Satenik

ՍԻՐԵԼ բառի հոմանիշներ ու հականիշներ: Խնդրեմ, համեցե'ք:

ԿԱՆՁՐԵՎԵ, ՏՂԱ'Ս Կանձրևե, տղա'ս... Աշունը թաց է, Թաց աչքերուն պես խեղճ խաբված սիրույն...: Պատուհանն ու դուռը գնա գոցե Եվ դեմըս եկուր նստիլ վեհագույն Լռության մը մեջ...: Կանձրևե տղա'ս...: Լանձրևե՞ երբեմն հոգիիդ մեջ ալ, Կմըսի՞ սիրտըդ, և կդողդըղա՞ս` Խորհելով պայծառ արևին անցյալ, Դռան մը ներքև գո՜ց ճակատագրին...: Բայց կուլաս, տըղա'ս... Մութին մեջ հանկարծ Ծանր արցունքներ աչքերդ կգլորին...: Լա'ց անմեղության արցունքը անդարձ, Լա'ց չգիտնալով, խեղճ, անգե'տ տղաս, Խե՜ղճ որսը կյանքին, ա՜հ, լա'ց, որ մեծնաս...:

ԻՏԱԼԱՑԻ ԱՂՋԿԱ ԵՐԳԸ "Մեր հայրենիք, թշվառ, անտեր, Մեր թշնամուց ոտնակոխ, Յուր որդիքը արդ գանչում է Հանել յուր վրեժ, քեն ու ոխ": "Մեր հայրենիք շղթաներով Այսքան տարի կապկապած, Յուր քաջ որդոց սուրբ արյունով Պիտի լինի ազատված": "Ահա', եղբայր, քեզ մի դրոշ, Որ իմ ձեռքով գործեցի, Գիշերները ես քուն չեղա, Արտասուքով լվացի": "Նայի'ր նորան, երեք գունով, Նվիրական մեր նշան, Թո'ղ փողփողի թշնամու դեմ, Թո'ղ կործանվի Ավստրիան": "Ինչքան կին մարդ, մի թույլ էակ, Պատերազմի գործերում Կարե օգնել յուր եղբորը, Զանց չարեցի քո սիրուն": "Ահա' իմ գործ, ահա' դրոշ, Շուտ ձի հեծի'ր քաջի պես, Գնա' փրկել մեր հայրենիք, Պատերազմի վառ հանդես": "Ամենայն տեղ մահը մի է, Մարդ մի անգամ պիտ մեռնե. Բայց երանի՜, որ յուր ազգի Ազատության կը զոհվի": "Գնա', եղբայր, աստված քեզ հույս, Ազգի սերը քաջալեր, Գնա', թեև չեմ կարող գայ, Բայց իմ հոգին քեզ ընկեր": "Գնա' մեռիր դու քաջի պես, Թող չտեսնե թշնամին Քո թիկունքը, թող նա չասե Թե վատ է իտալացին": Ասաց. տվեց օրիորդը Յուր եղբորը մի դրոշ, Մետաքսից էր, ազնիվ գործած, ՈՒր երեք գույն կան որոշ: Եղբայրն առավ և ողջունեց Յուր սիրական քնքուշ քույր, Առավ զենքը, սուր, հրացան, Հեծավ յուր ձին սևաթույր: - Քույրի՜կ, - գանչեց քաջ պատանին, - Մնա'ս բարյավ, սիրական, Այս դրոշակին պիտի նայի Ամբողջ բանակն իտալյան: Նա սո'ւրբ է ինձ, երբ մկրտված Արտասուքով ու կնքած, Դու հանձնեցիր ինձ հիշատակ, Հայրենիքի նվիրված: Թե մեռանիմ, դու մի' սգար, Իմացի'ր որ տարեցի Դեպի մահու արքայություն Իմ հետ քանի թշնամի: Ասաց, վազեց դեպի հանդես Ավստրիացոց հանդիման, Յուր արյունով գնել հավերժ Ազատություն իտալյան: Ո'հ, իմ սիրտը կտրատվում է Տեսանելով այսպես սեր Դեպի թշվառ մի հայրենիք, Որ ոտնակոխ եղած էր: Սորա կեսը, կեսի կեսը, Գեթ երևեր մեր ազգում. Բայց մեր կանայք... ո՜ւր Եղիշե, Ո՜Ւր մեր տիկնայք փափկասուն: Ո'հ... արտասուք ինձ խեղդում են, Այլ չեմ կարող բան խոսել. Չէ'... թշվառ չէ Իտալիան, Եթե կանայք այսպես են:

ԱՅԳԵՊԱՆԻ ԱՂՋԻԿԸ Դուրս է եկել, ոտաբոբիկ կանգնել հողին ՈՒ նայում է, նայում հեռուն, Հողից խայտանք է բարձրանում, փոխվում դողի ՈՒ կրծքի տակ քաղցր եռում: Սև են ծամերն, իսկ երեսից լույս է ծորում, Բարալիկ է` նման վազի, Այս գարնան հետ աչքերի մեջ նրա խորունկ Ցոլքն է ուրիշ մի երազի: Այս գարնան հետ, ախր, շատ է գեղեցկացել, Դարձել թախիծ ու կարոտանք, Չթե շապիկն այս գարնան հետ նե'ղ է դարձել, Սեղմել կրծքի ալիքը տաք: Ինչ-որ դողից թրթռում է թևը հոնքի, ՈՒ նա աչքերն է լուռ փակում, Բոբիկ է նա, հողը հրաշքն իր զարթոնքի Նրա մեջ է շարունակում...

ՏԱՂ ՅՈՎԱՆԷՍԻ ՎԱՍՆ ՍԻՐՈՅ Ես քո սիրուն չեմ դիմանար, հալալ արա, հանսը մեռայ, Առ ի հետ այլ զոսկի փէտատ, ւ' եկո' փորէ ինծի թուրպայ: Թող զիս երեն տառայպուլով, որ իմ սըրտիս բոցըն գոռայ, Շատ մարդ ի յայս կըրակն ընկնի, չորն երի դալարն ի վրայ: Թող լըվանան ըզիս գինով, մտրուպ բերեն ինձ քահանայ, Կանանչ տերևըն թող պատնեն` տանին թաղեն ի նոր պաղչայ: Հայ հարամի ու մարդըսպան, ճալատն ի քովդ աշկերտ կու գայ, Շատ դըրեր ես սիրու զընտան, դուռդ ու դըրունքդ է դանարայ: զՍիրտս երեցիր ու սղկեցիր ու քաշեցիր յաչքըդ սուրմայ, Դարձար զարիւնըս վաթեցիր ւ'ի ոտւընիդ դըրիր հիմայ: Քարկոծեցէք զիս խնծորով, քաղցըր լեզւով խոցոտեցայ. Անուշ գինով զիս խև արիր` որ ի ծոցըդ զնտանեցայ: Այս գիշեր ի յերազիս կըտրտեցին տիքայ տիքայ, Գազանք արիւնս կըշտացան ու թռչունք ի լաշիս վըրայ: Վըրաս բերան է առիւծու, արիւնըս զէտ ջուր կը բխայ, Ով արիւնէս է ծարաւէր` թող գայ խըմէ որ լիանայ: Կըտրըճվորացն յոտիցն ի հող, մէկ հոգեկ մի ունիմ ֆետայ, Իմ ճիկարըս քապապ հերիք, արիւնս թող գինի լինայ: Գըլուխս ամպերն ի վեր իջեր ի սըրտիս լեռներուն վըրայ, Մաղձըն սըրտիս մշուշ կապեր, արեան արցունքս կու ցօղայ: Կերակրեցաք ի մի սեղան, ու խըմեցաք ի մի կըթխայ, Մէկտեղ ելաք մէկտեղ նըստաք ան ժամանակն ո՞ւր է հիմայ: Ո՞Ւր է ղավլըդ, ո՞ւր է երդումն, որ բռնեցաք զաստուած վկայ, Ի զատ ընկաք օտարացաք, չարկամն եղև մեզ մահանայ: Աստուած մեր չարկըմին չար տայ, որ իւր չարովըն լիանայ, Բարեկամացըն տայ բարի, մեր բանն ալվայ բարի լինայ: Աստուած ճամբայ տայ իմ սրտիս, ծառըն ծաղկի ու կանչանայ, Կամ իմ սրտիս ծառըն բուսնի, ձագըն խօսի ու ճըվըլտայ: Համբերելով գործք կատարի. խև Յովանէս, դու համբերէ, Ատեն լինի գայ իւր կամաւ զինչ հեռաւոր զինք համբուրէ:

Հայուհու թագադրում Եկ, սիրելիս, որպես ոսկե արշալույսը այս աշնան Եվ թող լցվի քո աչքերով սեր փնտրող պողոտան... Խանդութ խանումն հիմա չկա, բայց դու` նրա թոռնուհին, - Քեզ է սիրով նա կտակել իր ճոխ սիրո խունկը հին, Քեզ է տվել արծաթաթել ապարոշն իր Նավզիկեն, Քոնն են բոլոր սերեը վառ` անուշ Նիրվան ու Նիկեն, Քոնն են այս հոծ վարդերը բոց, ահա պռված են քո դեմ, - Բայց դու իմ այս տխուր աշնան արտասվալի դիադեմ... Ինչու՞ այսքան տխուր ես դու, օ՜, հրաշուրթ իմ կարոտ. Գուցե արքադ մոլորվե՞լ է ուրիշ գրկում կրակոտ... Ախ չէ, ես եմ արքան գրկիդ, իմ սիրո թագ հայուհի. Այս աշունն եմ ահա բերել, որպես ձոն քո արքայի... ՈՒ չգիտեմ` ի՞նչ նվիրեմ, ո՞ր տերևը ոսկեհատ, Որ հեռանա աշնան այգուց տխրությունը քո վհատ. Եկ իմ անգին, անիրական թագադրման այս ժամին` Նվեր կտամ ոսկեշղարշ տերևները քեզ դեղին. Զի անցողիկ պիտի լինեն ապարանջան ու գոհար` Քեզ ի՞նչ հույզեր կտան կյանքում ոսկե հուլունք, ոսկե քար. Սա է, ահա, քո սիրավառ կրծքի զարթոնքը միակ - Աշնան այգին ոսկեշղթա ու անձրևը ոսկեակ: Թույլ տուր այժմ քո ասպետին, - առնեմ գետնից մի տերև ՈՒ սիրալիր, սիրով անմեղ կրծքիդ դնեմ ոսկեթև, Թագադրեմ քեզ աշնան վառ տերևներով ոսկեման, - Էլ ի՞նչ ունեմ այս աշխարհում` բացի ցնորքն այս աշնան... Եվ անցյալի ձյունենժույգ ասպետի պես տխրադեմ Փարվեմ կրծքիդ, որպես աշնան ոտքերն ընկած դիադեմ, Թագադրեմ աշնան ոսկով, - թող նախանձեն քեզ բոլոր Թագուհիներն ու թող հիշեն այս նվիրումն ամեն օր. Ամեն աշնան փռվելուն պես թող քեզ հիշեն, իմ անգին, ՈՒ հավատան, որ էլ չունի ոսկե քարը` ոսկու գին... Բայց չէ. քո վառ սերն էլ անցավ երազիս պես այս աշնան. ՈՒ լաց եղանք երկու որբեր` ես ու սիրո պողոտան:

*** Չհասկանալ նրան, ով խօսում է Հայաստանի համար ստացած վէրքերի լեզւով, նշանակում է ո'չ հայ լինել, ո'չ էլ հայրենասէր լինել: *** Ամենասրբազանը խաչերից, միաժամանակ եւ ամենածանրը - դա ճակատագիրն է հարազատ ժողովրդի: Այն կրողին ե'ւ վա՜յ, ե'ւ պատի՜ւ եօթնիցս: *** Չեմ սիրում միջակութիւնը նպատակի, զոհաբերության, տառապանքի: Միջակութեամբ չես աճի, չես հսկայանա հոգեպէս: Հերոսանում է նա, ով ընթանում է գերպարտականութեան ճամբով: *** Գոյություն ունեն երկու տեսակ զինուորներ` մեկը, որ կռւում է, միւսը` որին կռուեցնում են: *** Քեզ մի' կարծիր այն, ինչ որ չես: Մի' չափազանցիր կարողություններդ, մի' խաբիր քեզ. կեանքը մի օր պիտի փորձի դնի' ուժերդ: Աշխատիր լինել ա'յն, ինչ որ կ'ուզէիր կարծել քեզ: *** Անբարոյական է այն ամենը, որ նուազեցնում է մեր հոգեկան արիութիւնը: *** Փախի'ր նրանից, որին զզուանք չի պատճառում եւ ոչ մի ապականություն` շօշափելի թե բարոյական: Նմանը անընտրող է կեանքում, նաեւ` ապականարար: *** Կորցնելով սրբության զգացումը` մարդն անխուսափելիօրեն դառնում է շնական և մարդատեաց:

