Jump to content

Ավետիք Իսահակյան


Recommended Posts

***

Ես ձեզ ասում եմ` կըգա Ոգու սով,

Եվ դուք կըքաղցեք ճոխ սեղանի մոտ,

Կընկնեք մուրալու հափրած որկորով`

Հըրեղեն խոսքի, վեհ խոսքի կարոտ:

Լրբենի ծաղրով արհամարհեցիք

Ոգու վառ զեղմունք - միտք ու երազանք,

Նյութի տաճարում արբած պարեցիք`

Մոռացած անմահ, անհունի տենչանք:

Դուք, որ հեգնեցիք ուժն ստեղծագործ`

Ձեր նյութի հանդեպ կըգա Ոգու սով.

Եվ մուրացկի պես փշրանքի համար

Ծարավ ու նոթի կանցնեք ծովե ծով...

***

Я возвещаю вам: придет духовный голод,

Уж пиршественный стол не даст утехи вам.

Вас, обожравшихся, нужда бродить погонит

С тоскою по словам, по огненным словам.

Отвергли вы души высокие порывы,

И мысли и мечты казнил бесстыдный смех,

И бесновались вы во капищах наживы,

В стремленьях и мечтах не находя утех.

Для вас, кто осмеял величье созиданья,

Для вас, пресыщенных, придет духовный глад.

И будете молить и клянчить подаянье,

Блуждая по земле, мечась из града в град.

Перевод Д. Самойлова

***

Ա՛խ, ինչքա՛ն, ինչքա՛ն կուզեի լինել

Զինվոր հասարակ.

Հայության բոլոր ոսոխների դեմ կռվեի անդուլ

Անիի հզոր պարիսպների տակ:

Եվ հուր վրեժով

Զարկեի դարե'ր, զարկեի' դարեր,

Եվ բյուր վերքերով

Ընկնեի վսեմ պարիսպների տակ.

Սիրտս խաղաղվեր, հանգչեի հավերժ

Անիի անմահ պարիսպների տակ...

***

Էլ դաշնակ չենք: Հիմա ի՞նչ եղանք - դարձանք հայ:

1915

http://armenianhouse.org/isahakyan/isahakyan-am.html

http://karabakh.narod.ru/index.htm

http://nesenenko.narod.ru/BOOKS/BLOCK13.html

http://armenianhouse.org/isahakyan/isahakyan-en.html

http://armenianhouse.org/isahakyan/isahakyan-ru.html

Link to post
Share on other sites
  • Replies 76
  • Created
  • Last Reply

Top Posters In This Topic

Սաթենիկ,

շնորհակալություն «Ես ձեզ ասում եմ` կըգա Ոգու սով»-ի համար՝ Իսահակյանի լավագույն բանաստեղծություններից մեկը: Իսահակյանին հատուկ են այնպիսի ընդհնարացումներ, որ արտաքինից անպաճույճ ու անարվեստ տողերը ստանում են ապոկալիպսյան հնչեղություն ու ողբերգականություն:

Հայոց ցեղասպանության մասին շատ է գրվել, բայց հետևյալ տողերը ժամանակից ու տարածությունից դուրս են և չունեն «ազգություն», այն ուղղված է բոլոր ժամանակների մարդ-գազանին և ահազանգ է չարի դեմ, որպեսզի մարդ արարածն՝ այլևս խենթացած չաղաղակի առ անգութ Աստված՝ կտրել թռչունների լեզուները...

Ահա նորեն եկավ գարուն

Օ, կտրեցեք, օ, կտրեցեք

Լեզուները թռչունների,

Որ չհանդգնեն երգել անհոգ

Երգերն իրենց տարփանքների

Մեր մորթված մանուկների

Ցրիվ եղած նշխարների

Փոշու վրա, որոնց պիտի

Ծածկեն անգութ ծաղիկները՝

Լի՜րբ, անզգա...

Edited by SAS
Link to post
Share on other sites

Այո, ՍԱՍ: Քեզ էլ շնորհակալություն: :)

Իսահակյանին հատուկ են այնպիսի ընդհանրացումներ, որ արտաքինից անպաճույճ ու անարվեստ տողերը ստանում են ապոկալիպսյան հնչեղություն ու ողբերգականություն:

Վերջերս լույս է տեսել Իսահակյանի "Աֆորիզմներ" գիրքը: Ի ապացույց խոսքերիդ բերեմ այդ աֆորիզմներից մի քանիսը:

***

Հայերը սակավաթիվ են, որովհետև ազնվականը բնության մեջ սակավ է:

***

Ո՞րն է բարի և չար թուրքի տարբերությունը.

