Jump to content

Հայոց Լեզո&#141


Recommended Posts

Քիչ առաջ ռադիո Վեմով լսում էի մի հարցազրույց պատմաբան-քաղաքագետ

Արմեն Այվազյանի հետ՝ նվիրված նրա Հայոց Լեզվի մասին վերջերս հրատարակված գրքին:

Հարցազրույցը կարելի լսել այստեղ. http://www.vem.am/?go=programs&ID=8∫=1

Հարցազրույցից մի երկու հատված ուզում եմ հիշողությամբ մեջբերել կապված

հայ պատմիչների կողմից Հայոց Լեզվին տրված գնահատականներին:

5-րդ դարի պատմիչ Եղիշեն Հայոց Լեզուն համեմատելով ժամանակի 9 նշանավոր

լեզուների հետ գրում է.

...ուստի, մի խոշոր լեզվի տրոհումից գեղեցկաբանություն առաջացավ.

հույնի լեզուն փափուկ է,

հռոմեացունը՝ սաստիկ,

հոնինը՝ սպառնական,

ասորունը՝ աղաչական,

պարսիկինը՝ պերճ,

ալաններինը՝ գեղեցկազարդ,

գոթինը՝ ծաղրական,

եգիպտացունը՝ կարծես մի ծածուկ և խավար տեղից լսվի,

հնդիկինը՝ ճռվռացող,

իսկ հայինը՝ համեղ է և կարող է բոլոր լեզուներն իր մեջ ամփոփել:

13-րդ դարի պատմիչ Վարդան Արևելցին կրկնելով Եղիշեի խոսքերը, ավելացնում է.

...բայց դու, ո՜վ հայ ազգ, հետազոտիր և քննիր լեզուները.

օրինակ հույները, ֆրանկները և հելլենացիները, որ մակեդոնացիներն են,

շատ են չարչարվում, մինչև հասնում են իրենց ուզածին, կարողանում են ընտրությամբ

խոսել և լսել բառերը, թե ո՞րն է արականը, իգականը և կամ չեզոքը, ո՞րը երկսեռը:

Բայց ազգս Հայոց, լեզվիս և գրիս հարստության և փարթամության շնորհիվ անհարկի

համարեց այս, իսկ հույները և այլ ազգերը հարկադրված էին իրենց լեզվի ու գրի

սակավության պատճառով, և դրանով լցրին իրենց լեզուների պակասությունը:

Այս հարցազրույցը լսելուց հետո, երբ թերթում ես ֆորումի էջերը, ակամա այն տպավորությունն ես ստանում, թե այստեղ Հայ խոսքն ու գիրը դատապարտված ու արհամարված են՝ չնչին բացառությամբ: Ֆորումի հազարավոր մասնակիցների հարյուրհազարավոր հաղորդագրություններում մատերի վրա կարելի հաշվել Մայրենի լեզվով

արտահայտվողներին: Ինչպե՞ս հասկանալ այս համատարած կամովի ուրացում-ուծացումը:

Edited by stemar
Link to post
Share on other sites
Այս հարցազրույցը լսելուց հետո, երբ թերթում ես ֆորումի էջերը, ակամա այն տպավորությունն ես ստանում, թե այստեղ Հայ խոսքն ու գիրը դատապարտված ու արհամարված են՝ չնչին բացառությամբ: Ֆորումի հազարավոր մասնակիցների հարյուրհազարավոր հաղորդագրություններում մատերի վրա կարելի հաշվել Մայրենի լեզվով

արտահայտվողներին: Ինչպե՞ս հասկանալ այս համատարած կամովի ուրացում-ուծացումը:

:yes:

Հարցը հռետորական է: Ի՞նչ առաջարկություն կա: :hm:

Link to post
Share on other sites
Այս հարցազրույցը լսելուց հետո, երբ թերթում ես ֆորումի էջերը, ակամա այն տպավորությունն ես ստանում, թե այստեղ Հայ խոսքն ու գիրը դատապարտված ու արհամարված են՝ չնչին բացառությամբ: Ֆորումի հազարավոր մասնակիցների հարյուրհազարավոր հաղորդագրություններում մատերի վրա կարելի հաշվել Մայրենի լեզվով արտահայտվողներին:

:( :cry:

Link to post
Share on other sites

stemar,

լաո, դու հլը հարցում մը էրը ու տես, թե ի՞նչ կըսե ժողովուրդն հայի լիզվու մասին: Կըսը՝ ռաբիզ լիզույը, հեչ բանի պետք լե չիգա: Ալամ-աչխարն ինգլիզերեն կը ճռճռցու հբը իմ մինուճարն էշ հայ մընա՞... Տո հայի լիզուն լը, ֆըլան-ֆըստան լը՝ թող Կիրակոսն ուր իշուն հայերեն սորվըցու, իմ բալեն ինտիլիգենտ պիտի դառնա... :)

Մոտավորապես այս մտածելակերպն ու հոգեբանությունն էր գերիշխողը դեռ ոչ այնքան հեռու անցյալում... Իսկ իշխող ԷլԻՏԱՆ, հատուկենտ բացառությամբ, ռուսախոս էր՝ նրանք հայերեն գրքեր չէին կարդում: Երբ իշխանությունից զրկվեցին, առնետների նման առաջինը լքեցին Հայաստանը(էլ գողության հնարավորություն չկար) ու հիմա մեծավ մասամբ նրանց սերունդներն են այստեղ ատամ կռճտացնում ու փնովում Հայաստանը...

Link to post
Share on other sites

Թանկագին Շտեմար, շատ շնորհակալություն այս նյութի համար: Կարևոր նյութ եր, եթե հետագայում Դուք կամ մյուսները այս տեսակ հետաքրքիր բաներ հայտնաբերեք ու կիսվեքն մեզ հետ էլ, հիանալի բան կլինի:

Հիմա ըստ էության: Ինձ համար անտանելի ամոթ է, անտանելի նսեմություն, մեղքի ու աղտոտվածության մի նողկալի զգացում անընդհատ օտար լեզվով շփվելը իմ ազգակիցների հետ: Դա ես անում եմ միշտ ինքս ինձ կշտամբելով ու մեղադրելով, բայց մի մտածմունքով, թե ի'նչ արած, խոսեմ ոմանց համար հասկանալի լեզվով, որ հասկանան, թե չե լեզու չունեն, օտարից են մուրում:

Բայց սա բացարձակ սխալ մոտեցում է: Երբեք չի կարելի նսեմանալ դեպի նվաստը նրան որևէ բան հասկացնելու հույսով: Արդյունքում նա միևնույն է ոչինչ էլ չի հասկանալու, իսկ դու անխուսափելիորեն ապականվելու ես նրա ախտով, և դրանից մի բան էլ քո վիճակն է ծանրանալու:

Իսկապես պետք է անցնել կարծր ու հետևողական հայոց լեզվի պահպանման ու վերզարգացման ճանապարհին, ինչպես ասվում էր նյութում: Եվ դա պիտի անենք մենք, այն քչերս, որոնց մեջ կա ազգային ինքնագիտակցության աստվածաշնորհ պարգևը:

Անձամբ ես դեն եմ դնում այս հիմար հարմարվողականությունը դեպի օտարամոլները: Բացի այն, որ դա մեծ մեղք է Աստծո առաջ, դա նայև մի դատարկ, տաղտկալի, հոգնեցուցիչ և դեգրադացնող զբաղմունք է, որից ես ձեռքերս այսուհետ լվանում եմ....

Link to post
Share on other sites
Ի՞նչ առաջարկություն կա:

Դժվարանում եմ որևէ առաջարկություն անել:

Որևէ առաջարկություն անելուց առաջ անհրաժեշտ է մի քանի հարցեր պարզաբանել:

Նախ պարզել է պետք, թե ի՞նչն է ֆորումի նպատակը:

Ֆորումում մենք ուզում ենք մեզ հուզող հարցերը ինքներս մեր մեջ քննարկե՞լ,

թե՞ այն ի ցույց աշխարհի դնել:

Եթե վերջինն է, ապա համարենք, որ ֆորումը իր նպատակին հասել է: ;)

Հետո պարզել է պետք. ֆորումի անձնակազմն ու ակտիվիստները

բավարար ցանկություն ունե՞ն խրախուսել Մայրենի լեզվի ներկայությունն այստեղ:

Ադմինի հիասքանչ ստորագրությունը դեռ չի նշանակում Հայոց Այբուբենի քարոզ,

եթե նրա հաղորդագրություններում հայերենով բառ անգամ հնարավոր չի գտնել:

Այնուհետև պարզել է պետք, թե մոդերատորներ ընտրելիս որպես պայման(եթե ոչ

գլխավոր) դրվու՞մ է արդյոք հայերենի իմացությունը:

Ոչ: Փաստերը լրիվ հակառակն են ապացուցում:

Հասկանալ կարելի է նրան, ով ունենալով հայկական կրթություն և չտիրապետելով

ռուսաց լեզվին, համառորեն շարունակում է ռուսերենով գրել. ուզում է ռուսերեն

սովորել: Անհասկանալի է, երբ այսպես են վարվում որոշ մոդերատորներ:

Իսկ օտար լեզուներով կրթություն ստացածները ցանկություն ունե՞ն արդյոք սովորել

իրենց Մայրենի լեզուն: Դժվար է ասել:

Ինչպե՞ս հասկանալ է Հայֆորումի Ոգուն, որը ջանասիրաբար պայքարում է ռուսաց

լեզվի անաղարտության համար, և որի հայերեն ստորագրությունը կարող է առնվազն

որպես քամահրանք հնչել սեփական լեզվի նկատմամբ:

Մի ուրիշ հարց. գոյություն ունի՞ արդյոք լեզվամտածողություն հասկացությունը:

Եթե մեկը իր մտքերը կարողանում է շարադրել ավելի լավ օտար, քան սեփական

լեզվով, ապա դա նրա առավելությու՞նն է, հպարտությու՞նն է, թե՞ դժբախտությունը:

Եվ ի վերջո, մենք ուզու՞մ ենք մենք որպես Ազգ մնալ: Այո, կասեն բոլորը:

Բայց ինչպե՞ս: Հնարավո՞ր է արդյոք ազգի գոյատևումը առանց լեզվի:

Մեր նախնիները կարևորելով լեզուն, այն նույնացրել են ազգ և տարածք

հասկացությունների հետ:

Լեզու+Ազգ+Տարածք=ՀԱՅՔ. սա է եղել նրանց Սուրբ Երրորդությունը և ոչ թե.......

Իսկ մե՞նք:

Հիմա մեր նախնիների Սուրբ Երրորդության տարածքներից միայն փշրանքներ են մնացել,

իսկ լեզուն ինքներս ենք ուրանում: Ապացույցը՝ փնտրել այս Ֆորումում:

Մի խոսքով, Ռոմեո ջան, հարցերը շատ են: (շատ փիլիսոփայեցի :p )

Եթե հնարավոր լիներ գտնել այս հարցերի պատասխանները, ապա կարելի էր

մի շատ պարզ ու հասարակ առաջարկություն անել.

Իրեն ՀԱՅ համարողը պարտավոր է ՀԱՅԵՐԵՆով գրել:

Edited by stemar
Link to post
Share on other sites
voncvor rus@ asume "opyat' 25"

es temayov esel em im djgohutyun@ haytnel

bayc mi ban haskaca, vor da ANIMAST e

mievnuyne chenq karoxana poxel forumi lezun... inchqan vor cavali che

Հրեշտակ ջան, եթե այսքան բանը Մեսրոպատառ գրած լինեիր,

մեծ գործ արած կլինեիր, առանց նյարդերդ վնասելու :)

Իսկ ես առաջարկում ռուսի ասած 25-ը բազմապատկել նորից 25-ով,

և սկսել ինքդ քեզանից :girlkiss:

Այ, եթե ամեն մեկս մեզանից սկսենք, ապա սայլը տեղից կշարժվի,

և ոչ 25-ի կարիք կլինի, ոչ էլ 25անգամ25-ի: :yes:

Link to post
Share on other sites

stemar,

լիովին համաձայն եմ Ձեր հարցադրումների հետ: Իմ սեփական դիտողություններից ելնելով, կարող եմ ասել, որ ֆորումի բացարձակ մեծամասնությունը հայրենասերներ են և որևէ պատճառ չկա կասկածելու նրանց անկեղծության վերաբերյալ: Այլ բան է, թե ով ինչպես է դա պատկերացնում իր համար: Այդ թեմայով բազմիցս տաք ու անարդյունք վիճաբանություներ արդեն եղել են և ամեն ոք մնացել է իր կարծիքին, իր սահմանմանը:

Ոչ հայերենով հաղորդակցվելու մի քանի պատճառներ եմ տեսնում.

- չտիրապետելը կամ անբավարար տիրապետելը(տիրապտողի կարծիքով) :hm:

- հայերենի օգտագործման տեխնիկական դժվարությունները(օրինակ՝ voncvor rus@ asume "opyat' 25")

- հայերենը այլ լեզուներից ստորադաս համարելը :down:

- ՍԱՍի ասած՝ իրեն էլիտա կարծելն ու հայերենը այդ էլիտայի համար անվյել համարելը :angry:

- կան թեմաներ, որոնց քննարկմանը մասնակցում են ոչ միայն հայեր ու հարմար չեր լինի բանավիճել հայերենով: :yes:

Կարելի է շարունակել...

Չեմ կարծում, որ կարելի է լեզվի օգտագործման առումով կտրուկ շրջադարձ կատարել, բայց և այնպես ցանկության դեպքում «ինչ որ բան» կարելի է անել:

Առաջարկ - ունենալ մաքուր հայերենի բաժին, որտեղ կօգտագործվի միմիայն ՀԱՅԱՏԱՌ ՀԱՅԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒՆ:

Link to post
Share on other sites

stemar, yes indzanic skselem ev verjacrelem, shnorhakalutyun dzer bari patasxani hamar.....

aynqan hayeren vor yes gitem , ays forumujm shater@ chgiten

isk im angleren tarerov grel@ paymanavorvac e vorosh texnikakan problemnerov, u im nyarder@ chen vnasvum!

qez hajoxutyun!

bayc ays dzevov vochinchi ches hasni

sksi qo xosalu voch@ poxeluc, aysinqn qezanic

будь попроще, вонцор асум ен

;)

Link to post
Share on other sites

Ապրես, Սաթենիկ ջան, ողջունում եմ որոշումդ: :girlkiss:

Զգացվում էր, որ էս վերջերս Հայոց խոսքն ու գիրը աչքաթող էիր արել :)

Անկեղծ ասած,չնայած ես քիչ եմ գրում այստեղ, բայց պարբերաբար կարդում եմ,

ծանոթ եմ ֆորումի մասնակիցների մեծամասնության մտքերին ու դիրքորոշումներին,

և աշխատում եմ իմ նախընտրած մասնակիցների գրածները բաց չթողնել: :)

Իդեպ Արմեն Այվազյանի հարցազրույցում արտահայտված մտքերը առաջին

անգամ լսել եմ մեր ազատամարտի այժմ արդեն անարդարորեն մոռացված

հերոսներից մեկից՝ Լեոնիդ Ազգալդյանից: Հիշեցնեմ, որ Լեոնիդի ղեկավարած

Հայաստանի Ազատագրության Բանակի կենտրոնակայանը գտնվում էր Վարդենիսում:

Link to post
Share on other sites

Ռոմեո ջան, կարելի է և առանձին բաժին ունենալ միմիայն հայատառ

Հայոց լեզվով, չնայած կասկածում եմ նրա արդյունավետությանը՝ Հայոց լեզվի

քարոզման տեսակետից: Եթե ոմանք կարիք կամ ցանկություն չունեն

հայերենով շփվելու, ապա նրանք պարզապես այդ բաժինը չեն մտնելու:

Ես մի ուրիշ առաջարկություն ունեմ.

հայատառ թեմաներ բացել ցանկացած բաժնում և գրել միմիայն հայատառ հայերենով,

որոշ բացառությամբ, երբ զրուցակիցդ այլազգի է կամ իրոք չի տիրապետում հայերենին

կամ թեման, ասելիքը հուժ կարևոր է:

Սա համարել ՍԿԶԲՈՒՆՔ բայց ոչ պարտադրանք:

Ով որ գոնե փոքր-ինչ սրտացավանք ունի Հայոց լեզվի նկատմամբ, նա կգործի

այս սկզբունքով:

Ես օրինակ այս սկզբունքով եմ առաջնորդվում:

Link to post
Share on other sites
Ապրես, Սաթենիկ ջան, ողջունում եմ որոշումդ: :girlkiss:

Զգացվում էր, որ էս վերջերս Հայոց խոսքն ու գիրը աչքաթող էիր արել :)

Շտեմար ջան, աչկաթողի հարցը չէ: Մեջս մեկ ուրիշ վախ է մտել, խոզի առաջ մարգարիտներ թափելու վախը....

Link to post
Share on other sites

Սաթենիկ ջան, ոչ թե Շտեմար այլ Ստեմար, սա իմ անուն ազգանվան համառոտ ձևն է: :)

Թե չէ «շտեմար»ը «շտեմարան» բառի տպավորություն է թողնում, որից ես եմ հեռու: :lol:

Շնորհակալություն: :flower:

Link to post
Share on other sites
Իրեն ՀԱՅ համարողը պարտավոր է ՀԱՅԵՐԵՆով գրել:

Հիմնականում համաձայնեմ եմ ամեն ինչի հետ ձեր գրածներից ;Բայց ֆորումում կան մարդիկ -հայեր ,որոնք իրենց հայ են համարում ,բայց չեն տիրապետում եմ հայերեն գրին ,իսկ ես ուզում եմ նրանց հետ նույնպես շփվել :) ի՞նչ անել այդ դեպքում: :)

Link to post
Share on other sites

Ստեմար շնորհակալություն, չգիտեի, հաշվի կառնեմ:

Գայանե, բայց ինչո՞ւ մենք պիտի հարմարվենք այդ մարդկանց, հենա թող իրենք հարմարվեն, համ էլ իրենց լեզվին են հարմարվում վերջ ի վերջո: Ախար իրենք իսկի ոչ մի փորձ չեն անում, իսկ մենք շարունակ հարմարվողի դերում ենք, ես էլ դրանից արդեն ձանձրացել եմ... Էդ ո՞նց է ստացվում, որ հայ-հայ գոռալուց բարձր գոռում են, բայց հարմարվողը միշտ մենք ենք, ոչ թե իրենք:

Link to post
Share on other sites
Ֆորումի հազարավոր մասնակիցների հարյուրհազարավոր հաղորդագրություններում մատերի վրա կարելի հաշվել Մայրենի լեզվով

արտահայտվողներին: Ինչպե՞ս հասկանալ այս համատարած կամովի ուրացում-ուծացումը:

Այս հարցի մասին ես վաղուց եմ արտհայտվել:

Մեկ է որոշ մարդիկ անկոտրում համառներ են... :angry:

Link to post
Share on other sites

Սաարյան ջան, հիմա վիճակը պարտադրում է շարունակել արտահայտվել՝ ավելի

համառորեն: Ոմանց համառությունը միայն համարժեք համառությամբ է հնարավոր կոտրել: :yes:

Արի ես, դու ու մի քանի քչերս համառորեն շարունակենք միմիայն հայերենով գրել, որոշ բացառությամբ, անկախ նրանից, թե մեզ ինչ լեզվով կպատասխանեն: :)

Link to post
Share on other sites
Արի ես, դու ու մի քանի քչերս համառորեն շարունակենք միմիայն հայերենով գրել, որոշ բացառությամբ, անկախ նրանից, թե մեզ ինչ լեզվով կպատասխանեն: :)

Հայախոս-հայագիրների խմբակցությո՞ւն: :)

Ես կամ: :victory:

Link to post
Share on other sites
Արի ես, դու ու մի քանի քչերս համառորեն շարունակենք միմիայն հայերենով գրել, որոշ բացառությամբ, անկախ նրանից, թե մեզ ինչ լեզվով կպատասխանեն: :)

Մեկ տարի է քո նման մեկին էի փնտրում... :flower:

Link to post
Share on other sites

ՃԱՆԱՉԵԼ ԶԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԶԽՐԱՏ, ԻՄԱՆԱԼ ԶԲԱՆՍ ՀԱՆՃԱՐՈՅ

ՄԱՅՐԵՆԻ ԼԵԶՈՒ

Խլեցեք ժողովրդից ամեն ինչ, նա կարող է վերականգնել. սակայն խլեցեք նրա լեզուն,

և նա այլևս չի ստեղծի այն: Ժոշովուրդը կարող է ստեղծել նույնիսկ նոր հայրենիք, բայց

լեզու՝ երբե՛ք. մահացավ լեզուն ժողովրդի շրթունքներում՝ մահացավ և ժողովուրդը:

Կոնստանտին Ուշինսկի

Ներկայիս ժամանակում մեր ազգոթյան ապացույց և նշանն միայն մեր լեզուն է, եթե այն

ևս միջիցն բառնանք, էլ հայ չենք:

Մեսրոպ Թաղիադյան

Մեկ ազգի պահողը, իրար հետ միացնողը լեզուն ա ու հավատը: Լեզուդ փոխիր, հավատդ

ուրացիր, էլ ը՞նչով կարես ասիլ, թե ո՞ր ազգիցն ես:

* * *

Ձեզ եմ ասում, ձեզ, հայոց նորահաս երիտասարդք, ձեր անումին մեռնիմ,

ձեր արևին ղուրբան, տասը լեզու սովորեցեք, ձեր լեզուն, ձեր հավատը ղայիմ բռնեցեք:

Խաչատուր Աբովյան

Լեզուն կորսնցնելե յետեւ եւ մանավանդ անոր հանդեպ անհոգ ըլլալեն ետեւ մէկ ալ ազգային

սովորությունք եւ հիշատակք եւ նշանք շուտով կկորսվին:

Ղևոնդ Ալիշան

Քանի որ ազգ մը իր լեզուն կպահե, թեպետ եւ ուրիշ ամեն ազգային հատկություններն ալ

կորսնցնե, ազգությունը չկորսնցներ, իսկ լեզուն մեկդի ձգելու պես ազգությունն ալ

խիստ շուտ կկորսվի:

Գաբրիել Այվազովսկի

http://www.arminco.com/hayknet/0ellib-h.htm

Link to post
Share on other sites

Հա, Ռոմեո ջան, Հայոց լեզվի «Մահապարտների Գումարտակ» ենք ստեղծում: :flower:

Ստեմար,

ինչո՞ւ «Մահապարտների գումարտակ» և ոչ թե «Մատյան գունդ»... Սաթենիկի հրամանատարությամբ: :ermm: :yes:

Link to post
Share on other sites
ինչո՞ւ «Մահապարտների գումարտակ» և ոչ թե «Մատյան գունդ»... Սաթենիկի հրամանատարությամբ:

SAS ջան, «Մատյան Գունդ»ը լավ առաջարկ էր, մի լրացում միայն.

«Մահապարտների գումարտակ»ը կմտնի «Մատյան գնդի» կազմի մեջ, բայց....

ՍԱՍ-ի հրամանատարության ներքո, քանզի, գնդի, նամանավանդ «Մատյան գնդի»

հրամանատարությունը Հայոց աշխարհի փափկասուն Տիկնանց ուսերի համար

շատ ծանր կլինի: :rolleyes:

Սաթենիկ, կներես: :flower:

Link to post
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Create New...