Բաղդասար Դպիր, Գրիգորյան, Կեսարյան, Կոստանդնուպոլսեցի (1683-1768, Կ. Պոլիս), հայ բանաստեղծ, երաժիշտ, գիտնական, կրթական-լուսավորչական շարժման գործիչ, հրատարակիչ: Սովորել է Կ. Պոլսի մասնավոր վարժարանում: 1741-ին գլխավորել է Գումգափուի մայր դպրատունը: Բաղդասար Դպիրը մեծապես նպաստել է հայ նոր բանաստեղծության զարգացմանը ("Տաղարան փոքրիկ Պաղտասար Դպրի ասացեալ զանազան գունով", 1723): Նրա գիտական ժառանգությունից մեզ են հասել "Պարզաբանութիւն քերականութեան կարճառօտ և դիւրիմաց", "Օրինակք բարևագրաց", "Գիրք քերականութեան", "Համառօտ մեկնութիւն տրամաբանութեան", "Ժամանակագրութիւն" և այլ երկեր: Բաղդասար Դպիրը դասավանդել է հայոց լեզվի քերականություն, երաժշտություն: Կ. Պոլսի դպրոցների համար 1736-60-ին կազմել և հրատարակել է մայրենի լեզվի քերականության դասագրքեր (գրաբար և աշխարհաբար): 1720-60-ին մասնակցել է Կ. Պոլսի գրակ-հրատարակչական աշխատանքներին. կազմել է հայագիտական գրքերի գիտահամեմատական բնագրեր, խմբագրել պատմական, փիլիսոփայական, աստվածաբանական գրքեր: Բաղդասար Դպիրը ստեղծագործական որոշակի վերաբերմունք է ցուցաբերել հայ հին գուսանական ու եկեղեցական, ինչպես և իր ժամանակակից արևելյան ու աշուղական երգարվեստի նկատմամբ: Բաղդասար Դպիրից մեզ հասած "Ի նընջմանէդ արքայական" (1707) տաղում զուգակցվում են հայ նոր աշուղական ու հին եկեղեցական դասական երաժշտության մի քանի գծեր: *** Ի նընջմանէդ արքայական, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր, Էհաս նըշոյլ արեգական, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր: Պատկեր սիրուն, տիպ բոլորակ, Լըրացելոյ լուսնոյն քատակ, Ո'չ գըտանի քեզ օրինակ, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր: Այդ քո տեսիդ, զոր դու ունիս, Արար ծառայ քեզ ըզգերիս, Արևակէզ գուցէ լինիս, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր: Ղաբին սրտիւ քանի՞ կոծամ, Է՜ վարդ կարմիր և անթառամ, Տե'ս, թէ զիա՞րդ խղճալի կամ, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր: Տապ և խորշակ ժամանեցին, զԹերթիկ գեղոյդ այրել կամին, Քանզի էանց գիշերն մըթին, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր: Է՜ աննըման իմ գովելիս, Ի մէջ ականց գեղ քո` մագնիս, Ի ՌԱՀԵԱԿ սոյն թըւականիս, Զարթի'ր, նազելի իմ, զարթի'ր:

Դանիել Վարուժանը ծնվել է 24 ապրիլի 1884 թվին Սեբաստիայի նահանգի Բրգնիք գյուղում: Սոորել է Վենետիկի Մուրատ-Ռափայելյան վարժարանում: Բարձրագույն կրթությունը ստացել է Գենտի (Բելգիա) համալսարանում: Վերադառնալով հայրենիք՝ զբաղվել է ուսուցչությամբ. Սեբաստիայի Արամյան վարժարանում դասավանդել է հայերեն և ֆրանսերեն, հայ գրականություն, սահմանադրություն և քաղաքատնտեսություն, Թոքատի (Եվդոկիա) ազգային ճեմարանում՝ հայ գրականություն, տնտեսագիտություն, բարոյագիտություն, ֆրանսերեն, Կ.Պոլսում (1912-15, ապրիլ) եղել է Լուսավորչյան վարժարանի տնօրենը: Դանիել Վարուժանը ձերբակալվել է թուրք իշխանության կողմից 11 ապրիլի 1915 թ., սպանվել է 13 օգոստոսի 1915 թ.: ՁՈՆ Եղեգնյա գրչով երգեցի փառքեր. - Քեզի ընծա՜, իմ հայրենիք - Սոսյաց անտառեն էի զայն կտրեր... - Քեզի ընծա՜, հին հայրենիք - Եղեգնյա գրչով երգեցի քուրմեր. Ընդ եղեգան փող լո'ւյս ելաներ: Եղեգնյա գրչով երգեցի կարոտ. - Ձեզի ընծա՜, հայ պանդուխտներ - Ան տարաշխարհիկ բույսի մ'էր ծղոտ... - Ձեզի ընծա՜, հեգ պանդուխտներ - Եղեգնյա գրչով երգեցի հարսեր. Ընդ եղեգան փող ո'ղբ ելաներ: Եղեգնյա գրչով երգեցի արյուն. - Ձեզի ընծա՜, սուրի զոհեր - Ան ծլած էր մոխրի մեջ իբրև կընյուն... - Ձեզի ընծա՜, կրակի զոհեր - Եղեգնյա գրչով երգեցի վերքեր. Ընդ եղեգան փող սի'րտս ելաներ: Եղեգնյա գրչով որբ տունս երգեցի. - Քեզի ընծա՜, հայր ալեհեր - Ցամքած աղբյուրեն մեր զայն հօտեցի... - Քեզի ընծա՜, մայր կարեվեր - Եղեգնյա գրչով օճախս երգեցի. Ընդ եղեգան փող ծո'ւխ ելաներ: ՈՒ պայքա՜ր, պայքա՜ր, պայքա՜ր երգեցի. - Ձեզի ընծա՜, հայ մարտիկներ - Գրիչս եղավ անթրոց սըրտերու հնոցի... - Ձեզի ընցա՜, քաջ մարտիկներ - Եղեգնյա գրչով վըրեժ երգեցի. Ընդ եղեգան փող բո'ց ելաներ: http://www.distancelearning.am/armenian_po...try/tanielv.htm

Հարգելի հայեր, խոսում ենք մեր հարազատ բարբառներով, հետաքրքիր բաներ ենք հայտնաբերում մեզ համար, ծանոթանում ենք մեր լեզվին: Իմ բարբառը Էրևանինն ա: Ամբողջ կյանքումս Էրեվանի լեզվով եմ խոսել: Դուք գրեք ձեր բարբառներով, ես էլ ձեզ կպատասխանեմ իմ բարբառով: Բացի Էրևանի բարբառից ուրիշ բարբառով չեմ էլ կարող մարդավարի խոսել... Գնացի'նք:

Ճառագայթ փառաց հօր որդիդ միածին, Որ զլոյսդ անվայրափակ մարմնով պարագրեալ` Այսօր ի Թաբօր փառօք փայլեցեր: Որ անտես սրովբէիցն անհաս ի վեր քա զբան, Ծառայի կերպիւ պարածածկեալ զլոյսդ անըստուեր, Այսօր ի Թաբօր փառօք փայլեցեր: Որ հրեղինացն անմերձենալի հուր աստուածութեանդ Ի հողեղէնս խոնարհեալ լոյսդ արփիական, Այսօր ի Թաբօր փառօք փայլեցեր:

Сегодня день рождения великого Комитаса - композитора, собирателя народного творчества, музыковеда, певца, хормейстера и педагога, основателя армянской национальной композиторской школы. Согомон Геворги Согомонян - родился 26 сентября 1869г. (в год рождения Ованеса Туманяна), в Քյոթահիա, в Западной Армении. В 1881 юного сироту Согомона отдают на учебу в духовную семинарию Эчмиадзина, где он сразу же привлекает внимание педагогов своим красивым голосом и исполнительским талантом. 1890 - первые творческие попытки начинает с сочинения песен на слова Х.Абовяна, О. Ованисяна, молодого А. Исаакяна и других. В 1891 г. журнал "Арарат" публикует "Национальный гимн" Согомона Согомоняна на слова студента семинарии А.Ташчяна. В 1893 г., после окончания академии, назначается преподавателем музыки, а также хормейстером кафедрального собора Эчмиадзина. В 1894 г. рукопологается в духовный сан и нарекается именем выдающегося армянского поэта, музыканта, гимнотворца VII века католикоса Комитаса. В 1895-ом становится вардапетом и с тех пор именуется Комитас вардапет. 1896-99 изучает историю и теорию музыки в Берлине под непосредственным руководством ректора консерватории Р. Шмидта и других педагогов - О.Флайшера, Белермана, М.Фридлендера. Становится одним из первых членов Международного музыкального общества. С 1899 возвращается в Эчмиадзин, где возглавляет музыкальные классы и хор духовной академии, пишет стихи, песни и духовные гимны. Ему также удается расшифровать хазы (древнеармянские музыкальные ноты) и восстановить старинные духовные напевы. В 1906г. - Комитас выступает с хорами "Колоин " и "Ламурье" и лекциями об армянской народной песне, о духовных песнопениях в Швейцарии (Женева, Лозанна, Цюрих, Берн), в залах Берлина, Парижа, Венеции, Еревана, Тифлиса и Баку, в последствии во многих городах Западной Армении. 1910 г. - переезжает в Константинополь, где организует большую капеллу "Гусан " из 300 человек. Концерт капеллы 25 октября 1913 г., посвященный 1500-летию изобретения армянской письменности и 400-летию армянского книгопечатания, явился знаменательным культурным событием. Мировая пресса отмечает высокий профессионализм капеллы. В 1914 г. в Париже Комитас переживает блестящий триумф. Его лекции и концерты, по свидетельству профессора Сорбонны Фредерика Маклера, вызывают всеобщее восхищение. В 1915 г., не выдержав кошмар армянского Геноцида, устроенного турками, арест и гибель близких друзей, гибели более 1,5 миллиона армян, а также кошмары перенесенные при собственном аресте (благодаря вмешательству европейских послов он был вскоре освобожден), Комитас теряет душевный покой, впадает в сильнейший психологический стресс. 1919г. - благодаря усилиям близких и друзей его переправляют в Париж. Скончался Комитас 22октября 1935 в Париже, в больнице для душевнобольных. Последними словами Комитаса были: "Пусть вечно живет мой народ, в его памяти я всегда буду жить". Через год его прах был перевезен в Ереван и захоронен в Пантеоне деятелей культуры Армении. Продолжение следует.

*** Այլ ողորմ մարդ չեմ տեսել, քան զհարուստն, որ աղքատանայ, Ի ղարիպութիւն երթայ, հայր ու մայր, եղբայր չունենայ, Յորժամ սիրելի տեսնու, նա պահէ զերեսն ու գընալ: Նորա օրինակ ի՞նչ բերեմ, ըզկանաչ ծառն, որ չորանայ, Տերևն ալ իւրմէն թափի, շուք ի իւր տակէն հեռանայ: *** Բարի լուսուն դուրս ելա, Ես աղուոր կըյիճ մի տեսա: Աղուոր կըյիճ մի տեսա, Զարկավ իմ երեսն արունեց: Մարիկն ալ հարցմունք արաւ. - Ատ երեսդ ո՞վ արունեց: - Ես ասօր պախճան իջա, Վարդենւոյն փշիկն արունեց: - Չորնա' ան վարդին փուշը, Որ լուս երեսդ չարունե: - Մ'անե'ր, մ'անիծեր, մա'րիկ. Մեկ աղուոր կըյիճ մի պագաւ: Պագաւ, թը առնէ մուրատ, Կ'անիծես, կ'էլնի պէմուրատ: *** Մարդն ուր սիրու տէր լընի, Անոր ալ ճարակ չի լինի. Թող երթան գերեզման բանան, Թող մտնէ ի մէջ կենդանի: Ի մէջ սրտին բաց թողուն, ՈՒր ելլէ բոցն ծիրանի. Անցնող դարձող թող ըսեն, "Սիրու տէր մարդ մի կու այրի":

ՎԱՀԱԳՆԻ ԾՆՈՒՆԴԸ Երկնէր Երկին, Երկնէր Երկիր, Երկնէր և Ծովն ծիրանի. Երկն ի Ծովուն ունէր և զկարմրիկն Եղեգնիկ. Ընդ Եղեգան փող ծուխ ելանէր, Ընդ Եղեգան փող բոց ելանէր. Եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ Պատանեկիկ. Նա հուր հեր ունէր, Բոց ունէր մօրուս, Եւ աչկունքն էին արեգակունք: РОЖДЕНИЕ ВААГНА В муках Рождения пребывало Небо, Пребывала Земля в муках Рождения, В муках Рождения было и розово-красное Море. Томилась в муках Рождения Красная Тростинка в море. Из горлышка Тростинки выходило пламя, Из горлышка тростинки выходил дым, Из пламени выбегал огненно-русый Отрок, У Отрока кудри из огня, Борода - из пламени, А очи у него - как два солнышка. Перевод Л. Мкртчяна

Շնորհավո'ր, իմ սիրելի հայեր:

ճշմարտախոս և ճշմարտախոսությունԴուզ խոսողի գլուխը ծակ ա:***Շիտակ ասողը տեր չունի:***Ղորդ զուրցողը տեղ չունենար:***Շիտակ ըսողը դո՞ւն մնացիր:***Շիտակ զուրցող քե՞զ են դրեր:***Ամեն բան դրուստ չի ասվի:***Շիտակ ճամբով քալող չը դադրի:***Շիտակ մարդը ծուռ բան չսիրեր, ծուռին ալ շիտակ չըսեր:***Դյուզին պատիժ չը կա:***Շիտակ պատը չփլիր:

