Jump to content

ՎԱՐԴԱՀՈՒՐ ԼԵԶՒԱԿԱՆ


Recommended Posts

Բենեամին Թաշեանի Խօստովանութիւնը

Ես միշտ այն տեսակէտը պաշտպանած եմ անձնական խօսակցութիւննրու ատեն, թէ պէտք է ունենանք մէկ լեզու, նախընտրաբար անշուշտ արեւլահայերէնը, որ հիմա դարձած է պետական լեզու. բայց զգուշացած եմ նոյն տեսակէտը պաշպտպանելէ նաեւ հրապարակով, նախ՝ որովհետեւ կը վախնայի, որ ինծի դէմ պիտի ունենայի հանգուցեալ«արխատաշ»ս՝ Շաւարշ Միսաքեանը, ծանօթ՝ իբրեւ մոլեռանդ պաշտպանը արեւմտահայերէնի: Կրնար կարծուիլ, միւս կողմէ, թէ ես բարոյական ազդեցութեանը տակն եմ «արեւելահայ» Վ. նաւասարդեանի, որ, ի դէպ արեւմտահայերէնը կը պաշտպանէր արեւելահայ լեզուաբաններու դէմ: Հիմա երկուքն ալ հող դարձած են. Շաւարշ Միսաքեանի հետ վէճի բռնուելու վախը չունիմ, իսկ Վ. Նաւասարդեանի «բարոյական ազդեցութեան» խօսք չի կրնար ըլլալ այլեւս:

ՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ, էջ 17, 1961, Տպարան «Յուսաբեր» Գահիրէ:

Link to post
Share on other sites
  • 1 month later...

Հարգելի պրն Վարդանյան, ձեր տեղադրած այս խոստովանությունը չափազանց հետաքրքրական է. Ես մի քիչ ինձ հեռու եմ զգում հայ լեզվաբանների լեզվակռվից (բառախաղ ստացվեց, ուզում էի ասել, հայերենի այս կամ այն տարբերակն ընտրելու կռվից), բայց այս կարծիքը լիովին ընդունում եմ: Ներեցեք տգիտությունս, բայց պատկերացում չունեմ հիշյալ անձանց մասին. ով է Բ. Թաշյանը, ովքեր են Շ. Միսաքյանն ու Վ. Նավասարդյանը? Ըստ Google-ի դաշնակցական գործիչներ են, ընդ որում Միսաքյանը Բուլղարիայից? Այդ դեպքում հասկանալի է, ես Բուլղարահայերի մոտ նկատել եմ արևելահայերենը չընդունելու միտումը: Ամեն դեպքում, մի երկու խոսքով չէիք ներկայացնի?

Link to post
Share on other sites
  • 2 weeks later...
Հարգելի պրն Վարդանյան, ձեր տեղադրած այս խոստովանությունը չափազանց հետաքրքրական է. Ես մի քիչ ինձ հեռու եմ զգում հայ լեզվաբանների լեզվակռվից (բառախաղ ստացվեց, ուզում էի ասել, հայերենի այս կամ այն տարբերակն ընտրելու կռվից), բայց այս կարծիքը լիովին ընդունում եմ: Ներեցեք տգիտությունս, բայց պատկերացում չունեմ հիշյալ անձանց մասին. ով է Բ. Թաշյանը, ովքեր են Շ. Միսաքյանն ու Վ. Նավասարդյանը? Ըստ Google-ի դաշնակցական գործիչներ են, ընդ որում Միսաքյանը Բուլղարիայից? Այդ դեպքում հասկանալի է, ես Բուլղարահայերի մոտ նկատել եմ արևելահայերենը չընդունելու միտումը: Ամեն դեպքում, մի երկու խոսքով չէիք ներկայացնի?

Վահան Նաւասարդեանը Գահիրէում հրատարակւող ՀՅԴ-ի «Յուսաբեր»-ի խմբագիրն էր, որը արևելահայ լինելով հանդերձ պատկանում էր այն վոհմակին որի մէջն էին նաև միւս «մեռելաթերթերի» խմբագիրները՝ Շ. Միսաքեանը, Ռ. Դարբինեանը և մի քանի ուրիշ դաշնակցական գործակատարներ, որոնց բուն նպատակն էր հայութեանը երկու մասի բաժանել և այդպէս էլ պահել, նրանք բոլորն էլ արևելահայատեաց էին: Իսկ Բենեամին Թաշեանը թէև «Յուսաբեր» թերթի ուղեղն էր հանդիսանում, հայերէն լեզւին լաւատեղեակ մի անձ էր որ գրել է հիանալի դասագրքերի մի շարք «ԼՍԱՐԱՆ ՀԱՅ ԼԵԶՒԻ»: նա Նաւասարդեանի օրօք չէր յամարձակւում նոր ուղղագրութեան մասին լաւ բաներ ասել, բայց երբ Նաւասարդեանը մեռաւ, գրեց այդ խօստովանութիւնը:

Բենեամին Թաշեանի ամենալաւ գիրքը իմ կարծիքով հանդիսանում է «Թիւրն ու թերին» որը յաճախ եմ կարդում:

Այդ թերթի խմբագիրների մասին «ԳՐԱՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ» թեմայի տակ նախկինում արտայայտւել եմ և որը դուք կարող էք կարդալ սեղմելով ներքևի հանգոյցը(LINK)՝

http://forum.hayastan.com/index.php?showto...rt=#entry692343

Շնորհակալութիւն ձեր հետաքրքրութեան համար,

Հրաչ Վարդանեան

Link to post
Share on other sites
  • 3 months later...
Բենեամին Թաշեանի Խօստովանութիւնը

Ես միշտ այն տեսակէտը պաշտպանած եմ անձնական խօսակցութիւննրու ատեն, թէ պէտք է ունենանք մէկ լեզու, նախընտրաբար անշուշտ արեւլահայերէնը, որ հիմա դարձած է պետական լեզու. բայց զգուշացած եմ նոյն տեսակէտը պաշպտպանելէ նաեւ հրապարակով, նախ՝ որովհետեւ կը վախնայի, որ ինծի դէմ պիտի ունենայի հանգուցեալ«արխատաշ»ս՝ Շաւարշ Միսաքեանը, ծանօթ՝ իբրեւ մոլեռանդ պաշտպանը արեւմտահայերէնի: Կրնար կարծուիլ, միւս կողմէ, թէ ես բարոյական ազդեցութեանը տակն եմ «արեւելահայ» Վ. նաւասարդեանի, որ, ի դէպ արեւմտահայերէնը կը պաշտպանէր արեւելահայ լեզուաբաններու դէմ: Հիմա երկուքն ալ հող դարձած են. Շաւարշ Միսաքեանի հետ վէճի բռնուելու վախը չունիմ, իսկ Վ. Նաւասարդեանի «բարոյական ազդեցութեան» խօսք չի կրնար ըլլալ այլեւս:

ՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ, էջ 17, 1961, Տպարան «Յուսաբեր» Գահիրէ:

Վահան Նաւասարդեանը Գահիրէում հրատարակւող ՀՅԴ-ի «Յուսաբեր»-ի խմբագիրն էր, որը արևելահայ լինելով հանդերձ պատկանում էր այն վոհմակին որի մէջն էին նաև միւս «մեռելաթերթերի» խմբագիրները՝ Շ. Միսաքեանը, Ռ. Դարբինեանը և մի քանի ուրիշ դաշնակցական գործակատարներ, որոնց բուն նպատակն էր հայութեանը երկու մասի բաժանել և այդպէս էլ պահել, նրանք բոլորն էլ արևելահայատեաց էին: Իսկ Բենեամին Թաշեանը թէև «Յուսաբեր» թերթի ուղեղն էր հանդիսանում, հայերէն լեզւին լաւատեղեակ մի անձ էր որ գրել է հիանալի դասագրքերի մի շարք «ԼՍԱՐԱՆ ՀԱՅ ԼԵԶՒԻ»: նա Նաւասարդեանի օրօք չէր յամարձակւում նոր ուղղագրութեան մասին լաւ բաներ ասել, բայց երբ Նաւասարդեանը մեռաւ, գրեց այդ խօստովանութիւնը:

Բենեամին Թաշեանի ամենալաւ գիրքը իմ կարծիքով հանդիսանում է «Թիւրն ու թերին» որը յաճախ եմ կարդում:

Այդ թերթի խմբագիրների մասին «ԳՐԱՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ» թեմայի տակ նախկինում արտայայտւել եմ և որը դուք կարող էք կարդալ սեղմելով ներքևի հանգոյցը(LINK)՝

http://forum.hayastan.com/index.php?showto...rt=#entry692343

Շնորհակալութիւն ձեր հետաքրքրութեան համար,

Հրաչ Վարդանեան

Սիրլի Հրաչ, Ձեր առաջին մեջբերումը և իմ հարցին տված պատասխանը մի քիչ տարբեր բաներ են պարունակում: Դա պատահական է, թե միտումնավոր? Ինքս մի քիչ ինձ հեռու եմ համարում ժամանակակից գրապայքարից, բայց տեսնում եմ, որ ճար չկա` հնարավոր չէ, հայերենի ուսուցմամբ զբաղվելով, մի կողմ քաշված մնալ:

Կարդացի ֆորումում Ձեր զետեղած` Գուրգեն Սարգսյանի "ՈՒՂՂԱՐԱԿԱՆ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅՈՒՆ ԷՐ" աշխատությունը և այն տպավորությունը ստացա, որ հին ու նոր ուղղագրության պայքարը հաճախ վեր է ածվում արևելահայերենի ու արևմտահայերենի պայքարի, որն էլ իր հերթին` քաղաքական պայքարի: Եվ այդ նպատակով հավասարման նշան է դրվում նոր ուղղագրության և արևելահայերենի միջև ու դասական ուղղագրության և արևմատահերենի միջև: Որևէ հարցում անողոք լինելու դեպքում մյուս կողմը դատապարտվում է. այսպիսի անգութ պայքարում, որում կարող են մեր գանձերը խորտակվել ես պատրաստ չեմ անվերապահորեն որևէ կողմ ընդունել: Արդ` Ձեր կարծիքով ինչ տարբերակներ կամ հնարավորություններ կան այս խճճված հանգույցը քանդելու` առանց մշակութային կորուստների?

Հիմա այսպես է`

նոր ուղղագրություն + արևելահայերեն և դասական ուղղագրություն + արևմտահայերեն

Հաճախ հնչում է հետևյալ առաջարկը`

դաական ուղղագրություն + արևելահայերեն և դաական ուղղագրություն + արևմտահայերեն

Այստեղ մտավախություն է առաջացնում այն հարցը, որ նոր ուղղագրության քննադատները չեն կարողանում կամ չեն ուզում լեզվաբանորեն հիմնավորել իրենց առաջարկը և հեշտությամբ են սահում դեպի պատմական, մշակութային, ի վերջո` քաղաքական ոլորտը:

Ըստ Բենիմին Թաշյանի առաջարկի`

նոր ուղղագրություն + արևելահայերեն և նոր ուղղագրություն + արևմտահայերեն

Վերադառնամ այն հարցին, որից սկսեցի: Արդյոք ճիշտ հասկացա, որ Բ. Թաշյանի պատկերացմամբ այս առաջարկը պիտի նպաստի արևելահայերենի և արևմտահայերենի մերձեցմանը և արևելահայերենի` որպես պետականություն ձեռք բերած լեզվի համակողմանի զարգացմանը?

Չորրորդ վիճակը զուտ տեսական է, այն չենք էլ քննարկում.

դաական ուղղագրություն + արևելահայերեն և նոր ուղղագրություն + արևմտահայերեն :lol:

Ավելացնեմ միայն, որ այս հարցին նորից անդրադարձա "Կռունկ Հայաստանի" դասագրքի կայքէջի հյուրամատյանում գտնելով հետևյալ հարցմունքը inch eq anum angliaxos hayutean hamar. Nranz bnakanabar anhrajest klini usuzanel dasakan uxxagruteamb. http://www.krrunk.ru/guestbook/index.php

Չգիտեմ` ինչ մտածեմ: Խորհրդակցելու խիստ կարիք ունեմ:

Link to post
Share on other sites
  • 2 years later...

Բենեամին Թաշեանի Խօստովանութիւնը

Ես միշտ այն տեսակէտը պաշտպանած եմ անձնական խօսակցութիւննրու ատեն, թէ պէտք է ունենանք մէկ լեզու, նախընտրաբար անշուշտ արեւլահայերէնը, որ հիմա դարձած է պետական լեզու. բայց զգուշացած եմ նոյն տեսակէտը պաշպտպանելէ նաեւ հրապարակով, նախ՝ որովհետեւ կը վախնայի, որ ինծի դէմ պիտի ունենայի հանգուցեալ«արխատաշ»ս՝ Շաւարշ Միսաքեանը, ծանօթ՝ իբրեւ մոլեռանդ պաշտպանը արեւմտահայերէնի: Կրնար կարծուիլ, միւս կողմէ, թէ ես բարոյական ազդեցութեանը տակն եմ «արեւելահայ» Վ. նաւասարդեանի, որ, ի դէպ արեւմտահայերէնը կը պաշտպանէր արեւելահայ լեզուաբաններու դէմ: Հիմա երկուքն ալ հող դարձած են. Շաւարշ Միսաքեանի հետ վէճի բռնուելու վախը չունիմ, իսկ Վ. Նաւասարդեանի «բարոյական ազդեցութեան» խօսք չի կրնար ըլլալ այլեւս:

ՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ, էջ 17, 1961, Տպարան «Յուսաբեր» Գահիրէ:

-----------

Հրաչ Վարդանեանի ուշադրութեան,

Զանց կ'ընեմ քաղաքավարական բառերը, որովհետև դուն ամենատարրական կրթութենէ զուրկ գարշանք մըն ես, որ արժանի չէ բացարձակապէս ոչ մէկ յարգանքի: Իսկ եթէ, այսուամենայնիւ, կը պատախանեմ, այդ կ'ընեմ պարզապէս կանխելու համար թունաւորումը այլ հոգիներու, որոնք կրնան յանկարծ վարակուիլ քեզմէ:

Բենիամին Թաշեանի այն տեսակէտը, թէ մեր ապագայ գրական միասնական լեզուն տրամաբանօրէն ու ամենայն հաւանականութեամբ պիտի ըլլայ արևելահայերէնը՝ նորութիւն մը չէ, թէև բացարձակ ստուգութիւն մըն ալ չէ, քանի պատմութեան խաղերը ոչ ոք կրնայ նախատեսել: Թաշեանի տեսակէտը կը բաժնեն շատ ուրիշ արևմտահայեր ևս, այսուհանդերձ ծովը չհասած բոպիկնալը այնքան ալ խելացութիւն չէ, բացի եթէ քեզի պէս Ամերիկա հաստատաուած ըլլայ մարդ և «վայելէ» ամերիկեան տխմար կառավարութեան յիմարաբար բաշխած well-fare-ը, որուն սիրոյն դուն և քու նմաններդ վաղուց զոհած էք հայրենիք, լեզու ու ազգութիւն, բայց չէք մոռնար դասեր տալ արևմտահայ այն «ստորադաս» բեկորներուն, որոնք Պուրճ Համուտի մէջ դպրոց և լեզու կը պահեն հազար ու մէկ զրկանքներով: Դուն կ'ատես թէ՛ արևմտահայը, թէ՛ անոր լեզուն. մասնաւորաբար լեզուն, թէև չես վարանիր զաւակներուդ ու թոռներուդ անգլերէնը ձգել իբրև ժառանգ: Պէտք չէ մոռնալ, թէ արևմտահայը իր հայեցիութիւնը կրնայ ապահովել,- եթէ իրապէս կարենայ ապահովել,- միմիայն արևմտահայերէնով, որ անոր գոյապահպանման միակ երաշխիքն է սփիւռքեան պայմաններու մէջ: Այսքանը չըմբրնելու համար՝ մարդ պէտք է ճիշդ քեզի չափ արևմտահայատեաց ըլլայ և իր լեղապարկին մէջ ամբարած ըլլայ ճիշդ այնքան թոյն, որքան դուն կը թուիս ունենալ: Մենք միամտաբար կը կարծէինք, որ քու ներկայացուցած տիպարդ այլևս անհետացած է հայ Ժողովուրդի ծինային (genetic) համակարգէն, բայց ոչ, ահա կը վերայայտնուի ան յանձին քու արգահատելի տիպարիդ:

Ինչ կը վերաբերի Բենիամին Թաշեանի ուղղագրական հայեացքներուն, ապա շատ կը սխալիս եթէ կը կարծես, թէ ան նուազագոյն հանդուրժողականութիւնը ունէր աբեղեանական ուղղագրութեան հանդէպ: Ան անմնացորդ հակառակորդն ու ոխերիմ թշնամին էր այդ ուղղագրութեան թէ՛ Նաւասարդեանի ողջութեանը, թէ՛ անոր մահէն

ետք: Դուն ազատօրէն կը խեղաթիւրես ճշմարտութիւնը և կը յերիւրես նոր «ճշմարտութիւններ»:

Երդուեալ տգէտ մըն ալ ես. Թաշեան «Լսարան հայ լեզուի» անունով դասագիրքերու շարք չէ գրած. այս անունը կրող միակ գիրքը հաւաքածոյ մըն է յօդուածներու, որոնք լոյս տեսած են «Յուսաբեր»ի մէջ: Թաշեանի կազմած դասագիրքերու շարքը կը կոչուէր «Հայկարան»:

Կը գոհանամ առայժմ այսքանով:

Մենք տակաւին կը հանդիպինք:

( Պուրճ Համուտ, Լիբանան)

Արմենակ Եղիայեան

Link to post
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Create New...