբա Թահերի «Քառյակների» հայերեն թարգմանությունը սիրով ներկայացրել է մեր ֆորումի հարգարժան մասնակիցներից hravart-ն այստեղ՝ http://forum.hayastan.com/index.php?showtopic=31912 , ինչի համար մեծ շնորհակալություն եմ հայտնում իրեն բոլորիս կողմից:

Քանի որ hravart-ը չի ցանկանում, որ իր կողմից բացած թեմաներում մասնակցեն ուրիշները, բացում եմ այս թեման, ուր հրավիրվում են բոլորը: Պրն. hravart-ի կողմից ներկայացված «Քառյակների» թարգմանությունը արտատպելուց հետո ստորև կներկայացնեմ Բաբա Թահերի «Դիվան»-ի բնագիրը, պարսկերենով::

Այն լույս է տեսել Թեհրանում 1338 թ-ին (մեր թվարկությամբ՝ 1959-1960թթ.): Հոյակապ կերպով պատկերազարդված գիրք է:

Ամեն քառյակին զուգակցում է մի եզակի մանրանկար՝ քառյակի բովանդակությանը համապատասխան, կան նաև գունավոր նկարներ, որոնք կներկայացնեմ հերթականությամբ:

Ես, ցավոք, պարսկերենին չեմ տիրապետում, ինչպես և այս ֆորումի մասնակիցներից գրեթե բոլորը: Հետևաբար, հույժ ցանկալի կլիներ մեծարգո Պրն. Վարդանյանի մասնակցությունն այս թեմայում:

[Kars]

ՔԱՌԵԱԿՆԵՐ

Բաբա Թահէր Օրիան

1

Ես մի չարքաշ մարմին ունեմ, Աստւած իմ,

Ծով կարօտն իմ սրտին ունեմ, Աստւած իմ,

Տան փափագից, պանդխտութեան հառաչից,

Հուր կրակն իմ կրծքին ունեմ, Աստւած իմ:

2

Առանց քեզի վարդ չի բացւի պուրակում,

Թէ բացւի էլ չի ունենայ՝ բոյր եւ գոյն,

Առանց քեզի ում շրթունքին ժպիտ կայ

Սիրտն արիւն, դէմքը կըլնի միշտ տրտում:

3

Շալ կը կապեմ ու ղադաք շոր կը հագնեմ,

Բախտի անւի պտոյտը ես կը գովեմ,

Ու լւալու համար ձեռքեր ապերախտ,

Ողջ ծովերի ջրերն ամբողջ կը շրջեմ:

4

Դո´ւ, որ երկնի գիտութիւնը չես սովրել,

Դո:ւ, որ քայլդ դէպ գինետուն չես արել,

Դո´ւ, որ քո շահն ու վնասը չը գիտես,,

Ե՞րբ կը հասնես ընկերներիդ, վա´յ, վա՜յ քեզ:

5

Եթէ սի՞րտն է սիրուհի, էլ սիրուհի՞ն ինչըն է,

Սիրուհի՞ն է թէ սիրտը, սի՞րտն ապա ինչըն է,

Ես սիրուհին ու սիրտը միևնոյնն եմ համարում,

Ու չը գիտեմ սի՞րտն ի´նչ, կամ սիրուհի՞ն ի´նչըն է:

6

Մութ գիշեր էր, ճամբան քարոտ, ես հարբած,

Գաւաթըն ընկաւ ձեռքիցս, բայց ողջ մաց,

Պահապանը վարպետօրէն այն պահեց.

Թէ չէ հարիւր գաւաթ ջարդւեց դեռ չընկած:

7

Աչքիս խոռոչըն ապարանքըդ է, սիրելի´ս,

Ոտքիդ հողը լինի մէջտեղն աչքերիս,

Օ՜, չը լինի որ սխալմամբ ոտ փոխես,

Ոտքըդ ծակեն սուր փշերը կոպերիս:

8

Ցաւ ու դարմանըս եարից կը լինի,

Կապ, անջատումըս էլ եարից գեղանի.

Մսագործն եթէ իմ կաշին քերթի,

Երբէք իմ հոգին եարից չի բաժնի:

9

Քանի ինձնից դու հեռու ես, սիրտ չունեմ,

Սրտիս խորքում ուրիշ փափագ, խինդ չունեմ.

Կեանքդ վկայ, եա´ր, այս երկու աշխարհից,

Սիրուհուց զատ մի այլ տենչանք, իղձ չունեմ:

10

Զմրուխտ սարեր, ժպտուն սարեր ու դաշտեր,

Ժպտուն մարդիկ, որ ցանել են ծաղիկներ,

Շատերն եկել, շատերը կան ու կը գան,

Բայց կը մնան նոյն միշտ նոյն դաշտերն ու սարեր:

11

Գարունն եկաւ անապատում, դաշտ, ձորում,

Ջահէլ կեանքս անցաւ ինչպէս մի գարուն,

Ջիւանների շիրմին ծաղիկ կը բուսնի,

Երբ փերիններ գան շրջելու ծաղկոցում:

12

Դու չես հարցնում քեզ սիրողից շւարած,

Թէ գարունդ ո՞ւմ հետ անցաւ միշտ անդարձ,

Ասա, ո՞ւմ հետ դու գործ ունես, որ վաղուց,

Մոռացել ես ինձ յաւիտեան՝ բեզարած:

13

Ջահէլ սիրտս ի՞նչ գիտէր, թէ հուժկու առիւծ՝ յաղթ էի,

Հալածում է ինձ մահն այժմ և առիւծ է ամեհի,

Ինձնից շշմած խուսափում էր առիւծն հզօր կատաղի,

Սայահբ կռւել կարող չեղաւ մարմինս ընդդէմ ժանտ մահի:

14

Մի հողագործ մղկտալով, այս դաշտում,

Արիւն ցայտող աչքով արտ էր մշակում,

Ե´ւ ցանում էր, ե´ւ ասում էր, -Ա՜խ ափսոս,

Որ պիտ ցանենք, յաւէտ թողնենք այս դաշտում:

15

Նրա համար հոգիս վատ է ու տարաբախտ աշխարհում,

Որ մարմինս մրջիւնների համար եմ ես սնուցում,

Չգիտէի պայմանն ի՞նչ էր, ծառայութեան, գերութեան,

Իզուր ապշած, շւարած եմ փուչ աշխարհի կրկէսում:

16

Սէր գնող մի սիրտ ունեմ վշտալից,

Ու եռանդուն է շուկան այդ սէրից,

Սրտիս տենչանքով հագուստ գործեցի,

Առէշ(՝ սիրուց, թեզանն՝ աղետից:

17

Ճակատագի´ր, միշտ ականջիս դու հնչէ,

Թէ –քո ցաւին ոչ մի դարման բուժիչ է

Թէ գոհար էլ լինես՝ գնորդ չունես դու,

Հէնց այս կեանքըդ է, որ ընթացիկ, սիրւած չէ:

18

Դա՜դ ու ամա՜ն էս աշխարից ու սրտից,

Սիրտս է տենչում տեսածներըն աչքերիս

Դաշոյն շինեմ՝ ծայրն ամուր պողպատից,

Խրեմ աչքըս, սիրտս փրկւի էս դարդից:

19

Երնեկ նրանց, մարմինն հոգուց չեն ջոկում,

Այս փուչ կեանքի մահւան մասին չեն խոկում.

Սովորում են վշտին օրեր, տարիներ,

Իրենց ցաւին դեղ ու դարման չեն հոգում:

20

Ով սիրող է՝ չի վախենայ իր կեանքից,

Սիրահարը չի վախենայ մութ բանտից.

Սիրող սիրտը քաղցած գայլ է, որ երբեք

Չի վախենայ հովւի ահեղ հայ-հայից:

21

Երնէկ նրանց որ քեզ յաճախ տեսնում են,

Քեզ հետ անոյշ զրոյց անում, նստում են.

Թէ քեզ տեսնել կարող չըլնեմ, գէթ գնամ,

Տեսնեմ նրանց, ովքեր քեզ միշտ տեսնում են:

22

Երնէկ նրանց, որ քեզ հետ են միշտ նստում,

Զւարթ սրտով միշտ քեզ հետ են զրուցում.

Սիրողների սովորութիւնն հէնց այն է,

Որ համարձակ միշտ գալիս են քեզ տեսնում:

23

Երնէկ նրանց՝ ոտից գլուխ տխմար* են,

Բոցերի մէջ թացի, չորի ախմար* են.

Ժամ1, քեաբէում2, կռատնում3, տաճարում4,

Եարից դատարկ, տան մէջ անգամ ահմար* են:

24

Ծաղկեպաններ, էլ դուք կակաչ մի ցանէք,

Այգեպաններ, ծաղիկներից ձեռք քաշէք.

Եթէ վարդի պայմանն այ էր, որ տեսայ,

Քանդէք վարդերն ու նրանց տեղ փուշ ցանէք:

25

Բան մի արա, որ նեղութեան մէջ ընկնես,

Այս լայնութեամբ աշխարհը նեղ լինի քեզ.

Երբ որ վաղը մեր նամակներն ուզենան,

Քո նամակի ընթերցումից ամաչես:.

26

Սիրոյդ վիշտը շրջիկ, մոլար ինձ դարձրեց,

Բախտի տենչը անթև, անփառ ինձ դարձրեց.

Ինձ ասացիր, - Սպասի´ր դու, սպասի´ր,

Սպասումը նսեմ, թշւառ ինձ դարձրեց:

http://forum.hayastan.com/index.php?showtopic=31912

[Kars]

Էջ 1

[Kars]

Էջ 2

[Kars]

Էջ 3

[Kars]

Էջ 4

[Kars]

Էջ 5

[Kars]

Էջ 6

[Kars]

Էջ 7

[Kars]

Էջ 8

[Kars]

Էջ 8a

[Kars]

Էջ 9

[Kars]

Էջ 10

[Kars]

Էջ 11

[Kars]

Էջ 12

[Kars]

Էջ 13

[Kars]

Էջ 14

[Kars]

Էջ 15

[Kars]

Էջ 16

[Kars]

Էջ 16a

[Kars]

[Kars]

շարունակելի...

[Kars]

Էջ 16b