ОБРАЩЕНИЕ К АРМЯНСКОЙ ОБЩЕСТВЕННОСТИ В Государственную комиссию Республики Армения по подготовке и проведению мероприятий, посвященных 90-летию Геноцида армян Глубокоуважаемые друзья и соотечественники! Глубокоуважаемые члены Государственной комиссии! Армяне мира прилагают огромные усилия для сохранения памяти о первом в ХХ веке массовом преступлении против человечества - Геноциде армян в Османской империи. На протяжении многих десятилетий справедливо привлекается внимание международной общественности к самым трагическим страницам истории армянского народа, но вместе с тем пока не совершены некоторые обязательные для современного общества действия. ГОВОРЯ О БЕСЧИСЛЕННЫХ ЖЕРТВАХ ГЕНОЦИДА, мы их, за редким исключением, не персонифицируем. Даже в преддверии 90-летия Геноцида 1915 года у памятника Большому Егерну в Ереване нет персональных упоминаний о погибших, хотя известны имена многих из них. Индивидуальная память об этих людях рассеялась вместе с армянским народом по всей земле, но сегодня необходима ее концентрация в одном, святом для всех армян месте. Полагаем, что стремление вырвать из забвения память о каждой оборванной в те страшные времена человеческой жизни является нравственным долгом армянского народа, государства и церкви. За давностью лет возможности для персонификации памяти жертв ограничены, но они существуют. Прежде всего необходимо опубликовать и использовать собранный огромным трудом сотрудников Музея-института Геноцида армян НАН Армении документированный список десятков тысяч погибших, чьи имена мы предлагаем к 24 апреля 2005 года увековечить в мемориальном комплексе жертв Геноцида в Цицернакаберде. Восстановленные в результате последующих поисков имена должны будут увековечиваться ежегодно. Предлагаем включить проведение этой траурной церемонии в список государственных мероприятий, посвященных 90-летию Геноцида, а также объявить общенациональный конкурс по разработке способов увековечения персональной памяти погибших. Сегодня у армян нет причин для того, чтобы всенародно не помянуть имена погибших и без вести пропавших людей. Через 90 лет после Большого Егерна мы восстановим столько имен, сколько сможем, и мир это поймет. Не поймут только те, кто никогда не переставал спекулировать по поводу количества жертв и достоверности исторических событий. СТАРАНИЯМИ НЕСКОЛЬКИХ ПОКОЛЕНИЙ АРМЯН удалось добиться признания Геноцида рядом государств и международных организаций, но, к сожалению, эти труды пока оказались недостаточными. Еще десять-двадцать лет борьбы за признание Геноцида только традиционными методами, и справедливое решение этого вопроса может быть сильно затруднено. Уже сегодня из перечня требований к Турции по вступлению в Европейский Союз изъят пункт о признании ею Геноцида армян. Персонификация жертв Геноцида может оказать сильное дополнительное влияние на восстановление "провалов памяти" у ряда западных стран относительно Большого Егерна, ускорить его признание мировой общественностью и в конечном счете Турцией. Таким образом, можно сделать еще одну попытку пробиться со своей правдой сквозь толщу сложнейших реалий мировой политики. Публично оглашенные и увековеченные имена убиенных и без вести пропавших должны стать для нас своеобразными "списками Шиндлера" с обратным знаком, при помощи которых можно достучаться до сердца каждого цивилизованного человека с менталитетом, ориентированным на неприкосновенность личности, защиту прав человека. В условиях сегодняшнего разгула международного терроризма и новых попыток обесценить человеческую жизнь нужно постараться создать такую общественно-политическую атмосферу, при которой непризнание Геноцида армян властями и политиками различных стран будет означать неуважение к персональной памяти погибших людей и мнению собственных граждан. Надеемся, что наши помыслы в столь важном не только для армян вопросе созвучны с мнением всего армянского общества. Искупительные жертвы наших предков, воплощенные в конкретных именах, приобретут еще более глубинный смысл для последующих поколений, ибо мы сами часть тех, кого потеряли. АВАКЯН Гагик Норайрович - доктор медицинских наук, профессор АГАЯН Владимир Балабекович - вице-президент Союза армян России АГАЯН Генри Цатурович - доктор биологических наук, профессор, академик Международной академии медицинских наук АДАМЯН Арнольд Арамович - член-корреспондент Российской академии медицинских наук, профессор АЛЕКСЕЕВСКИЙ Кирилл Михайлович - публицист, член Комитета российской интеллигенции "Арцах(карабах)" АМБАРЦУМОВ Евгений Аршакович - депутат, председатель Комитета по международным делам Верховного Совета России в 1991-1993 годах, Чрезвычайный и Полномочный посол России АРБАТОВ Алексей Георгиевич - депутат Государственной Думы ФС РФ, член-корреспондент РАН АРЗУМАНЯН Гагик Григорьевич - кандидат экономических наук, публицист БАКШИ Ким Наумович - писатель, лауреат Государственной премии Армении, лауреат премии им. Ованеса Туманяна БУРКОВА Инесса Емельяновна - писатель БЫСТРИЦКАЯ Элина Авраамовна - народная артистка СССР, доктор искусствоведения ВЕРМИШЕВА Сэда Константиновна - поэт, публицист, член Союза писателей Армении и Союза писателей Москвы ГАБРИЕЛЯНЦ Григорий Аркадьевич - почетный доктор геологии Национальной академии наук Армении, лауреат Государственной премии СССР ГАРАНЯН Георгий Арамович - народный артист РФ, лауреат Государственной премии РФ ГОНЧАР Андрей Александрович - академик Российской академии наук ГРИГОРЯН Самвел Самвелович - академик Российской академии наук ДАНИЕЛЯН Ванцетти Амирджанович - кинорежиcсер ДЖИГАРХАНЯН Армен Борисович - народный артист СССР и Армении, лауреат Государственных премий ДОЛУХАНОВА Зара Александровна - народная артистка СССР, лауреат Ленинской и Государственных премий, профессор ЕНГИБАРЯН Роберт Вачаганович - доктор юридических наук, профессор, заслуженный деятель науки РФ ЕРЗИНКЯН Карен Левонович - доктор биологических наук, академик Российской экологической академии ЗАТУЛИН Константин Федорович - директор Института стран СНГ, советник мэра г. Москвы ИНДЖИКЯН Рубен Оганесович - кандидат экономических наук, сотрудник Секретариата ЮНКТАД (Женева) КОСТАНЯН Спартак Ераносович - первый вице-президент Союза армян России ЛИСИЦИАН Павел Герасимович - народный артист СССР, профессор ЛИСИЦИАН Карина Павловна - народная артистка Армении, заслуженная артистка России ЛИСИЦИАН Рузанна Павловна - народная артистка Армении, заслуженная артистка России МЕДВЕДЕВ Армен Николаевич - заслуженный деятель искусств РФ, президент Фонда Ролана Быкова МЕЛКОНЯН Сергей Андреевич - доктор искусствоведения, художественный руководитель Московского театра "Арлекин" МИГРАНЯН Андраник Мовсесович - политолог, профессор МГИМО МИКОЯН Серго Анастасович - доктор исторических наук МИКОЯН Степан Анастасович - генерал-лейтенант авиации, заслуженный летчик-испытатель СССР, Герой Советского Союза МКРТУМЯН Ашот Мусаэлович - доктор медицинских наук, профеcсор, член Европейской ассоциации диабетологов НИКОГОСЯН Николай Багратович - народный художник СССР и Армении,профессор, академик Российской академии художеств ОГАНЕСЯН Оганес Вартанович - лауреат Государственных премий СССР, РФ,член-корреспондент РАМН, заслуженный деятель науки РФ, профессор ОСИПЬЯН Юрий Андреевич - академик Российской академии наук, член Президиума РАН, Герой социалистического труда ОСКОЦКИЙ Валентин Дмитриевич - писатель, секретарь Секции писателей Москвы, почетный член Союза писателей Армении ПИОТРОВСКИЙ Михаил Борисович - директор Государственного Эрмитажа России ПОГОСЯН Михаил Асланович - генеральный директор ОАО "ОКБ Сухого" СИМОНЯН Никита Павлович - заслуженный мастер спорта, заслуженный тренер СССР, олимпийский чемпион, кавалер Олимпийского ордена и ордена ФИФА СОГОЯН Фридрих Мкртичевич - скульптор, лауреат Ленинской премии, заслуженный художник Армении СПИВАКОВ Владимир Теодорович - народный артист СССР, лауреат Государственных премий, профессор, художественный руководитель и дирижер Государственного камерного оркестра "Виртуозы Москвы" и Российского национального филармонического оркестра СТУПИШИН Владимир Петрович - доктор исторических наук, первый посол России в Республике Армения ТЕР-ГРИГОРЯНЦ Норат Григорьевич - генерал-лейтенант ТОСУНЯН Гарегин Ашотович - президент Ассоциации российских банков, профессор ХАЧАТРЯН Рудольф Лорисович - народный художник Армении, член-корреспондент Российской академии художеств ХУБЛАРЯН Мартын Гайкович - академик Российской академии наук ЧАХМАХЧЯН Левон Хоренович - председатель Российской партии самоуправления, первый заместитель председателя политсовета движения "Россия" ЧЕРНИЧЕНКО Юрий Дмитриевич - председатель Союза писателей Москвы ЧИЛИНГАРОВ Артур Николаевич - заместитель председателя Государственной Думы ФС РФ, Герой Советского Союза ЧОБАНЯН Владимир Аршалуйсович - генерал-лейтенант, доктор технических наук,профессор, заслуженный деятель науки и техники РФ ШЕЙНИС Виктор Леонидович - доктор экономических наук, профессор, член бюро Федерального совета РДП "Яблоко" http://www.golos.am/2000/september_2003/09...september9.html

Զգո՜ւյշ խոսիր Հայաստանում,- Այստեղ ամեն գագաթ ու ձոր, Արձագա'նք է տալիս հզոր Եվ քո խոսքը հեռո՜ւ տանում... Թե բարի են խոսքերը քո, Հայոց լեռներն ակնածանքով Կխոնարվե՜ն քո դեմ լռին` Բաշը քսած քո ձեռքերին: Իսկ թե չար են` լեռները մեր, Հրաբխի բնե'րն անմեռ, Որ լռել են, բայց չե'ն հանգել, Քեզ լավայո'վ կարձագանքեն, Որ լեռնե'ր է քշում-տանում... Զգո՜ւյշ խոսիր Հայաստանում... Զգո՜ւյշ քայլիր Հայաստանում,- Նե՜ղ են ճամփեքը լեռնական, Երկու հոգու տեղ չեն անում, Թե դեմ-դիմաց ելնեն հանկարծ. Թե բարեկամ ես ու ընկեր, Ա՜նց կկենաք իրար գրկած, Թե դավով ես այստեղ ընկել, Կգլորվես ժայռերից ցած. Ո՞վ եղավ քո գալու վկան, Գնալըդ ո՞վ է իմանում... Նեղ են ճամփեքը լեռնական, Զգո՜ւյշ քայլիր Հայաստանում: Զգո՜ւյշ գործիր Հայաստանում,- Մենք գահ ու թագ չե'նք ունեցել, Եվ... արքա' է ամեն մի հայ, Զորք ու բանակ չենք ունեցել, Եվ... սպա է ամեն մի հայ. Ամեն մի հայ` լեռան մի ծերպ, Ամեն մի հայ` ուրույն մի կերպ, Ամեն մի հայ` մի Հայաստան Բաժան-բաժան, Անմիաբան, Զատվա՜ծ, հատվա՜ծ, Եվ սակայն` մի` Երբ սպառնում է թշնամին Մեր դարավոր անմահ երթին Եվ այս ժայռին թառած բերդին, Որ Հայրենիք ենք անվանում... Զգո՜ւյշ գորցիր Հայաստանում: http://www.distancelearning.am/armenian_po...try/gevorge.htm

ՔԱՄԱՆՉԱ Ամեն սազի մեչը գոված` դուն թամամ դասն իս, քամա'նչա, Նաքաս մարթ քիզ չի կանա տեսնի, դուն նրա պասն իս, քամա'նչա, Ղաստ արա` է'լ լավ օրերու էդիվը հասնիս, քամա'նչա, Քիզ ինձնից օ՞վ կանա խըլի, աշուղի բասն իս, քամա'նչա: Անգաճըդ էրծաթեն պիտի, գըլուխըդ ջավահիր քարած, Կութըդ շիրմայեմեն պիտի, փուրըդ սադափով նաղշ արած, Սիմըդ օսկեն քաշած պիտի, երկաթըդ փանջարա արած, Օչ օվ ղիմեթըդ չի գիդի, լալ ու ալմասն իս, քամա'նչա: Ճիպուտըդ վարաղնած պիտի, թահր ունենա հազար ռանգով, Ձարըդ ռաշի կուդեն պիտի, վուր դուն խոսիս քաղցըր հանգով, Շատին զարթուն կու լուսացնիս, շատին կու քընեցնիս բանգով, Անուշահամ գինով լիքը` դո'ւն օսկե թասն իս, քամա'նչա: Ածողիդ էրկու կու շինիս, առաչ շահիր ղափա գուզիս, Կու մեձըրվիս այվընումը, պարապ վախտի ռափա գուզիս, Յիփ վեր գու քաս մեջլիսումը` քաղցըր զող ու սափա գուզիս, Բոլորքըդ գոզալնիր շարած` մեջլիսի կեսն իս, քամա'նչա: Շատ տըխուր սիրտ կու խընդացնիս, կու կըտրիս հիվընդի դողը, Յիփ քաղցըր ձայնըդ վիր կոնիս, բաց կուլի հիդըդ խաղողը, Խալխին էս իլթիմազն արա'` ասին. "Ապրի քու ածողը", Քանի սաղ է Սայաթ Նովեն, շատ բան կու տեսնիս, քամա'նչա:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՂՋԻԿՆԵՐԸ Հուրն են սիրո սևի սիրուն լույս աղջիկներն Հայաստանի, Սրտիս վրա քայլող գարուն` կույս աղջիկներն Հայաստանի, Իմ սիրտն ի՜նչ է, ա'խ, թե ուզեն` բերդեր կառնեն մի հայացքով, Անառիկ բերդ ու սիրո սյուն` հույս աղջիկներն Հայաստանի: Մեկը մեկից պարզ ու կախարդ, մեկը մեկից խոսքով քաղցր, Ետ կբերեն ալևորին, օձ կթովեն աչքով քաղցր, - Մեկը` աստղիկ, մեկը` լուսնյակ, մեկն` արևի տեսքով քաղցր, - Իմ Հայաստանն են զարդարում նուրբ աղջիկներն Հայաստանի: ՈՒ չգիտեմ որի՞ն սիրեմ, որի՞ն թողնեմ անհագ սրտով, Ամենքին է սրտիս աչքը արևի պես կրակ սրտով, Երբ հուր ծովի պես են քաշում` ո՞նց դիմանաս վտակ սրտով, - Ինձ աստղերից ցած են բերում սուրբ աղջիկներն Հայաստանի: Իմ Սևանը ո՞նց ցամաքեց, երբ սևածով աչքերը կան, Իրենց նման հարբեցընող գինին քամող ձեռքերը կան, Վարդ շուրթերին բուրմունքի պես Կոմիտասի երգերը կան, - Քարից անգամ լույս են քամում բյուր աղջիկներն Հայաստանի: Բայց մի գանգատ ունի կյանքս` այն, որ ինձ մի վարդ չտվին, Սուրբ եմ Արա Գեղեցիկի պես` ինձ մի սուրբ Նվարդ չտվին, Ինձ թողեցին գիրկն ընկածի, դեռ ասում են` դարդ չտվին, - Գերեզմանս են աչքով փորում զուր` աղջիկներն Հայաստանի: Առանց նրանց` երգս պաղ էր` արև բացին իմ երգի մեջ, Նրանց սիրո ձեռագործն է ծիածանը երկնքի մեջ, - Բայց քաջ կասեմ` մեկին սիրես, լավի՜ն սիրես ու լա'վ սիրես, Որ քեզ պաշտեն բոլո՜ր սիրուն, լույս աղջիկներն Հայաստանի: http://www.armenianhouse.org/shiraz/shiraz-ru.html

Համամիտ եմ, Գայանե: Հայ երգն ու երաժշտությունը - հայ ազգային արժեք է: Ազգային արժեքների պահպանումն ու պաշտպանվածությունը - ազգային անվտանգության խնդիր է: Ազգային անվտանգության խնդիրներով պարտավոր են զբաղվել նաև ազգային պետության իշխանությունները: Բայց ես համարեա համոզված եմ, որ այն մարդիկ, որոնք այսօր կանգնած են պետության ղեկին իրենց մանկությունն անցն են կացրել ոչ թե "Հոյ Նազան"-ի կարգի երաժշտություն լսելով, այլ "արա վայ, վայ"-ի կարգի: ՈՒ հիմա էլ, վերցնենք թեկուզ նախագահին, կամ մշակույթի նորանշանակ նախարարուհուն (որ երկու ամիս արաջ հոր արևով երդվում էր, թե "Հայաստանը սարգելու ենք կուկլա երկիր"), կամ խորհրդարանի մականունաոր երեսփոխաններին, հարյուր տոկոսով համոզված եմ, որ եթե դրանց մեքենաների վարորդները մեքենայի մեջ միացնեն "արա վայ, վայ"-ը, դրանցից և ոչ մեկն էլ չի ընդվզի: Տես, օրինակ, այդքան հայհոյում ենք խորհրդային կարգերը, չէ՞: Իսկապես հայհոյելու շատ բաներ կային այդ համակարգում: Բայց ռաբիսի հարցը շատ հստակ դրված էր: Որևէ հեռուստաալիքով, կամ ռադիոյով երբեք չէիր լսի ռաբիս վնգվնգոց: Դա ուղակի բացառվում էր: Իսկ այսօր սկսած գովազդներից, վերջացրած պատվերով համերգներից - ամբողջը ռաբիս է: ՈՒ բանից անտեղյակ երեխան, օրինակ, չի էլ կարող կողմնորոշվել, չի էլ հասկանա որն է տարբերությունը հայկական երաժշտության ու ռաբիսի: Միակ փրկիչը երեխայի մնում է իր ծնողը, որը պիտի հետևողականորեն ամեն հարմար դեպքում երեխային բացատրի թե ինչն ինչոց է: Իսկապես շատ ցավալի է, որ կոսմոպոլիտ պետության կազմում եղած Հայաստանը ավելի քիչ ռաբիս էր, քան այսoրվա անկախացածը, որը թվում է թե պիտի մի բան էլ ավելի մաքրվեր ախտից:

Ռուբեն Սևակ (Չիլինկիրյան Ռուբեն Հովհաննեսի), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, բժիշկ, ծնվել է 12.2.1885 Կ.Պոլսին մերձակա Սիլիվրի գյուղաքաղաքում: Սովորել է ծննդավայրի Ասքանազյան նախակրթարանում, Պարտիզակի ամեր. վարժարանում: Ավարտել է Կ.Պոլսի Պերպերյան վարժարանը, Շվեյցարիայի Լոզան քաղաքի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը, աշխատել է որպես բժիշկ Լոզանի հիվանդանոցներից մեկում: 1915-ին վերադարձել է Կ.Պոլիս, ձերբակալվել է և աքսորի ճանապարհին գազանաբար սպանվել օգոստոսի 26-ին այն խմբի հետ, որի մեջ էին նայև Վարուժանը, Սիամանթոն և ուրիշներ: Սևակի ստեղծագործությունը վերաբերում է որպես հայկական նեոռոմանտիզմ բնութագրվող գրական ուղղությանը, սակայն աշխարհայացքով, գեղարվեստական մտածողությամբ ու ոճով ինքնուրույն տեղ է գրավում 20-րդ դ. սկզբի արևմտահայ գրական շարժման մեջ: ԳԻՇԵՐՆ ԻՋԱՎ Գիշերն իջավ անամպ, անհուն, Բյուր բյուրեղե ի՜նչ նուրբ անուն Տալ անուրջի այս սուրբ պահուն. - Ա՜խ, ապրելո՜ւ երջանկություն... Կանէանա նավն հեռակա, Լիճն երազ մ'է, կա ու չըկա. Ջուրի շշունջն է լոկ վըկա, - Շշնջելո՜ւ երջանկություն: Վերն հազար աստղ, վարն հազար լույս, Կիսաստվերին մեջ հոգեհույզ Կը խոսակցին քար, վըտակ, բույս. - Ա՜խ, իրերո՜ւ երջանկություն... ՈՒ կձայնե մատուռն հստակ. - Սա ծերունի ծառերուն տակ, Այս քաղցրության մեջ բովանդակ Քարանալո՜ւ երջանկություն...