Բարի թուրքը հորն է սպանում որդու առաջ:

Չար թուրքը որդուն սպանում է հոր առաջ:

***

Եվրոպացիք և թուրքերը հիմա բարոյապես իրար հավասար են: Սակայն ոչ թե թուրքերը բարձրացան, այլ Եվրոպան իջավ մինչև թուրքը:

***

Ռուսից եկած բարիքը հայերին ակամա կերպով է եղել, չարիքը` գիտակցաբար:

***

Մասիսը Հայաստանի գմբեթն է:

Link to post
Share on other sites

Շնորհակալություն, աֆորիզմերից մի քանիսը կարդացել էի, մասնավորաբար՝ Ռուսից եկած բարիքը հայերին ակամա կերպով է եղել, չարիքը` գիտակցաբար:

Link to post
Share on other sites

ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ազատ աստվածն այն օրից,

Երբ հաճեցավ շունչ փչել,

Իմ հողանյութ շինվածքին

Կենդանություն պարգևել.

Ես անբարբառ մի մանուկ

Երկու ձեռքս պարզեցի,

Եվ իմ անզոր թևերով

Ազատությունն գրկեցի:

Մինչ գիշերը անհանգիստ

Օրորոցում կապկապած

Լալիս էի անդադար,

Մորս քունը խանգարած,

Խնդրում էի նորանից

Բազուկներս արձակել.

Ես այն օրից ուխտեցի

Ազատությունը սիրել:

Թոթով լեզվիս մինչ կապերը

Արձակվեցան, բացվեցան,

Մինչ ծնողքս իմ ձայնից

Խնդացին ու բերկրեցան,

Նախկին խոսքն, որ ասացի,

Չէր հայր, կամ մայր, կամ այլ ինչ.

Ազատությո՛ւն, դուրս թռավ

Իմ մանկական բերանից:

"Ազատությո՛ւն", ինձ կրկնեց

Ճակատագիրը վերևից.

"Ազատությա՞ն դու զինվոր

Կամիս գրվիլ այս օրից:

Օ'հ, փշոտ է ճանապարհդ,

Քեզ շատ փորձանք կը սպասե.

Ազատություն սիրողին

Այս աշխարհը խիստ նեղ է":

- Ազատությո՛ւն, - գոչեցի, -

Թող որոտա իմ գլխին

Փայլակ, կայծակ, հուր, երկաթ,

Թող դավ դնե թշնամին,

Ես մինչ ի մահ, կախաղան,

Մինչև անարգ մահու սյուն,

Պիտի գոռամ, պիտ կրկնեմ

Անդադար. ազատությո՛ւն:

Link to post
Share on other sites
- Ազատությո՛ւն, - գոչեցի, -

Թող որոտա իմ գլխին

Փայլակ, կայծակ, հուր, երկաթ,

Թող դավ դնե թշնամին,

Ես մինչ ի մահ, կախաղան,

Մինչև անարգ մահու սյուն,

Պիտի գոռամ, պիտ կրկնեմ

Անդադար. ազատությո՛ւն:

..zoregh a ! merci Sarenik jan! :flower:

Link to post
Share on other sites
  • 1 month later...

Անհուն վրեժի և ատելության

Դըժոխքն է այրում թունոտ իմ հոգին.

Եվ ես չեմ բերում խոսքը հաշտության,

Որ ծանր է նստում զրկվածի ուսին:

Անհուն վրեժի և ատելության

Պատգամն եմ վառում ես ձեր սըրտերում.

Եվ ձեզ ասում եմ` ո'վ դու ցնցոտի,

Դո'ւ, որ թշվառ ես, անտուն, անոթի,

Դո'ւ, որ քո ձեռքին կռել ես շղթա,

Դո'ւ, որ քրտինքդ` դառն ծովացած

Նզովք ես շինել, և լուծ քո վրա -

Ես քո ժանիքը սրում եմ հիմա:

Կանգնեցընում եմ բազուկդ ահա,

Ինչպես ոխակալ օձն անապատի,

Եվ քո քարացած բըրունցքում հիմա

Ես սուրն եմ դնում ահեղ ճըշմարտի:

Եվ քո սրտի մեջ վառում եմ ահա

Հուրն ազատության և իրավունքի. -

Կանգնեցընում եմ բազուկդ ահա',

Ինչպես ոխակալ օձն անապատի...

***

Քանի սուլթանը կա` հայը կուշտ հաց չպիտի կարողանա ուտել:

***

Հայության ծանր խաչը ամեն մի հայ պիտի կրի, հարուստ թե աղքատ:

***

Հայ ժողովրդի համար Էջմիածինը` եկեղեցիների մայրը, հայրապետական աթոռը, այս ծանր ու տանջալից դարերի ընթացքում միակ ազգային հաստատությունն է, որ տակավին հարատևում է մնալ հայության ձեռքում: Նա ազգային գոյության խարիսխն է, ազգային միության սիմվոլը:

***

Հայի մաշկը որ քերես, տակը Էջմիածին դուրս կգա:

Link to post
Share on other sites

СВОБОДА

Когда свободный бог в меня

Вдохнул дыханье человека

И бренному созданью дал

Дар кратковременного века, -

Я, бессловесное дитя,

Не зная горя и невзгоды,

Ручонки слабые простер

К видению свободы.

Когда не спал я по ночам,

Спеленут, связан в колыбели,

И заливался, и кричал,

Пока не встанет мать с постели

И не развяжет детских рук

Ребенку малому в угоду, -

Наверное, тогда я дал

Обет любить свободу.

Когда от первой немоты

Освободил я голос звонкий

И радовались все кругом

Живому лепету ребенка,

Не "мать" и не "отец" тогда

Сказал я, как велит природа.

Нет, детские мои уста

Произнесли: "Свобода!"

"Свобода? - эхом прозвучав,

Судьба сурово вопросила. -

Свободы воином навек

Ты хочешь стать, а хватит силы?

Тернист и тяжек будет путь

Отдавшего себя народу.

Мир узок, тесен для того,

Кто полюбил свободу".

"Свобода!" - восклицаю я.

Пусть гром над головою грянет,

Огня, железа не страшусь,

Пусть враг меня смертельно ранит,

Пусть казнью, виселицей пусть,

Столбом позорным кончу годы,

Не перестану петь, взывать

И повторять:"Свобода!"

Перевод В. Звягинцевой

Link to post
Share on other sites
  • 1 month later...

MOEЙ МАТЕРИ

От родимой страны удалился

Я, изгнанник, без крова и сна,

С милой матерью я разлучился,

Бедный странник, лишился я сна.

С гор вы, пестрые птицы, летите,

Не пришлось ли вам мать повстречать?

Ветерки, вы с морей шелестите,

Не послала ль привета мне мать?

Ветерки пролетели бесшумно,

Птицы мимо промчались на юг,

Мимо сердца с тоскою безумной

Улетели бесшумно на юг.

По лицу да по ласковой речи

Стосковался я, мать моя, джан,

Был бы сном я, - далече, далече,

Полетел бы к тебе, моя джан.

Ночью душу твою целовал бы,

Обнимал бы, как сонный туман,

К сердцу в жгучей тоске припадал бы,

И смеялся, и плакал бы, джан!

Link to post
Share on other sites
  • 2 months later...

ՄԱՅՐԻԿԻՍ

Հայրենիքես հեռացել եմ,

Խեղճ պանդուխտ եմ, տուն չունիմ,

Ազիզ մորես բաժանվել եմ,

Տըխուր-տըրտում, քուն չունիմ:

Սարեն կուգաք, նխշուն հավքե'ր,

Ա՜խ, իմ մորըս տեսել չե՞ք,

Ծովեն կուգաք, մարմանդ հովե՜ր,

Ախըր բարև բերել չե՞ք:

Հավք ու հովեր եկան կըշտիս,

Անձեն դիպան ու անցան.

Պապակ-սըրտիս, փափագ-սըրտիս

Անխոս դիպան ու անցա՜ն:

Ա՜խ, քո տեսքին, անուշ լեզվին

Կարոտցել եմ, մայրի'կ ջան.

Երնե՜կ, երնե՜կ, երազ լինիմ,

Թըռնիմ մոտըդ, մայրի'կ ջան:

Երբ քունըդ գա, լուռ գիշերով

Հոգիդ գըրկեմ, համբույր տամ.

Սըրտիդ կըպնիմ, վառ կարոտով,

Լա'մ ու խընդա'մ, մայրի'կ ջան...

***

Ինչքան ինքնագիտակցություն ունեն արարածները, այնքան էլ գոյություն ունեն:

***

Հարուստի գանձը կավելնա` քո նախանձը (ՈՒստա Կարո):

***

Աչքերդ ինքդ բաց, թե չէ ուրիշները գլխիդ զարկելով կբանան:

Link to post
Share on other sites

FIRST TEARS

The spring sun with an infinite kiss

Called out the shoots and flowers to life,

And the violet with blue eyes

In artless innocence smiled at everyone.

The zephyr came and whispered

Into its virgin ears, and glided away;

The butterfly came and fluttered

In its soft embrace, and flew away.

And the violet remained looking

After them with deluding reveries;

And from its immaculate eyes fell

The pure tears of first love.

Link to post
Share on other sites
  • 4 weeks later...

***

Հայոց գեղջուկի ծավալուն արտե՛ր,

Ավետարանի էջերի նման

Խնկաբո՛ւյր, օծո՛ւն, հավե՛րժ սրբազան,

Թշնամու սրով հասկաբեկ արտե՛ր:

Խոպան մնացիք՝ անտեր, ամայի,

Ակոսներիդ մեջ մորթեց մաճկալին,

Մանուկ հոտաղին,անխոնջ ամոլին(= եզ)

Դարերի դժխեմ ոսոխն տմարդի(*):

Հայոց գեղջուկնե՛ր, եղբայրնե՛ր հոգուս,

Ձեր արյունազանգ արտերի վրա

Դրախտի փառքով պիտի հուրհրա

Մեր ազատոՒթյան ոսկի արշալույս:

Դուք եք այսօրվան մեր դառն լացը,

Սուրբ նահատակներ աստծո սեղանի,

Դո՛ւք, անմահ սերմեր մեռնող ցորենի,

Դո՛ւք եք վաղորդյան մեր արդար հացը,-

Հայոց գեղջուկնե՛ր, եղբայրնե՛ր հոգուս...

1917, Ժընև

(*) Իսահակյանի մոտ «տմարդի» բառի փոխարեն գրված է «ամեհի»: Իմ կարծիքով, «տմարդի» ավելի տեղին է:

=================================================================

Զարմանլի խորության ու ընդհանրացումների բանաստեղծ է Իսահակյանը: Ընդամենը մի քանի տող ու մարդու հայացքի առաջ բացվում է մի անմարդկային ողբերգության պատկեր:

Edited by SAS
Link to post
Share on other sites

ԿՏԱԿ

Սիրուն մանկի՛կ, ես գնում եմ, դու ես գալիս այս աշխարհ.

Ճշմարիտն ես փորձով գիտեմ ու խոսքերս մի՛ մոռնար:

Կյանքն է՝ ամպի փախչող ստվեր, վայրկյանն է միշտ իրական.

Բախտի կռանը կյանքն է թեև, բայց դիպվածն է տիրական:

Զգացմունքն է գերիշխանը, խելքը՝ նրա լոկ ծառան.

Բայց դու խելքդ վրադ պահի՛ր,ինչպես պողպատ կուռ վահան:

Մի՛ հավատար ստվերներին, հենվի՛ր միայն քեզ վրա,

Ատելու չափ սիրի՛ր մարդկանց, բայց լավություն միշտ արա:

Եվ լայն օրում՝ թե՛ ընկերներ, թե բարեկամ ճանաչի՛ր.

Իսկ նեղ օրում՝ ընկերների ո՛չ որոնիր, ո՛չ կանչիր:

Խաղերով լի այս աշխարհում խաղդ եթե տանուլ տաս,

Զվարթ եղի՛ր, ու այդպիսով բախտի վրա կըխնդաս:

Անվախ ու վեհ ղեկդ վարե անծանոթին դեմ-դեմի.

Անզղջալի առաջ գնա՛, ինչ որ լինի՛, թո՛ղ լինի:

Լսի՛ր, տղա՛ս, ինձ կթաղես անհայտ մի տեղ, աննշան,

Որ չիմանան, մարդիկ չգան՝ շիրմիս քարը գողանան:

1917, Ժընև

Link to post
Share on other sites
  • 3 weeks later...

ՄԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՐ

Մանկությա՜ն օրեր, երազի նման

Անցաք գնացիք, այլ չեք դառնալու.

Ո՜հ դուք երջանիկ, ո՜հ անհոգ օրեր,

Ընդունակ միայն ուրախացնելու:

Ձեզանից հետո եկավ գիտություն

Յուր ծանր հայացքով աշխարհի վերա,

Ամեն բան ընկավ մտածության տակ,

Րոպե չմնաց ազատ կամ ունայն:

Գիտակցությունը հաջորդեց սորան.

Ազգի վիճակը ծանրացավ սրտիս...

Ապոլլոն տվեց ինձ յուր քնարը,

Որպես փարատիչ տրտում ցավերիս:

Ավա՜ղ. այդ քնարն իմ ձեռքում հնչեց

Նույնպես լալագին, նույնպես վշտահար,

Ինչպես իմ սիրտն էր, իմ զգացմունքը.

