2003 год! Год Арама Хачатряна

[Меркурий]

17 ЯНВАРЯ НАЧНУТСЯ ЮБИЛЕЙНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ, ПОСВЯЩЕННЫЕ 100-ЛЕТИЮ АРАМА ХАЧАТУРЯНА17 января на сцене Большого театра в Москве состоится концерт Государственного филармонического оркестра Армении, которым откроются юбилейные мероприятия, посвященные 100-летию великого композитора Арама Хачатуряна. Как сообщил пресс-секретарь этого музыкального коллектива Нарек Товмасян, в Москве оркестр (художественный руководитель и главный дирижер - Эдуард Топчян) исполнит сюиты Арама Хачатуряна из балетов "Гаяне" и "Спартак". Организаторы концерта - министерства культуры Российской Федерации и Республики Армения, посольство РА в РФ, Международный культурный центр. На концерте будут присутствовать президент РА Роберт Кочарян и президент РФ Владимир Путин.Нарек Товмасян сообщил, что после московских гастролей Филармонический оркестр Армении направится в Объединенные Арабские Эмираты, где также даст концерты, посвященные юбилею великого композитора. В программу выступлений включены сюита из балета "Спартак" и Фортепьянный концерт (солист - Армен Бабаханян) Арама Хачатуряна, а также "Картинки с выставки" Мусоргского и "Болеро" Равеля. © Copyright AZG

[Satenik]

ԱՐԱՄ ԵՂԻԱՅԻ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ (24.5(6.6)1903, Թիֆլիս - 1.5.1978, Մոսկվա), կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ: ԽՍՀՄ (1954), ՀԽՍՀ (1955), ՎԽՍՀ (1963), Ադրբ.ԽՍՀ (1973) ժողովրդական արտիստ: ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1963), արվեստագիտության դոկտոր (1965): Սոց. աշխատանքի հերոս (1973): Ավատրել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի կոմպոզիցիայի դասարանը (1934, դասատու՝ Ն. Մյասկովսկի), կատարելագործվել է ասպիրանտուրայում (1934-1936): 1957-ից՝ ԽՍՀՄ կոմպոզիտորների միության քարտուղար (1939-48-ին՝ կազմկոմիտեի նախագահի տեղակալ): 1950-ից դասավանդել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայում և Գնեսինների անվան երաշտական մանկավարժական ինստիտուտում (պրոֆեսոր 1952-ից):

Արամ Խաչատրյանը XX դ. մեծագույն կոմպոզիտորներից է, մեծ ազդեցություն է թողել հայ և Արևելքի ժողովուրդների երաժշտության զարգացման վրա, համաշխարհային ճանաչում բերել հայ ազգային երաժշտարվեստին: Դեռևս ուսանողական տարիներին մշակել է հայկական, ռուսական, հունգարական և այլ ժողովրդական երգեր, գրել "Պար" ջութակի և դաշնամուրի համար (1929), "Պոեմ" (1929), "Տոկկատ" (1932) դաշնամուրի համար, Դաշնամուրի, ջութակի և կլառնետի տրիո (1932), "Պարային սյուիտ" սիմֆոնիկ նվագախմբի համար (1933):

Առաջին սիմֆոնիայի ստեղծումով (1934) նշանավորվել է կոմպոզիտորի հասունության, տաղանդի ծաղկման սկզբնավորումը: Արամ Խաչատրյանի 1930-ական թթ. գրած երկերը լայն արձագանք են, գտել, հավաստել հայկական երաժտական արվեստի պատմության զարգացման նոր շրջանը: Խաչատրյանի արվեստը սերտորեն առնչվում է Կոմիտասի, Ա. Սպենդիարյանի, Ռ. Մելիքյանի ստեղծագործություններին, հատկապես հայկական ժողովրդական երաժշտությանը: Լայնորեն օգտագործելով ժողովրդական երաժշտության ինտոնացիաներն ու ռիթմերը՝ Խաչատրյանը "ազատագրել" է դրանց ներքին էներգիան: Ժողովրդական երաժշտության տարրերի սիմֆոնիկացման շնորհիվ նրան հաջողվել է ճշմարտացիորեն արտահայտել ազատաբաղձ հայ ժողովրդի հույզերի ուժգնությունն ու խորությունը, ստեղծագործական հզոր թափը: Դրանով էլ բնորոշվում է նրա ստեղծագործության նորարարական էությունը համաշխարհային երաժշտական արվեստի պատմության մեջ:

Արամ Խաչատրյանը հայ երաժշտությունը հարստացրել է նոր բովանդակությամբ, կերպարներով, ձևերով, արտահայտչամիջոցներով, ընդլայնել նրա ժանրային շրջանակները:

Խաչատրյանը ազգային առաջին բալետի ("Երջանկություն", 1939, երկրորդ խմբագրությամբ "Գայանե", 1942, ԽՍՀՄ պետական մրց. 1943), սիմֆոնիաների (Առաջին՝ 1934, Երկրորդ՝ 1943, ԽՍՀՄ պետ. մրց. 1946, Երրորդ՝ 1947), գործիքային կոնցերտների (դաշնամուրի և նվագախմբի, 1936, ջութակի և նվագախմբի, 1940, ԽՍՀՄ պետ. մրց. 1941, թավջութակի և նվագախմբի, 1946) հեղինակն է, հայկական կինոերաժշտության հիմնադիրը: Բարձր գնահատանքի է արժանացել "Պեպո" (1935), "Զանգեզուր" (1938), "Ստալինգրադյան ճակատամարտ" (1949, ԽՍՀՄ պետ. մրց. 1950) կինոնկարների և "Վալենսիայի այրին" (1940), "Դիմակահանդես" (1941), դրամատիկ ներկայացումների համար գրված Խաչատրյանի երաժշտությունը:

Խաչատրյանի ստեղծագործության բարձունքն է "Սպարտակ" բալետը (1954, լենինյան մրց. 1959): Կոմպոզիտորի ստեղծագործության մեջ մեծ տեղ է գրավում կամերային երաժշտությունը:

Արամ Խաչատրյանը ծավալել է դիրիժորական լայն գործունեություն: Հեղինակային համերգներով հանդես է եկել ԽՍՀՄ տարբեր քաղաքներում և ավելի քան 30 արտասահմանյան երկրներում:

Երևանում Արամ Խաչատրյանի անունով են կոչվում Հայֆիլհարմոնիայի մեծ դահլիճը, N10 երժշտական դպրոցը և փողոցներից մեկը: 1984-ին Երևանում բացվել է Խաչատրյանի տուն-թանգարանը: 1993-ին անցկացվել է "Արամ Խաչատրյան - 93" փառատոնը: Թաղված է Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում:

Հայկական հանրագիտարանից: