Muza voina Posted November 28, 2006 Report Share Posted November 28, 2006 благодаря Араму Д. наш форум обагатился сведениями об армянскйо письменности. здесь - его пост о Матенадаране. я очень прошу тех из вас, кто владеет языком - переведите этот пост, я не успеваю. очень очень прошу!!! Երեւանի մատենադարանը սկիզբ է առել այն բանից հետո, երբ 1939 թվականին սուրբ Էջմիածնի մատենադարանը տեղափոխել են Երեւան: Մինչեւ այսօր էլ մատենադարանի շատ ձեռեագրերի վրա կան Էջմիածնի մատենադարանի կնիքն ու համարը: Դրանք ավելի վայելուչ տեսք ունեն, քան այն որ հետո դրվեցին Երեւանում: Մեզ հասած այս ձեռագրերը, մի փոքր մասն են միայն այն մեծ բազմության, որոնք ժամանակին՝ տարբեր պատճառներով ոչնչացվել են: Օրինակ 1170 թ. սելջուկների կողմից արյրվել է Տաթեւի ձեռագրատունը Բաղաբերդում, ուր գտնվելիս է եղել 10000 ձեռագիր: Ցավոք նման դեպքեր շատ անգամ են կրկնվել՝ պատերազմների ու կոտորածների տարիներին: Այստեղ կարելի է մի փոքրիկ թվաբանություն անելով պատկերացում կազմել, թե 12 –րդ դարում մոտավորապես որքան ձեռագիր մատյաններ են եղել: Եթե ենթադրենք, որ յուրաքանչյուր վանքում միջին հաշվով եղել են 5000 մատյան եւ այդ թիվը բազմապատկենք վանքերի քանակով, որոնք 1000 –ից անցել են, ապա կստանաք աներեւակայելի մի թիվ: 1000 թիվը ամենեւին էլ մեծ չէ Հայաստանի վանքերի համար, քանի որ միայն Մեծ Հայքի տարածքը կազմել է 300000 քառակուսի-կմ, համեմատության համար՝ Խորհրդային Հայաստանինը եղել է 29800 քառակուսի-կմ: Եթե սրան ավելացնեք նաեւ Փոքր Հայքի, Կիլիկիայի, գաղթօջախների եւ Ավետյաց Երկրի վանքերը.... Պատկերացնելու համար, թե որքան ձեռագիր մատյաններ են եղել Հաղպատի կամ Սանահինի վանքերում, ասենք, որ այնտեղ ծառայել են մոտ 500 վանականներ: Պարսկական ու թուրքական տիրապետությունների շրջաններում, եւ դրանից առաջ էլ, նվաճողները թալանել են մեր տաճարները եւ ձեռագրերը ոչնչացրել, կամ հանել շուկա՝ վաճառքի, կամ էլ փրկագին պահանջել: Այդպիսի մի դեպք պատահել է Ներսես Լամբրոնացու ձեռագիր մատյանի հետ, որում ընդգրկված էր «Սուրբ պատարագի մեկնությունը»: Անօրենները այդ ձեռագիրը հանել էին շուկա, պահանջելով բավականին մեծ գումար: Բարեպաշտ մարդիկ կարողացել են համապատասխան գումարը հայթայթել ու մատյանը ետ բերել: Միջին մեծության մատյանի գինը եղել է մի քանի կով, կամ մի քանի տասնյակ ոչխար, սակայն անօրենների պահանջածը ահավոր մեծ է եղել: Այս ամենից զատ, հետագա դարերում արեւելքում հայտնվել են գանձեր փնտրող եվրոպացիներ, ովքեր հափշտակելով իրենց հետ տարել են՝ հայտնի չէ թե որքան ձեռագրեր: Միաբանները ստիպված են եղեել ձեռագիր մատյանները թաքցնել օտար աչքերից՝ պահելով վանքերի մութ ու խոնավ նկուղներում, որտեղ դրանք խոնավությունից քայքայվել են ու ոչնչացել: Մինչեւ Սիմեոն Երեւանցի կաթողիկոսը ձեռագրերի հաշվառում չէր կատարվում, եւ միայն նրա հրամանով են սկսել կնքել մատյանները՝ Էջմիածնի կնիքով ու հաշվառման վերցնել: Իսկ երբ մատյանների նկատմամբ գոյություն ունեցող վախը վերացել է, Ներսես Աշտարեցու հրամանով դրանք նկուղներից դուրս են հանել ու տեղավորել լուսավոր սենյակներում՝ գրապահարանների մեջ: Ապա՝ 1837 թվականին կազմվել է Էջմիածնում եղած ձեռագիր մատյանների առաջին ցուցակը: Նույն թվականին, երբ Նիկոլայ I ցարը այցելել է սուրբ Էջմիածին, նա առանձնահատուկ ուշադրություն է ցուցաբերել ձեռագիր մատյանների նկատմամբ ու հրամայել, որ մի շարք լեզուներով հրատարակեն ձեռագրերի ամբողջական ցուցակը: Մի հետաքրքիր պատմություն եմ լսել Նիկոլայ I ցարի այցելության առնչությամբ, չգիտեմ որքանով է իրական: Ասում են, երբ ցարը եկել է Հայաստան, շատ է ցանկացել տեսնել Արարտ լեռը, բայց իր այցելության այն 3 օրերի ընթացքում, որ նա եղել է Էջմիածնում, ամպերը ծածկել են լեռը, եւ նա չի կարողացնել տեսնել նրա գեղեցկությունը: Վերդառնալիս նա հայտարարել է. «Ես քեզ չտեսա, բայց դու էլ ինձ չտեսար»: Quote Link to post Share on other sites
Araz Posted December 20, 2006 Report Share Posted December 20, 2006 (edited) Ереванский Матенадаран возник после переноса Эчмидзинского Матенадарана в столицу в 1939 году. До сих пор на многих рукописях отметки и порядковые номера Эчмиадзинского Матенадарана. Они имеют более изящный вид, чем те, которые появились позже в Ереване. Дошедшие до нас рукописи, это лишь маленькая часть огромного количества книг, которые по разным причинам были уничтожены в свое время. Например, в 1170 году турками-сельджуками было сожжено хранилище рукописей Татева в Багаберде, где находились 10000 рукописей. К сожалению, подобные случаи происходили довольно часто во время войн и резней. Путем простого вычисления, можно представить какое количество рукописей существовало в 12-ом веке. Если предположить, что в каждом монастыре в среднем было около 5000 рукописей и умножить это число на общее количество монастырей (коих было более тысячи), то получим невообразимое количество. Для армянских монастырей число 1000 не столь уж велико, т.к. только территория Большого Айка составляла 300 000 кв. км. Для сравнения территория Советской Армении составляла 29 800 кв. кв. Если к этому прибавить также все монастыри Малого Айка, Киликии, Святой Земли и других очагов армянской духовности … Для того чтобы представить, сколько рукописей могло находиться в монастырях Ахпата и Санаина, надо заметить, что в них служило около 500 монахов. Во времена персидского и турецкого владычества и до этого, завоеватели грабили наши храмы и уничтожали наши рукописи, либо выставляли на продажу на рынках или требовали за них выкуп. Подобная история случилась с книгой с рукописями Нерсеса Ламбронеци, включающей «Комментарии к Святой Литургии. Книга была выставлена на продажу за большие деньги. Добропорядочные люди смогли раздобыть необходимую сумму и вернуть ценную книгу. Стоимость рукописной книги среднего размера составляла несколько коров или несколько десятков овец, однако требования варваров были в разы больше. В последующие века стали появляться искатели сокровищ из Европы, которые расхищали и увозили с собой многие рукописи, количество которых не поддается подсчету. Братство было вынуждено скрывать книги от чужых глаз, пряча в темных и сырых подвалах монастырей, где те со временем они портились и исчезали. До Католикоса Симона Ереванци подсчет рукописей не велся, и только по его приказу стали ставить печать Эчмидзина и вести их учет. Когда же исчезла опасность и страх за имеющиеся книги, по приказу Нерсеса Аштарекеци рукописные книги были извлечены из подвалов и перенесены в светлые комнаты на книжные полки. Так, в 1837 году был создан первый список имеющихся рукописных книг Эчдмиадзина. В том же году, когда царь Николай I посетил Святой Эчимадзин, он проявил особое внимание и большой интерес к рукописям и приказал перевести и препечатать их полный список на несколько языков. Слышал одну интересную историю в связи с посещением императора НиколаяI, однако не могу утверждать насколько данный случай достоверен. Говорят, когда царь приехал а Армению , он очень хотел увидеть гору Арарат. Однако в те три дня пока он был в Эчмиадзине густые облака покрывали вершины и ему так и не удалось оценить дивную красоту легендарной Горы. Возвращаясь, он сказал: «Я тебя не увидел. Но и ты меня не увидел». Edited December 20, 2006 by Araz Quote Link to post Share on other sites
Muza voina Posted December 20, 2006 Author Report Share Posted December 20, 2006 Araz jan, spasibo ogromnoe!!!! ja ochen tronuta!!!! Quote Link to post Share on other sites
Araz Posted January 18, 2007 Report Share Posted January 18, 2007 Muza voina, пожалуйста, рада быть полезной. Если нужна будет помощь, обращайтесь, с удовольствием помогу чем смогу Quote Link to post Share on other sites
Argishti Posted January 18, 2007 Report Share Posted January 18, 2007 Большое спасибо, очень интересно Quote Link to post Share on other sites
Kars Posted January 18, 2007 Report Share Posted January 18, 2007 «Մեծ Հայք» переводится как «Великая Армения», а не «Большой Айк» Quote Link to post Share on other sites
Araz Posted January 19, 2007 Report Share Posted January 19, 2007 (edited) Спасибо большое, дорогой Kars, за Ваше замечание. Второпях я даже не заметила этой нелепицы, ведь действительно, даже звучит крайне глупо мой "Большой Айк" :lol: Теперь буду куда более аккуратна, памятуя о том, что на форуме у меня есть такие внимательные критики. Edited January 19, 2007 by Araz Quote Link to post Share on other sites
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.