Խորհուրդ մեծ և սքանչելի, Որ յայսմ աւուր յայտնեցաւ, Հովիւքն երգեն ընդ հրեշտակս` Տան աւետիս աշխարհի: Ծնաւ նոր արքայ Ի Բեթղեհեմ քաղաքի, Որդիք մարդկան, օրհնեցէք, Զի վասն մեր մարմնացաւ: Անբաւելին երկնի և երկրի Ի խանձարուրս պատեցաւ, Ոչ մեկնելով ի հօրէ` Ի սուրբ այրին բազմեցաւ:

ԱՓ ՄԸ ՄՈԽԻՐ, ՀԱՅՐԵՆԻ ՏՈՒՆ... Ա Ավա՜ղ, սպարանքի մը պես մեծ էիր և շքեղ, ՈՒ ես` երդիքներուդ սպիտակ կատարեն, Աստղածորան գիշերներու լույսին հետ, Վարեն, ահեղավազ Եփրատին կ'ունկնդրեի...: Բ Արցունքո՜վ, արցունքո՜վ լսեցի որ ավերակ առ ավերակ Քու լայնանիստ պատերդ իրարու վրա կործանեցին, Սարսափի օր մը, կոտորածի օր մը, օր մը արյունի... Զքեզ եզերող պարտեզիդ ծաղկըներուն վրա: Գ ՈՒ մոխրացա՜վ այն սենյակը կապույտ, Որուն որմերուն ետև և գորգերուն վրա Իմ երջանիկ մանկությունս կը հրճվեր, Եվ կյանքս կ'աճեր և հոգիս իր տևերը կ'առներ... Դ Փշրեցա՞վ, ուրեմն, այն հայելին ոսկեծիր, Որուն եթերային խորությանը մեջ, Երազներս, հույսերս, սերերս և կամքս կարմիր, Տարիներով, մտածումիս հետ, ցոլացին...: Ե ՈՒ բակին մեջ երգող աղբյուրը մեռա՞վ, ՈՒ կոտրտեցա՞ն պարտեզիս ուռին և թթենին. Եվ այն առվակը որ ծառերուն մեջեն կը հոսեր, Ցամքեցա՞վ, ըսե', ո՞ւր է, ցամքեցա՞վ, ցամքեցա՞վ... Զ Օ', այն վանդակին կ'երազեմ հաճախ, Որուն մեջ գորշագույն կաքավս, առավոտուն, Արևածագին հետ և վարդի թուփերուն դիմաց, Զարթնումի ժամուս` հստակորեն կը կարգճեր...: Է Հայրենի՜ տուն, հավատա' որ մահես հետո, Քու ավերակներուդ սևին վրա իմ հոգիս Պիտի գա, որպես տատրակ մը տարագիր, Իր դժբախտի երգն և արցունքը լալու...: Ը Բայց ո՜վ պիտի բերե, ո՜վ պիտի բերե, ըսե, Քու սրբազան մոխիրեդ ափ մը մոխիր, Մահվանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մեջ, Հայրենիքս երգողի իմ աճյունին խառնելու... Թ Ափ մը մոխի՜ր աճյունիս հետ, Հայրենի տուն, Ափ մը մոխի՜ր քու մոխիրեդ, ո՜վ պիտի բերե, Քու հիշատակե'դ, քու ցավե'դ, քու անցյալե'դ, Ափ մը մոխիր... իմ սրտիս վրան ցանելու...: ГОРСТЬ ПЕПЛА - РОДНОЙ ДОМ Увы! ты, как дворец, велик был и богат, И с плоской высоты твоих беленых крыш, Звездоточивой лишь настанет ночи тишь, Внимал я, как внизу, шумя, бежит Евфрат... Я плакал, плакал я, узнав, что ныне ты - Развалина, лежат обломки лишь одни... То был день ужаса, и крови, и резни... А около тебя цвели в саду цветы. Теперь спаленная, там комната была Вся голубая. В ней я ползал на ковре, Там детство проводил в веселье и в игре, И за спиной росли два радостных крыла. Увы, то зеркало разбито, чей кристалл, Сиявший золотом, в своих лучах таил Мои мечты, любовь, и чаянья, и пыл, Где воля красная, где разум мой блистал. Ах, умер ли родник, поющий во дворе? Ах, ива сломлена ль и мой зеленый тут? И под деревьями ужели не текут Источника струи, стекая по горе? И клетку помню я, и куропатку в ней... Напротив - роз кусты... Когда горел восток, На утренней заре журчащий голосок Дремоту с глаз сгонял мне песенкой своей. О, дом мой, верь! Едва засну я вечным сном, Душа свободная к развалинам родным, Как голубь, прилетит, чтоб волю дать своим И песням, и слезам. О, верь, родимый дом! Но кто, когда умру, кто принесет с собой Святого пепла горсть от пепелищ твоих И бросит на парчу покровов гробовых И с ним смешает прах певца земли родной? Горсть пепла, отчий дом! О, с прахом горсть твоим, Горсть пепла из немой развалины твоей, Из прошлых дней твоих, от горя и скорбей Горсть пепла, - чтоб мое осыпать сердце им!.. Перевод С. Шервинского http://www.armenianhouse.org/shiraz/epics-...u/siamanto.html http://www.genocide.ru/april24.html http://www.noev-kovcheg.ru/article.asp?n=50&a=31 http://users.freenet.am/~poetry/

ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑ Հայոց այբուբենի ստեղծող, հայալեզու դպրոցի և գրականության հիմնադիր: Ծնունդով եղել է Տարոնի Հացեկաց գյուղից, Վարդան անունով շինականի որդին: Ծննդյան հավանական տարին՝ 361թ.: Կրթություն է ստացել Ներսես Մեծ հայրապետի՝ Հայաստանում բաց արած օտարալեզու դպրոցներից մեկում՝ տիրապետելով հունարենին, ասորերենին և պարսկերենին: Ծառայության է անցել Խոսրով Արշակունի հայոց թագավորի արքունիքում՝ որպես արքայատուր հրամանները գրի առնող և զինվորական: Որոշ ժամանակ անց տարվել է քրիստոնեական լուսավորության գաղափարով, փոխադրվել Գողթն գավառ և իրեն նվիրել ճգնության ու քարոզչության: Այդ ընթացքում մտահղացել է հայոց գիր ստեղծելու նվիրական ծրագիրը: Օտարաքաղ դանիելյան նշանագրերի փորձարկումից հետո, Սահակ Պարթև եպիսկոպոսապետի և Վռամշապուհ թագավորի սատարումով, 405-406թթ. մեջ Եդեսիայում ստեղծել է հայոց այբուբենը: Մաշտոցն իր եռանդն ու իմացական հանճարը նվիրաբերել է հայրենի ժողովրդի կրթությանն ու լուսավորությանը՝ դպրոցներ հիմնելով Հայաստանի թե' արևելյան և թե' բյուզանդական բաժիններում: Թարգմանիչ է և հայ ազգային ինքնուրույն մատենագրության սկզբնավորողներից մեկը: Նրան են պատկանում բազմաթիվ հոգևոր երգեր՝ Ապաշխարության կարգի շարականները, որոնք կատարվում են Մեծ պահքի շրջանում: Վախճանվել է 440թ. փետրվարի 17-ին: Թաղվել է Վահան Ամատունի իշխանին պատկանող Օշական գյուղում: Ս. Մեսրոպ եկեղեցում ամփոփված նրա շիրիմը ժողովրդական ուխտավայր է: Վտանգիմ ի բազմութենէ մեղաց իմոց, Աստուած խաղաղութեան, օգնեա ինձ: Ալեկոծիմ հողմով անօրէնութեան իմոյ, Թագաւոր խաղաղութեան, ոգնեա ինձ: Ի խորըս մեղաց ծովու տարաբերեալ ծփիմ, Նաւապետ բարի, փրկեա զիս: