Արտաշես Յավրյանը(Յավրիյանը) ծնվել է 1932թ.օգոստոսի 28-ին Գանձակի գավառի Փիփ գյուղում: «Օջախի ծուխ»«Ակունքներ».«Մանանա»,«Առյուծաձև մհեր»,«Այգեքաղ»,«Ժամանակի հորձանուտում»,«Աղետավոր իմ դար»,«Դյուցազունք Սասնա») և այլ ժողովածուներ:Նրա բանաստեղծություններով գրվել են երգեր :Հայաստանի գրողների միության անդամ, մահացել է 2009թ:
ՇԻՐԱԶ: «...ուզում եմ իմ հին խորհուրդներս վերաշշնջալ քեզ,քո սրտի ականջին,քո պոետական բախտի ականջին,քո նավաբեկյալ հույսի ականջին...Մի'հուսահատվիր,որ գիրքդ չի հաղթում բթամտությունը, որն այսօր գլխավոր խմբագիր է,մի' իջիր ձիուցդ,որ մորուց է քեզ ընծայված բարի բնության անդաստանից,մի' թողնի լեռան տակ քո տաղանդի ոսկե հանքը,տքնաջանիր,հանի'ր ասում եմ և բախտդ գրչիդ արծվամագիլով կհանի չար ու կույր բթամտության աչքը... և սիրտը:Քո գրչի եղբայր՝Հովհաննես Շիրազ՝1960թ.,Երևան»:
ՇԻՐԱԶ: «Կեցցե'ս,Արտաշես,քառյակներիցդ շատերը ես էլ կուզեի գրած լինել:Ոնց որ սրտի հանքից պոկված ոսկու երակ լինեն»:
ԼՅՈՒԴՎԻԳ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ(բան. գիտ.դոկ-պրոֆ): «Մինչև այսօր ինչպես հարկն է չեն արժեքավորվել Յավրիյանի ... քառյակները,որոնք ժամանակի ,ժողովրդի ճակատագրի ու բացվող դարի հանդեպ հայրենախոս բանաստեղծի հուզախռով տարերքն են փոխանցում մեզ, նաև սրտի բարի ու « տաք մեղմէրոցով»:
ԼՅՈՒԴՎԻԳ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ(բան. գիտ.դոկ-պրոֆ) «...Յավրիյանի «Սասնա Դյուցազունքը հայ դյուցազնավեպի ժողովրդական զուլալ,անխառն պատումից հրաշապատումներից ու տարբեր ժամանակներում գրառված առանձին տարբերակներում տեղ գտած արհեստական, էպոսի բուն ակունքներից չբխող շերտերից հիմնականում ազատազերծված և այդ ակունքներին հարազատ տարերքով հյուսված մնայուն երկ է...»:
ԼՅՈՒԴՎԻԳ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ(բան. գիտ.դոկ-պրոֆ): «...Արտաշես Յավրյանը շարունակում է «լուռ» հնչեցնել ժողովրդական քնարը՝դարավերջի տասնամյակների մեր պոեզիայի մայրուղում բացելով ինքնատիպ իր հերկը՝կարոտ արժեքավորման ու ճշմարիտ գնահատականի»:
ՖԵԼԻՔՍ ՄԵԼՈՅԱՆ: «Ժողովրդական վճիտ ու խորունկ երգը,որի հմայքի հաղորդումը գրչին նպատակ է դարձրել Յավրյանը,ընթերցողին է հասնում գրեթե անկորուստ՝մտածողությունն է պահպանված և բառամթերքը»:
«ՔԱՌՅԱԿՆԵՐ» շարքից
***
Մրգի լավը քո սեղանին,համն ինձնից ես հարցնում,
Ժամացույցը քո թևին է,ժամն ինձնից ես հարցնում,
Սարից իջնող պարզ ջրերը պղտորվում են ձորի մեջ,
Բայց դու ջրի աղտոտվելը ակունքից ես հարցնում:
***
Առեղծվածները տիեզերքինն է,
Ոչ ոք չի կարող ստույգ վերծանել,
Արդարությունն էլ Աստծո ձեռքին է,
Մարդուն տրվածը միայն կեղծամ է:
***
Կյանքս մի օր՝ կեսը՝ մթնում,ի՞նչ մնաց,
Իմ արևն էլ մայր է մտնում,քիչ մնաց,
Լավն ես,ափսոս,մարդախաբ ես,է՜յ աշխարհ,
Ծով խոստացար,ինձ մի ցամաք լիճ մնաց:
***
Դեռ շուռ կգան սար ու ձորում սև անգղն ու գորշ բազեն,
Իրենց որսը կհոշոտեն ու նոր զոհի կսպասեն,
Գոյատևման երաշխիքը միայն ձեր մեջ որոնեք,
Ով միամիտ թևավորներ՝անմիաբան ու անզեն:
***
Ձմռան սարը գարուն հագավ,
Հին հարց տվեց մի նոր կաքավ.
-Արդարությունն ի՞նչ պտուղ է,
Որ աշխարհում շատ է սակավ...
***
Ինձ հարցնես՝ ամեն չարիք մի դև է,
Նշան չունի՝ սպիտա՞կ է, թե՞ սև է,
Թեկուզ տարով զավթի ղեկը քո կյանքի,
Վնասների շորշոփը դար կտևե:
***
Ճուտը ձվից դուրս է գալիս՝ տքնությամբ,
Սերմը ծլում,բույս է տալիս՝ տքնությամբ,
Իմաստունն էլ՝հոժարակամ վառվելով,
Մթնած հոգուն լույս է տալիս՝տքնությամբ:
***
Անտառն աչքիդ հեռվից հարթ է երևում,
Թուփն էլ մթնում խոշոր մարդ է երևում,
Թե որ նրա խորքն ես մտնում ցերեկով,
Քո պատրանքի ապարանքն է երերում:
***
Խաղալիք է, մեջը ի՞նչ է լինելու,
Ալևորի վեճը ի՞նչ է լինելու,
Մարդն ուզում է այնքան ապրի, որ տեսնի՝
Այս աշխարհի վերջը ի՞նչ է լինելու:
***
Երբ արթնանաս,քնից՝հետո կխոսես,
Գործդ տեսնենք,գնից՝ հետո կխոսես,
Ոչինչ չարած՝ամենքին ես փնովում,
Նորն ստեղծիր,հնից՝ հետո կխոսես:
***
Կյանքս մի օր՝ կեսը՝ մթնում,ի՞նչ մնաց,
Իմ արևն էլ մայր է մտնում,քիչ մնաց,
Լավն ես,ափսոս,մարդախաբ ես,է՜յ աշխարհ,
Ծով խոստացար,ինձ մի ցամաք լիճ մնաց:
***
Դեռ շուռ կգան սար ու ձորում սև անգղն ու գորշ բազեն,
Իրենց որսը կհոշոտեն ու նոր զոհի կսպասեն,
Գոյատևման երաշխիքը միայն ձեր մեջ որոնեք,
Ով միամիտ թևավորներ՝անմիաբան ու անզեն:
Բանաստեղծի այլ գրվածքներից տե'ս
ԱՐՏԱՇԵՍ ՅԱՎՐՅԱՆԻ ՊՈԵԶԻԱՅԻՑ
