Ani Posted April 20, 2006 Report Share Posted April 20, 2006 (edited) Ման ջան , էստեղ փաստ չեմ անում, ֆոնտս լավը չի, կվադրատիկներ ա ցույց տալիս. համոզված չեմ ուրիշների մոտ ոնց կլինի, բայց «word»-ով նորմալ ա ... սա կեսն է. ՀԱՐՍԱՆԻՔ-ի վիդեոն վերջացնեմ մնացացն էլ կդնեմ էստեղ , կներես , ուշացրի, հարգելի պատճառ ունեմ : __1331___1333___1350___1333___1360___1329___1340___1339______1364___1352___1362___1349___1360___1336_.doc Edited April 20, 2006 by Ani Quote Link to post Share on other sites
smally Posted April 20, 2006 Report Share Posted April 20, 2006 Ok, ete word-ov normal, apaste es anum genocide.ru, seghmum es unicode (vonc vor) u convert. Quote Link to post Share on other sites
Ani Posted April 20, 2006 Author Report Share Posted April 20, 2006 hesa porcem Lil jan ))) uxaki Harsaniqi patcharov, der kens em arel. shat chem xoranum )) es inch shar er ekav glxneris ay mard :lol: Quote Link to post Share on other sites
Ani Posted April 20, 2006 Author Report Share Posted April 20, 2006 ԳԵՆԵՐԱԼԻ ՔՈՒՅՐԸ Երբ գեներալի՝ անցյալներում համեստ անունը լայն ժողովրդականություն ստացավ պատերազմի տարիներին, բախտի դաժան խաղով աշ խարհով մեկ ցրված պանդուխտ հայերից նամակների անվերջ հեղեղ էր հոսում դեպի նա։ Մի անգամ էլ սովորականի պես համհարգը բերեց օրվա փոստը։ Հանդարտ ու անշտապ, գեներալը բացում էր ծրարները, կարդում ու մի կողմ էր դնում։ Դուստրը, որ այդ ժամանակ հյուր էր եկել հոր մոտ, հանկարծ նկատեց նրա զուսպ հուզմունքը, երբ խորասուզված՝ գեներալը կարդում էր կանացի մանր ձեռագրով գրված երկար մի նամակ։ Ավարտելով ընթերցումը՝ գեներալը լուռ քայլում էր սենյակում, ապա մոտեցավ աղջկան. -Դու էլ կարդա այս նամակը, , Մարգարի՛տ ... Հարգելի հայրենակի՛ց , բարեկա՞մ , թե՞ եղբայր : ե հայրենակից, բարեկա՛մ, թե՞ եղբայր։ Չգիտեմ ինչպես Ձեզ . . . ե Այսպես էր սկսվում այդ նամակը։ ... ,Դուք ինձ չեք ճանաչում, թեև վաղուց է որ հարազատ մարդ եք դարձել ինձ համար։ Դուք իմ գոյության մասին էլ ոչինչ չգիտեք, իսկ ես սկսած այն օրից, երբ լսել եմ ձեր անունը, ապրում եմ երանելի երազների ու պատրանքների մեջ։ Կարծես թե իմ հոգում հարություն է առել վաղուց կորած մի ողջ աշխարհ, կարծես թե գիշերվա թանձրացյալ խավարի մեջ շողաց հանկարծ արևը՝ երջանիկ ու փառավոր ճաճանչներով ողողելով աշխարհն ու իմ էությունը։ Մի տարուց ավելի է, որ ես փորձում եմ գրել ձեզ այս նամակը և չեմ կարողանում։ Վախենում եմ փշրել ինքս իմ ձեռքով այն երազանքները, որոնցով լցվել է հոգիս այնպես անսպասելիորեն։ Ես նման եմ այն դեռատի աղջկան, որը սրտի թրթռումով իր ձեոքին պահում է բյուրեղյա ծաղկամանը, սքանչանում է նրա ծիածանային փայլփլանքներով և վախենում է դնել սեղանին, որ չփշրվի հանկարծ։ Ավելի լավ էր ապրեի իմ երջանիկ պատրանքների աշխարհում, քան դառն հիասթափության հանդիպեի։ Այսպես էի մտածում ես։ Բայց ոչ, չեմ հիասթափվելու։ Ճակատագիրն իրավունք չունի անվերջ շարունակելու իր քմահաճ խաղերը . . . Մի՞թե կյանքում կարող են լինել այդքան երջանիկ զուգադիպություններ, այդքան զարմանալի պատահականու թյուններ։ Չի կարող այդպես լինել, ես հավատում եմ, որ այդպես լինի , ու դրա համար երկարատև ու տանջալից վարանումներից հետո որոշեցի գրել ձեզ այս նամակը : Ի՛նչ Էլ Որ լինի, դուք պետք է ճանաչեք ինձ , ես չպիտի մնամ ձեզ համար անհայտ ու անծանոթ մի կին, դուք պետք է իմանաք իմ գոյության մասին ։ Ո՞վ եմ ես, և ի՞նչն Է հուզում ինձ։ Օ՛, քիչ Է, եթե ասեմ , որ ես ամերիկացի հայուհի եմ, որը սիրում Է Խորհրդային Հայաստանը, որը Խորհրդային Միության բարեկամն Է, աղոթում Է ձեր կյանքի համար։ Դա պանդխտության մեջ ապրող ամեն ճշմարիտ հայի և ամեն գիտակից հայուհու պարտքն Է։ Դա շատ քիչ բան կասի ձեզ իմ մասին։ Ես կցանկանայի, որ դուք իմանայիք իմ տխուր կյանքի պատմությունը։ Խոսքեր չեմ գտնում գրելու։ Ձեռքերս դողում են, բառերը ՝ խառնվում։ ... Ծնվել եմ ես Վանա ծովի ափին ընկած փոքրիկ մի գյուղում։ Բոլորը, բոլորը հիշում եմ ես, ինչպես այսօրվա պայծառ առավոտը, և՛ մեր կապույտ լեռները, ձորերը, մեր դրախտային պարտեզները , և՛ մեր գե ղեցիկ լիճէհ և՛ Աղթամարի վանքը կղզու վրա, ուր ամեն տարի ուխտի Էինք գնում մեծ ու փոքր միասին։ Կա՞ աշխարհում մի ուրիշ չքնաղ երկիր, ինչպես որ մերն Էր, որից զրկեց մեզ այնքան դաժան ու անողորմ և այն քան անհեթեթ բախտը։ Հիշու՞մ եք դուք այդ ամենը, հիշու՞մ եք, թե ինչ պիսի՛ աննման բարձրաքանդակներով Էր զարդարված Աղթամարի վան քը . . Չգիտեմ, կարո՞ղ եք դուք հիշել : chi linum .. Quote Link to post Share on other sites
Angel Posted April 20, 2006 Report Share Posted April 20, 2006 hesa eghela Apres Anul jan. spasum em sharunakutyuan@ Quote Link to post Share on other sites
Unregistered - M Posted April 25, 2006 Report Share Posted April 25, 2006 Երեսուն տարի է անցել այդ օրերից: Ես այն ժամանակ յոթ տարեկան էի: Բայց կարծես երեկ էր դա... Լսում եմ ես հիմա էլ կրակոցները մեր գյուղի փողոցներում, սև ծուխը պատում է աչքերս և զգում եմ վառոդի հոտը, տեսնում եմ իմ վիթխարահասակ հորը, որ բռունցքները սեղմած, օրորվելով ընկավ թշնամու գնդակից արնաշաղախ դեմքով, տեսնում եմ արյան լճի մեջ փռված իմ մոր մազերը: Այս հուշերը սարսափելի են: Նրանք` իմ ծնող հայրս ու մայրս, շարունակ աչքիս առաջ ընկած են եղել արյան մեջ` սուրբ նահատակների պես: Այդ օրը ես ճչալով փախա հայրենական տնից դեպի ազատ ու բաց դաշտը: Այն ժամանակ չէի հասկանում, թե ինչու՛ են մեզ սպանում: Այնքանը գիտեի, որ հայ քրիստոնյաներ ենքմենք, և դրա համար էլ կարող են սպանել: Թուրքերի սրից ընկավ մեր ողջ նահապետական ընտանիքը, ամբողջ գյուղը: Փրկվեցինք ես և յոթ եղբայրներիցս մեկը միայն. որ ինձնից մեծ էր ութ տարով: Թաքնվեցինք մենք քարայրներում: Գիշերները փոքրիկ գազանների նման դուրս էինք գալիս մեր թաքստոցներից թափառում էինք գյուղերում ուտելիք որոնելու, անցնում էինք մեր հարազատների դիակների միջով: Հիշում եմ այդ ամառային գիշերները... ոչ մի կենդանի շունչ չկար գյուղերում, բացի անտուն կատուներից, որ տխուր ու խեղճ մլավում էին խոտով ծածկված հողե կտուրների վրա:Երկու ամսից ավելի մենք ցերեկներն ապրում էինք քարանձավներում, գիշերները թափառում էինք մեռելների աշխարհում: Ոչինչ չէինք սպասում ու չէինք որոնում ոչ մի ճանապարհ: Եվ ահա մի օր հանկարծ հայտնվեց ռուսական բանակը: Եղբայրս դուրս եկավ նրանց դիմավորելու: Կազակները վերցրին մեզ իրենց թամբերի վրա, ման ածեցին, հաց ու շաքար տվին:Տեսանք մենք ուրախ դեմքեր, կենդանի ծիծաղ լսեցինք: Այդ օրերին ես սովորեցի ռուսերեն առաջին բառերը` «խլեբ», «բրատ»... Ինչքա՜ն կյանք կար այդ բառերի մեջ մեր մանկական հոգիների համար: Չեմ հիշում միայն, թե որքան տևեց մեր երջանկությունը: Սկսվեց նահանջը, ջարդերից փրկվածների գաղթը: Իմ ականջներում մինչև հիմա էլ հնչում են բազմությունների ճիչերը, նրանց ողբն ու կոծը, լսում եմ ճանապարհների վրա մեռնողների աղոթքի մրմունջը: Ո՞ւր էին շարժվում այդ հալածական մարդիկ, մայր ու մանուկ, ծեր ու պատանի, մի ողջ տեղահան ժողովուրդ, ինչո՞ւ էին թողել իրենց դաշտերն ու հանդերը, ձորերն ու լեռները, իրենց այգիներն ու պարտեզները, թողել էին ցորենով լի իրենց ամբարներն ու մեռնում էին քաղցից, օտար ճամփաների վրա: Դեպի Ռուսահայաստա՜ն... բոլո՛ր ճամփաները տանում էին դեպի Ռուսահայաստան, դեպի փրկություն... Եվ երկար ու անվերջ էին թվում այդ ճանապարհները: Ես հոգնում էի. ոտքերս ուռել էին և խոցերով պատվել: Խե՜ղճ իմ եղբայր, ինչքա՜ն տառապանքներ կրեցիր դու ինձ համար: Այդ բոլորը հիշում եմ ես այսօր, բոլո՛րը, ոչինչ չի կորել իմ մտքից: Մենք անցանք գեղեցիկ, կանաչ մի հովիտով, ուր քարաշեն եկեղեցիներ կային` սիրուն գմբեթներով: Եղբայրս ասաց, որ դա Ալաշկերտն է, որտեղ ծնվել է մեր մայրիկը: Հասանք մեծ մի քաղաք: «Սա Կարսն է»,- ասած եղբայրս: Իմ թափառ կյանքի ընթացքին, իմ հասուն տարիներին շատ քաղաքներում եմ եղել ես, շատ ճանապարհորդել: Շուտ են ջնջվում բոլոր թե՛ վառ, թե՛ մռայլ տպավորությունները, մանկության տարիներն են միայն անմոռաց մնում: Կարսում գաղթականները կանգ առան հանգստանալու: Դա արդեն Ռուսահայաստանն էր: Ուրեմն ոչ ոք այլևս չի հալածելու մեզ: Բայց թշնամին հասավ նաև այդ քաղաքին, և եղբայրս հրացան վերցրեց գնաց կռվելու: Այնուհետև այլևս երբեք չտեսա նրան: Կորցնելով եղբորս ես զգացի ինձ ամբողջովին որբ ու անպաշտպան: Փախչում էի անծանոթ մարդկանց խմբերի հետ, որոնում նրանց մեջ եղբորս ու չէի գտնում: Կռիվը դադարեց: Մերկ ու բոկոտն, երկու տարի թափառեցի գյուղամիջյան ճանապարհներով, ողորմություն էի խնդրում` չամաչելով իմ մերկությունից, չամաչելով մի կտոր սև հաց վերցնել ինձ պարզած ձեռքից: Ամերիկյան այս մեծ քաղաքում, որտեղից գրում եմ ձեզ այս նամակը, ինձ շրջապատող բարեկամներից ոչ ոք չգիտե իմ կյանքի այդ մանրամասնությունները: Եվ իմ որդին էլ չգիտե, որ իր մայրիկը մանկության տարիներին մուրացիկ է եղել... Թափառում էի ես գյուղամիջյան ճանապարհներով և սպասում, որ հանկարծ լեռնային կածաններում իմ առաջ ելնի իմ եղբայրը, հորս նման հսկա դարձած, հրացանը ուսին: Բայց նա չերևաց: Ես վստահ էի, որ կգտնեմ նրան, որ նա կդառնա մեծ զորավար, և ինքս էլ նրա հետ միասին կգնամ վրեժ լուծելու մեր ծնողների արյան համար: Արդյոք ոչինչ չե՞ն ասում ձեզ իմ այս հիշողությունները: Ոչի՞նչ: Ուզում էի տեսնել ձեզ, տեսնել հեռվից այն պահին, երբ դուք կարդում եք այս տողերը... Այն ժամանակ ես ձեր դեմքի վրա կտեսնեի ամեն բան և կհասկանայի ամեն ինչ... ...Ամերիկացիները շատ հայ որբերի այս օտար ափերը բերին: Ինձ էլ նրանց հետ: Անցան տարիներ: Անցավ մանկությունս: Շատ բան, որ ծածկված էր առեղծվածի մշուշով, հասկանալի դարձավ: Ես իմացա, որ նորից ռուսները օգնության ձեռք են մեկնել մեր մեռնող ժողովրդին, ոտքի կանգնեցրել մեր քայքայված Հայաստանը, մենք ունենք Հայրենիք, որի կյանքն ու ապագան փրկված են: Նա մեր հույսն է, մեր բոլորիս` դժբախտ տարագիրներիս հույսը: Ես հետաքրքրվել եմ այն բոլորով, ինչով ապրում է մեր երկիրը: Քուն թե արթուն, Հայրենիքը միշտ կանգնած է եղել իմ աչքերի առաջ, տեսել եմ բիբլիական Արարատյան դաշտավայրը, ալեհեր Մասիսի հպարտ գագաթը, արծաթյա ալիքները Արաքս գետի, որն սկսվում է Բինգյոլյան լեռների աղբյուրներից: Ես գիտեմ, թե որքա՛ն դպրոց, համալսարան ու թատրոն կա Խորհրդային Հայաստանում, գիտեմ հարազատ հայրենի երկրի դերասաններին, գրողներին , գիտնականներին, գիտեմ անունները մեր նոր նախարարների, որոնք հավատով ու ճշմարտությամբ ծառայում են Հայրենիքին: Ամերիկայում ես գտա հայրենակիցների: Ամուսնացա հայի հետ, իմ որդուս տվի իմ եղբոր անունը` հույս ունենալով, որ երբևէ կգտնեմ նրան: Ինչե՜ր ասես չեն լինում կյանքում: Եվ ահա սկսվեց այս նոր, սարսափելի պատերազմը: Ինձ թվում էր, թե իմ Հայրենիքի երեխաների համար կրկնվում են իմ սև մանկության սարսափները: Ես` իմ ընտանիքի մայրը, այլևս չէի կարող տանը նստել: Հեռավոր Ռուսաստանից ինձ էին հասնում թշվառների ճիչերը, գերմանական գազանների ճիրաններում տանջվողների հառաչանքները: Կարմիր բանակի և մարտերում զոհված խորհրդային ռազմիկների երեխաների համար նվիրեցի իմ մանյակը, ոսկե մատանին, այն բոլորը, ինչ որ ունեի, և աղոթում էի, որ սև ուժերը չքվեն իմ հեռավոր Հայրենիքից: Իմ խնայողությունները նվիրեցի «Սասունցի Դավիթ» տանկային շարասյուն կառուցելու ֆոնդի օգտին: Պատերազմի առաջին տարիներին շունչս կտրվում էր, կարծես թէ սիրտս դադարում էր բաբախելուց, պայծառ օրը ծածկվել էր խավարով։ Ազատ շունչ քաշեցի այն օրը միայն, երբ ռադիոն հաղորղեց Ստալինգրագում կարմիր բանակի տարած մեծ հաղթանակի մասին։ Ռադիո՛, մարդու սքանչելի՛ ստեղծագործություն... Ռադիոյով առաջին անգամ ես լսեցի քո անունը, իմ հեռավոր եղբայր, իմ հարազատ... Չե՛ս հիշում դու ինձ, քո փոքրիկ, դժբախտ քրոջը՝ Անահիտին, որին դու թողիր Կարսում, պառավ Հռիփսիմեի մոտ և գնացիր կռվելու.,. Նրա ամուսինն ինձ ասաց, որ այնուհետև քեզ տեսել են Սարդարապատի կռվի օրերին... Պատասխա՛ն տուր, մի՛ լռիր։ Մի թե դու չէիր դա... Ո՜հ, ներեցե ՛ք, ներեցե ՛ք, թերևս ես շտապում եմ, թերևս կյանքում իրոք լինում են այդպիսի զուգադիպություններ... Մեր ազգանունները նույնն են, և իմ եղբոր անունն էլ Հովհաննես էր... Մի՞ թե դուք իմ եղբայրը չեք։ Անհնարին է, որ այդպես չլինի, չի կարոդ պատահել, որ չիրականանան իմ երազները։ Ահա թե ինչու ես վախենում էի գրելու ձեզ այս նամակը, վախենում էի փշրել իմ պատրանքների բյուրեղյա ծաղկամանը... Իմ գլխավերևում կախված է ձեր պատկերը, ամեն օր ես նայում եմ ձեզ և թվում է, որ դուք ժպտում եք, և այնպե՜ս հարազատ է ձեր ժպիտը։ Այդպես ժպտում են միայն քրոջը։ Թվում է, որ դուք ճանաչում եք և շոյում եք ինձ ձեր եղբայրական նուրբ հայացքով, որպեսզի սփոփեք ձեր քրոջ սիրտը։ Օրերս ինձ մոտ եկավ իմ ընկերուհին, ամերիկացի մի նկարչուհի: Նա նայեց ձեր նկարին ու բացականչեց -Ո՜հ, աստվա՜ծ իմ, այս մարդը որքա՜ն նման է ձեր որդուն՝ Հովհաննեսին։ Ձեր ազգակա՞նն է... Եվ դառնալով ինձ, նա զարմացավ. —Ինչու՞ այդպես գունատվեցիր, Անահիտ, ի՞նչ պատահեց... Դրանից հետո ես հաստատ որոշեցի դրել ձեզ այս նամակը։ Պաաասխանեցեք ինձ, թեկուզ երկու բառով։ Ես երջանիկ եմ, որ դուք գոյություն ունեք աշխարհում, որ կա մեր նահապետական տոհմի ազգանունը կրող զորավար Հովհաննես։ Եթե նույնիսկ դուք իմ եղբայրը չեք, եթե միևնույն մայրը չի ծնել մեզ, դուք այնուամենայնիվ իմ եղբայրն եք։ Իմ եղբայրն իմ ճակատագրի համար չէր կարող ավելին անել, քան դուք եք արել։ Թո՛ղ բնությունը ձեզ երկար կյանք պարգևի, և թո՛ղ ապրի մեր ժողովուրդը, մեր սիրելի Խորհրդային Հայաստանը՝ բոլոր պանդուխտ հայերի հույսի անմար փարոսը... Թույլ տվեք ստորագրել այսպես` Ձեր քույր՝ Անահիտ։ Երբ գեներալի աղջիկը կարդաց հեռավոր Ամերիկայից իր հորն ուղարկված անծանոթ կնոջ նամակը, հայրը, մտածկոտ, պատուհանից դուրս էր նայում Բալթիկ ծովի սպիտակ ափերին։ Մայրամուտի ճառագայթները լուսավորում էին նրա թուխ, եռանդուն դեմքը։ Նա կանգնած էր լուռ և անշարժ։ Դուստրը բոլոր մանրամասնություններով գիտեր հոր կյան֊քի ուղին, և ոչ մի հանելուկ չկար նրա համար։ Նա ակնածանքով մոտե֊ցավ հորը, գլուխը դրեց նրա կրծքին։ —Հայրի՛կ, գրի՛ր, որ դու նրա եղբայրն ես... Գեներալը շոյեց աղջկա մազերը, խորհեց և կարճատև լռությունից հետո ասաց, —Ոչ, Մարգարիտ, այդպիսի կնոջ չի կարելի խաբել, գրենք նրան ճշմարտությունը։ Բայց զուգադիպություններն ավելի են, քան նա ենթադրում է: Ես հիշում եմ այդ բոլոր իրադարձությունները, ես նույնպես եղել եմ Կարսի ու Սարդարապատի կռիվներին: Թուրքերն այն ժամանակ համարյա մոտեցան Էջմիածնի վանքին: Ժողովուրդը նրանց ետ շպրտեց Սարդարապատի ճակատամարտում... Պետք է պատասխանել. գրենք նրան միասին: Աղջկան իր կողքին նստեցնելով` գեներալը վերցրեց գրիչն ու սկսեց գրել. Quote Link to post Share on other sites
Unregistered - M Posted April 25, 2006 Report Share Posted April 25, 2006 Մանե, շարունակությունն ուղարկիր: Quote Link to post Share on other sites
Angel Posted April 25, 2006 Report Share Posted April 25, 2006 «Թանկագին քույրս. Ձեր նամակը շատ հուզեց մեզ: Ես ծնվել եմ ոչ թե թրքահայաստանում, այլ Կովկասում եվ մինչև այսօր Անահիտ անունով քույր չունեի: Դուք կարող եք ինձ ձեր հարազատ եղբայրը համարել: Մեզ մի մայր չի ծնել, բայց ծնել է մեզ մի ժողովուրդ և օժտել ընդհանուր զգացմունքներով: Այսօրվանից ես ուրեմն քույր ունեմ հեռավոր օվկիանոսից այն կողմ... և պարտք ունեմ նրա առաջ: Ձեր եղբայր՝ Հովհաննես»: Quote Link to post Share on other sites
Unregistered - M Posted April 25, 2006 Report Share Posted April 25, 2006 Ինչ լավ է, չէ? Quote Link to post Share on other sites
Angel Posted April 25, 2006 Report Share Posted April 25, 2006 hianali ))))) Quote Link to post Share on other sites
Pandukht Posted May 10, 2010 Report Share Posted May 10, 2010 «В мирное время войну называют борьбой» В нынешнем году исполнилось 100 лет со дня рождения и 45 лет со дня смерти патриарха армянской литературы Рачия Кочара 2010 год - это 65-летие Великой Победы над фашистской Германией и 95-летие Геноцида армян. И эти даты неразрывно связаны с жизнью и деятельностью Рачия Кочара. Сам он прожил всего 55 лет. Но остались его удивительные, пронзительные по силе воздействия произведения, яркая публицистика. Он прошагал корреспондентом военной газеты тысячи километров фронтовых дорог, и пережитое рождало строки о друзьях боевых. Но память сердца хранила и иную, неизбывную боль по погибшим в результате трагической участи, выпавшей на долю родного народа. О ней «Белая книга»... Р. Кочар родился 2 февраля 1910 года в маленькой деревушке у подножия горы Нпат Алашкертского уезда в Западной Армении. Спасаясь от турецкого ятагана, семья бежала в Восточную Армению. В 5-летнем возрасте он потерял мать, а когда ему исполнилось всего 8, потерял отца, который воевал с турками в горах и был известен как атаман Кочо (Кочар Габриелян). Он воевал в отряде генерала Андраника, освобождал армянские территории от турецких поселенцев и населял их армянскими семьями. По словам очевидцев-старожилов, атаман Кочо основал деревни Тегеник и Карашамб современного Котайкского района. Рачия с братом и сестрами жил в семье дяди в селе Кяримарх (ныне Нор Алашкерт Армавирского района). Тяжелое было детство, но уже в раннем возрасте проявились его недюжинные способности и тяга к знаниям. Учеба в школе райцентра, рабфак в Ереване, первые опыты на литературном поприще. Одновременно, чтобы прокормиться, работал уборщиком, курьером, трудился на масложиркомбинате, в шахтах Алаверди... Зловещее известие о начале войны Кочар услышал в Музее литературы, где изучал наследие великого армянского просветителя Хачатура Абовяна. По словам Р. Кочара, тогда «перед глазами явились «гамидиевцы» со своими кривыми саблями, искаженные от ужаса лица родных и близких». Прямо из музея он отправился в военкомат, а утром 23 июня 1941-го добровольцем поехал на фронт. Р. Кочар - единственный армянский писатель, ставший добровольцем. Редкие часы отдыха после тяжелых боев Кочар использовал для написания очерков и писем в газеты. Будучи корреспондентом газеты «Советакан Айастан», Кочар издавал на фронте газету «Суворовец», она переводилась на языки народов Союза и раздавалась бойцам на разных фронтах. В своих воспоминаниях Сильва Капутикян писала: «Страстные, гневные боевые статьи военного корреспондента, пахнущие порохом и кровью, систематически появлялись на страницах журналов и газет. Их запоем читали, как долгожданные письма с фронта от близкого человека. В те тревожные дни очерки Кочара, полные мужества и жизнелюбия, вселяли в людей веру в грядущую победу». Суровые дни фронтовой жизни писателя-воина прошли под Харьковом и Волчанском, на Полтавщине, в городах Коломск и Валки, он участвовал в боях за Белгород, Курск, воевал в Новом Осколе и далее в Сталинграде. За отвагу и смелость в сражении за Сталинград Рачия Кочар был награжден орденом Красной Звезды, медалями «За оборону Сталинграда», «За боевые заслуги», «За победу над Германией». В 1944 году с разведчиками 51-й гвардейской дивизии Кочар первым вошел в латвийский город Резекне. Он вспоминал: «В день капитуляции врага я находился в одном из наших передовых полков возле города Приекуле, чтобы посмотреть на капитуляцию «курляндской группы» врага. Далее прошел в Восточную Пруссию, был в Кенигсберге, где перед цитаделью на правой щеке бронзовой статуи Вильгельма, как звонкая пощечина, зиял след от осколка нашей артиллерии». В конце лета, после победы, Кочара пригласил к себе домой в Риге маршал Баграмян (в ту пору генерал). Несколько вечеров подряд Иван Христофорович рассказывал Кочару эпизоды из своей жизни. Однажды супруга Баграмяна упомянула о письме, полученном из США от американской армянки по фамилии Баграмян. Она, потерявшая во время армянских погромов в Турции родных, интересовалась, не является ли генерал Баграмян ее братом. Письмо было коротеньким и малограмотным и не произвело на Кочара особого впечатления. Через несколько месяцев, когда Кочар был в Москве, ему позвонил Вадим Кожевников, в ту пору редактор газеты «Правда», с предложением написать статью к 25-летию Советской Армении. И тут Кочару вспомнилось письмо армянки. В тот же вечер Кочар написал публицистический рассказ «Сестра генерала» и сам перевел его на русский язык. Отклик он вызвал небывалый. Вот что писала по этому поводу Мариетта Шагинян: «Помню одно раннее утро в Москве. На нашу квартиру обрушился град телефонных звонков. Звонили знакомые и незнакомые, и все начинали со слов: «Читали? Читали в «Правде»? «Это было утром, когда в «Правде» появился высокоэмоциональный и в то же время бесхитростно-простой рассказ Р. Кочара «Сестра генерала». Все, кто читал его, вытирали слезы. Когда в нашей семье прочитали его, мы заплакали. Рассказ был пронизан тем братским, простым, кровным ощущением армянки к другому армянину, какое рождается у сынов единого, много вытерпевшего на своем веку, малого по числу своему народа, сумевшего пронести сквозь тысячелетия и свою культуру, и лучшие черты своего характера». На фронте Рачия Кочар познакомился и подружился со многими военкорами. Все они впоследствии стали известными и почитаемыми литераторами страны. В их числе были Яков Хелемский, Константин Симонов, Борис Полевой. Рачия Кочар поражал своих друзей по перу и оружию знаниями русской, мировой и армянской литературы. Все увиденное и пережитое на войне Р. Кочар отобразил в своем 2-томном эпическом романе «Дети большого дома». Роман издавался на многих языках. На русский этот роман был переведен прекрасным русским писателем Василием Гроссманом, который три месяца гостил у Кочара в Ереване. Став большим другом Армении, В. Гроссман свое восхищение выразил в повести «Добро вам». Послевоенные годы Р. Кочара отмечены активной деятельностью. Его гневные выступления по поводу обмеления Севана, восстановления исторических прав запрещенного в те годы полководца Андраника, публикации произведений писателя и драматурга Левона Шанта, пересмотра исторических искажений в вопросе Геноцида армян в советской историографии неизменно вызывали отклик народа и неприятие руководящих чиновников. Как журналист, публицист и гражданин, Р. Кочар в своих устных и письменных выступлениях поднимал вопросы, волновавшие всех, однако не все имели мужество высказываться. Рачия Кочар был первым советским армянским писателем, который по приглашению арабских писателей посетил Ближний Восток. Приезд Р. Кочара всколыхнул армянские диаспоры Ливана, Ирака и Сирии. В течение 10 дней он выступал в клубах и школах перед многотысячной аудиторией армян и арабов. У него было немало встреч с писателями и журналистами. Один из иностранных корреспондентов с удивлением написал в своем отчете, что господин Р. Кочар выступил 36 раз и ни разу не повторил ни одной фразы... Рачия Кочар был инициатором возведения памятника жертвам Геноцида армян, Мемориального комплекса в Сардарапате, памятника Гаю... Такая активная деятельность не прошла даром: завистники и недоброжелатели «постарались», и сердце Кочара не выдержало. Три инфаркта сломили его, человека, который казался неуязвимым, сильным, веселым, как былинный герой. Четвертый удар стал роковым, и Кочар ушел из жизни, оставив незавершенными свои планы и замыслы. Все биографы Рачия Кочара отмечали, что он унес с собой большое творческое будущее армянской литературы. Но в течение своей короткой жизни Рачия Кочар совершил так много, принес столько добра своему народу, что, казалось, человек прожил не одну, а десять жизней. Но главное он все-таки успел: написал свою «лебединую песню» - сборник «Белая книга», куда вошли самые волнующие произведения армянской литературы последних десятилетий, - «Наапет», «Тоска», «На мосту Евфрата», цикл «Родная речь», «Белая книга» и др. Повесть «Наапет» впервые в советской армянской литературе удостоилась Государственной премии республики. К сожалению, Р. Кочар не увидел экранизации золотых страниц «Наапета» и «Тоски», которые стали значительным достижением армянского киноискусства. При его жизни был экранизирован сценарий «Северная радуга», над которым он вместе с режиссером Арто Ай-Артяном работал долго и кропотливо. И получилась неординарная картина, запечатлевшая братскую дружбу с Россией и незабываемый светлый образ А. Грибоедова. ...Р. Кочар ушел из жизни 2 мая 1965 года на своей даче, получив сердечный последний удар, узнав о беспорядках в Ереване 24 апреля. В заключение хотелось бы привести строки из письма Рачия Кочара к дочери Нвард (Нуник, как он ее тепло называл), тогда еще школьнице: «Находясь далеко от вас... я скучаю и грущу. Вы не замечаете, но я очень часто грущу. Мне грустно, потому что рядом с красотой и прекрасным в жизни вижу много уродливого и нечестного. Я противник и враг всего плохого. Всегда воевал со злом, воевал оружием, словом, пером. Часто побеждал и иногда проигрывал, получал раны, выздоравливал и опять возвращался в ряды бойцов. Ты думаешь, я сейчас не воюю? Думаешь, что в мирное время люди не воюют? Воюют. Только в мирное время войну называют борьбой...» Ида Карапетян Quote Link to post Share on other sites
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.