Vishapakah Posted September 29, 2007 Author Report Share Posted September 29, 2007 Очень красиво.... Гнел джан, наша землья ждет нас. Может и ты что то скинеш сюда о городе? Quote Link to post Share on other sites
Gnel Posted September 30, 2007 Report Share Posted September 30, 2007 Друг, у меня к сожалению нет фоток Вана. Про Ван знаю то же что и все из армянской классики, что ванец останется ванцем даже если он родился вдали от Вана и что Ван был культурной столицей Зап.Армении, и что ванцы скупые и чудаковатые, и чтов Ване не жили турки (только представители полиции) ни курды (только в окрестных деревнях), ну в общем мало что особенного знаю. Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted September 30, 2007 Author Report Share Posted September 30, 2007 Друг, у меня к сожалению нет фоток Вана. Про Ван знаю то же что и все из армянской классики, что ванец останется ванцем даже если он родился вдали от Вана и что Ван был культурной столицей Зап.Армении, и что ванцы скупые и чудаковатые, и чтов Ване не жили турки (только представители полиции) ни курды (только в окрестных деревнях), ну в общем мало что особенного знаю. Ок, попробую в инете найти допалнителную инфо о нас, расмещу сюда. Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 1, 2007 Author Report Share Posted October 1, 2007 (edited) Вот что я нашел в интернете о городе Ван. Ван глава из книги "Столицы Армении", сокращенный вариант Сергей Варданян Подобно Двери Мгера, история города в течение веков оставалась закрытой для исследователей, а клинопись хранила молчание, словно магические знаки. Первым европейским исследователем, посетившим Ван для исследования клинописных надписей, стал немец Фридрих Шульц. Сохранилось его подробное описание Ванской крепости, по которому весь ее "гарнизон" состоял из престарелого янычара и ручного медведя, а несколько старинных бронзовых пушек больше годились для музея, чем для военных целей. В 1827-1829 годах Шульцу удалось обнаружить в Ване и окрестностях десятки выбитых на камне надписей. Переслав их копии в Париж, он остался продолжать поиски, но был убит курдами. Прошло целое десятилетие, прежде чем его копии появились в печати и привлекли внимание научного мира к неизвестной доселе цивилизации. О большом числе клинописей вокруг Вана свидетельствовал и Гарегин Срвандзтянц: "Дверь Мгера — самый твердый камень, гладко отесанный в виде большой двери с отчетливой клинописной надписью… В деревнях и монастырях есть много каменных обломков с похожими надписями. Отлично сохранившаяся надпись видна на одном из камней внутренней стены церкви Сурб Аракял городского района Кахакамеч. Есть они и на камнях, использованных для постройки главного храма Варагского монастыря, есть в монастыре Кармравор и других местах. Много круглых и квадратных камней с надписями находили при раскопках. В церкви села Лезк в основе алтаря лежит круглый по форме камень с дырой посредине и надписями вокруг нее, такой же камень есть и в Вараге". В 1838 году Ванские клинописи копировал офицер британской армии Генри Роулинсон, известный своей расшифровкой знаменитой Бехистунской надписи персидского царя Дария и других древних текстов. В 1850 году Остин Генри Лайард, которого прославили на весь мир раскопки на горе Немрут и на месте древней Ниневии, зарисовал скальные строения Вана, изучив надписи на камнях. В 1870-х годах археологическими поисками в Ване занимался британский консул Клейтон. Будучи свидетелем этих поисков, Гарегин Срвандзтянц писал: "В течение нескольких лет в тех местах откапывали из-под земли строительные тесаные камни. Под земляным холмом обнаружились строения из камня, карасы и кувшины, несколько из них было наполнено зерном пшеницы. Нашли обломки стула, искусно изготовленного из позолоченной меди, отлитого из такой же меди человека верхом на баране. Последнюю находку взял с собой находившийся в Ване глава Эдесской епархии, чтобы отвезти ее в Полис. Из земли до сих пор достают камни, откапывают новые здания и рассказывают, что обнаружены железные стрелы". Позднее он пишет об открывшихся при раскопках грандиозных сооружениях, которые вызывали восторг своим величием и уровнем зодчества той эпохи. Внутренние помещения были самыми разными — от сводчатых тайников до просторных залов для торжественных приемов и церемоний. "Клейтон производил раскопки и на крепостном холме Дзорованка, где также были обнаружены здания и множество ценных предметов, которые мы держали в руках и видели собственными глазами. Многие из них были раскопаны местными крестьянами, а затем приобретены известными в Ване людьми и тайно перепроданы в Тифлисе, Константинополе или здесь же на месте. Больно об этом говорить, но люди еще не понимали, какие вещи попали в их распоряжение. Если уж предметы, достойные национального музея должны были послужить чьим-то корыстным интересам, то их, по крайней мере, следовало бы