ՈՒրախացուցիչ չգտա մի լար:

Ես այն ժամանակ միայն զգացի,

Որ այդ ցավերից ազատվելու չեմ,

Որչափ իմ ազգս կը մնա ստրուկ

Օտարների ձեռք, անխոս, տխրադեմ:

Մանկությա՜ն օրեր, ինչո'ւ այդպես շուտ

Թռաք գնացիք, անդարձ հավիթյան.

Ես այն ժամանկ անհոգ ու ազատ

Կարծում էի ինձ աշխարհի իշխան:

Գերության շղթան ինձ զգալի չէր,

Եվ ոչ բռնության անգութ ճանկերը.

Ձեզանից հետո ծանրացան նոքա,

Ո՜հ, անիծում եմ ես այս օրերը:

Լո'ւռ կաց, դու քնար, այլ մի' հնչեր ինձ,

Ապոլլոն, հե'տ առ դարձյալ դու նորան,

Տո'ւր մի այլ մարդու, որ ընդունակ է

Զոհ բերել կյանքը սիրած աղջկան:

Ես պիտի դուրս գամ դեպ հրապարակ

Առանց քնարի, անզարդ խոսքերով.

Ես պիտի գոչեմ, պիտի բողոքեմ,

Խավարի ընդդեմ պատերազմելով:

Ներկա օրերում այլ ի'նչ սև քնար,

Սուր է հարկավոր կտրճի ձեռքին.

Արյո'ւն ու կրա'կ թշնամու վերա,

Այս պիտի լինի խորհուրդ մեր կյանքին:

Թո'ղ պատգամախոսը, հնացած Դելֆի,

Յուր եռոտանու վերա փրփրի.

Թո'ղ միջին դարու գաղափարներով

Ամբոխը խաբել ճգնի աշխատի:

Թո'ղ նա թարգմանե զրպարտությունը,

Թո'ղ մխիթարվի ծովի ափերում,

Մենք ազատության ենք միայն թարգման,

Միայն այս խոսքս ունինք բերանում:

"Ո'վ հայր, ո'վ դու հայր, որ երկնքումն ես,

Խնայիր թշվառ մեր անտեր ազգին.

Մի' տար զոհ գնալ թշնամիների".

Նա այլ չէ լսում դելֆյան հարցուկին:

Link to post
Share on other sites
  • 11 months later...
  • 3 months later...

Դա՜րդըս լացեք, սարի սըմբուլ,

Ալվան-ալվան ծաղիկներ.

Դա՜րդըս լացեք, բաղի բլբո՜ւլ,

Ամպշող երկնուց զով հովեր:

Երկինք-գետին գլխուս մթնան,

Անտուն-անտեր կուլամ ես.

Յարիս տարա՜ն - ջանիս տարա՜ն,

Հոնգո՜ւր-հոնգո՜ւր կուլամ ես:

Ա՜խ, յարս ինձի հանեց սըրտեն,

Անճար թողեց ու գընաց.

Սըրտիս սավդեն - խորունկ յարեն

Անդեղ թողեց ու գընաց:

Դա՜րդըս լացեք, սարի սըմբուլ,

Ալվան-ալվան ծաղիկներ.

Դա՜րդըս լացեք, բաղի բլբո՜ւլ,

Ամպշող երկնուց զով հովեր:

Link to post
Share on other sites

ԲԻՆԳԷՕԼ

Երբ բաց եղան գարնան կանաչ դռները,

Քնար դառան աղբիւրները Բինգէօլի.

Շարուէ շարան անցան զուգուած ուղտերը,

Եարս էլ գնաց եայլաները Բինգէօլի:

Անգին եարիս լոյս երեսին կարօտ եմ,

Նազուկ մէջքին, ծով-ծամերին կարօտ եմ.

Քաղցր լեզուին, անոյշ հոտին կարօտ եմ,

Սեւ աչքերով էն եղնիկին Բինգէօլի:

Պա՜ղ-պա՜ղ ջրեր, պապակ շուրթըս չի բացուի,

Ծուփ-ծուփ ծաղկունք, լացող աչքըս չի բացուի,

Դեռ չտեսած եարիս,- սիրտըս չի բացուի,

Ինձ ի՜նչ, աւա՜ղ, բլբուլները Բինգէօլի:

Մոլորուել եմ, ճամբաներին ծանօթ չեմ,

Բիւր լճերին, գետ ու քարին ծանօթ չեմ.

Ես պանդուխտ եմ, էս տեղերին ծանօթ չեմ.

Քոյրիկ, ասա՛, ո՞րն է ճամբան Բինգէօլի:

Link to post
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.


×
×
  • Create New...