Հայկական եւ մի շարք այլ աղբյուրների հավաստմամբ աղվանից գիրը ստեղծել է
Մեսրոպ Մաշտոցը (մոտ.360 - 440) հայկական գրերը ստեղծելուց հետո` հիմք դնելով
աղվանական գրականությանը:Հետաքրքիրն այն է , որ ժամանակակից բազմաթիվ "գիտ-
նականների" հավաստմանբ աղվանական գրականությունը եղել է բավականին "հարուստ"
եւ "բազմազան":Որոշ նորահայտ ժողովուրդներ այսօր էլ իրենց համարում են "աղվան",
իսկ աղվանից գրականությունը` իրենց հեռավոր նախնիների ստեղծածը:Ըստ մի շարք
(առավելապես թուրք-ազերի)"գիտնականների", աղվանական գրականությունը գոյատեւել է
V-X/XII դարերում , սակայն "այսօր այդ գրականությունից ոչիչ չի մնում":Ամենածիծաղելին
այն է, որ շուրջ 4/6 դար "ծաղկող" այդ գրականության կրողները իբր ժամանակակից
թուրք-ազերիներն են:Տրամաբանական հարց է առաջանում . միթէ՞ այս բովանդակ դարերի
ընթացքում ոչ մի գրիչ այդպես էլ չարտագրեց բազմադարյան այդ գրականությունից եւ ոչ մի գործ:Դեռեւս ոչ մի աղվանական վիմագիր արձանագրություն(որոնք գրված են լրիվ
տարբեր գրային համակարգերով) ընթերցված չէ, իսկ հայտնաբերված աղվանական այ-
բուբենից ցայսօր ոչ մի գիտնական գլուխ չի հանել:Պատմությանը գոնե անվանապես
հայտնի չէ եւ ոչ մի գրավոր մշակույթի հուշարձան, որը գրված է եղել այսպես կոչված
աղվաներեն լեզվով:Հայտնի չէ նույնիսկ ոչ մի աղվան հեղինակի անուն:Եւ այդուհան-
դերձ մի շարք "գիտնականններ" շարունակում են խոսել երբեւէ գոյություն չունեցած այդ
"գրականության" մասին:Աղավանակ գրերի խիստ սահմանափակ գործածությունը եղել է
միայն որոշ հոգեւորականների շրջանում:Մինչեվ VII դարը աղվանից եկեղեցին եղել
Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու կազմում, եւ աղվանից եկեղեցական գրա-
գրությունները կատարվել են հայերեն:VII դարում ,սակայն , ստանալով եկեղեցական ինք-
նություն ` Աղվանքը կորցրել է իր " պետական ինքնուրույնությունը"`ընկնելով արաբական
լծի տակ, XI-XIIդդ.`թուրքական. հարց է առաջանում , իսկ երբ են Աղվանքում գրել աղվաներեն. պատասխանը միանշանակ է ` ԵՐԲԵՔ :