зарисовать и обмерить, описать по материалу, цвету, величине и типу с указанием кем и где они были найдены, кому переданы. Тогда мы обладали бы этими древностями хотя бы нематериально". Воровство, кладоискательство, купля-продажа часто сопровождают археологические раскопки. К прискорбию, все это имело место и в Ване. Множество сокровищ истории и культуры нашего народа рассеялось по музеям мира и частным собраниям, попало в руки авантюристов, исчезло без следа. В эти же годы раскопками занимался и бывший помощник Лайарда Ормузд Рассам. Еще до приезда в Ван ему удалось совершить крупное научное открытие — обнаружить древний эпос "Гильгамеш". В Ване Рассам сумел собрать огромный материал, часть которого обогатила коллекцию Британского музея — остальное переходило из рук в руки. Через некоторое время крупномасштабными раскопками в Ване занялись Леман-Гаупт и Белк, которые опубликовали более 110 обнаруженных ими надписей. Начиная с середины XIX исследованиями надписей, в том числе клинописных, занялись и армянские ученые — например, монах из Эчмиадзинского монастыря Местроп Смбатянц. Вообще-то первое упоминание о ванской клинописи мы встречаем еще у Мовсеса Хоренаци, который приписывает ее происхождение царице Шамирам (Семирамиде): "И выровняв всю поверхность скалы, как стилом — воск, она начертила на ней множество письмен, один только вид которых повергнет в изумление любого. И не только здесь, но и во многих других местах Армянской страны она велит установить каменные столпы и начертать на них (надписи) в память о себе теми же письменами". Ключ к расшифровке клинописных надписей безуспешно пытались подобрать такие ученые, как Хинкс, Ленорман, Мордтманн. В 1880 году несколько слов удалось перевести Гюйару. Но заслуга расшифровки по праву принадлежит профессору Оксфордского университета А. Сейсу, который в 1882 году позволил древним знакам вновь заговорить... Известному русскому поэту Сергею Городецкому довелось в годы Первой мировой войны побывать у голубых вод Ванского озера, в трехтысячелетнем городе, утопающем в зелени садов. Он сравнивал Ван с детской игрушкой, подобной Помпеям, с колоссальным природным Колизеем, внутри которого с древних времен жил целый город. В годы Первой мировой войны в районе освобожденного Вана работали Тер-Аветисян и Казнаков, которые доставили в Кавказский музей 20 клинописей. В это же время Иосиф Орбели, уже побывавший в Ване несколько лет назад, начал здесь новые раскопки вместе с Николаем Марром. Вскоре они прекратились из-за военных действий… Первой армянской столицей была легендарная Тушпа — один из старейших городов мира. В истории она известна под разными именами: Тушпа, Тосп, Ван-Тосп, Ервандаван, Шамирамакерт. Но самое любимое из них — Ван. Имя, рожденное в глубинах тысячелетий от еще более древнего имени Биайна. Когда "властелин вселенной" Сардури I (840-825 гг. до н.э.) перевел царский двор из Арзашку в Ван, в городе был построен храм бога солнца Шивини и Тушпа стала главным местом его культа. Этот бог изображался опершимся о колено правой ноги, поднявшим над головой солнечный диск. У него была жена с ангелоподобными крыльями — богиня Тушпуэа, чьим именем был назван солнечный город. Тысячи рабов день и ночь выдалбливали в твердой горной породе оружейные арсеналы и жилища, казармы и склады, конюшни и наблюдательные пункты. Но в народной памяти прошлое часто поэтизируется, и деяния могучего царя Сардури были приписаны ассирийской царице Шамирам (Семирамиде). Это сказание дошло до нас благодаря "отцу истории" Хоренаци. Царица "приказывает без промедления привести в облюбованное ею место сорок две тысячи простых рабочих из Ассирии и других подвластных стран и шесть тысяч отобранных ею искусных во всем мастеров по дереву и камню, по меди и железу — в совершенстве владеющих своим ремеслом… Шамирам велит разделить здесь толпу на многие разряды и назначить во главе каждого разряда наставниками избраннейших из мастеров. Так, принуждая их к тягчайшему труду, она всего за несколько лет создает это чудо-обведенный крепчайшими стенами с медными воротами город. Внутри города она возводит много прекрасных дворцов, украшенных разноцветными камнями, двухэтажных и трехэтажных, обращенных каждый, как положено, к солнцу, делит город на части прекрасными и широчайшими улицами…Обведя вершину холма стеной, она устраивает там некое жуткое тайное царское обиталище с малодоступными входами и адски трудными выходами… Внутри же солнечной стороны скалы, такой твердости, что на ней и железом не проведешь теперь никакой черты, она чудом вырубила много покоев, опочивален, казнохранилищ и глубокие ниши, неведомо для чего предназначенные". Такой город должен был иметь обильный источник воды и в VIII веке до н.э. сюда был проведен грандиозный канал длиной 70-80 километров. Он брал начало от родников Верин Мжнкерта, проходил через горы по выдолбленному руслу, местами укрепленному каменными барьерами. В ущельях над каналом были переброшены специальные мосты. У Хоренаци упоминается и этот колоссальный труд: "…речная плотина неимоверной ширины и высоты из обломков скал и огромных камней, скрепленных известью и песком. Как говорят, она нерушимо сохраняется до нынешнего дня…Тщетно пытался бы кто-либо, как бы он ни старался, оторвать из кладки плотины камень, пригодный хотя бы для пращи. Искусная же заливка, скрепляющая камни, на вид похожа, пожалуй, на растопленное сало… Часть речных вод отводится в город для различных нужд и орошения садов и цветников, другая часть — на побережье озера, справа и слева от города, для орошения всех его окрестностей". Для своего времени канал шириной 4,5 метра и глубиной 1,5 метра был уникальным сооружением. Он позволил разбить в городе сады и виноградники. По красочному выражению ассирийского царя Саргона II: "Плоды и виноградные гроздья сыпались, подобно обильному дождю… Ароматное вино текло, как речная вода". Канал, проведенный урартским царем Менуа I, даже 28 веков спустя приводил в движение 40 водяных мельниц. Но вся слава и здесь досталась Семирамиде. "Восточную, северную и южную стороны города сплошь украшает дастакертами, купами ветвистых деревьев, разнообразных по своим плодам и листве; насаждает она там также много различных плодоносных деревьев и лозы, дающие вино, — продолжает перечислять ее деяния Хоренаци. Здесь можно отыскать отдаленное эхо знаменитых ванских "висячих садов". Действительно, уменьшенная копия одного из семи чудес света — вавилонских висячих садов — существовала в древности в Армении, в Ване, и создателем этого чуда был все тот же Менуа I. Он был одним из тех армянских царей, которому по праву можно присвоить звание Строителя. В 743 году до н.э. внук Менуа Сардури II потерпел поражение в битве с ассирийским царем Тиглатпаласаром III. Разорив несколько областей, захватчики осадили Тушпу, но не смогли взять город приступом. "Я запер его в Тушпе, в его городе. Великое побоище учинил перед городскими воротами. Свой царский обелиск поставил перед городом", — гласит клинопись горделивого владыки, который к своему разочарованию вынужден был отступить от неприступных стен. В целях безопасности Сардури II перенес столицу в северо-западную часть Вана — Русахинили или Агравакар, как это место назвали в народе. В то время Ван был многонаселенным городом, только при царском дворе по свидетельству сохранившегося дворцового списка проживало 5507 человек — воины, ремесленники, чиновники, слуги, виноделы, конюшие, рабы и рабыни. После Сардури II начался закат Армянского царства и около 590-585 гг. до нашей эры оно ненадолго потеряло независимость. Впрочем, уже через два десятилетия самостоятельность Армении восстановил Ерванд Сакавакяц, чей род был издавна связан с районами Вана и Хайоц-дзора. Основатель новой династии Ервандуни, переименовал столицу в Ервандаван. Попав под власть Ахеменидского Ирана, Армения составила две обширные сатрапии, и Ван стал центром одной из них. Когда страна вновь обрела независимость в 331 году до н.э., новой столицей был провозглашен Армавир. Цари из династии Ервандуни заботились о процветании и благоустройстве Вана, но быстрей всего город развивался при Арташесидах, особенно в царствование Тиграна Великого (95-55 гг. до н.э.), который переселил сюда множество ремесленников и торговцев. Не раз после этого Ван был разорен и снова восстановлен. Повествуя о походе персидских войск под началом шаха Шахпура II в 368-369 гг., историк Павстос Бюзанд пишет: "Взяли также укрепленный город Ван в гаваре Тосп, сожгли, срыли до основания. Оттуда тоже увели в плен пять тысяч семейств армян…". Дополняя Бюзанда, историк IX века Товма Арцруни сообщает, что пленных "угнали в Аспахан", то есть в Исфаган. Но славному Вану еще предстояло вновь стать армянской столицей… (продолжение следует) http://aniv.ru/view.php?numer=4&st=14&rub=3 Edited October 1, 2007 by Vishapakah Quote Link to post Share on other sites
Garegin Posted October 1, 2007 Report Share Posted October 1, 2007 (edited) Здраствуйте. Мои предки из Вана. Мой прадед, ванеци Мурадян Ованес, бежал из Турции (в годы геноцида) ребенком, один (мать и отец были убиты), и нашел приют себе в городе Аштарак. Edited October 1, 2007 by Гарегин Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 1, 2007 Author Report Share Posted October 1, 2007 Здраствуйте. Мои предки из Вана. Мой прадед, ванеци Мурадян Ованес, бежал из Турции (в годы геноцида) ребенком, один (мать и отец были убиты), и нашел приют себе в городе Аштарак. Дабро Пожаловать Гарегин. Ради тебя видеть в нашом обществе ВанаАрмянов. Благодаря Гарегина, нас уже целих 8 ВанаАрмянина, а это означает, что ми опередили Карс, и теперь заняли первое место в форуме как город Заподний Армении. Вот наш список: 1. Gnel 2. opium22 3. G-UNIT Rabiz FR 4. Thuq 5. Erv&Sed 6. fidayin-1961 7. Гарегин 8. Vishapakah Quote Link to post Share on other sites
