Unregistered - M

- Գագիկ Ծառուկյանը ո՞վ ա էս երկրի համար... Եվ լկտիաբար թերթում գրում ա (Մեղվաբույծների միության նախագահ Թելման Նազարյանի մասին է խոսքը.-)` իմ 7500 մեղվաբույծները կտան իրենց ձայնը այն կուսակցությանը, որը զբաղվում ա մեղվաբուծությամբ: Այսինքն` ուզում ա ասի, ահազանգի այն մեղվաբույծներին, որոնք ինչ-որ ձեւով ուզում են «Բարգավաճին» ձայն տան` չտան, որովհետեւ մեղվաբուծությունը գնում ա դեպի անկում: Ես հիմա ձեզ ցույց կտամ, ես ակուրատնի, ամեն ինչը տեղը տեղին... Ես ոչ մի բան չունեմ կորցնելու: Էն համատարածի ժամանակ «Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացեք» էդպիսի լոզունգ կար, եւ տակն էլ գրած էր «Բոլշեւիկները ոչինչ չունեն կորցնելու, բացի իրենց ձեռքի շղթաներից»: Հիմա` Ծառուկյանները ոչի~նչ չունեն կորցնելու, բացի բամբասանքչի լկտիները: Մենք կայացած մարդ ենք, դառը վաստակով, քրտինքով, ստեղծել ենք, արարել ենք, եւ երեկ իմ թոռը` իրավաբանականի 4-րդ կուրսն ա, գերազանցիկ բացարձակ, ոսկե մեդալով էլ Անանիա Շիրակացու ճեմարանն է ավարտել, երեկ էս լկտի ակումբի ելույթը լսելուց հետո, Նիկոլ Փաշինյանն ասում էր` «Ժողովրդին դոդացրել են, դոդ են, եւ ասում ա սերժականացրել են...», այ բալամ, Սերժին թողեք իրա տեղը մնա, իմ որդուն թողեք իրա տեղը մնա, եւ էդքանից հետո էսօր որոշել էի գնայի էդ Արամ Աբրահամյանի մոտ, ասեի` «պրն Աբրահամյան, ես քեզ շատ հարգել եմ, դու խելացի, վերլուծող եւ լրագրող ես, եւ քաղաքականագետ, էս լկտիին դու հրավիրել ես իրա «Իփիչմեթա», ինչ զահրումարա բացում, դրա վերլուծությունը... թերթում գրել, որ Գագիկ Ծառուկյանի մայրը, ասում ա, կանգնեց մի քանի րոպե, հետո մտավ բնակարան իր հարգանքի տուրքը մատուցելու վարչապետին: Մի հատ էլ գրել ա Գագիկ Ծառուկյանը այնքան մեծ պսակ էր պատվիրել, մեջտեղն էլ, ասում ա, ոսկե խաչ էր դրած... - Բայց իսկապե՞ս ոսկե խաչ եղել ա: ->Եղել ա՞ - Տիկին Ծառուկյան, ձեր ընդհանուր աշխատատեղերի քանակը ինչքա՞ն է: - Իա, ասեմ, որ հարկայինը գա ասի հարկերը խի չես լրիվ ցույց տալի՞: - Ինչքանը որ գրանցված է` այդքանը ասեք: - 78 հոգի: - Տիկին Ծառուկյան, բայց իսկապե՞ս հարկերը լրիվ ցույց չեք տալիս: - Մի քիչ պահում ենք, մի քիչ ցույց չենք տալիս, մի քիչ տալիս ենք, բա ոնց... - Դրա համար էլ ասում են, որ հարկերը թաքցնում եք, հետո ժողովրդին բարեգործություն անում դրանով: - Շատ էլ լավ ենք անում, եթե էդքան բանը բաշարում ենք, ուրեմն ճիշտ ենք անում... - Ինչո՞ւ չեք տալիս, որ պետությունը թոշակ տա, նպաստ տա... - Տամ, որ գնան Մոնտե Կառլո՞... Չեմ տա... Ես տալիս եմ սոցիալապես անապահով խավին, տալիս եմ անվճար մանկապարտեզին, տալիս եմ անվճար բուժօգնություն... Հարկերը - ...Գագիկ Ծառուկյանը արդեն 19 տարի ա բարեգործություն ա անում, դուք ինչի՞ վրա եք եկել բան անում... Մենք մտածում ենք` ոնց արել ենք, ըտենց շարունակում ենք, ժողովուրդը ուզում ա` թող հավատա, չի ուզում, թող ըտենց ստրկատիրական լծի տակ տրաքի:

Поскольку общеизвестная цитата из поэмы А.С.Пушкина „Тазит“ является одним из наиболее серьезных аргументов наших гостей в любом (подчеркиваю: любом) споре, я подумала, что было бы интересно создать список „ответных аргументов“. И так, давайте вспомним, что говорили люди о турках. Условия: -цитировать так, чтобы мысль автора не искажалась (не по принципу „а вот Пушкинкто-то называл армянтурков...) -указать автора, время и источник (прошу воздержаться от высказываний, как „когда я отдыхал в Сочи, там таксист был такой небритый, так вот он мне сказал, что...“) -обязательно цитировать на языке оригинала (если цитата не на русском языке, желательно дать и перевод), и, естейственно, без изменений и дополнений -исключения: пословицы, поговорки, интересные наблюдения. (просто надо доказать их существование; высказывания, как „а вы знаете, что один великий поэт свою собаку называл...“ будут удаляться) Еще, чтобы избежать каких-либо необ'ьективностей, не надо цитировать ни армян, ни самих турков.

Добро пожаловать! Почувствуй себя армянином

Բարեւ, ապե: Լավ ե՞ս

Bidouilleի կետադրական սխալների մասին թեման մտքեր առաջացրեց նաեւ այլ լեզվասխալների մասին: Խոսակցական հայերենում հաճախ են հանդիպում ռուսերենից ուղղակի վերցրած եւ թարգմանված արտահայտություններ, որոնք այդքան էլ ընդունելի չեն, նամանավանդ երբ օգտագործվում են գրողների, լրագրողների կամ քաղաքական գործիչների կողմից: Փորձեմ մի քանի օրինակ բերել. Մելիքը, որի բանաստեղծությունները կարելի է կարդալ այստեղ` http://forum.hayastan.com/index.php?showtopic=25452, իր ստեղծագործություններից մեկում օգտագործել էր "հեռուստացույցը նորից պտտեց" արտահայտությունը, որը, թեպետ հասկանալի է, բայց հայկական չի: (Մելիք ջան, չվիրավորվեք, պարզապես շատ հետաքրքիր օրինակ է) Կարող եմ թվարկել հայերենին շատ ավելի խորթ արտահայտություններ. ապրել ինչ-որ փողոցի վրա (жить на какой-то улице) սովորել ուրիշի սխալների վրա (учиться на чужих ошибках) ինչպե՞ս է անունդ (լավ է, շնորհակալություն, բարեւում է) եւ այլն: Հետաքրքիր է նաեւ ռուսերեն բառերի ահռելի քանակը, որոնք օգտագործվում են, ստանալով հայոց լեզվին քիչ թե շատ բնորոշ առոգանություն: Օրինակ` ռեկլամ - գովազդ սմէտան - թթվասեր աբոյ - պաստառ վափշէ - ընդհանրապես ... Առաջարկում եմ կազմել տարածված լեզվասխալների ու անտեղի նորամուծությունների փոքրիկ բառարան: Ո՞վ ինչ կհիշի:

Хвала Всевышнему. Имам Аль-Газали (мир ему) родился в 450 году по хиджре (1058г.) в городе Тус иранской провинции Хорастан. Несколько лет жил в Багдаде, где возглавлял богословскую школу, затем путешествовал по Палестине и Сирии. В молодости изучал философию, о чем в последствии говорил: "Мы начали искать знания не ради Аллаха, но Он захотел, чтобы это было только ради Него." Говорят, что в последние годы своей жизни он занимался только богоугодными делами и свой каждый день завершал чтением хадисов и общением с семьей. Имам Аль-Газали прожил всего лишь 55 лет, и в 505 году по хиджре (1111г.) покинул этот бренный мир.

ПРОШУ ТРЕБУЮ -лишить вотера ВСЕХ модераторских и администраторских возможностей -остановить выборы и убрать все темы, касающиеся этих выборов до тех пор, пока модераторы САМИ не решат что с ними делать -удалить закрытый раздел в лов энд романс-е Тема обсуждению не придается. Особенно не хочется тут видеть высказываний самого вотера, так как тема исключительно для Артура.

Սիրելիներս, կուզեմ թարմացնել այս թեման Գարեգին Ա.-ի "Ան-ժամանակը ժամանակին մէջ" գրքով, որը, հուսով եմ, ժամանակի ընթացքում ամբողջովին կտրամադրեմ ձեր ընթերցանությանը: Խնդրում եմ այս թեման օֆֆթոփի չվերածել: ԱՆ-ԺԱՄԱՆԱԿԸ ԺԱՄԱՆԱԿԻՆ ՄԷՋ ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ (ԻՆՉՈ՞ւ ԱՅՍ ԳԻՐՔԸ) Մարդու կեանքը երկու մակարդակներ ունի. -Երկիրը` իր ոտքին ներքեւ, -Երկինքը` իր գլխուն վերեւ: Մարդու կեանքը երկու տարրերու միախառնուրդն է. -Ժամանակը, որ «կ'անցնի» եւ որուն մէջէն ինք` մարդը` կ'իրագործուի աստիճանական ընթացքով մը: -Յաւերժութիւնը, որուն ճաշակը կ'առնէ չանցնող ապրումներու եւ արժէքներու վայելքով եւ որուն լիութեանը կը ձգտի իր կեանքի հարազատագոյն մղումով: Ամէն անգամ որ մարդը «նոր տարի», «ամանոր», «տարեգլուխ», «տարեսկիզբ» կ'ըսէ, կը տարուի մտածելու ժամանակի՛ն մասին: Կը զգայ, որ խորհուրդ մըն է, զոր չի կրնար քակել մտքի ոյժով. բայց, կեանքի փորձով կը զգայ, որ անո՛վ կ’ապրի, «այսօր», «երէկ», «վաղը» ըսելով, «առաւօտ», «կէսօր», «երեկոյ», «գիշեր» հոլովելով, «վայրկեան», «ժամ», «օր», «շաբաթ», «ամիս», «տարի», «տարեդարձ», «տարելից», «ամեակ», «դար» ծաքսելով իր շրթունքներուն վրայ, առօրեայ հացին հետ: Գիտուններուն, իմաստուններուն, իմաստասէրներուն կը հարցնէ, պատասխաններ կը ստանայ. բայց լիովին չի գոհանար: Ամէն ոք բան մը կ'ըսէ ժամանակի էութեան եւ բնութեան մասին, առանց կարենալ սահմանելու զայն: Բոլորն ալ սակայն, անխտիր, երկնային եւ երկրային գոյութիւններուն շարժումներուն, կատարուած դէպքերուն առնչաբար կ'ըմբռնեն եւ կը նկարագրեն զայն: Ոմանք անցեալ, ներկայ ու ապագայ եռաշարքին մէջէն երկրորդը կը վերցնեն, զայն նկատելով ակնթարթային անցք մը առաջինին եւ երրորդին միջեւ, երրորդէն պոկուած եւ նուաճուած պահ մը անմիջապէս առաջինին շղթայուող եթերային նօսրութեամբ թել մը: Ներկային ծնունդը ու մահը միադէպ են: «Երկու ժամանակներ» ու այս տեսաբանները ժամանակի յղացքին կու տան այնպիսի ընդհանրական տարողութիւն եւ արժէք, որոնցմով զայն կ'ըմբռնեն որպէս չորրորդ տարածքը գոյութեան` երկայնութեան, լայնութեան եւ խորութեան երեք տարածքներու որակէն: Աստուածաշնչական հեղինակը կը յայտարարէ.- «Մարդոյ որպէս խոտոյ են աւուրք իւր, որպէս ծաղիկ վայրի այնպէս ծաղկէ: Շնչէ ի նմա հողմ, եւ ոչ է եւ ոչ եւս երեւի տեղի նորա». եւ անմիջապէս կ'աւելացնէ. «բայց ողորմութիւն Տեառն յաւիտեանս յաւիտենից ի վերայ երկիւղացած իւրոց, եւ արդարութիւն նորա յորդւոց մինչեւ յորդիս» (ՍԱՂՄՈՍ ՃԲ, 15-17): Ուրիշ մը, Նոր Կտակարանեան ժամանակներէն, Հինին Իմաստութեան Գրականութենէն ներշնչուած եւ Քրիստոսով առաւել եւս պայծառացած մտքով կը յայտարարէ.- «Տիրոջ համար մէկ օրը հազար տարուան պէս է, եւ հազար տարին` մէկ օրուան պէս» (Բ. ՊԵՏ. Գ. : Իսկ Յայտնութեան կատարեալ մարմնացումը` Քրիստոս ինք կը պատգամէ.- «Երկինքն ու երկիրը պիտի անցնին եւ իմ խօսքերս երբեք պիտի չանցնին» (ՄԱՏԹ. ԻԴ. 35): Ի՞նչ կը նշանակեն այս հակադրութիւնները անցնելու եւ չանցնելու: Ի՞նչ բանն է որ կ'անցնի, վերջ կը գտնէ, եւ ի՞նչ` որ չանցնիր, յաւիտենական է, սերունդէ սերունդ կը փոխանցուի եւ յաւերժօրէն կ'ապրի: Յայտնապէս, կեանքի երկեակ տարածքներու առկայութիւնն է որ կը ստեղծէ մարդու կեանքին առեղծուածային թնճուկը: Բաներ կան, պատահարներ, զգացումներ, ապրումներ, որոնք կ'անցնին, որովհետեւ «խոտ»ի չափ, «խոտ»ի նման «կեանք» ունին: Բաներ ալ կան, դէպքեր, եղելութիւններ, զգացումներ, ապրումներ, գաղափարներ, ճշմարտութիւններ, արժէքներ, որոնք օրերու թաւալիքն եւ տարածութեան պարունակի պայմաններու պարագայականութեան սահմանները կ'անդրանցնին: Տեսակ մը երկու տոմարներ կան մարդու կենսագրքին մէջ.- -Տոմար «բանից անցելոց», որոնք` հազիւ գրուած` կը ջնջուին, կարծես երբեք գրուած չըլլային, եւ կամ ժայռին վրայ ինկած ցորենահատիկի կեանքը միայն ունին շուտով անհետանալու դատապարտուած: -Տոմար «բանից մտացելոց», որոնք այնպէս կը գրուին, որ թէ՛ մելանը չի տժգունիր եւ թէ՛ գիրին ձեւը չ'եղծանիր: Առաջինը Գիրքն է Մահուան: Երկրորդը` Գիրքն Յաւիտենութեան: Մինչ մեր գոյութեան մէկ երեսը կամ մակարդակը եւ կամ տարրը «մեռնող» Ժամանակի մահացնող սահանքէն անվերադարձ կը կորսուի, միւսը` ան-ժամանակ էութեամբ, ժամանակէն վեր զօրութեամբ ժամանակին զօրութիւնը կը խափանէ: * * * Մարդը ի՛նչ ալ ըլլայ, ո՛ւր ալ ըլլայ, ինչպէ՛ս որ ալ ըլլայ, անխուսափելիօրէն բռնուած է այս երկութեան (dualisme) միջեւ: Մարդը այնքան ատեն որքան մարդ է` անպայման կը գտնուի այս երկուքի միջասահման հանգրուանին վրայ: Մարդուն ե՛ւ մեծութիւնը ե՛ւ ողբերգութիւնը այս անելային թուող իր գոյակերպին մէջ ունին իրենց աղբիւրը: Մեր մէջ Ս. Գրիգոր Նարեկացին մարդու այս ներքին տռամին ամենէն խոր մեկնաբանն է եւ զուր տեղ չէ որ իր աղօթագիրք-մատեանը կոչուած է «Մատեան Ողբերգութեան»: Որքա՜ն խորիմաստ է որ Նարեկ Մատեանը կը բացուի մարդու երկապայման գոյութենէն բխող տագնապի զօրեղ սա բառերովը.- «Ջայն հառաչանաց հեծութեան սրտի` ողբոց աղաղակի Քե՛զ վերընծայեմ, տեսողդ գաղտնեաց. Եւ մատուցեալ եդեալ ի հուր թախծութեան անձին տոչորման` Զպտուղ ըղձից ճենճերոյ սասանեալ մտացս Բուրվառաւ կամացս առաքել առ քեզ»: «Սրտիս հեծեծալից հառաչանքներուն ողբաձայն աղաղակը Քեզի՛ կը վերընծայեմ, գաղտնիքները տեսնող Տէր: Եւ այրուող հոգիիս թախծութեան կրակին վրայ Սասանած մտքիս ճենճերող իղձերու պտուղը դնելով` Կամքիս բուրվառով Քեզի՛ կը վերուղղեմ»: 19-րդ դարու ֆրանսացի իմաստասէր Lamennais այլապես պիտի արտայայտէր նոյն այս երկուութեան մէջ բռնուած մարդուն կացութիւնը. «Գիտէ՞ք թէ ինչու մարդ ամենէն շատ տառապողն է արարածներուն. որովհետեւ իր մէկ ոտքը հունաւորին մէջ ունի, եւ միւսը` անհունին. որովհետեւ բաժնըւած է երկու աշխարհներու միջեւ»: Ո՞ւր է, սակայն, մարդոց միջեւ տարբերութիւնը այս հասարակաց գոյակերպին դիմաց: Ամենէն էական տարբերութիւնը այն է, որ մարդ կայ որ կը յաջողի անցաւորին մէջ անանց ապրումներուն աւելի տեղ տալ իր կեանքին մէջ եւ ալ կայ որ հակառակ կենսընթացին «ախոյեան» - կամ` զոհ – կը դառնայ: Մարդ կայ որ ժամանակին մէջ ան-ժամանակ արժէքներուն նժարը կը ծանրացնէ իր ապրումներով, յարաբերութիւններով եւ գործերով եւ կը դառնայ քաղաքացի յաւիտենութեան: Մարդ ալ կայ որ ժամանակի ակումբին անդամ կը մնայ, հաւատարիմ յաճախորդ «Կանայի զուարթ ակումբներուն»: Մարդ կայ որուն համար «Կեր, արբ եւ ուրախ լեր», «հագուէ, շքուէ ու պտտէ», «շաղակրատէ, զրախօսէ ու բամբասէ» կենցաղակերպերը կեանքի բնական ուղեգիծներն են ու հաճոյքը` յարադէտ նպատակ: Մարդ ալ կայ որուն համար այս բոլորը թեթեւ ամպի ծուէններ են, ստուերի նօսրութեամբ անցնող երեւոյթներ, ու մայթի վրայ կատարուող պարագայական քայլափոխութիւն, մինչ արեւն ու անձրեւը` կեանքի էականութիւն, պողոտան կամ մայրուղին` քայլագնացութեան ճանապարհ, պարտականութեան կշռոյթով նուաճելի: Ո՛չ մէկ մարդ հրեշտակ է այնքան ատեն որ երկրի վրայ ու ժամանակին մէջ կ'ապրի: Բայց վա՜յ այն մարդուն որ կենդանականի ծիրէն դուրս չի բերեր իր կեանքը այս երկրի վրայ...: Թէ ժամանակը ի՞նչ է իր էութեան մէջ` ինծի համար կը մնայ խորհուրդ: Ո՛չ յաւակնութիւնը ունիմ, ո՛չ ալ կարողութիւնը բնազանցական (metaphysique) կամ էաբանական (ontologique) վերլուծումներով անոր ինչութեան քննութիւնը կատարելու: Չեմ ալ հանդիպած այնպիսի վերլուծումի, որ կարենայ խորհուրդին վարագոյրը բանալ աչքերուս առջեւ: Ժամանակը, ինծի համար, այն կտաւն է, որուն վրայ մարդ իր կեանքի արուեստովը պատկեր մը կը դրոշմէ, եւ այդ պատկերն է որ կտաւը կը փրկէ կտաւութեան ինքնիրմով «չէզոք», անիմաստ գոյութենէն եւ բնական փճացումէն: Կտաւը սոսկ իբրեւ կտաւ գործածողնէ որ կը նոյնանայ կտաւութեան ճակատագրին հետ...: Կտաւը իբրեւ պաստառ գործածողը այլ իմն գոյութեան մը ծիրին մէջ կը մտնէ, ուր ժամանակը իշխանութենէ կը դադրի...

Спасибо всем за все, мои дорогие. Я всех вас люблю, остальных просто уважаю, но на форуме меня больше не будет. Кому нужен мой мэйл, пишите на ЛС. Остальным - счастливо оставаться.

Ну, давай, Маро джан! Рассказывай, мы тебя слушать будем.

Չնայած ֆորումում շատ չես լինում, բայց մեկ է` էստեղ կուզեմ շնորհավորել ծնունդդ: Քեզ ամենայն բարիքներ` սեր, երջանկություն, խելք , հաջողություն եւ այլն; թող բոլոր բարի ցանկություններդ, ու ամենն, ինչ որ լավ է քեզ համար` իրականանան: Մ-ին ու Ց-ին բարեւներս, քանի չեմ մոռացել:

Le Petit Prince (French) Der kleine Prinz (German) The Little Prince (English) Маленький Принц (Russian) ՓՈՔՐԻԿ ԻՇԽԱՆԸ ԱՆՏՈւԱՆ ԴԸ ՍԵՆՏ ԷՔՍՅՈւՊԵՐԻ ԼԵՈՆ ՎԵՐՏԻՆ Խնդրում եմ, երեխաները ինձ ներեն այս գիրքը մեծահասակ մարդու ձոնելու համար: Պետք է արդարանամ` այդ մեծահասակ մարդը իմ ամենալավ բարեկամն է: Բացի դրանից, նա աշխարհում ամեն բան հասկանում է, նույնիսկ մանկական գրքերը: Եվ վերջապես, նա ապրում է Ֆրանսիայում, իսկ այնտեղ հիմա սով է ու սառնամանիք: Եվ նա մխիթարության մեծ կարիք է զգում: Եթե այս ամենը ինձ չի արդարացնում, ապա ես այս գիրքը կնվիրեմ այն տղային, որին մի ժամանակ նման է եղել իմ մեծահասակ ընկերը: Չէ՞ որ բոլոր մեծահասակները առաջ երեխա են եղել, միայն թե նրանցից քչերն են այդ բանը հիշում: Այսպես ուրենմ, ես ուղղում եմ մտցնում իմ ձոնի մեջ` ԼԵՈՆ ՎԵՐՏԻՆ, երբ նա փոքրիկ տղա էր

Незами Гандзакеци - персидский поэт-мыслитель. Родился в 1141 году в Гандзаке, где и умер в 1209 году. Основные сочинения Незами — "Пятерица" (Хамсе), которая состоит из 5 поэм: Makhzan al-Asrar - Сокровищница тайн (написана между 1173 и 1180), Хосров и Ширин (1181), Лейли и Меджнун (1188), Haft Peykar - Семь красавиц (1197) и Искандар-наме ... همه عالم تن است و ايران دل , написал Незами, что означает "Мир это тело, а сердце его - Иран!"

...И ДА ВОССТАНУТ МЕРТВЫЕ ОБЫКНОВЕННЫЙ ФАШИЗМ У большинства в памяти одноименный фильм с голосом покойного Михаила Ромма, комментирующего происходящее на экране. Я помню лица людей, у многих были покрасневшие от слез глаза. И у мужчин, и у женщин. Не было слышно обычного говора толпы, смеха, шуток. Зрители молча переживали внутри себя преступления нелюдей против человечности, против всего, что дает право называться человеком. Точно такие же чувства испытывал я, как и миллионы моих сограждан, глядя на экран телевизора, где разворачивалась трагедия наших дней, сущность современных фашистов-дашнаков. Не сотрутся из памяти нашей кадры, зафиксировавшие невинно убиенных жителей Ходжалы. Это было сделано дашнаками, это было ожидаемо, так как вдохновлялось католикосами не год и не два, а на протяжении истории длиной более 100 лет. Ненависть, возведенная в ранг государственной политики и поддержанная странами, проповедующими христианскую любовь к ближнему… Но почему мы уподобляемся этим нелюдям?! Почему мы даем возможность наши промахи, ошибки использовать на полную мощность такому сильному врагу в области черной пропаганды, каковыми являются дашнаки? Кому выгодно выставить нас в обличье мародеров? Разрушением кладбища, которое почти 80 лет было местом захоронения армян, русских, евреев, мы поставили себя на одну доску с мародерами. Сегодняшний рейд "Реального" показал нам факты того, до какой низости могут опуститься жители этой страны, уподобившие себя дашнакам начала прошлого столетия, а самое главное - замаравшие всех нас огромной бочкой дегтя. Нелюдь под прикрытием шовинистических лозунгов, ринулась… нет, не в окопы на линию фронта, а на кладбище: грабить, рушить, воровать. Когда редакционная машина подъехала к дирекции кладбища, сам директор внезапно испарился. Притом в такой спешке, что не успел закрыть приемную перед своим кабинетом, так и оставив дверь нараспашку. Кямран, так зовут "начальника охраны покоя усопших", куда-то на минутку вышел и будет только завтра. Об этом нам сообщил сторож у железных ворот кладбища. Мы поинтересовались тем, как это может быть, чтобы с территории кладбища вывозят спиленные 50-летние ели, кипарисы, кедры, сосны, железные ограды, гранитные и мраморные плиты, а сторож и дирекция кладбища в лице Кямрана об этом ничего не знают? Как могло произойти столь варварское истребление мемориальных памятников и могил, притом в таком массовом количестве? Почему многие могилы, в основном, людей пожилых, вскрыты со стороны головы, сделаны подкопы именно со стороны черепа? Кто эти мистеры иксы, так любящие золотые коронки покойников? Вам это ничего не напоминает? Сделать подкоп, сдвинуть могильную плиту, автогеном срезать железные ограды - дело отнюдь не одного часа. Интересно где находился в это время директор кладбища? Считал, пересчитывал любимые знаки денежного обращения, обильно политые слезами родственников усопших? Во время проезда, казалось, по бесконечному серпантину между железными оградами уцелевших (пока!) могил мы обратили внимание еще на одну деталь. Спиленные деревья очищены от сучьев и аккуратно складированы, как и железные ограды. Видимо, их скоро вывезут мимо незрячих сотрудников кладбища, мимо наряда полиции, петляющего иногда по дорогам кладбища, мимо всех, у которых совесть давно умерла… АМИРХАН АББАСОВ

(перевод И. Сельвинского) * * * О роднике спроси того, кто знал пустыни желтый ад, А ты что знаешь о воде, когда перед тобой Евфрат? О яр, моя сахибджамал!1 Красавица моя, о яр! Когда ты здесь – я как роса, а нет тебя – я словно яд... Умиде ман, умиде ман2, надежды, чаянья мои! Хоть мы с тобой разлучены, но наших душ не разлучат. Ман на дидам3, не видел я, на шенидам4, не слышал я, Чтобы затмили где-нибудь твоих очей горящий взгляд. Глухая ночь моих надежд вдруг освещается тобой, Ба субхи руи ту башад5, как будто блещет звездопад... Каманди ман6, страшусь тебя. Калиди ман7, зову тебя. Ты – мой капкан и ключ к нему, ты мой восход и мой закат. О, сколько раз, моя краса, о яр, моя сахибджамал, Испепелишь и вдруг опять переселишь в свой райский сад. Я обоняю запах роз – курбане зульфе ту башам!8 Мою любовь и жизнь мою я, дорогая, ставлю в ряд. Бывало, мир я мог воспеть, умиде ман, умиде ман! Но вот уж год – утратил гуд моих касыд певучий лад. Зе чашме дустам фитадам9 – с глазами друга разлучась, – На произвол души врага я пал, бессилием объят. Авах!10 Газели Саади не тронут сердца твоего... Но если птицам их спою – от боли гнезда завопят! 1Красавица, 2Надежда моя, надежда моя, 3Я не видел, 4Я не слышал, 5Лицо твое – как утро, 6Силок мой, 7Ключ мой, 8Да буду жертвой твоих кудрей, 9Выпал из поля зрения моего друга, 10Увы.

Ապրիլի 22-ին, հաշվի չառնելով աշխարհի կարելի էր ասել ամենաակտիվ եւ բազմաքանակ թրքական համայնքը, ժամը 4-ից 9-ը մոտ 80-100 Մարդկանց ներկայությամբ կենդանացել էր Բեռլինի արեւմտյան կենտրոնում գտնվող Potsdamer Platz կոչվող հրապարակը: Չեմ ուզում նկարագրել ամբողջ այլանդակությունը, որ այդ օրը ցուցաբերեցին մեր արեւմտյան հարեւանները, բայցեւայնպես ցույցը բարեհաջող անցավ եւ ավարտվեց, իսկ ընթացքում բաժանվեցին մի քանի հազար թռուցիկներ` ցեղասպանության պատմությունով եւ Հայաստանի ու Հայության պահանջներով: Ցույցը պլանավորված էր Բրանդենբուրգյան դարպասների կողքը, Փարիզյան հրապարակում, բայց քանի որ ապրիլի 22-23-ին այդտեղ ամեն տարի տեղի է ունենում մանկական միջազգային փառատոնը` նիսան 23 անունով, մեզ առաջարկեցին այլ հրապարակ` Potsdamer Platz-ը, որն ի դեպ շատ ավելի ընդարձակ եւ մարդաշատ տեղ է: Առաջին հայացքից աննշան թվացող մանկական փառատոնը կազմակերպվում է ամեն տարի EATA (European Assembly of turkisch Academics) -ի կողմից: Բայց դա էական չէ: Առաջին երեք-չորս ժամը դրոշները (ոչ միայն հայկական, այլ նաեւ գերմանական) բռնած երիտասարդները պտտվում էին հրապարակում, կամ էլ կանգնած էին, բռնած երկու մեծ պաստառ. մեկը սովորական` ՊԱՀԱՆՋՈՒՄ ԵՆՔ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻՑ ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՈՒՆՈՒՄԸ, իսկ մյուսն արդեն ավելի օրիգինալ` ՉՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՆԱՑԻՈՆԱԼԻԶՄԸ ԵՎՐՈՄԻՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ: Մնացածն էլ բաժանում էին թռուցիկները, կամ խոսում էին հետաքրքրվողների հետ, փորձելով մեկ-երկու րոպեում համառոտ պատկերացում ստեղծել եղեռնի մասին ու ընդհանրապես պարզաբանել ցույցի նպատակն ու Գերմանիայի դերը կոնֆլիկտի լուծման մեջ: Երբ մթնեց, վառվեցին մոմերը եւ շարվեցին գետնին խաչի տեսքով, իսկ շուրջը հավաքվածները սկզբից երաժշտություն միացնելու փորձ արեցին, որը կանխվեց ոստիկանի կողմից, հետո փորձեցին երգել ինքնուրույն: Իհարկե թուրքերի պակաս էլ չզգացվեց: Որոշները` հիմնականում ջահել, Գերմանիայում ծնված եւ մեծացած, ընդունում եւ նույնիսկ ներողություն խնդրելու փորձեր էին անում, մնացածն էլ կամ բարձր արտահայտում էին իրենց դժգոհությունը, կամ էլ` նիսանից երեխաներով ու փուչիկներով վերադառնալով, միայն դառնորեն ժպտնում էին, երբ դրանց մեկնվում էր "ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՕՍՄԱՆՅԱՆ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ" վերնագրով տեքստը: Չնայած վերցնում էին: Բայց թե վերցնող թուրքերից քանիսը գերմաներեն կարդալ գիտեր` հայտնի չէ: Կարելի է նաեւ նշել, որ այդ մի քանի ժամվա ընթացքում չորս անգամ հարսանքավոր մեքենաների շարաններ անցան, բարձր ազդանշանելով ու որոշ մեքենաներից թափահարելով թուրքական դրոշները: Նկարները քիչ են, եւ ընդգրկում են հավաքվածներին միայն մասամբ: Նախ` ժողովուրդը միանգամից ցրվեց ամբողջ հրապարակով մեկ, երկրորդն էլ` ինձանից ինչ լուսանկարիչ:

ՋՐՀՈՐԻ ՄՈՏ ...Էս, ինչ որ պատմում եմ – Ավստրու կողմն էր: Շաբթից ավելի` առավոտ, իրիկուն կռվում էինք: Ցերեկը հանգստանում էինք շոգի պատճառով- առավոտ, իրիկուն կրակում... Մին ավստրիացիք էին առաջ գալի, մին մենք էինք վրա տալի, բայց միշտ էնպես էր ըլում, որ մնում էինք էլի մեր տեղերում, մեր հին դիրքում: Բա՜ց, դուրան տեղ էր. հերիք էր գլուխներս բարձրացնեինք` իրար տեսնում էինք, իսկ դորբինով հո ոնց առաջիդ: Մեր ու ավստրացոց արանքին մի տուն կար միայն, մի մեծ տուն, երկու հարկանի, կտուրը երկաթած: «Կալվածատիրոջ տունն է», ասում էին. նրա դաչան էր, ինչ... Առաջին էլ պարտեզ կար, սիրուն ճաղավոր պարիսպներով: Էնքան մոտիկ էր, որ ամեն ինչ տեսնում էինք: Դրա մոտ էլ ջրհոր կար` երկար փետով (էն, որ ռուսները ժուրավլ են ասում): Ինչքա՜ն էինք ծիծաղում էդ փետի վրա... Էդտեղ` կռվից ամեն բան` տունը, ծառերը, ախպեր, կուչ են եկել, կարծես ուզում են թաքնվել, բայց էդ փետը - էդ ժուրավլը` մեն-մենակ տնկվել է դաշտի մեջ ու դունչը մեկնել երկինք: «Աղոթում է»,- ասում էին տղերքը: «Չէ, մեզանից խռովել է, գանգատ է անում աստծուն»: Մի քանիսն էլ թե` «Մեզ բանի տեղ չի դնում. ինչքան ուզում եք կրակեցեք, ինձ բան չեք անի, ասում է»: Ու մենք կրակում ենք մին-մին էլ հանաքով նշան էինք բռնում, բայց նրա համար` հե՛չ... Ու էսպես շաբաթից ավելի... կրակում ենք, կրակում, բայց արևը բարձրանում էր թե չէ` կրակոցը երկու կողմից էլ դադարում էր: Կռիվը` կռիվ, էդ արևն էլ մի կողմից էր նեղում մեզ: Բաց դաշտ, ամառվա շոգ օր... ջուր էլ չկա: Մի բոչկա ջուրը, խնայելով խմում ենք, երկու օր. օրական մի բակլաշկա` ոնց որ ուղտին գդալով ջրես... Մի օր էլ, ըհը՛, ջուր չկա... բոչկեն էլ է հատել, բակլաշկաներն էլ... Ծարավից տղերանց բերանը բաց էր մնացել հավի պես... Լեզուներս կպել, չորացել է... Գիտեք էլի, երբ մարդ ծարավ է, ոնց է ըլնում... «Այ, մի քիչ ջուր հա՜» ասում ենք իրար: Բայց ո՞րտեղից... Բոչկեն գնացել էր ու մի օր էր չկար: Բռնվե՞լ էր, ձի՞ն էր ընկել, ի՞նչ էր պատահել, չկա՛ր... Մեր բախտից ավստրացիք էլ չեն շարժվում, թե չէ մի հա՛յ անեին` իրենց գերի էինք... Էնպես էինք թուլացել: Մենակ մենք չենք էդպես, մեր վաշտապետն էլ պակաս չի մեզնից: Տեսնում ենք շուտ-շուտ ավստրացոց կողմն է նայում, պռոշները չպպցնում է ու` «չորտ վազմի,- ասում է,- ե՞րբ պիտի ջուր բերեն»: Դա բեղերը նոր ծլած տղա էր, ռուս ստուդենտ, բերել էին աֆիցեր: Լավ տղա էր, հասկացող, հանաքչի. իրան էլ Վասիլի Վլասիչ էին ասում: Դա նայեց, նայեց ավստրացոց կողմը, մին էլ թե` «չորտ վազմի, գոնե էս ջրհորը մոտիկ ըլեր»... Մենք էլ նայում ենք ջրհորին ու զարմանում, որ ջուրն էսքան մոտիկ է ու անկարելի հեռու: Ծարավ մարդիկ ու ջրհո՜ր... Նայում ենք ոնց որ սովածը հացին: -Բա ջուրն էսքան մոտիկ ըլի ու մենք էսպես ծարա՜վ,- ասում է տղաներից մինը: -Էդ ասի է՜,- տնքում են տղերքը: Իսկ մեր վաշտապետը պռոշները չպպացնում է ու շարունակ` «Չորտ վազմի, չորտ վազմի...»; Տեսնում ենք, խեղճը ինքն էլ է տանջվում ծարավից: Խոսում ենք, մին էլ տղաներից մինը թե` -Այ, մեկը ըլներ էդ ջրհորից ջուր բերեր հա՜... Էդքան հերիք էր արդեն: Ամեն կողմից վրա տվին: Ասում են ու իրար նայում: Ասում են ու վաշտապետին նայում: -Եկեք մեզնից մինը թող գնա: -Գժվե՛լ եք, ինչ է. նրանք էնտեղ նստած (այսինքն ավստրացիք), ասում են, ճանճ էլ գա կտեսնեն: Մին էլ թե` -Եկեք փորձենք: -Այ տղերք, ձեռը վեր կալեք, ասում են, շանսատակ կանեն: Մի քանիսը թե` փորձենք, մի քանիսը` թե թարկը տվեք: Վերջը թե` անպատճառ, ինչ էլ ուզում է ըլի - պետք է գնանք: Բայց ո՞վ գնա, ո՞վ չգնա, թե` եկեք վիճակ գցենք. երեսուն-քառասուն թուղթ փաթաթեցին ու լցրին մի փափախ: -Դե՛հ, հանեցե՛ք... Հանեց սա, հանեց նա,- մի ութը, ինը մարդ, վրա տասը, տերդ խնդա Բաղդասար, վիճակն ընկավ ինձ: «Դե, գնա հիմի,- ասում եմ ինքս ինձ,- ա՛յ քեզ օյին. երկու տարի ազատվեցիր կրակից, հիմի արի ջրի ճամփին մեռի. էսպես էլ սարսաղություն...»: Բայց ընկերական բան է, ինչ պիտի անես, ընկել ես – պիտի կատարես: -Դե, արի՛ գնա, արի գնա,- ասում են: Իսկ ես ժաժ չեմ գալիս. դեռ կարծում եմ հանաք է: Թուղթը ձեռիս շուռ եմ տալիս դեսուդեն: Տղերքն էլ կարծում են վախենում եմ: -Չլի՞ վախենում ես... Նամուսս չվերցրեց: -Կատոլին թել կապեցեք գնամ.- ասում եմ: Էստեղ թէ` Վասիլի Վլասիչին ասենք – նոր (այսինքն վաշտապետին): Վասիլի Վլասիչը ակոպի մի ծերում նստած` պապիրոս էր շինում: Երկու տղա մոտեցան թե` -Թույլ տվեք, վաշե բլագորոդիյե, գնանք ջրհորից ջուր բերենք... -Ո՞ր ջրհորից,- ասում է: Տղերքը ցույց տվին մեր առաջին ջրհորը: Վաշտապետը բարկացավ: -Գժվե՞լ եք, ի՞նչ է,- ասում է,- ինչպես կարելի է, չէ՞ որ իսկույն կսպանեն: Նիկակ նիլզյա՛... Տղերքը թե` -Վաշե բլագորոդիյե, դուք թողեք միայն, ոչինչ էլ չի լինի: Էսպես կանենք, որ չտեսնեն: -Բայց ո՞վ է գնում,- ասում է: Թե` Բաղդասարը: Այսինքն` ես:

Программа мероприятий проводимых в Тбилиси 24 апреля 2006 года по случаю 91-ой годовщины геноцида армян: 10:00 – Акция протеста у посольства турции адрес посольства: Тбилиси, Проспект И. Чавчавадзе 35. Организаторы: Армянский Центр Сотрудничества Грузии (АЦСГ) и Объединение Грузинских Армян "Нор Серунд" 11:00 – Литургия в Армянской Кафедральной церкви Сурб Геворг (на Майдане) 14:00 – Поминальный вечер в Тбилиском Государственном Армянском Драматическом Театре им. П. Адамяна, адрес пр. К. Цамебули 8 (на Авлабаре) 18:00 – Экуменический вечер духовной песни в Армянской Кафедральной церкви Сурб Геворг (на Майдане) с участием церковных хоров христианских конфесий Грузии. Тематическая фотовыставка во дворе церкви. 20:00 – Шествие от церкви Сурб Геворг к церкви Нор Эчмиадзин (на Авлабаре) и зажжение свечей вокруг церкви. © http://www.armenia.ge/

ԱՐՏԻՍՏԸ (կրճատումներով) Հինգ ամիս էր ընդամենը` Օդեսայում էի, չորրորդ անգամ փոխեցի սենյակս: Փոքր ի շատե մեծ քաղաքում բնակվող մենակեցի համար մի առանձին հաճույք է ստեպ-ստեպ կացարան փոխելը: Անցնելով մի թաղից մյուսը, կարծում ես մի երկրից մյուսն անցար: Նոր հարևանություն, նոր միջավայր, երբեմն այլ կենցաղով ու ոգով: Այս անգամ պիտի բնակվեի աղմկալից փողոցներից մինում, հինգ հարկանի մի տան երրորդ հարկում: Տանտիրուհիս իտալուհի էր, գեր, առողջ, ամրակազմ մի այրի, մոտ հիսուն տարեկան: Նրա ամուսինը եղել է իտալական օպերայի հուշարար. շատ վաղուց հայրենիքից տեղափոխված Ռուսաստան: Մեռնելով` կնոջ և միակ դստեր համար թողել է իբրև ժառանգություն հինգ նոտանի մի մեծ կապոց և իտալացի արտիստների ծանոթությունը: Այրին ապրելու ուրիշ միջոց չունենալով, պարապում էր սենյակները վարձու տալով: Հենց առաջին օրը ծանոթացա հարևաններիս հետ: Այդ ինձ համար նոր և բավական հետաքրքրական շրջան էր: Նա բաղկացած էր մեծ մասամբ իտալացիներից: Կար և մի ռուս ուսանող ու մի հրեուհի ատամնաբույժ, բավական գեղեցիկ, թեև ոչ այնքան թարմ: Կենտրոնը կազմում էր տանտիրուհու դուստրը` շիկահեր, փղոսկրի պես փայլուն, մաքուր ատամներով և գեղեցիկ աչքերով քսան տարեկան Լուիզան: Նա երգում էր, ուներ զորեղ և անուշ ձայն, պատրաստվում էր բեմին նվիրվելու: Գիտեր նվագել դաշնամուր, երաժշտության դասեր էր տալիս, փող ժողովում, որ գնա Իտալիա` ձայնը մշակելու: Առաջին օրն անծանոթ շրջապատում զգացի սովորական անհարմարություն, երկրորդ օրն ընտելացա, իսկ մի շաբաթ անց` բավական բարեկամացա բոլորի հետ: Մենք ճաշում էինք միևնույն սենյակում, միաժամանակ, միևնույն սեղանի քով: Երկու ժամից սկսած մինչև երեկոյան չորս-հինգ ժամը ծիծաղ, երգ, նվագում, պար ու սրախոսություններ խառնվում էին միմյանց և ջերմացնում տարբեր ազգերի ու դավանությունների պատկանող մարդկանց բարեկամական մթնոլորտը: Մի օր ճաշից հետո Լուիզան նստեց դաշնամուրի քով և սկսեց նվագել ինչ-որ վալս: Բասո-կոնտատո Չելլինին գրկեց կոնտրալտո Լուկրեցիա Կաֆարելլին ու սկսեց պարել: Բարձրացավ ընդհանուր ծիծաղ, որովհետև իրավ, որ, այդ մի զվարժալի զույգ էր: Չելլինին խիստ նիհար էր և շատ բարձրահասակ: Լուկրեցիա Կաֆարելլին ընդհակառակն, խիստ գեր ր և կարճահասակ: Լուիզան նվագելով հանդերձ` գեղեցիկ գլուխը ձգել էր ետ և անզուսպ քրքջում էր, լցնելով սենյակը իր անուշ ձայնի հյութալի հնչյուններով: Զվարճության տաք միջոցին դռների մեջ նկատվեց ինձ համար մի անծանոթ կերպարանք: Ոչ ոք առաջին պահ չնկատեց նրան, բացի ինձանից, որ նստած էի դռների մոտ: Անծանոթը հենց առաջին վայրկյանից գրավեց ուշադրությունս: Ես դիտեցի նրան: Մոտ 16-17 տարեկան մի պատանի էր, նիհար, գունատ դեմքով, կուրծքը փոքր-ինչ ներս ընկած: Հագած էր մուգ կապտագույն գոտևոր, կարճ բաճկոն, որի կուրծքը զարդարված էր ասրյա խաչաձև ծոպերով և նույն գույնի նեղ վարտիք: Ձեռքին բռնած էր մի կակուղ կանաչագույն գլխարկ` փետուրով զարդարված, նման այն գլխարկներին, որ դնում են թափառաշրջիկ հույն անդրիավաճառները կամ իտալացի երաժիշտները: Նրա դեմքի գծերը կանոնավոր էին ու նուրբ, աչքերն ունեին ինչ-որ մելամաղձիկ արտահայտություն: Դա այն երջանիկ դեմքերից էր, որոնք հենց առաջին հայացքով մարդու սրտում շարժում են համակրության զգացում: -Բոն-ջուրնո,- ասաց նա, գլուխ տալով: -Ոհո՜, արտի՜ստը,- գոչեց ամենքից առաջ բարիտոն Կավալլարոն, որ մի բարեսիրտ մարդ էր` մոտ երեսուն ու հինգ տարեկան: -Արտի՜ստը, արտի՜ստը,- կրկնեցին մյուսները: Նույն վայրկյանին պար, նվագ ու ծիծաղ ընդհատվեցին, և բոլոր հայացքները դարձան դեպի պատանին: -Որտե՞ղ էիր, այսքան ժամանակ չէիր երևում,- հարցրեց Կավալլարոն: -Սպասեցե՛ք, նա տխուր է,- գոչեց Լուիզան և մոտեցավ պատանուն,- էլի ի՞նչ է պատահել, ինչո՞ւ չես մտնում: -Որտե՞ղ է սինյորա Ստեֆանիան,- հարցրեց պատանին: Նրա ձայնը հուզված էր, դողում էր: Այդ ձայնի մեջ կար մի սրտաշարժ շեշտ, որ արտահայտում էր հեզության հետ և թախիծ: -Աա՜, հասկացա,- ասաց Լուիզան,- էլի մայրդ երևի հիվանդ է: Խեղճ պատանի, դու սլանում ես երկինք, նա կպած է երկրին... -Սինյորինա Լուիզա, ես ձեզ խնդրում եմ ինձ չխղճալ,- գոչեց պատանին վիրավորված,- Սինյորա Ստեֆանիան այստե՞ղ է: -Մայրս խոհանոցումն է: Պատանին գլուխ տվեց շնորհալի ձևով ու հեռացավ: -Նա չափազանց տխուր էր,- ասաց Կավալլարոն,- անշուշտ մայրը այս անգամ ծանր հիվանդ է: -Չեմ կարծում,- նկատեց Լուիզան,- այդ կինը միշտ հիվանդանում է որդուն տանջելու համար: Խեղճ պատանի... -Խեղճ,- կրկնեց ռուս ուսանողը կծու հեգնությամբ,- բայց նա չի ուզում, որ դուք նրան խղճաք, սինյորինա Լուիզա: Տեսա՞ք ինչպես վիրավորվեց: -Նա հպարտ է ինչպես իսպանական գրանտ,- ասավ Կավալլարոն, յուր բարի աչքերը թանձր ունքերի տակից դարձնելով դեպի ինձ,- և հպարտությունը սազում է նրա հեզությանը: Սինյոր, նրա կերպարանքն ինձ միշտ հիշեցնում է իմ եղբորը: Տաղանդավոր ջութակահար էր, մեռավ քսան տարեկան հասակում թևերիս վրա: -Դուք ճանաչո՞ւմ եք Լևոնին,- դիմեց ինձ օրիորդ Ռաիսան` հրեուհի ատամնաբույժը: -Ո՞չ: Երևակայեցեք, հարևաններ, պարոնը մեր արտիստին չի ճանաչում: -Օ՜օ, այդ աններելի է,- գոչեցին Լուիզան և Լուկրեցիա Կաֆարելլին: -Իմ կարծիքով,- ասաց Կավալլարոն,- ով գեղարվեստասեր է, իրավունք չունի Լևոնին չճանաչելու: Նա իսկական արտիստ է, այո, հոգով, սրտով, արյունով, ամբողջ էությամբ արտիստ: Իմ հետաքրքրությունը բոլորովին գրգռվեց: Ո՞վ է վերջապես այդ մանուկը, որ այդքան գրավել է հարևաններիս համակրանքը: -Եթե կամենում եք, իսկույն կծանոթանաք,- ասաց Լուիզան,- արժե այցելել նրան յուր ապարանքում: Գիտե՜ք ինչ,- դարձավ նա ընդհանուրին,- վատ չի լինի, եթե խմբովի գնանք մեր արտիստի հիվանդ մորը տեսնելու: Այո՜, վատ չի լինի... Ես գնում եմ, ով ուզում է թող հետևի ինձ: Այս ասելով նա անմիջապես դիմեց դեպի դռները: Բացի ուսանողից և երկրորդական բարիտոն Բորելլիից, բոլորս հետևեցինք նրան. նույնիսկ հաստամարմին Լուկրեցիա Կաֆարելլին:

Դե մնացածը ինքդ կիմանաս:

ՆԱԽԱԲԱՆ Բոլորիս երեւի հայտնի է Ֆրիդրիխ Նիցշեի «Այսպես էր խոսում Զրադաշտը» գիրքը, որը հեղինակի կարծիքով գրված էր « բոլորի եւ ոչ ոքի համար»: Ըստ Նիցշեի Զրադաշտն առաջինն էր, որը աշխարհի չարի ու բարու միջեւ բաժանումը դարձրել էր իր բարոյագիտության սկզբունքը: Ինչեւէ, Նիցշեի Զրադաշտի գաղափարախոսությունը ոչ մի առնչություն չունի հին Իրանի մարգարե Զրադաշտի գաղափարախոսության, եւ դրանից առաջացած կրոնի հետ: Թեմայի պատճառը մարդկանց սխալ պատկերացումն է այս կրոնի մասին. շատերը պարսիկներին (իհարկե ոչ մահմեդական) անվանում են կրակապաշտ, հաշվի չառնելով, որ զրադաշտներին արգելվում է պաշտել աստծուց բացի մեկ այլ բան: Բայց կրակի հատուկ դերի մասին հետո: Նախ` Զրադաշտի գաղափարախոսությունը լիովին հասկանալու համար պետք է ուշադրություն դարձնել նաեւ այն պատմական հանգամանքների վրա, որոնք ձեւավորել են նրա կյանքն ու աշխարհահայացքը: Մոտ 4000 տարի առաջ այսօրվա Իրանի տարածքում ապրող ժողովուրդը դավանում էր բազմաստվածությանը, որը, կախված տեղանքից, այս կամ այն աստծուն վերագրում էր առաջնային դեր: Իրանում տարածված էր Միթրայի պաշտամունքը: Միթրա (պարսկերեն` արեւ) աստվածը համարվում էր լույս, իսկ արեւը պաշտվում էր որպես աստծո բնակավայր: Աստվածներից մեկը` Ահուրա Մազդան (Ահուրա – ամենազոր, Մազդա – իմաստուն) համարվում էր էթիկայի կերպար Միթրայի շուրջ կենտրոնացված ե՛ւ պարսկական ե՛ւ հնդկական (Ասուրա Վարունա անունով) դիցաբանության մեջ: Միթրայի քրմերը ուժեղ ճնշում էին գործադրում ժողովրդի վրա, իսկ որպեսզի չհանդիպեն դիմադրության, ամեն կերպ նպաստում էին սնահավատության առաջացմանն ու տարածմանը: Զրադաշտը (Զարատուստրա. հունարեն Զորոաստր) էթիկայի վրա հիմնված առաջին կրոններից մեկի հիմնադիրն է: Նրա ծծնդավայրի կամ ծննդյան տարվա մասին ամբողջական կարծիք չկա. գոյություն ունեն հետեւյալ ենթադրությունները: Ծննդավայրի վերաբերյալ` Աֆղանստանի Բաքտրա քաղաքի մոտակայքը, Իրանի հարավ-արեւելքում գտնվող Սիստան մարզը եւ վերջապես Ուրմիա լճի մոտակայքը: Նաեւ ծննդյան տարեթիվն է տատանվում մ.թ.ա. 6000-ից 600-ականների միջեւ: Պարսկաստանում համարվում է, որ Զրադաշտը ապրել է մ.թ.ա. 1800-ականներին, Ուրմիա լճի մոտակայքում: Նրա իսկական անունը Սպիտամա էր: Ծնված լինելով տոհմական քրմի ընտանիքում, նա փոքրուց հետաքրքրվում էր կրոնական փիլիսոփայությամբ: Սպիտաման, փնտրելով Ճշմարտությունը, քսան տարեկան հասակում մեկուսանում է սարերում, իսկ տասը տարի հետո` հաղթահարելով չար ոգիների գայթակղությունները եւ այլ փորձություններ, վերադառնում է որպես Զարատուշտրա (բառացի թարգմ. - ալ կարմիր ուղտ, փոխաբ. - լուսավորված): Իհարկե ջերմ ընդունման Զրադաշտը չարժանացավ, նամանավանդ իր հայրենիքում: Որոշ ժամանակ անց զրադաշտությունը լայն ճանաչում գտավ Պարսկաստանում, իսկ իսլամիզացիայի հետեւանքով գործադրված բռնությունից գրեթե ամբողջովին վերացավ: Զրադաշտը մահացել է 77-ամյա հասակում: Այսօր զրադաշտությանը դավանում են մոտ 30.000 մարդ Պարսկաստանում, 65.000` Հնդկաստանում, կան փոքր խմբեր գրեթե բոլոր այլ երկրներում, մասամբ` ԱՄՆ, Պակիստան, Եւրոպա եւ այլն: Շարունակելի Ի դեպ, եթե կրոնական տեսակետից ինչ-որ բան սխալ գրեմ` ներեք եւ շտապեք ուղղել: Նամանավանդ զրադաշտության փիլիսոփայությանը վերաբերող շատ բաներ իմ սեփական կարծիքն են:

Մանե ջան, հեսա կասես` ինչ խնդրեցի, ինչ տպեց, բայց կարծում եմ սա էլ կհետաքրքրի քեզ: Լեվոն Մինասեանի "Գրութեան արվեստը Նոր Ջուղայում" գրքից. սբ. Ամենափրկիչ Վանքի տպարան, 1991 թ. ՄԱՆՐԱՆԿԱՐԻՉՆԵՐ ՈՒ ԾԱՂԿՈՂՆԵՐ Նոր Ջուղան իր մշակութային զանազան աշխատանքների մէջ, ինպէս` գրչութեան, արհեստների եւ արւեստի տարբեր բնագաւառներում, մեծ տեղ է յատկացրել նաեւ մանրանկարչութեան, գրքերի նկարազարդումներին ու ծաղկումներին: Նոր ջուղայի դպրոցում կրօնական գիտելիքների հետ դասաւանդւում էր նաեւ գրչագրութեան, գեղագրութեան եւ մանրանկարչութեան արւեստը: Գրքերի նկարազարդումների կողքին, յատուկ տեղ ունէր նաեւ որմանկարչութիւնը, որ 17-րդ դարում մի յատուկ ու զգալի վերելք ունեցաւ Նոր Ջուղայում: Խոջաների ապարանքները, եկեղեցիները եւ արքայական պալատներն ու անհատական տները զարդարւեցին գեղեցիկ որմանկարներով ու ծաղկազարդերով, որոնք կան ու պահւում են ոմանք այժմ եւս, եւ ապաղոյց են անցեալի այդ բարձր արւեստին, որ հայերն ունէին Նոր Ջուղայում: Մինաս նկարիչի մասին ջերմ ու գնահատելի տողերով է յիշել Առաքել Դաւրիժեցին իր "Պատմութիւն հայոց" գրքի մէջ: Յայտնի նկարիչներից էր նաեւ Բոգդան Սուլթանովը (Աստուածատուր Սուլթանեան), որը ցարի պատւերով Ռուսաստան գնաց, Մոսկւայի պալատներն ու եկեղեցիները նկարազարդելու համար, ինչպես եւ Յովհաննէս վրդ. Մրքուղը, այնպիսի արւեստագետներ են եղել, որոնց անունը մի-մի պարծանք են հանդիսանում մեր մշակոյթի եւ յատկապես Նոր Ջուղայի հայութեան մշակութային աշխատանքներում: Հայկական մանրանկարչութեան ալբոմներում շատ քիչ անգամ է կարող պատահել, որ յիշւած չլինի Ջուղայի մանրանկարիչների մասին, յիշւած են բազմաթիւ գրքերում եւ անգամ մենագրութիւններում: (Այդ գրքերից յիշենք Եղիշե Մարտիկեանի "Հայկական կերպարւեստի պատմութիւն", Մանիա Ղազարեանի :Հայ կերպարւեստը 17-18-րդ դարերում", "Բոգդան Սուլթանով" Մ. Ղազարեան եւ Վ. Ոսկանեան): Նոր Ջուղայի գրչագրերի նկարազարդումների մէջ առանձնապես յատուկ տեղ ունեն հինգ - վեց հոգի: Ինչպէս` Մեսրոպ Խիզանեցին, Հայրապետ Դպիրը, Յակոբ Ջուղայեցին, Ստեփանոս քահանան եւ այլն, որոնցից մի քանիսի աշխատանքները հասնում են մի քանի տասնեակ գրչագրերի նկարազարդումների: Բացի վերյիշւածներից, մենք հանդիպում ենք նաեւ այնպիսի անունների, որոնց անւանակից յիշւած է նաեւ իրենց արւեստի տիտղոսը, օրինակ Խոջասար նաղաշ, Մկրտիչ նաղաշ, Ստեփանոս երէց նաղաշ: Հայրապետ նկարիչը այնքան բարձրարւեստ է եղել, որ իր համար ասւել է "Վարպետաց վարպետ": Այս բոլորի մէջ իրենց առանձին տեղն ունեն Յակոբ երէց Ջուղայեցին եւ Մեսրոպ դպիր Խիզանցին, յատկապես վերջինս ունի երկու տասնեակից աւելի նկարազարդւած գրչագրեր, իսկ Հայրապետ նկարչի նկարազարդածների թիւը հասնում է շուրջ երեք տասնեակի: Վստահաբար, մեր յիշածները այն գրչագրերն են, որ մեր ձեռքի տակ եղած են գտնւել, իսկ թէ քանիսն են կորել ու անհետացել, որ մենք չենք տեսել, դժւար է այդ մասին կարծիք յայտնել: Այստեղ միջանկեալ յիշենք, որ մանրանկարչութեամբ է զբաղւել նաեւ Նոր Ջուղայի Առաջնորդ Խաչատուր վրդ. Կեսարացին: Այս մասին յիշատակութիւն կայ երեք գրչագրի մեջ, որոնց ոսպիսութիւնը նկարագրւած է, որ բերում ենք ստորեւ: Այդ գրչագրերից մէկը գտնւում է Երուսաղեմում (գրչ. թիւ 3043), գրւած է 1606 թիւն, երբ դեռ Կեսարացին աբեղայ էր եւ օգնել է ծաղկելուն, միւս երկուսից մէկը նկարագրւած է Աւ. Սանճեանի կազմած ձեռնագրացուցակում, էջ 430, իսկ երրորդը Ն. Ջուղայի հաւաքածոյի մէջ է (Բ. հատ. էջ 71-72), որոնցից միայն մէկի` Սաճեանի ցուցակի Աւետարանի (գրչ. թիւ 103) յիշատակարանը բերում ենք այստեղ. "...Եւ սա ծաղկեալ զդրախս աստուածատունկ եւ պտղաբերեաց զբազում աշակերտս, որք են յաշա- կերտած նորա Խաչատուր Արհի եպիսկոպոսն գիւղա- քաղաքին Նոր Ջուղայոյ, որ է ուսուցիչ իմ եւ պատ- կերանկար, որ նկարեաց իսկ չորեսին աւետա- րանիչս, որք են ի միջի սորա:" (Ցուցակ հայերեն գրչագրերի միացեալ նահանգներում) Իր մասին աւելի հանգամանօրէն խօսւել է մեր "Նոր Ջուղայի առաջնորդները" աշխատութեան մէջ, որ դեռեւս մնում է անտիպ: Վեր յիշւած Նոր Ջուղայի մանրանկարիչներից այստեղ բերում ենք միայն վեց հոգու համառօտ կենսագրութիւնը, այբբենական կարգով:

Արաքս ջան, շնորհակալություն, շատ հաճելի երկու ժամ էր: (-: Կարճ խոսակցությունից հետո` -Ի՞նչ անենք: -Մի բան չգրե՞նք: Որոշեցինք վսյո-ժե գրել: Առաջին չստացված քառյակից հետո... Անցավ երկու ժամ ու ստացվեց հետեւյալը` ՄԱՐԴ ՉԴԱՐՁԱԾ ԴԵՐԱՍԱՆՆԵՐ Հիմարության այս բեմում Նորից ելույթ են ունենում, Մեծ ու փոքր, չաղ-նիհար, Հիմար-հանճար, հարուստ-անճար Մարդ կոչված` բայց չդարձած Դերասաններն: Մեկ առ մեկ ներկայանում Դիմակներ են փոխանակում. Իմաստւնը հիմար դարձավ, Իսկ հիմարը` հանճարացավ: Ախ, տեսե՞լ եք այս կաղ-չքնաղ Գարշելիին: Էլ ինչո՞ւ եք դուք զարմանում, Երբ առողջը գալիս-գնում, Հիվանդների միջով անցնում` Ու իր բորոտ ձեռքն է մեկնում Տեր-Աստծուն: Եւ կամ էլ երբ Իմաստունը, Ինչպես պոչը կտրած շունը, Վեհ, բայց տուժված իր կեցվածքով Ճառ է ասում հանդիսավոր Իր շուրջ խմբված Հիմարներին: Պառավներն էլ` գործը թողած, Տիկնիկները գրկներն առած, Օր ծերությամբ մանկացել են. Իմաստությունն էլ ծանրացել է Դեռ չծնված մանկիկների Նուրբ ուսերին: Աշխարհն արար ցնորվել է Վերջին խելքը գլխին մարդն էլ Լույսը մարել` ցվրվել է, Մեզ թողնելով մեր իսկ ստեղծած Մտքեր կոչված քաոսի մեջ... Ով-ինչ ունի` թող ասի: , von Zlyk.

И так, пишем крылатые фразы, смешные, или просто красивые постинги из этого раздела! З.