Karmir Posted October 8, 2007 Report Share Posted October 8, 2007 А Игдирцы в ваш клан принимаются? Quote Link to post Share on other sites
Zinvor Posted October 8, 2007 Report Share Posted October 8, 2007 Karmir-карту посмотри да.Вот именно у тебя и есть выбор-Куда?! но скажу тебе честно...Тебе место и там и здесь!Уж очень твой тиар(крокодил по армянски) с дрошаком лепо(красиво по србски)смотриться! Quote Link to post Share on other sites
Karmir Posted October 8, 2007 Report Share Posted October 8, 2007 Karmir-карту посмотри да.Вот именно у тебя и есть выбор-Куда?! но скажу тебе честно...Тебе место и там и здесь!Уж очень твой тиар(крокодил по армянски) с дрошаком лепо(красиво по србски)смотриться!Ну спасибо на добром слове Буду и там и здесь (кстати, а где там-то)? p.s. Крокодил кажется корордилос, а тиар - мужчина, господин Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 8, 2007 Author Report Share Posted October 8, 2007 А Игдирцы в ваш клан принимаются? Karmir получает гражданство в нашем клане, он отнини ВанаАрмянин. Ты не слушай нашего Фидайина, он кокда то сам напрашивался в семью, теперь сам стал Ванеци, и других сербов считает. Кстати, нас уже целих 9 ВанаАрмянинов. Фидайин радуйся, ми Карс догнали, и обогнали. Quote Link to post Share on other sites
Kars Posted October 8, 2007 Report Share Posted October 8, 2007 Karmir получает гражданство в нашем клане, он отнини ВанаАрмянин. Ты не слушай нашего Фидайина, он кокда то сам напрашивался в семью, теперь сам стал Ванеци, и других сербов считает. Кстати, нас уже целих 9 ВанаАрмянинов. Фидайин радуйся, ми Карс догнали, и обогнали. Ну, уж нет, брат джан. Из-за бессилия вы уже стали даже игдирцев записывать в свои ряды! Карс - в авангарде! Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 9, 2007 Author Report Share Posted October 9, 2007 Ну, уж нет, брат джан. Из-за бессилия вы уже стали даже игдирцев записывать в свои ряды! Карс - в авангарде! У нас нет такое, ты из Игдира, а ми из Муша... Ми к нам всем принимаем, если хочеш тебя тоже возмем? Quote Link to post Share on other sites
Thug Posted October 9, 2007 Report Share Posted October 9, 2007 А Игдирцы в ваш клан принимаются? Игдыр ближе к Карсу http://forum.hayastan.com/index.php?showtopic=33604 Кстати, нас уже целих 9 ВанаАрмянинов. Фидайин радуйся, ми Карс догнали, и обогнали. Я не Ванеци, меня вычеркните ) Quote Link to post Share on other sites
Kars Posted October 9, 2007 Report Share Posted October 9, 2007 Игдыр ближе к Карсу Чем к чему? Quote Link to post Share on other sites
Kars Posted October 9, 2007 Report Share Posted October 9, 2007 У нас нет такое, ты из Игдира, а ми из Муша... Ми к нам всем принимаем, если хочеш тебя тоже возмем? А! Значит так?! Конечно хочу! Берете всех, кого попало? Тогда и меня можете записать в Ванское землячество, раз так. Хотя во мне нет ни капли ванской крови. У нас, в Карском Землячестве, условия членства намного строже и серьезнее. Quote Link to post Share on other sites
Thug Posted October 9, 2007 Report Share Posted October 9, 2007 Чем к чему? Чем к Вану Берете всех, кого попало? Тогда и меня можете записать в Ванское землячество, раз так. Хотя во мне нет ни капли ванской крови. Ну если так, я не выхожу из Ванского землячества Quote Link to post Share on other sites
Karmir Posted October 9, 2007 Report Share Posted October 9, 2007 Игдыр ближе к Карсу Ненамного ближе http://forum.hayastan.com/index.php?autoco...si&img=3507 Quote Link to post Share on other sites
FR.GHEVOND Posted October 9, 2007 Report Share Posted October 9, 2007 Приветы всем! Мой дед тоже из Вана! Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 9, 2007 Author Report Share Posted October 9, 2007 Приветы всем! Мой дед тоже из Вана! Дабро Пожаловат К Нам. Спасибо что решили просоеденится к нашему опшеству. Можете не мношко россказать о себя, кто Вы? откудо? а если знаете интересную историю о нашем городе Ван, тоже можете россказать. У нас, в Карском Землячестве, условия членства намного строже и серьезнее. Прям италянская мафия. Там тоже только италянцов берут в ряды партии. я не выхожу из Ванского землячества Ты отсранен. И так, наш новий обновленный список ВанаАрмянинов. 1. Gnel 2. opium22 3. G-UNIT Rabiz FR 4. Erv&Sed 5. fidayin-1961 6. Гарегин 7. Karmir 8. FR.GHEVOND 9. Vishapakah Ми вместе сила. Quote Link to post Share on other sites
G-UNIT_Rabiz_FR Posted October 10, 2007 Report Share Posted October 10, 2007 Vaspurakan Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 10, 2007 Author Report Share Posted October 10, 2007 (edited) Շարունակում եմ տեղեկություններ ներկայացնել Վանի մասին, ինչպես և խոստացել էի. Այս անգամ հաջողվեց ինտերնետում Հայալեզու նյութ գտնել, ինչը մեծ հաճույքով ներկայացնում եմ Ձեզ. ՏՈՒՇՊԱ - ՎԱՆ Այս քաղաքը, որ կը կոչուի նաեւ Տոսպ, Վանտոսպ, աշխարհի հնագոյն քաղաքներէն մին է։ Երբ Ք.Վ. 363 թուականին, պարսիկներ կ'արշաւեն Հայաստան, իրենց արձանագրութիւններուն մէջ Վան քաղաքի համար կը գործածեն Շամիրամակերտ անունը։ Ք.Ա. 9-րդ դարու կիսուն, յատկապէս ասորական արշաւանքներու հետեւանքով, Նաիրի երկրի հայ ցեղերը՝ քաղաք-թագաւորութիւնները միասնական պետութեան մը վերածելու աշխատութիւններուն կը սկսի Արամ (Արամու) (Ք.Ա. 860-843), որով ինք կը նկատուի Նաիրի երկրի Ուրարտուի թագաւորութեան (Արարատեան Հայոց Թագաւորութեան) (Ք.Ա. 860-580) հիմնադիրը։ Սարդուրի Ա. (Ք.Ա. 835-825) կը հիմնէ միացեալ թագաւորութեան մայրաքաղաքը՝ Տուշպա՝ Վան քաղաքը, (Ք.Ա. 827-825), Վանայ Լճի արեւելեան ափը։ Վան ռազմավարական տեսակետէ Արծաշքու (Արզաշկու) քաղաքին նկատմամբ հարաւային յարձակումներէ աւելի պատսպարեալ է. մէկ կողմը լիճ, միւս կողմն ալ լեռնաշղթայ։ Քաղաքին Տուշպա անունը ծնունդ կ'առնէ արեւի չաստուած Շիուինիի կնոջ՝ Տուշպուէայի անունէն։ Այս երկու չաստուածներու մեհեանը կը գտնուի Տուշպայի մէջ։ Վան անունն ալ կը ծագի Բիայնիլի անունէն։ Սարդուրի Վանի քարաժայռին մօտ հսկայ քարերով արեւելքէնարեւմուտք 1800 մ. եւ հիւսիսէն-հարաւ 120 մ. երկարութեամբ ամուր պարիսպ շինել կուտայ իր միջնաբերդով, որուն վրայ յայտնաբերուած աքքադերէնով գրուած սեպագիր արձանագրութիւններուն մէջ Սարդուրի ինքզինքը կը կոչէ մեծ արքայ, տիեզերքի արքայ, Նայիրի արքայ, որ քարերով շինել տուած է այդ պարիսպը։ Ան քարաժայռին մէջ փորել կուտայ զանազան սենեակներ, ննջարաններ, գանձարաններ, ծածուկ անցքեր։ Թուրք պատմիչ Էվլիա Չէլէպի (1611-1682) իր շրջապտոյտները նկարագրած տասհատորեայ «Սէեահաթնամէ»ին մէջ, բերդի շինութենէն մօտաւորապէս 2500 տարի վերջ, կը գրէ. «Քաղաքը ունի ներքին ու արտաքին պարիսպներ։ Ներքին պարիսպը .... բարձր եւ կտրուած ժայռի վրայ է։ Պարիսպէն դուրս կայ ամրակուռ բերդ։ .... Թիմուր Վանը գրաւելէ յետոյ զանազան միջոցներ գործածելով հանդերձ չէ կրցած բերդը լիովին քանդել։ ..... Ասկէ կարելի է պատկերացնել, թէ ինչ աստիճանի ամուր էին բերդը ու պարիսպները»։ Մենուա Ա. (Ք.Ա .810-786) քաղաքին առատ ջուր բերելու, դաշտերու, բուրաստաններու եւ ծաղկանոցներու ոռոգման համար շինել կուտայ 70-80 քմ. երկայնութեամբ, 4,5 մ. լայնքով եւ 1,5 մ. խորութեամբ ջրանցք, զորս կ'անուանէ Մենուայի ջրանցք, որ տեղ տեղ կ'անցնի փորուած ժայռերու մէջէն, կամ 15-20 մ. բարձրութեամբ լայն պատերու վրայէն։ Այս ջրանցքը այսօր իսկ կ'օգտագործուի։ Ան շինել կուտայ նաեւ Բաբելոնի հռչակաւոր կախովի պարտէզներուն փոքր նմանները։ Քաղաքը ընդարձակ փողոցներով մասերու կը բաժնուի։ Կը կառուցուին բաղնիքներ, երկյարկանի ու եռյարկ ապարանքներ։ Արգիշտի Ա. (Արա) (Ք.Ա. 786-764), Ք.Ա. 782 թուին Արինբերդ կոչուած բլուրին վրայ կը շինէ քաղաք-ամրոց մը եւ զայն կը կոչէ ԷՐԵԲՈՒՆԻ, Ք.Ա. 776- ին ալ, ուրիշ բլուրի մը վրայ, կը հիմնէ Արգիշտիխինիլի ամրոց քաղաքը։ Ռուսա Ա. (Ք.Ա. 735-714) թագաւորի օրով Տուշպան արդէն եղած է բազմամարդ ու հսկայ քաղաք։ Ռուսայի համար ասուրական արձանագրութիւններու մէջ գործածուած է Ուրսա անունը։ Ասորիներու Սարգոն Բ. (Ք.Ա. 722-705) թագաւորը Ք.Ա. 714 թուին պարտութեան կը մատնէ Ռուսա Ա.ը եւ ան անձնասպան կ'ըլլայ։ Ռուսա Բ. (Ք.Ա. 685-645) Արգիշտիխինիլինէն դէպի արեւելք 60 քմ. հեռաւորութեամբ կը շինէ նոր քաղաք մը՝ Թէյշեբաինի (Կարմրաբլուր)։ Ուրարտուի հայկական թագաւորութեան վերջին գահակալը՝ Մենուա Բ. (Ք.Ա. 600-580) եւ իր մի քանի նախորդները դէպի Ասորեստան հակում ցոյց կուտան։ Որոշ իշխանաւորներ ալ երկրին հարաւարեւելեան կողմը, (այսօրուայ Պարսկաստանի հողերուն վրայ), հզօրացող Մարերու կողմնակից դիրքաւորում կ'ունենան։ Ասոնցմէ Նաիրի երկրի Սասունի իշխաններէն Պարոյր Սկայորդին, դաշնակցելով Մարերու հետ, իր բանակով կը մասնակցի Ասորեստանի մայրաքաղաք Նինուէի գրաւումին (Ք.Ա. 612)։ Ասորեստան կը կործանի Ք.Ա. 605 թուին եւ թատերաբեմէն կ'անհետանայ ։ Մարերու թագաւոր Կիաքսար (Ք.Ա. 625-585) Պարոյրը կը ճանչնայ որպէս հայոց թագաւոր եւ անոր կը նուիրէ թագ։ Աւելի ուշ, Մարերը կը յարձակին նաեւ Արարատեան Հայոց Թագաւորութեան վրայ, կ'այրեն Թէյշեբաինի, Էրեբունի եւ Արգիշտիխինիլի քաղաքները եւ Հայաստանը կ'ենթարկեն իրենց գերիշխանութեան, պարտադրելով տուրք վճարել։ Երբ Մարերու թագաւորը` Աժդահակի (Ք.Ա. 585-550) Բաբելոնի հետ կը պատերազմի, Պարոյրի ընտանիքէն Երուանդ Սակաւակեաց, կը գրաւէ Տուշպան եւ զայն կը վերանուանէ ԵՐՈՒԱՆԴԱՒԱՆ։ Այսպէսով Վանի վրայ կը սկսի Երուանդունիներու անկախ թագաւորութիւնը (Ք.Ա. 580-201)։ Վան, յետագային, կ'ըլլայ նաեւ Վասպուրականի Արծրունեաց թագաւորութեան (908-1021) մայրաքաղաքը։ Գագիկ Ա. թագաւոր (908-943) կը վերաշինէ Վանի միջնաբերդը եւ միջնաբերդի մէջ կը կառուցէ մի քանի եկեղեցի եւ ժայռաբերդի մէջ ալ՝ թագաւորական պալատ։ շինել կուտայ նաեւ Վարագայ լերան ստորոտէն դէպի Վան ստորերկրեայ քարաշէն ջրմուղ։ Իր ուշադրութեան առարկայ կ'ըլլայ Վանայ Լճի ափերուն, Աղթամար կղզիին դիմացը, հրաշալի դիրքով, Արարատեան Հայոց Թագաւորութեան Ոստան քաղաքը, որու աւերուած միջնաբերդը վերականգնելէ վերջ կը նորոգէ նաեւ տեղւոյն Ս. Աստուածածին եւ Ս. Ստեփանոս եկեղեցիները։ Կը շինէ թագաւորական շքեղ պալատ։ Գագիկ շինել կուտայ նաեւ Կարմրավանքի մէջ Ս. Նշան եկեղեցին եւ Նարեկավանքը, որուն ամենանշանաւոր վանականին` Գրիգոր Նարեկացիի (951-1003) մահուան 1000ամեակը կը յիշատակուի 2003 տարուան ընթացքին։ Գագիկ կ՛որոշէ մայրաքաղաքը Վանայ Լճի Աղթամար կղզին տեղափոխել։ շինութեան համար հեռաւոր գիւղերէ երկանիւ սայլերով ահագին քանակութեամբ քարեր կը բերուի։ Կղզիին շուրջը անոնցմով կը լեցուի։ Անոնց վրայ ջուրի մակերեսէն հինգ կանգուն (2,5 մ.) բարձրութեամբ ամբարտակ կը շինուի, որուն վրայ կը բարձրանայ քաղաքի շուրջի պարիսպը՝ իր բարձր աշտարակներով։ Լճին մէկ մասը եւս լեցնելով ցամաքի կը վերածուի, կը շրջապատուի ամբարտակներով, որով կը գոյանայ արուեստական նաւահանգիստ, որ կը շրջապատուի աշտարակաւոր պարիսպներով եւ կ՛ունենայ երկաթաձոյլ դռներ։ Կը կառուցուի արքայական պալատ եւ Ս. Խաչ եկեղեցին (915-921)։ Մանուէլ ճարտարապետի շինած այս կառոյցը իր ժամանակի համար, ոչ միայն հայկական, այլ նաեւ միջազգային արուեստի մէջ, եզակի կոթող մըն է։ Գագիկի եղբօրորդի Եղիշէն (Եղիս), 921ին, կը ձեռնադրուի եպիսկոպոս։ Այսպէսով կը սկսի Վասպուրականի թագաւորութեան (Աղթամարի) եպիսկոպոսական աթոռը։ Հայկական ճարտարապետութեան գիտական ուսումնասիրութեան հիմնադիր ճարտարապետ Թորոս Թորամանեան (1864-1934), որուն տարած աշխատութիւններուն շնորհիւ եւրոպական գիտական աշխարհը ընդունած է, թէ ինքնուրոյն հայկական ճարտարապետութիւն մը գոյութիւն ունի, քսաներորդ դարու սկիզբը նաւահանգստի աւերակները տեսնելով ըսած է. «Գագիկ Ա. փափաքելով ծովու մէջ խաղաղ նաւահանգիստ մը շինել, երկու քիլօմեթր երկարութեամբ ծովը լեցուցած է հսկայ ժայռերով եւ վրան շինած է նաւահանգիստը շրջապատող հաստատուն պարիսպներ։ Այդ պարիսպները այսօր ջուրին մէջէն կ'երեւին, որովհետեւ վերի մասը փլած է, նաեւ լճի մակարդակն ալ` դարերու ընթացքին բարձրացած։ Կարելի չէ եղած ստուգել, թէ ջուրի մէջ քարերը ամրացնելու համար ինչ տեսակի կրաշաղախ գործածուած է»։ Կղզիի այս հրաշակերտ կառոյցներէն այսօր կանգուն մնացած են Ս. Խաչ Եկեղեցին եւ 19րդ դարուն շինուած զանգակատունը։ Կան նաեւ 14րդ դարուայ մատուռի սիւնազարդ սրահէն եւ 1763ին շինուած գաւթէն աւերակներ, որպէս վկայ կղզիին հայապատկանութեան։ 896-ի երկրաշարժէն յետոյ Դուինի կաթողիկոսարանը նորոգել կարելի չըլլար, որով Յովհաննէս Ե. Դրասխանակերտցի կաթողիկոս (898-929), աթոռը, 927-ին, Աղթամար կը փոխադրէ։ Գրիգոր Բ. Վկայասէր կաթողիկոսն ալ (1066-1105), քաղաքէ քաղաք պտըտող աթոռը, 1101 թուին, Կիլիկիա կը փոխադրէ, ուր էր ազգային իշխանութիւնը՝ Կիլիկիոյ Հայոց Թագաւորութիւնը (1080-1375)։ Արաբական իշխանութեան վարձկան սելջուկթրքական ջոկատներու տեւական յարձակումներէն տկարացած եւ Բիւզանդիոյ հայազգի կայսր Վասիլ Բ.ի (957- 1025) պարտադրութեամբ Վասպուրականի թագաւոր Սենեքերիմ Արծրունին (968-1021), 1021-ին, Վասիլի հետ կնքած պայմանագրի համաձայն, Վասպուրականը, որ Միջագետքի վրայ իշխելու տրամադիր Բիւզանդիոնի համար ռազմավարական մեծ արժէք կը ներկայացնէ, իր 8 քաղաքներով, 4000 գիւղերով, 72 բերդ-ամրոցներով եւ 115 վանքերով կը յանձնէ Բիւզանդիոնին, ի փոխարէն ստանալով Փոքր Ասիոյ Կապադովկիա նահանգը, որու կեդրոնն է Սեբաստիա (Սիվաս) քաղաքը, իր գիւղերով, որպէս Արծրունիներու ժառանգական հողատարածք։ Սենեքերիմ կը ստանայ նաեւ մագիստրոսի կոչում ու կուսակալի իրաւունք։ Ան Սեբաստիա կը գաղթէ իր արքունիքով, մերձաւորներով, զօրքով եւ մօտաւորապէս 70-80,000 վանեցիներով։ Սենեքերիմ իր հետ կը տանի նաեւ 10րդ դարու սկիզբը Վանալճէն 5 քմ. հիւսիսարեւելք կառուցուած Վարագայ Վանքի ամբողջ հարստութիւնը եւ ճոխ մատենադարանը։ Վարագայ Վանքը նշանաւոր դեր ունեցած է հայ մշակութային կեանքէն ներս։ 19րդ դարու սկիզբները վանքին մէջ գոյութիւն ունեցած են մօտ 400 ձեռագիր եւ 1000 տպագիր մատեաններ։ Մինչեւ 1915 օգտագործուած է որպէս Վանի շրջանի առաջնորդարան։ 1915-ի ջարդերու ընթացքին վանքը կողոպտուած եւ աւերուած է նման միւս մշակութային կեդրոններու։ Վանքի մնացորդացը այսօր կը կոչուի Եէտի Քիլիսէ (Եօթը Եկեղեցիներ)։ 1113 թուականին, Աղթամարի եպիսկոպոսը՝ Դաւիթ Թոռնիկեան, Գրիգոր Գ. Պահլաւունի կաթողիկոսի (1113-1166) տարիքի փոքրութիւնը (20 տարու) պատրուակելով, անոր գահակալութենէն քիչ յետոյ, ինքզինք կաթողիկոս կը հռչակէ (1113-1165)։ Այսպէսով կը սկսի Աղթամարի Կաթողիկոսութիւնը, որուն կ'ենթարկուին շրջանի 100,000 նկատուող ժողովուրդը, աւելի քան 58 վանքերը, 302 եկեղեցիները եւ մատուռները։ Գահակալած են 47 կաթողիկոսներ։ Վերջին կաթողիկոսն է Խաչատուր Բ. Շիրոյեան (1864-1895)։ Աթոռը գոյութիւն ունենալէ կը դադրի 1916 թուականին` Օսմանեան Կայսրութեան 19 Յուլիս 1916 թուակիր «Կանոնագիր Հայոց Կաթողիկոսութեան Եւ Պատրիարքութեան» օրինագծով։ Արծրունիներու անկումէն յետոյ ընդհատուած մանրանկարչութիւնը, շնորհիւ Աղթամարի կաթողիկոսութեան, 13-րդ դարու վերջերը սկսած է ծաղկիլ։ Մինչեւ 18-րդ դարու կէսը մօտ 1500 ձեռագիր ընդօրինակուած է, մեծամասնութեամբ նկարազարդ։ Վասպուրականի մանրանկարչութեան արուեստը իր իւրայատուկ տեղը ունի հայկական մանրանկարչութեան մէջ։ Աղթամարի կաթողիկոսներէն Ստեփանոս Դ. Սենեդինեան (1465-1489), որ Արծրունիներու թագաւորական տոհմի շառաւիղէն է, 1466-ին, իր եղբայրը՝ Սմբատը Աղթամարի մէջ թագաւոր կ'օծէ։ Այս թագաւորութիւնը տարի մը կը տեւէ։ 16-րդ դարու սկիզբը վենետիկցի վաճառական մը Աղթամար կ՛այցելէ ու հետեւեալը կ՛ըսէ. «Կղզիին վրայ երկու մղոն շրջագիծով փոքր քաղաք մը կայ։ Քաղաքը ունի այնքան տարածութիւն, որքան կղզին։ Այս քաղաքը կը կոչուի Արմէնիկ, շատ բազմամարդ է եւ այդտեղ միայն հայ քրիստոնեաները կը բնակին, առանց ոեւէ մահմետականի. ունի շատ եկեղեցիներ»։ Վանը պատմութեան ընթացքին շատ ձեռք փոխած է։ 1387ին Լէնկ Թիմուր կը գրաւէ Վանը։ Ամբողջ բնակչութիւնը բարձր խարակներէն գահավիժումով կը սպաննուի։ Ան կ'աւերէ նաեւ Վանի բերդը։ 15-րդ դարուն Վանին կը տիրապետեն Գարա-Գոյունլու եւ Ագ-Գոյունլու ցեղերը։ Վան 16-րդ դարու սկիզբը մերթ Օսմանեան, մերթ Պարսկական պետութիւններուն սահմաննրուն մէջ կը մտնէ։ 1548ին, Վան վերջնականօրէն կ՛անցնի Օսմանեան Կայսրութեան ձեռքը։ Վանը այդ շրջաններուն ունեցած է շատ հեղինակաւոր հայ իշխաններ, իշխանաց իշխաններ։ Անոնցմէ ոմանք այնքան հեղինակաւոր եղած են, որ կրցած են Վանի կուսակալը պաշտօնանկ ընել եւ նոյնիսկ կախել տալ։ 17-րդ, 18-րդ եւ մինչեւ 19-րդ դարուն կէսը Վանի մէջ եղած են այնպիսի հայ իշխաններ, որոնց իշխանութիւնը տարածուած է մինչեւ հեռաւոր գիւղերը։ Այս իշխանները կեանքի անբաղձալի պայմաններու հետեւանքով բազմիցս զինեալ դիմադրութիւններ կազմակերպած են թուրքերու եւ քրտերու դէմ։ Գարեգին Սրուանձտեանց եպիսկոպոսը (1840-1892), բնիկ Վանեցի, հայուն այդ օրերու կեանքը այսպէս կը նկարագրէ. «Հայը իր մանկութենէն մինչեւ գերեզման մէկ ուսին վրայ դրած է բահ, միւսին վրայ ալ՝ հրացան, մէկով իր գործը կը գործէր, միւսով՝ իր թշնամին կը հալածէր։ Իր մէկ ձեռքով կը բռնէր մանգաղ, միւսով՝ սուր։ Մէկով իր հունձքը կը հնձէր, միւսով իր հնձածը կը պաշտպանէր ու այդպէս կ'ապրէր»։ Մկրտիչ Խրիմեան վարդապետ, ինքն ալ բնիկ Վանեցի, երբ 1856-ին կը նշանակուի Վարագայ վանքի վանահայր, Պոլսոյ մէջ 1855-ին հրատարակութեան սկսած «Արծիւ Վասպուրականի» շաբաթաթերթի տպարանն ալ իր հետ Վան կը բերէ ու 1858-ին կը սկսի թերթը վերահրատարակել։ Արեւմտեան Հայաստանի այս առաջին պարբերաթերթին շուրջ կը հաւաքուին ժամանակի յայտնի ազատատենչ եւ յառաջադէմ մտաւորականները։ Վանի, Վասպուրականի հայերու ազատատենչական ոգին ընկճելու, անոնց զինական ուժերը ջլատելու, իշխաններու ուժը քայքայելու նպատակով ճնշումներ եւ հալածանքներ կը սկսին, տուրքերը կը բարձրացուին։ Ոմանք՝ ազնուական կամ ռամիկ, հողագործ կամ արհեստաւոր, Վանէն կը գաղթեն։ 1877-78 ռուս-թրքական պատերազմի նախօրեակին թուրքերը կ'այրեն Վանի նշանաւոր շուկան, որպէսզի վաճառականութիւնը թուրքերուն ձեռքը անցնի։ Կառավարութիւնը հայերէն կը պահանջէ բանակին նուիրել մեծ գումարներ։ Պատերազմէն յետոյ ծայր կուտայ աղքատութիւն եւ սով, ինչ որ կը խլէ մեծ թիւով զոհեր։ 1872-ին կը կազմուի «Միութիւն ի Փրկութիւն» եւ 1878-ին ալ` «Սեւ Խաչ» եւ «Զինակիր» ընկերութիւնները ժողովուրդին ինքնապաշտպանութեան եւ իր իրաւունքներուն տէր ըլլալու ոգին տարածելու նպատակով։ Երբ պատերազմէն վերադարձող թուրք եւ քիւրտ զինուորներ իրենց զէնքերը կը ծախեն, «Սեւ Խաչ» եւ «Զինակիր» ընկերութիւնները զանոնք կը գնեն ու ժողովուրդը կը զինեն։ 1885-ին կը հիմնուի Արմենական ազգային ազատագրական կազմակերպութիւնը, զէնք հայթայթելու, ժողովուրդը զինելու, ինքնապաշտպանութեան պատրաստուելու, զինեալ խումբեր կազմելու նպատակով։ 1895-ի աշնան Վանի ու շրջանի հայահոծ շրջանները ոստիկաններով ու զինուորներով կը լեցուին։ Կողոպուտներն ու սպաննութիւնները կ'աւելնան։ 1896-ի Յունիսի 3-ին կը սկսի Վանի բնակչութեան կոտորածը։ Ամերիկայի ու Անգլիոյ քրիստոնեայ հիւպատոսները փոխանակ հայերուն օգնելու, կ'օգնեն քիւրտ հեծելազօրքին եւ թրքական կանոնաւոր բանակին, նոյնիսկ թրքական թնդանօթներուն անձնապէս դէպի հայկական թաղերը ուղղութիւն կուտան։ Հայեր 8 Յունիսին թուրքերը ետ կը մղեն եւ բաւական թիւով թնդանօթ կը գրաւեն։ Յարձակումներու 9րդ օրը կողմերը կ'ընդունին զինադադարի պայմանները. քաղաքը պաշտպանող մօտ 1000 հոգի իրենց զէնքերով ազատօրէն Պարսկաստան պիտի կարենան երթալ եւ Օսմանեան Կայսրութիւնն ալ Վանի հայերուն վրայ ճնշում պիտի չգործադրէ։ Վանը պաշտպանող երիտասարդութեան մեծ մասը քաղաքէն հեռանալէ յետոյ ճամբան կոտորածի կ'ենթարկուի։ Թուրք ու քիւրտ հրոսակներ ալ անպաշտպան ժողովուրդը սուրէ կ'անցնեն, կ'այրեն եկեղեցիներն ու քաղաքի Այգեստան թաղամասի մեծ մասը։ Այս իրադարձութիւնները կը կոչուին «Վանի մեծ դէպք»ը, որմէ ազատուածներէն մաս մը կ՛ապաստանի Ս. Էջմիածին։ Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի 1868-էն մինչեւ 1919 թուական պաշտօնաթերթ «Արարատ» ամսաթերթի 1896-ի Դեկտեմբերի թիւով տուած տեղեկութեան համաձայն, քաղաքի ու գիւղերու հրապարակներուն վրայ դիակները շաբաթներով անթաղ մնացած են ու կեր եղած շուներու, գազաններու եւ թռչուններու։ Քաղաքի մէջ սպաննուած է 1365 վանեցի, ներառեալ 6 քահանայ։ Գաւառներու մէջ սպաննուածներուն թիւը հասած է 5336-ի, որոնցմէ 33-ը հոգեւորականներ են։ 1844ի մարդահամարը Օսմանեան Կայսրութեան մէջ կատարուած մարդահամարներուն մէջէն ճշգրիտ նկատուած առաջին մարդահամարն է։ Այս մարդահամարի համաձայն կայսրութեան մէջ կը գտնուի 2,400,000 հայ, որոնց 2,000,000ը կը բնակի Փոքր Ասիոյ նահանգներուն մէջ, իսկ մնացեալը` Եւրոպական հողամասին վրայ։ 1877ի պետական տարեգրքին (Salname devleti Osmaniye Սալնամէ տէվլէթի Օսմանիյէ) համաձայն ալ հայոց թիւը նոյնն է։ Մաղաքիա Արք. Օրմանեանի տուած տեղեկութեան համաձայն 1910ին Վան նահանգի հայ բնակչութեան թիւը 191,000 է։ Կ. Պոլսոյ Պատրիարքարանին 1912ի տուեալներուն համաձայն Վան նահանգի մէջ կը բնակէին 185,000 հայեր, 72,000 քիւրտեր (քաղաքաբնակները թրքախօս էին եւ ինքզինքնին օսմանացի կը նկատէին), 47,000 թուրքեր, 25,000 եզիտներ։ Թէոդիկ (Թէոդորոս Լապճինեան 1873- 1928), իր հրատարակած «Ամէնուն Տարեցոյցը» տարեգրքի 1922 տարւոյ թուին մէջ, 20-րդ դարու սկզբնաւորութեան հայոց թիւը 197,000 ըլլալով ցոյց կուտայ։ Վանի մէջ կային 11 հայկական (մին Քաղաքամէջը, միւսները Այգեստանի մէջ, 2,180 աշակերտութեամբ) 6 ամերիկեան եւ 9 ֆրանսական դպրոցներ, իսկ կուսակալութեան սահմաններուն մէջ ալ՝ 120 հայկական վարժարաններ։ Կար մօտ 4,000 աշակերտութիւն, որուն 3,000 կը յաճախէր ազգային վարժարան։ Քաղաքին մէջ կային 8 քարաշէն եկեղեցիներ` Ս. Էջմիածին, Ս. Ծիրանաւոր, Ս. Նշան կամ Ս. Տիրամայր, Ս. Պետրոս, Ս. Պօղոս, Ս. Սահակ, Ս. Ստեփանոս եւ Ս. Վարդան , որոնցմէ 2-ը վնասուած են «Մեծ դէպք»ի ընթացքին։ Քաղաքի մզկիթներէն Խոսրովիյէի շինութիւնը (1558) կը վերագրուի հայազգի ճարտարապետ Սինանի։ Վանի մէջ գոյութիւն ունեցած են 5 տպարաններ, ուր տարբեր տարիներուն հրատարակուած են 24 հայերէն թերթեր։ Կովկասեան ռազմաճակատէն նահանջող Օսմանեան բանակը, քիւրտ հրոսակախումբերու հետ միասնաբար,1915-ի գարնանը կատաղութեամբ կը սկսի ջարդի ու կոտորածի։ Գիւղերէն փախչողներ Վան կ'ապաստանին։ Վան քաղաքի հայ բնակչութիւնը 23,000-է կը բարձրանայ 70,000-ի։ Թուրքեր կը պաշարեն հայաշատ Այգեստանը, որով անոր քաղաքի կեդրոնի՝ Քաղաքամէջի 3,000 հայերու հետ կապը կը խզուի։ Ջարդէ խուսափելու համար մեկուսացած եւ ռազմանիւթէ զուրկ Վանեցին կը սկսի պատրաստել վառոդ, փամփուշտ, նոյնիսկ կը ձուլէ 2 թնդանօթ։ Թուրքերը կը ռմբակոծեն Այգեստանը եւ զգալի վնաս կը հասցնեն։ Հայեր կը գրաւեն հեռագրատունը եւ կը պայթեցնեն հայկական թաղերու մէջ գտնուող զօրանոցը։ Քաղաքամէջի հայերն ալ կը պատրաստուին ինքնապաշտպանութեան։ Կը գրաւեն շարք մը կառավարական շէնքեր, կը պայթեցնեն զինապահեստանոցը։ Առաջին տաս օրը կ'ընթանայ յօգուտ հայերու։ Երկրորդ տասօրուայ ընթացքին թրքական բանակը կը ստանայ նոր ուժեր եւ կը շարունակէ ռմբակոծել։ Կ'անցնին յարձակման, սակայն հայեր զիրենք կը պարտադրեն նահանջի։ Ապրիլի 28-ին թուրքեր կը ձեռնարկեն նոր յարձակումի։ Թրքական հրետանին կը վարէին գերման սպաները։ Ռուս բանակի ու Անդրանիկի կամաւորական ջոկատներու մօտեցման լուրով թուրքերը փախուստ կուտան։ Քաղաքը կ'ազատագրուի Մայիսի 3 (16)-ին։ Հայեր կը հրկիզեն Հաճը-Պէքիր զօրանոցը ու Վանի բերդին վրայ կը բարձրանայ հայկական դրօշակը։ Կը կազմուի Վանի ու շրջանի ժամանակաւոր վարչութիւն։ Յուլիսի 2 (15)-ին ռուս բանակը կը քաշուի։ Հայ բնակչութիւնը կը հեռանայ քաղաքէն։ Թուրք բանակը առանց կռուի կը մտնէ քաղաք ու հոն մնացած մի քանի հարիւր հիւանդները, վիրաւորները, կիները, երեխաները ու ծերերը կը ջարդէ։ Մի քանի օր վերջ ռուսեր դարձեալ կը գրաւեն քաղաքը, բայց թուրքերը զայն թալանած եւ հրկիզած էին։ Գաղթած վանեցիներու մէկ մասը կը վերադառնայ։ Ռուս զինուորներն ալ կը թալանեն գիւղերը եւ կազմուած տեղական կառավարութիւնը կաթողիկոսէն կը խնդրէ պատկան մարմիններու մօտ բողոք կատարել։ 1917-ի Հոկտեմբերեան յեղափոխութեան հետեւանքով ռուս բանակը ետ կը կանչուի։ 1918-ի Փետրուարի 26-ին Կարնոյ (Էրզուրում) հայերը քաղաքը կը թողուն թուրքերուն, իսկ Մարտի 3 (16)-ին Ռուսերը թուրքերուն կը նուիրեն Կարսն ու Արտահանը։ Վասպուրականի իշխանութիւնը Մարտի 28-ին (Ապրիլի 10-ին) գաղթի որոշում կուտայ։ Վանեցիներու մեծամասնութիւնը կը գաղթէ Արեւելեան Հայաստան, մաս մը՝ Պարսկաստան, Իրաք, ուրիշներ՝ զանազան երկիրներ։ Վանի ինքնապաշտպանումը արգելք կը հանդիսանայ երիտթուրքական կառավարութեան Վասպուրականի հայութիւնը տեղահանելու եւ կոտորելու ծրագրի իրագործման։ Խթան կ'ըլլայ ուրիշ հայաշատ քաղաքներու ինքնապաշտպանութեան կազմաւորման։ Թուրքիոյ Հանրապետական շրջանին Այգեստանի մօտ կը կառուցուի նոր քաղաքը։ Քաղաքը այժմ ունի արդիական տեսք, բացուած են արդիւնաբերական զանազան գործարաններ, համալսարան։ 1970ին քաղաքի երկաթուղային գիծը կը միացուի երկրին ու Պարսկաստանի երկաթուղային ցանցին։ 1987ին պարսկական սահմանը կը բացուի առեւտուրի։ Թուրքերը Վան նահանգի մէջ տակաւին մեծ թիւով բնակչութիւն չեն հաստատած, որով նահանգի բնակչութեան 98 առ հարիւրը քիւրտերն են։ Հէնրի Լինչ՝ իրլանտացի հայագէտը [Henry F .B. Lynch (1862-1913)], 1893 եւ 1898 թուականներուն դէպի Հայաստան երկու անգամ կը ճամբորդէ եւ կը պտըտի զանազան քաղաքներ։ Իր ուսումնասիրութիւնները կ՛ամփոփէ, Լոնտոն 1901 թուին հրատարակուած, «Armenia» ստուարածաւալ աշխատութան մէջ։ Լինչ իր այդ աշխատութեան մէջ կը յիշէ Վանի հայ ժողովրդի քաղաքի մասին մէկ ասացուածքը. «Վանն այս աշխարհում, արքայութիւնն այն աշխարհում»։ Ինքն ալ կը վկայէ, թէ բնութիւնը այս վայրը մարդու համար ստեղծած է որպէս երկրային դրախտ։ Սակայն Վան հայ ժողովրդի համար կ'ըլլայ դժոխք։ http://ermeni.org/ermenice/van_uni.htm Edited October 10, 2007 by Vishapakah Quote Link to post Share on other sites
Су-27 Posted October 12, 2007 Report Share Posted October 12, 2007 мои тоже с Вана Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 14, 2007 Author Report Share Posted October 14, 2007 мои тоже с Вана Дабро Пожаловать Дорогой. Были бы признателни, если бы чуток о вас писали по больше. Quote Link to post Share on other sites
Unregistered - V Posted October 14, 2007 Report Share Posted October 14, 2007 Моя бабушка родилась в городе Арчеш (Эрджиш) на северном берегу озера Ван Quote Link to post Share on other sites
Vishapakah Posted October 16, 2007 Author Report Share Posted October 16, 2007 Моя бабушка родилась в городе Арчеш (Эрджиш) на северном берегу озера Ван Дабро Пожаловать К Нам. У нас чуствуй себя, как у себя дома. А откуда ваш детушка, если не секрет? Quote Link to post Share on other sites
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.